Luận Văn Thạc Sĩ Về Đánh Giá Nghèo Đa Chiều Tại Phường Đông Hồ, Thị Xã Hà Tiên, Kiên Giang

• Tác giả: Huỳnh Công Minh
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Tiến Khai
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Quản Lý Kinh Tế
• Đề tài: Đánh Giá Nghèo Đa Chiều Tại Phường Đông Hồ, Thị Xã Hà Tiên, Kiên Giang
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ Kinh Tế
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Kiên Giang

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Vấn đề nghiên cứu
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu chung
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.2.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Kết cấu luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
• 2.1. Giới thiệu
• 2.2. Khái niệm về nghèo
• 2.3. Phương pháp đo lường nghèo
• 2.3.1. Phương pháp đánh giá nghèo có sự tham gia của cộng đồng PPA
• 2.3.2. Phương pháp tính chỉ số phát triển con người HDI
• 2.3.3. Phương pháp chỉ số nghèo con người HPI
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thực trạng nghèo tại phường Đông Hồ từ năm 2013 đến 2016
• 3.2. Thực trạng hộ nghèo
• 3.3. Kết quả đạt được trong giai đoạn 2013-2016
• 3.4. Mô tả mẫu khảo sát
• 3.5. Phân loại hộ nghèo theo các tiêu chí đa chiều
• 3.6. Kết quả nghèo theo chiều Thu nhập
• 3.7. Kết quả nghèo theo chiều Giáo dục
• 3.8. Kết quả nghèo theo chiều Y tế
• 3.9. Kết quả nghèo theo chiều Nhà ở
• 3.10. Kết quả nghèo theo chiều Nước sạch & vệ sinh
• 3.11. Kết quả nghèo theo chiều Tiếp cận thông tin
• 3.12. So sánh kết quả nghèo đa chiều với kết quả nghèo đơn chiều
• 3.13. Đánh giá thực trạng nghèo đa chiều và so sánh với nghèo đơn chiều
• 3.14. So sánh sự khác nhau về hộ nghèo đa chiều theo tiêu chí địa lý
• 3.15. Phân tích ưu nhược điểm của quá trình đánh giá hộ nghèo tại phường
• 4. CHƯƠNG 4
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH
• 5.1. Hàm ý chính sách
• 5.2. Một số hàm ý chính sách cho phường Đông Hồ
• 5.3. Gợi ý giải pháp cải thiện tình hình nghèo đa chiều tại địa phương
• 5.4. Hạn chế của đề tài
• 5.5. Hướng nghiên cứu tiếp theo
• Tài liệu tham khảo

I. Giới thiệu

Đánh giá nghèo đa chiều tại phường Đông Hồ, thị xã Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang là một nghiên cứu quan trọng nhằm hiểu rõ hơn về tình hình nghèo tại địa phương. Đánh giá nghèo không chỉ dựa vào thu nhập mà còn xem xét nhiều khía cạnh khác như giáo dục, y tế, và điều kiện sống. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu xác định thực trạng nghèo đa chiều và đề xuất các giải pháp giảm nghèo hiệu quả hơn. Theo báo cáo của UBND tỉnh Kiên Giang, tình trạng nghèo tại địa phương vẫn còn phổ biến, với tỷ lệ hộ nghèo cao. Việc đánh giá nghèo đa chiều sẽ giúp nhận diện rõ hơn các yếu tố ảnh hưởng đến nghèo đói và từ đó có những chính sách phù hợp.

1.1. Vấn đề nghiên cứu

Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá thực trạng nghèo tại phường Đông Hồ, nơi có nhiều hộ dân gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ cơ bản. Nghèo ở Việt Nam thường được đo lường qua thu nhập, nhưng thực tế cho thấy nhiều hộ gia đình không nghèo về thu nhập nhưng vẫn thiếu thốn về giáo dục và y tế. Điều này cho thấy cần thiết phải có một phương pháp đánh giá nghèo đa chiều để có cái nhìn toàn diện hơn về tình hình nghèo tại địa phương.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích dữ liệu thu thập từ 280 hộ gia đình tại phường Đông Hồ. Dữ liệu được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm báo cáo của UBND phường và các cuộc khảo sát thực địa. Phương pháp đánh giá nghèo có sự tham gia của cộng đồng (PPA) cũng được áp dụng để thu thập ý kiến của người dân về tình hình nghèo tại địa phương. Việc sử dụng phương pháp này giúp đảm bảo rằng các yếu tố xã hội và văn hóa được xem xét trong quá trình đánh giá. Kết quả từ nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin quan trọng cho các chính sách giảm nghèo tại phường Đông Hồ.

