Đánh giá tác dụng của phƣơng pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu trong điều trị trẻ rối loạn phổ tự kỷ

• Tác giả: Nguyễn Thị Hồng Hạnh
• Người hướng dẫn: Nguyễn Duy Tuân
• Trường học: Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam
• Chuyên ngành: Y học cổ truyền
• Đề tài: Đánh Giá Tác Dụng Của Phƣơng Pháp Nhĩ Châm Kết Hợp Hoạt Động Trị Liệu Trong Điều Trị Trẻ Rối Loạn Phổ Tự Kỷ
• Loại tài liệu: Luận văn bác sỹ chuyên khoa cấp II
• Năm xuất bản: 2025
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tổng quan rối loạn phổ tự kỷ theo Y học hiện đại
• 1.2. Tên gọi và thuật ngữ có liên quan đến “rối loạn phổ tự kỷ”
• 1.3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
• 1.4. Triệu chứng, chẩn đoán
• 1.5. Tổng quan rối loạn phổ tự kỷ theo Y học cổ truyền
• 1.6. Nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh
• 1.7. Phân thể theo Y học cổ truyền
• 1.8. Tổng quan nhĩ châm điều trị trẻ tự kỷ
• 1.9. Đại cương về nhĩ châm
• 1.10. Thủ pháp gài kim nhĩ hoàn
• 1.11. Tổng quan hoạt động trị liệu trong điều trị trẻ tự kỷ
• 1.12. Nguyên tắc can thiệp
• 1.13. Quy trình can thiệp
• 1.14. Cách thức thực hiện
• 1.15. Một số nghiên cứu về trẻ tự kỷ
• 1.15.1. Các nghiên cứu trên thế giới
• 1.15.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: CHẤT LIỆU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Chất liệu nghiên cứu
• 2.5. Hoạt động trị liệu
• 2.6. Thời gian và địa điểm nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu. Thiết kế nghiên cứu. Chọn mẫu và cỡ mẫu
• 2.7. Biến số và chỉ số nghiên cứu
• 2.8. Phương pháp đánh giá kết quả
• 2.9. Các bước tiến hành nghiên cứu
• 2.10. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.11. Đạo đức nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô tả đặc điểm lâm sàng của bệnh nhi tự kỷ
• 3.2. Phân bố nhóm tuổi
• 3.3. Phân bố giới tính
• 3.4. Đặc điểm địa dư
• 3.5. Đặc điểm dân tộc. Đặc điểm tiền sử giáo dục đặc biệt
• 3.6. Phân bố thời gian hoạt động của trẻ trong ngày
• 3.7. Phân loại mức hỗ trợ tự kỷ theo DSM-5. Đánh giá kết quả điều trị trẻ tự kỷ bằng nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu
• 3.7.1. Bảng kiểm đánh giá điều trị tự kỷ ATEC
• 3.7.2. Thang điểm CARS đánh giá mức độ tự kỷ
• 3.7.3. Sự thay đổi các triệu chứng của Bảng kiểm đánh giá điều trị tự kỷ ATEC
• 3.7.4. Sự thay đổi các triệu chứng của thang CARS. Sự thay đổi các chứng trạng y học cổ truyền
• 3.8. Một số yếu tố liên quan đến hiệu quả điều trị
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Rối Loạn Phổ Tự Kỷ Tổng Quan Về Tự Kỷ Ở Trẻ Em

Rối loạn phổ tự kỷ (RLPTK), hay Autism Spectrum Disorder (ASD), là một tình trạng phức tạp ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Đặc trưng bởi những khiếm khuyết trong tương tác xã hội, giao tiếp, và các hành vi lặp đi lặp lại, RLPTK đang trở thành một vấn đề xã hội toàn cầu. Tỷ lệ mắc bệnh đang gia tăng, với các nghiên cứu cho thấy khoảng 1/44 trẻ em được chẩn đoán mắc RLPTK tại Mỹ năm 2018. Tại Việt Nam, nhận thức về RLPTK còn hạn chế, nhưng số lượng trẻ được chẩn đoán và điều trị ngày càng tăng, đặc biệt là tại các thành phố lớn. Sự phối hợp giữa Y học hiện đại (YHHĐ) và Y học cổ truyền (YHCT) đóng vai trò quan trọng trong việc can thiệp và hỗ trợ trẻ RLPTK và gia đình của các em. Cần có sự tiếp cận đa ngành để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho sự phát triển của trẻ.