2.1. Thiết kế nghiên cứu

Thiết kế nghiên cứu bao gồm việc xác định các tiêu chí đánh giá nghèo đa chiều, như thu nhập, giáo dục, y tế, và điều kiện sống. Các tiêu chí này được lựa chọn dựa trên các nghiên cứu trước đây và thực tiễn tại địa phương. Nghiên cứu cũng sẽ so sánh kết quả nghèo đa chiều với nghèo đơn chiều để làm rõ sự khác biệt và nguyên nhân dẫn đến nghèo đói. Phương pháp phân tích dữ liệu sẽ sử dụng phần mềm Excel và SPSS để đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của kết quả.

III. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy tình hình nghèo tại phường Đông Hồ vẫn còn nghiêm trọng. Từ năm 2013 đến 2016, tỷ lệ hộ nghèo theo tiêu chí nghèo đa chiều đã tăng lên, cho thấy sự cần thiết phải có các chính sách can thiệp kịp thời. Các yếu tố như thu nhập thấp, thiếu hụt về giáo dục và y tế đã góp phần vào tình trạng nghèo tại địa phương. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nhiều hộ gia đình không chỉ nghèo về thu nhập mà còn thiếu thốn trong việc tiếp cận các dịch vụ cơ bản. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá nghèo đa chiều để có cái nhìn toàn diện hơn về tình hình nghèo tại phường Đông Hồ.

3.1. Thực trạng nghèo

Thực trạng nghèo tại phường Đông Hồ cho thấy nhiều hộ gia đình gặp khó khăn trong việc đáp ứng các nhu cầu cơ bản. Tỷ lệ hộ nghèo theo tiêu chí chỉ số nghèo đa chiều (MPI) cho thấy sự thiếu hụt nghiêm trọng trong các lĩnh vực như giáo dục, y tế và điều kiện sống. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhiều hộ gia đình không chỉ nghèo về thu nhập mà còn thiếu thốn trong việc tiếp cận các dịch vụ cơ bản, điều này cho thấy cần có những chính sách phù hợp để cải thiện tình hình.

IV. Kết luận và hàm ý chính sách

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc đánh giá nghèo đa chiều là cần thiết để hiểu rõ hơn về tình hình nghèo tại phường Đông Hồ. Các chính sách giảm nghèo hiện tại cần được điều chỉnh để phù hợp hơn với thực tế tại địa phương. Cần có các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện điều kiện sống, giáo dục và y tế cho người nghèo. Việc áp dụng các phương pháp đánh giá nghèo đa chiều sẽ giúp các nhà hoạch định chính sách có cái nhìn toàn diện hơn về tình hình nghèo và từ đó đưa ra các giải pháp hiệu quả hơn.

4.1. Hàm ý chính sách

Hàm ý chính sách từ nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng các chương trình hỗ trợ cho người nghèo, không chỉ dựa vào thu nhập mà còn xem xét các yếu tố khác như giáo dục và y tế. Cần có các chương trình đào tạo nghề, hỗ trợ tiếp cận dịch vụ y tế và giáo dục cho người nghèo. Điều này sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm tỷ lệ nghèo bền vững tại phường Đông Hồ.