1.1. Thuật Ngữ và Tên Gọi Liên Quan Đến Rối Loạn Phổ Tự Kỷ

Thuật ngữ "Tự kỷ" bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp, mang ý nghĩa "tự động, tự thân". Bleuler sử dụng thuật ngữ này để mô tả một triệu chứng cơ bản của tâm thần phân liệt. Henry Maudsley đã chú ý đến nhóm trẻ có rối loạn tâm thần nặng kèm theo những lệch lạc trong phát triển. Năm 1943, Leo Kanner đưa ra thuật ngữ "tự kỷ ở trẻ nhỏ" mô tả hội chứng này một cách rõ ràng và đầy đủ. Kanner mô tả các dấu hiệu như mất khả năng bắt chước, ngôn ngữ phát triển chậm hoặc lệch lạc, lặp lại âm thanh và lời nói, trí nhớ máy móc tốt, hoạt động tự phát hạn chế, ít giao tiếp bằng mắt, và thích thú với đồ vật. Trước năm 1980, trẻ em bị rối loạn phát triển lan tỏa thường bị chẩn đoán nhầm là tâm thần phân liệt.

1.2. Nguyên Nhân và Yếu Tố Nguy Cơ Gây Ra Rối Loạn Phổ Tự Kỷ

Từ khi Leo Kanner phát hiện ra vào năm 1943, khoa học vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác của tự kỷ. Các giả thuyết bao gồm cấu tạo não bất thường, thiếu cân bằng hormone, dị ứng, di truyền, nhiễm độc thủy ngân, thiếu vitamin, và tổn thương trong khi sinh. Các bằng chứng mới cho thấy gen là cơ sở cho phần lớn các trường hợp, với sự đóng góp của 4-5 gen. Bất thường trong việc kết hợp gen của cha mẹ hoặc gen từ các thế hệ trước có thể là nguyên nhân. Nghiên cứu trên cặp song sinh cùng trứng cho thấy 90-95% trường hợp cả hai cùng mắc tự kỷ. Các yếu tố môi trường như sự xa cách tình cảm, cách nuôi dạy, hoặc xem nhiều TV không liên quan đến tự kỷ.

II. Thách Thức Điều Trị Tự Kỷ Vì Sao Cần Kết Hợp Phục Hồi Chức Năng

Việc điều trị tự kỷ đặt ra nhiều thách thức, đòi hỏi sự can thiệp toàn diện và phối hợp. Phương pháp can thiệp tâm lý, vận động, ngữ âm trị liệu, châm cứu, phân tích hành vi ứng dụng (ABA), và ghép tế bào gốc đã được nghiên cứu. Trong đó, châm cứu được áp dụng để cải thiện chức năng vận động, ngôn ngữ, và các rối loạn khác ở trẻ RLPTK. Quá trình nghiên cứu về nhĩ châm cho thấy ưu điểm đơn giản, hiệu quả, ít tác dụng phụ, và phù hợp với các triệu chứng hành vi ở trẻ RLPTK. Hoạt động trị liệu giúp xây dựng các kỹ năng phát triển, tối ưu hóa kích thích giác quan để tăng sự chú ý và học hỏi. Cần tìm hiểu rõ hơn về tác dụng của các phương pháp trị liệu mới để điều trị trẻ RLPTK hiệu quả hơn.

2.1. Tổng Quan Về Phương Pháp Nhĩ Châm Trong Điều Trị Tự Kỷ

Nhĩ châm là một phương pháp châm cứu sử dụng các huyệt trên loa tai để tác động lên các cơ quan và chức năng trong cơ thể. Ưu điểm của nhĩ châm là đơn giản, hiệu quả, ít tác dụng không mong muốn, ít gây đau, thao tác đơn giản, không tốn kém, phù hợp với một số triệu chứng hành vi đi kèm ở trẻ RLPTK. Phương pháp này đã được chứng minh có thể giúp cải thiện các vấn đề về vận động, ngôn ngữ, và cảm xúc ở trẻ tự kỷ. Việc sử dụng kim nhĩ hoàn giúp kích thích huyệt vị liên tục, tăng cường hiệu quả điều trị.

2.2. Vai Trò Của Hoạt Động Trị Liệu Trong Can Thiệp Cho Trẻ Tự Kỷ

Hoạt động trị liệu là phương pháp giúp trẻ phát triển các kỹ năng vận động, tự phục vụ, và độc lập. Các nhà trị liệu đưa ra trình tự và nội dung các kỹ năng, sử dụng các hoạt động chức năng để xây dựng kỹ năng phát triển. Hoạt động trị liệu tối ưu hóa các hoạt động kích thích giác quan để tăng sự chú ý và học hỏi ở trẻ. Hoạt động trị liệu giúp trẻ cải thiện khả năng tương tác xã hội, giao tiếp, và giảm các hành vi lặp đi lặp lại.

III. Cách Nhĩ Châm Kết Hợp Hoạt Động Trị Liệu Điều Trị Tự Kỷ

Việc kết hợp nhĩ châm và hoạt động trị liệu có thể mang lại hiệu quả cao hơn trong điều trị trẻ tự kỷ. Nhĩ châm giúp điều hòa các chức năng cơ thể, giảm căng thẳng và lo âu, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hoạt động trị liệu. Hoạt động trị liệu giúp trẻ phát triển các kỹ năng cụ thể, cải thiện khả năng tương tác xã hội, giao tiếp, và vận động. Sự kết hợp này tạo ra một phương pháp can thiệp toàn diện, tác động cả về thể chất và tinh thần, giúp trẻ tự kỷ phát triển tối đa tiềm năng.

3.1. Quy Trình Thực Hiện Nhĩ Châm Cho Trẻ Rối Loạn Phổ Tự Kỷ

Quy trình nhĩ châm cho trẻ RLPTK cần được thực hiện bởi các chuyên gia có kinh nghiệm. Bước đầu tiên là khám và đánh giá tình trạng của trẻ để xác định các huyệt vị cần châm cứu. Các huyệt vị thường được sử dụng bao gồm các huyệt liên quan đến tâm, thận, can, và các huyệt có tác dụng an thần, giảm lo âu. Sau khi xác định huyệt vị, các chuyên gia sẽ sử dụng kim nhĩ hoàn để kích thích các huyệt này. Thời gian châm cứu thường kéo dài khoảng 20-30 phút. Quá trình này cần được thực hiện nhẹ nhàng và thoải mái để trẻ không cảm thấy sợ hãi.

3.2. Các Bước Tiến Hành Hoạt Động Trị Liệu Cho Trẻ Tự Kỷ

Quy trình hoạt động trị liệu cho trẻ RLPTK bắt đầu bằng việc đánh giá khả năng và nhu cầu của trẻ. Dựa trên kết quả đánh giá, các nhà trị liệu sẽ xây dựng một kế hoạch can thiệp cá nhân, tập trung vào việc phát triển các kỹ năng vận động, tự phục vụ, giao tiếp, và tương tác xã hội. Các hoạt động trị liệu có thể bao gồm các bài tập vận động, các trò chơi tương tác, và các hoạt động giúp trẻ học cách tự chăm sóc bản thân. Quá trình hoạt động trị liệu cần được thực hiện một cách kiên nhẫn và khuyến khích để trẻ cảm thấy tự tin và hứng thú.

IV. Nghiên Cứu Đánh Giá Hiệu Quả Nhĩ Châm Hoạt Động Trị Liệu

Nghiên cứu "Đánh giá tác dụng của phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu trong điều trị trẻ rối loạn phổ tự kỷ" được thực hiện tại Bệnh viện Phục hồi chức năng tỉnh Lào Cai năm 2024 nhằm mô tả đặc điểm lâm sàng của trẻ RLPTK và đánh giá kết quả của phương pháp này. Nghiên cứu sử dụng các công cụ như Bảng kiểm đánh giá điều trị tự kỷ ATEC và Thang điểm CARS để đánh giá mức độ tự kỷ. Kết quả nghiên cứu cho thấy sự thay đổi các triệu chứng của Bảng kiểm ATEC và thang CARS, cũng như sự thay đổi các chứng trạng y học cổ truyền, cho thấy hiệu quả tích cực của phương pháp.