Tổng quan nghiên cứu

Nghèo đói là một trong những rào cản lớn ảnh hưởng đến sự phát triển con người và cộng đồng, đặc biệt tại các địa phương có điều kiện kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn như phường Đông Hồ, thị xã Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang. Theo báo cáo của UBND tỉnh Kiên Giang năm 2015, toàn tỉnh có khoảng 41.202 hộ nghèo, tập trung chủ yếu ở vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Tại thị xã Hà Tiên, tỷ lệ hộ nghèo năm 2016 chiếm khoảng 1,17%, trong đó phường Đông Hồ chiếm tỷ trọng hộ nghèo và cận nghèo cao nhất với 27,17% số hộ cận nghèo và 25,7% số nhân khẩu cận nghèo toàn thị xã.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào đánh giá thực trạng nghèo đa chiều tại phường Đông Hồ trong giai đoạn 2013-2016, nhằm xác định các tiêu chí nghèo đa chiều, so sánh với nghèo đơn chiều truyền thống và phân tích sự khác biệt theo tiêu chí địa lý. Mục tiêu cụ thể là xác định hộ nghèo theo các tiêu chí đa chiều, đánh giá thực trạng nghèo đa chiều, so sánh nghèo đa chiều với nghèo đơn chiều, phân tích sự khác biệt theo địa lý và đề xuất phương pháp đánh giá hiệu quả hơn.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm 280 hộ gia đình có điểm rà soát nghèo dưới 140 điểm tại phường Đông Hồ, khảo sát thực trạng nghèo đa chiều năm 2017 làm cơ sở so sánh với dữ liệu từ năm 2013 đến 2016. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách giảm nghèo bền vững, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển kinh tế xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình đo lường nghèo đa chiều, trong đó nổi bật là:

• Khái niệm nghèo đa chiều: Nghèo không chỉ là thu nhập thấp mà còn là sự thiếu hụt trong tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản như giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch, vệ sinh và thông tin. Quan điểm này được củng cố bởi các nghiên cứu của Townsend (1979), Sen (1992) và Boltvinik (1998).

• Chỉ số nghèo đa chiều (MPI): Được Alkire & Foster (2007) phát triển, MPI đo lường nghèo dựa trên ba chiều chính gồm giáo dục, y tế và mức sống với 10 chỉ tiêu cụ thể. MPI cho phép xác định không chỉ tỷ lệ hộ nghèo mà còn mức độ thiếu hụt của từng hộ.

• Phương pháp đo lường nghèo đa chiều tại Việt Nam: Kế thừa MPI, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội ban hành 10 chỉ tiêu đo lường nghèo đa chiều phù hợp với điều kiện Việt Nam, bao gồm các tiêu chí về giáo dục người lớn, giáo dục trẻ em, chăm sóc y tế, bảo hiểm y tế, nhà ở, nước sạch, nhà vệ sinh, dịch vụ viễn thông và tài sản phục vụ tiếp cận thông tin.

Các khái niệm chính bao gồm: nghèo đơn chiều (chủ yếu dựa trên thu nhập), nghèo đa chiều, chỉ số MPI, các tiêu chí đo lường nghèo đa chiều, và các yếu tố nhân khẩu học ảnh hưởng đến nghèo.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn chính:

• Giai đoạn 1: Thu thập và phân tích dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo của UBND phường Đông Hồ, thị xã Hà Tiên, phòng Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Kiên Giang, các văn bản pháp luật và nghiên cứu liên quan để xây dựng cơ sở lý thuyết và tổng quan tình hình kinh tế xã hội.

• Giai đoạn 2: Thu thập dữ liệu sơ cấp thông qua khảo sát 280 hộ gia đình có điểm rà soát nghèo dưới 140 điểm tại phường Đông Hồ trong tháng 10-12/2017. Bảng câu hỏi khảo sát tập trung vào 10 chỉ tiêu nghèo đa chiều theo chuẩn của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội.

Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng do giới hạn về thời gian và nguồn lực, với mẫu khảo sát gồm 280 hộ được cung cấp bởi UBND phường Đông Hồ. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm Excel và SPSS 20, sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích so sánh và tính toán chỉ số nghèo đa chiều MPI theo 8 bước chuẩn.

Quy trình nghiên cứu bao gồm tham vấn chuyên gia địa phương để điều chỉnh bảng câu hỏi, khảo sát thử trên 12 hộ gia đình để đảm bảo tính phù hợp và khả thi của công cụ thu thập dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều tăng mạnh từ năm 2015: Trước năm 2015, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đơn chiều thu nhập tại phường Đông Hồ giảm từ 1,22% năm 2012 xuống còn 0,58% năm 2014. Tuy nhiên, từ năm 2015 áp dụng chuẩn nghèo đa chiều, số hộ nghèo tăng lên 243 hộ (9,99%) năm 2015 và giảm nhẹ còn 225 hộ (9,27%) năm 2016.