4.1. Mô Tả Đặc Điểm Lâm Sàng Của Trẻ Rối Loạn Phổ Tự Kỷ

Nghiên cứu đã mô tả các đặc điểm lâm sàng của trẻ RLPTK như phân bố nhóm tuổi, giới tính, đặc điểm địa dư, dân tộc, tiền sử giáo dục đặc biệt, và thời gian hoạt động trong ngày. Nghiên cứu cũng phân loại mức hỗ trợ tự kỷ theo DSM-5. Phân tích các đặc điểm này giúp hiểu rõ hơn về đặc điểm của trẻ RLPTK tại địa phương và có thể giúp điều chỉnh phương pháp điều trị cho phù hợp.

4.2. Kết Quả Đánh Giá Điều Trị Bằng Nhĩ Châm Hoạt Động Trị Liệu

Nghiên cứu sử dụng Bảng kiểm đánh giá điều trị tự kỷ ATEC và Thang điểm CARS để đánh giá kết quả điều trị trẻ tự kỷ bằng nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu. Kết quả cho thấy sự thay đổi tích cực trong các triệu chứng được đánh giá bằng cả hai công cụ. Sự thay đổi các chứng trạng y học cổ truyền cũng cho thấy hiệu quả của phương pháp. Một số yếu tố liên quan đến hiệu quả điều trị cũng được phân tích để xác định các yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả.

V. Nhĩ Châm Hoạt Động Trị Liệu Giải Pháp Hiệu Quả Cho Trẻ Tự Kỷ

Việc kết hợp nhĩ châm và hoạt động trị liệu là một phương pháp điều trị tự kỷ đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, cần có thêm nhiều nghiên cứu quy mô lớn hơn để khẳng định hiệu quả và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị. Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc so sánh hiệu quả của phương pháp này với các phương pháp điều trị khác, cũng như xác định các chỉ định và chống chỉ định cụ thể. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia y học hiện đại và y học cổ truyền để đảm bảo quá trình điều trị diễn ra an toàn và hiệu quả.

5.1. Ưu Điểm và Hạn Chế Của Phương Pháp Điều Trị Kết Hợp

Phương pháp điều trị kết hợp mang lại nhiều ưu điểm, bao gồm tác động toàn diện lên cả thể chất và tinh thần, giúp trẻ phát triển các kỹ năng đa dạng, và giảm các triệu chứng khó chịu. Tuy nhiên, phương pháp này cũng có một số hạn chế, bao gồm yêu cầu chuyên môn cao, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia, và có thể tốn kém hơn so với các phương pháp điều trị đơn lẻ. Cần cân nhắc kỹ lưỡng các ưu điểm và hạn chế trước khi quyết định áp dụng phương pháp này.

5.2. Hướng Nghiên Cứu và Phát Triển Trong Tương Lai

Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc xác định các chỉ định và chống chỉ định cụ thể của phương pháp điều trị kết hợp. Cần có các nghiên cứu so sánh hiệu quả của phương pháp này với các phương pháp điều trị khác, cũng như các nghiên cứu về chi phí-hiệu quả. Bên cạnh đó, cần có các nghiên cứu về cơ chế tác động của nhĩ châm và hoạt động trị liệu lên não bộ của trẻ tự kỷ để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của phương pháp.

Tổng quan nghiên cứu

Rối loạn phổ tự kỷ (RLPTK) là một hội chứng phát triển thần kinh đặc trưng bởi các rối loạn trong tương tác xã hội, giao tiếp và hành vi lặp đi lặp lại. Theo báo cáo của Cơ quan Kiểm soát Bệnh dịch Mỹ (CDC), tỷ lệ trẻ em 8 tuổi mắc RLPTK năm 2018 là 2,3%, tương đương 1/44 trẻ. Tại Việt Nam, nghiên cứu năm 2018 cho thấy tỷ lệ trẻ tự kỷ trong nhóm 18-30 tháng tuổi là khoảng 0,75%, với tỷ lệ trẻ nam cao hơn trẻ nữ từ 4-6 lần. Số lượng trẻ được chẩn đoán và điều trị RLPTK tại các bệnh viện nhi trung ương cũng tăng nhanh trong những năm gần đây, phản ánh sự gia tăng nhận thức và nhu cầu can thiệp.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá tác dụng của phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu trong điều trị trẻ RLPTK, đồng thời mô tả đặc điểm lâm sàng của trẻ tại Bệnh viện Phục hồi chức năng tỉnh Lào Cai trong năm 2024. Nghiên cứu tập trung vào nhóm trẻ từ 24 đến 72 tháng tuổi, mức độ tự kỷ nhẹ và trung bình theo thang điểm CARS, thể hiện phạm vi can thiệp phù hợp với giai đoạn phát triển và khả năng đáp ứng điều trị.

Ý nghĩa nghiên cứu nằm ở việc cung cấp bằng chứng khoa học về hiệu quả của phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu, góp phần nâng cao chất lượng điều trị, phục hồi chức năng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ tự kỷ. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ phát triển các phác đồ điều trị tích hợp giữa y học cổ truyền và y học hiện đại, phù hợp với xu hướng chăm sóc sức khỏe toàn diện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: Y học cổ truyền (YHCT) và Y học hiện đại (YHHĐ). Theo YHCT, RLPTK thuộc chứng “Ngũ trì” với nguyên nhân chủ yếu do thận tinh bất túc, can hỏa vượng thịnh và đàm nhiệt phiền tâm, gây rối loạn thần kinh và hành vi. Nhĩ châm được xem là phương pháp kích thích các huyệt vị trên loa tai, giúp điều hòa âm dương, lưu thông kinh lạc, cải thiện chức năng tạng phủ và thần kinh trung ương.

Theo YHHĐ, RLPTK là rối loạn phát triển thần kinh với các biểu hiện bất thường về tương tác xã hội, giao tiếp và hành vi. Nhĩ châm được giải thích qua cơ chế thần kinh - nội tiết - thể dịch, kích thích các phản xạ thần kinh, tăng lưu lượng máu đến vùng não bị tổn thương, điều chỉnh hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine, serotonin. Hoạt động trị liệu (Occupational Therapy - OT) tập trung vào phát triển kỹ năng vận động, nhận thức, tự phục vụ và điều hòa giác quan, giúp trẻ tăng khả năng hòa nhập xã hội và tự lập.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Rối loạn phổ tự kỷ (ASD)
• Nhĩ châm (Auriculotherapy)
• Hoạt động trị liệu (Occupational Therapy)
• Thang điểm CARS và bảng kiểm ATEC đánh giá mức độ tự kỷ và hiệu quả điều trị
• Phân loại mức độ tự kỷ theo DSM-5 và YHCT thể Can hỏa vượng thịnh

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp thử nghiệm lâm sàng, so sánh trước và sau điều trị trên 36 trẻ tự kỷ từ 24-72 tháng tuổi, mức độ nhẹ và trung bình, được lựa chọn theo tiêu chuẩn DSM-5 và thể bệnh Can hỏa vượng thịnh theo YHCT. Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện tại Bệnh viện Phục hồi chức năng tỉnh Lào Cai trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 8 năm 2024.

Phương pháp phân tích sử dụng phần mềm SPSS 20 với các kỹ thuật thống kê: tính trung bình ± độ lệch chuẩn, tỷ lệ phần trăm, test T ghép cặp để so sánh kết quả trước và sau điều trị, test Chi-square để phân tích mối liên quan giữa các biến số. Các chỉ số đánh giá hiệu quả gồm thang điểm CARS, bảng kiểm ATEC và các triệu chứng theo YHCT được đo tại các thời điểm D0 (trước điều trị), D20 và D47 (sau điều trị).

Quy trình điều trị gồm hai giai đoạn: mỗi giai đoạn 20 ngày nhĩ châm lưu kim kết hợp hoạt động trị liệu, xen kẽ nghỉ theo dõi 7 ngày. Hoạt động trị liệu được thực hiện 2 lần/ngày, mỗi lần 20 phút, tập trung vào kỹ năng vận động, giác quan, tự phục vụ và giao tiếp. Đánh giá được thực hiện bởi kỹ thuật viên và người giám hộ trẻ, đảm bảo tính khách quan và khoa học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm lâm sàng của trẻ tự kỷ: Trong 36 trẻ nghiên cứu, nhóm tuổi 49-60 tháng chiếm tỷ lệ cao nhất với 27,8%. Trẻ nam chiếm 91,7%, nữ chiếm 8,7%. Địa dư chủ yếu là miền núi (58,3%) và thành thị (38,9%). Dân tộc Kinh chiếm 69,4%, các dân tộc khác 30,6%.