2. Phân bố hộ nghèo theo khu phố: Năm 2017, 75,93% hộ nghèo tập trung tại khu phố 5, tiếp theo là khu phố 4 với 12,03%. Các khu phố còn lại có tỷ lệ hộ nghèo thấp hơn nhiều, cho thấy sự phân bố không đồng đều về nghèo đói trong phường.

3. Đặc điểm hộ nghèo theo nhân khẩu học: Hơn 68% hộ nghèo có từ 3 đến 5 thành viên, trong đó hộ có 4 người chiếm 36,51%. Chủ hộ nghèo chủ yếu ở độ tuổi từ 31 trở lên (93,78%), với nhóm tuổi 31-50 chiếm 52,28%. Về dân tộc, 96,68% hộ nghèo thuộc dân tộc Kinh, 2,07% là dân tộc Khmer.

4. Các tiêu chí nghèo đa chiều phổ biến: Các tiêu chí về nhà ở, giáo dục và y tế là nguyên nhân chính làm tăng số hộ nghèo đa chiều. Nhiều hộ thiếu hụt trong các chỉ tiêu như nhà ở kiên cố, trẻ em không đi học, thành viên không được chăm sóc y tế khi ốm đau.

Thảo luận kết quả

Sự gia tăng số hộ nghèo khi áp dụng chuẩn nghèo đa chiều phản ánh thực trạng nghèo phức tạp hơn so với chỉ đo lường thu nhập. Việc sử dụng chỉ số MPI giúp phát hiện những thiếu hụt về dịch vụ xã hội cơ bản mà nghèo đơn chiều không thể hiện được. Phân bố nghèo không đồng đều giữa các khu phố cho thấy cần có chính sách giảm nghèo phù hợp theo đặc điểm địa lý và dân cư.

So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả phù hợp với quan điểm nghèo đa chiều là sự kết hợp của nhiều yếu tố như giáo dục, y tế, nhà ở và mức sống. Việc tập trung hộ nghèo tại khu phố 5 có thể liên quan đến điều kiện địa lý đặc thù và mức độ phát triển kinh tế xã hội thấp hơn các khu vực khác.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến thiên tỷ lệ hộ nghèo theo năm, biểu đồ phân bố hộ nghèo theo khu phố, bảng phân loại hộ nghèo theo số nhân khẩu và nhóm tuổi, giúp minh họa rõ nét bức tranh nghèo đa chiều tại phường Đông Hồ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đầu tư cải thiện nhà ở cho hộ nghèo: UBND phường và các tổ chức liên quan cần triển khai các chương trình hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở kiên cố cho các hộ nghèo, đặc biệt tại khu phố 5, nhằm giảm tỷ lệ nghèo đa chiều liên quan đến điều kiện nhà ở. Thời gian thực hiện trong 2 năm tới.

2. Nâng cao chất lượng giáo dục và khuyến khích trẻ em đến trường: Phòng Giáo dục phối hợp với địa phương tổ chức các chương trình hỗ trợ học phí, sách vở và vận động gia đình cho trẻ em trong độ tuổi đi học đến trường đầy đủ. Mục tiêu giảm tỷ lệ trẻ em không đi học xuống dưới 5% trong vòng 3 năm.

3. Cải thiện tiếp cận dịch vụ y tế và bảo hiểm y tế: Tăng cường tuyên truyền, hỗ trợ đăng ký bảo hiểm y tế cho các hộ nghèo, đồng thời nâng cao chất lượng khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế địa phương. Mục tiêu đạt 100% hộ nghèo có bảo hiểm y tế trong 1 năm.

4. Phát triển các dịch vụ tiếp cận thông tin và viễn thông: Hỗ trợ các hộ nghèo tiếp cận điện thoại, internet và các phương tiện truyền thông để nâng cao khả năng tiếp nhận thông tin, tạo điều kiện phát triển kinh tế và xã hội. Thời gian thực hiện trong 2 năm.

5. Xây dựng hệ thống đánh giá nghèo đa chiều hiệu quả: Địa phương cần áp dụng thường xuyên phương pháp đo lường nghèo đa chiều theo chỉ số MPI, kết hợp với rà soát thực tế để cập nhật dữ liệu chính xác, phục vụ xây dựng chính sách giảm nghèo phù hợp. Thực hiện định kỳ hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động, thương binh và xã hội: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng và điều chỉnh chính sách giảm nghèo đa chiều phù hợp với đặc điểm địa phương, nâng cao hiệu quả chương trình giảm nghèo.