2. Hiệu quả điều trị theo thang điểm CARS: Sau 47 ngày điều trị, điểm CARS trung bình giảm đáng kể từ mức 33,5 ± 2,1 xuống còn 27,8 ± 1,9 (p < 0,01), cho thấy cải thiện rõ rệt về mức độ tự kỷ. Tỷ lệ trẻ đạt mức hỗ trợ thấp hơn (mức 1) tăng từ 0% lên 55,6%.

3. Thay đổi trên bảng kiểm ATEC: Tổng điểm ATEC giảm trung bình 15,2 điểm (p < 0,01), trong đó các lĩnh vực âm lời nói, tương tác xã hội và giác quan đều có sự cải thiện từ 20-30%. Các triệu chứng hành vi và thể chất cũng giảm rõ rệt, hỗ trợ hiệu quả toàn diện của phương pháp.

4. Cải thiện các triệu chứng YHCT: Các biểu hiện như thần kém linh hoạt, khí sắc bất thường, chậm nói, không thích giao tiếp, nhạy cảm âm thanh/ánh sáng đều giảm đáng kể sau điều trị. Tỷ lệ trẻ có các triệu chứng này giảm từ khoảng 70% xuống dưới 30%.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu mang lại hiệu quả tích cực trong cải thiện các triệu chứng của trẻ RLPTK. Sự giảm điểm CARS và ATEC phản ánh sự tiến triển trong giao tiếp, hành vi và nhận thức của trẻ. Điều này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế cho thấy châm cứu kết hợp can thiệp hành vi giúp giảm điểm CARS trung bình từ 2,6 đến 8,1 điểm.

Nguyên nhân hiệu quả có thể do nhĩ châm kích thích các huyệt vị liên quan đến hệ thần kinh trung ương, tăng lưu lượng máu não, điều hòa nội tiết và thần kinh thực vật, đồng thời hoạt động trị liệu giúp trẻ phát triển kỹ năng vận động, giác quan và tự phục vụ. Sự phối hợp này tạo ra tác động toàn diện, vừa điều chỉnh sinh lý vừa hỗ trợ phát triển kỹ năng xã hội.

So sánh với các nghiên cứu trong nước, kết quả tương đồng với các nghiên cứu tại Bệnh viện Nhi Trung ương và các trung tâm phục hồi chức năng, khẳng định tính khả thi và hiệu quả của phương pháp trong điều kiện Việt Nam. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm CARS và ATEC trước và sau điều trị, bảng phân tích tỷ lệ cải thiện các triệu chứng YHCT, giúp minh họa rõ nét hiệu quả can thiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Mở rộng áp dụng phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu tại các trung tâm phục hồi chức năng và bệnh viện nhi trên toàn quốc nhằm nâng cao hiệu quả điều trị trẻ tự kỷ, đặc biệt trong giai đoạn 24-72 tháng tuổi. Thời gian triển khai đề xuất trong 1-2 năm.

2. Đào tạo chuyên sâu cho cán bộ y tế và kỹ thuật viên phục hồi chức năng về kỹ thuật nhĩ châm và hoạt động trị liệu, đảm bảo chất lượng và an toàn trong thực hành. Chủ thể thực hiện là các học viện y dược cổ truyền và các bệnh viện chuyên khoa.

3. Phát triển chương trình hỗ trợ gia đình trẻ tự kỷ hướng dẫn cách phối hợp chăm sóc, tập luyện tại nhà, tăng cường sự tham gia của người thân trong quá trình điều trị. Thời gian thực hiện trong 6-12 tháng, nhằm nâng cao hiệu quả can thiệp lâu dài.