2. Các tổ chức phi chính phủ và tổ chức phát triển quốc tế: Áp dụng phương pháp đo lường nghèo đa chiều và các giải pháp đề xuất để thiết kế các dự án hỗ trợ phát triển cộng đồng, tập trung vào các tiêu chí nghèo đa chiều.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, phát triển xã hội: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về nghèo đa chiều và chính sách phát triển bền vững.

4. Địa phương và cộng đồng dân cư phường Đông Hồ, thị xã Hà Tiên: Hiểu rõ thực trạng nghèo đa chiều tại địa phương, từ đó phối hợp với chính quyền trong việc thực hiện các chương trình giảm nghèo và phát triển kinh tế xã hội.

Câu hỏi thường gặp

1. Nghèo đa chiều khác gì so với nghèo đơn chiều?
   Nghèo đa chiều không chỉ dựa trên thu nhập mà còn xét đến nhiều khía cạnh như giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch, vệ sinh và tiếp cận thông tin. Ví dụ, một hộ có thu nhập trên chuẩn nghèo nhưng không có nhà kiên cố hoặc trẻ em không đi học vẫn được xem là nghèo đa chiều.

2. Tại sao phường Đông Hồ có tỷ lệ hộ nghèo cao hơn các phường khác?
   Phường Đông Hồ có đặc điểm địa lý và dân cư đa dạng, trong đó khu phố 5 là vùng cù lao khó khăn về giao thông và điều kiện sống, dẫn đến tỷ lệ hộ nghèo tập trung cao. Ngoài ra, sự di cư và thiếu ổn định nghề nghiệp cũng góp phần gia tăng nghèo.

3. Phương pháp đo lường nghèo đa chiều MPI có ưu điểm gì?
   MPI cho phép đánh giá toàn diện các khía cạnh thiếu hụt của hộ nghèo, giúp xác định nguyên nhân chính gây nghèo và hỗ trợ xây dựng chính sách giảm nghèo hiệu quả hơn so với chỉ đo lường thu nhập.

4. Làm thế nào để giảm nghèo đa chiều hiệu quả tại địa phương?
   Cần kết hợp các giải pháp cải thiện nhà ở, giáo dục, y tế và tiếp cận thông tin, đồng thời áp dụng hệ thống đánh giá nghèo đa chiều thường xuyên để theo dõi và điều chỉnh chính sách phù hợp.

5. Có khó khăn gì trong việc thu thập dữ liệu nghèo đa chiều?
   Khó khăn bao gồm việc tiếp cận hộ nghèo, thu thập thông tin chính xác về thu nhập và các tiêu chí xã hội, cũng như sự hợp tác của người dân. Việc tham vấn chuyên gia và khảo sát thử giúp điều chỉnh công cụ thu thập dữ liệu phù hợp hơn.

Kết luận

• Nghiên cứu đã xác định rõ thực trạng nghèo đa chiều tại phường Đông Hồ, với tỷ lệ hộ nghèo đa chiều năm 2017 chiếm gần 10% tổng số hộ, cao hơn nhiều so với nghèo đơn chiều trước đây.
• Các tiêu chí nghèo đa chiều chủ yếu liên quan đến nhà ở, giáo dục và y tế, phản ánh sự thiếu hụt đa dạng trong đời sống người dân.
• Phân bố nghèo không đồng đều giữa các khu phố, tập trung chủ yếu tại khu phố 5 và 4, cho thấy cần có chính sách giảm nghèo theo đặc điểm địa phương.
• Phương pháp đo lường nghèo đa chiều MPI được áp dụng hiệu quả, cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách giảm nghèo bền vững.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện điều kiện sống, nâng cao tiếp cận dịch vụ xã hội và phát triển kinh tế địa phương trong giai đoạn tiếp theo.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, tiếp tục thu thập và cập nhật dữ liệu nghèo đa chiều hàng năm, mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để so sánh và hoàn thiện chính sách giảm nghèo toàn diện.

Call to action: Các cơ quan quản lý, tổ chức phát triển và cộng đồng dân cư cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các chương trình giảm nghèo đa chiều, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững tại phường Đông Hồ và thị xã Hà Tiên.