4. Nghiên cứu tiếp tục mở rộng quy mô và đa dạng hóa phương pháp can thiệp kết hợp nhĩ châm với các liệu pháp khác như ngôn ngữ trị liệu, phân tích hành vi ứng dụng (ABA) để tối ưu hóa kết quả điều trị. Chủ thể thực hiện là các viện nghiên cứu và trường đại học y khoa.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ chuyên khoa và kỹ thuật viên phục hồi chức năng: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và hướng dẫn kỹ thuật nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu, giúp nâng cao hiệu quả điều trị trẻ tự kỷ.

2. Nhà nghiên cứu và sinh viên y học cổ truyền, y học hiện đại: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về tích hợp y học cổ truyền và y học hiện đại trong điều trị rối loạn phát triển thần kinh.

3. Gia đình và người chăm sóc trẻ tự kỷ: Hiểu rõ hơn về phương pháp điều trị mới, cách phối hợp chăm sóc và hỗ trợ trẻ tại nhà, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống.

4. Các cơ quan quản lý y tế và giáo dục: Căn cứ để xây dựng chính sách, chương trình can thiệp và phục hồi chức năng phù hợp với đặc điểm và nhu cầu của trẻ tự kỷ tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Nhĩ châm là gì và có an toàn cho trẻ tự kỷ không?
   Nhĩ châm là phương pháp châm cứu tác động lên các huyệt vị trên loa tai để kích thích phản xạ thần kinh và điều hòa chức năng cơ thể. Phương pháp này an toàn, ít đau, không gây tác dụng phụ nghiêm trọng, phù hợp với trẻ tự kỷ khi được thực hiện bởi chuyên gia có kinh nghiệm.

2. Hoạt động trị liệu giúp gì cho trẻ tự kỷ?
   Hoạt động trị liệu giúp trẻ phát triển kỹ năng vận động, nhận thức, tự phục vụ và điều hòa giác quan, từ đó tăng khả năng hòa nhập xã hội và tự lập trong cuộc sống hàng ngày.

3. Phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu có hiệu quả như thế nào?
   Nghiên cứu cho thấy sau 47 ngày điều trị, trẻ có cải thiện rõ rệt về giao tiếp, hành vi và nhận thức, điểm CARS giảm trung bình 5,7 điểm, điểm ATEC giảm 15,2 điểm, đồng thời giảm các triệu chứng theo YHCT.

4. Trẻ tự kỷ ở độ tuổi nào nên áp dụng phương pháp này?
   Phương pháp phù hợp nhất với trẻ từ 24 đến 72 tháng tuổi, đặc biệt là mức độ tự kỷ nhẹ và trung bình, vì giai đoạn này não bộ còn phát triển và trẻ dễ đáp ứng điều trị.

5. Gia đình cần làm gì để hỗ trợ quá trình điều trị?
   Gia đình nên phối hợp chặt chẽ với cán bộ y tế, thực hiện các bài tập tại nhà theo hướng dẫn, tạo môi trường sinh hoạt ổn định, kiên trì theo dõi và tham gia các buổi đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả điều trị.

Kết luận

• Phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu mang lại hiệu quả tích cực trong điều trị trẻ RLPTK, cải thiện rõ rệt các triệu chứng hành vi, giao tiếp và nhận thức.
• Nghiên cứu đã mô tả đặc điểm lâm sàng của trẻ tự kỷ tại Bệnh viện Phục hồi chức năng tỉnh Lào Cai, với đa số trẻ là nam, độ tuổi 49-60 tháng chiếm tỷ lệ cao nhất.
• Kết quả đánh giá bằng thang điểm CARS và bảng kiểm ATEC cho thấy sự giảm điểm có ý nghĩa thống kê sau 47 ngày điều trị.
• Đề xuất mở rộng áp dụng phương pháp, đào tạo nhân lực và hỗ trợ gia đình nhằm nâng cao chất lượng điều trị trẻ tự kỷ tại Việt Nam.
• Các bước tiếp theo bao gồm nghiên cứu mở rộng quy mô, đa dạng hóa phương pháp can thiệp và phát triển chương trình hỗ trợ toàn diện cho trẻ và gia đình.

Hành động ngay hôm nay để áp dụng phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu, góp phần cải thiện cuộc sống cho trẻ tự kỷ và gia đình tại cộng đồng.