Đánh Giá Hiệu Quả Sử Dụng Đất Nông Nghiệp Tại Huyện Ngân Sơn, Tỉnh Bắc Kạn

Để xác định bản chất và khái niệm hiệu quả cần xuất phát từ những luận điểm của Mác và những luận điểm lý thuyết hệ thống. Theo Các Mác thì quy luật kinh tế đầu tiên trên cơ sở sản xuất tổng thể là quy luật tiết kiệm thời gian và phân phối có kế hoạch thời gian lao động theo các ngành sản xuất khác nhau. Hiệu quả kinh tế là một chỉ tiêu so sánh mức độ tiết kiệm chi phí trong một đơn vị kết quả hữu ích và mức tăng kết quả hữu ích của hoạt động sản xuất vật chất trong một thời kỳ, góp phần làm tăng thêm lợi ích của xã hội (Các Mác, 1949). Hiệu quả kinh tế phải đạt được ba vấn đề sau: Mọi hoạt động của con người đều phải tuân theo quy luật tiết kiệm thời gian; Hiệu quả kinh tế phải được xem xét trên quan điểm lý thuyết hệ thống; Hiệu quả kinh tế là một phạm trù phản ánh mặt chất lượng của các hoạt động kinh tế bằng quá trình tăng cường nguồn lực có sẵn phục vụ cho lợi ích của con người.

Theo Luật Đất đai 2013 của Việt Nam quy định Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh và quốc phòng (Luật đất đai, 2013). Sử dụng đất là hệ thống các biện pháp nhằm điều hòa mối quan hệ người và đất trong tổ hợp các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác và môi trường. Những nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng đất: Việc sử dụng đất được xây dựng trên cơ sở một hệ thống các yếu tố tự nhiên và kinh tế - xã hội.

Hiệu quả kinh tế được hiểu là mối tương quan so sánh giữa lượng kết quả đạt được và lượng chi phí bỏ ra trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Kết quả đạt được là phần giá trị thu được của sản phẩm đầu ra, lượng chi phí bỏ ra là giá trị của các nguồn lực đầu vào. Mối tương quan cần xét cả phần so sánh tuyệt đối và tương đối cũng như xem xét mối quan hệ chặt chẽ giữa hai đại lượng đó. Hiệu quả xã hội: Phản ánh mối tương quan giữa kết quả thu được về mặt xã hội mà sản xuất mang lại với các chi phí sản xuất xã hội bỏ ra. Loại hiệu quả này đánh giá chủ yếu về mặt xã hội do hoạt động sản xuất mang lại.

Huyện Ngân Sơn có Quốc lộ 3 là tuyến giao thông chính chạy xuyên suốt qua địa bàn huyện theo chiều Tây Nam - Đông Bắc. Điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp. Cần đánh giá kỹ lưỡng các yếu tố này để có cái nhìn toàn diện về tiềm năng và hạn chế của huyện trong phát triển nông nghiệp.

Diện tích đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp do chuyển sang các mục đích khác và rất khó khăn trong việc bù đắp lại diện tích đất nông nghiệp bị mất. Cần phân tích cụ thể tình hình biến động đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện Ngân Sơn giai đoạn 2013-2017 để thấy rõ xu hướng và nguyên nhân của sự biến động này.

Cần mô tả chi tiết các loại hình sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn, bao gồm đất trồng lúa, đất trồng cây hàng năm khác, đất trồng cây lâu năm, đất nuôi trồng thủy sản,... để có cơ sở đánh giá hiệu quả của từng loại hình.

Cần xác định rõ các tiêu chí đánh giá hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất nông nghiệp, bao gồm năng suất cây trồng, thu nhập trên một đơn vị diện tích, chi phí sản xuất, lợi nhuận,... để có cơ sở so sánh và đánh giá.

Hiệu quả về mặt xã hội sử dụng đất chủ yếu được xác định bằng khả năng tạo việc làm trên một diện tích đất nông nghiệp (Vũ Năng Dũng, 1997). Cần đánh giá khả năng tạo việc làm, cải thiện đời sống người dân, đóng góp vào ngân sách địa phương,... của các loại hình sử dụng đất nông nghiệp.

Cần đánh giá tác động của các loại hình sử dụng đất nông nghiệp đến môi trường đất, nước, không khí, đa dạng sinh học,... để đảm bảo phát triển nông nghiệp bền vững. Một hoạt động sản xuất được coi là có hiệu quả khi không có những ảnh hưởng tác động xấu đến môi trường đất, nước, không khí, không làm ảnh hưởng xấu đến môi trường sinh thái và đa dạng sinh học (Vũ Thị Phương Thuy (2000)).

Cần có quy hoạch sử dụng đất chi tiết, khoa học, phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện. Quy hoạch cần đảm bảo sử dụng đất hiệu quả, bền vững, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế - xã hội.

Cần khuyến khích chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa, có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu của huyện. Cần lựa chọn các loại cây trồng, vật nuôi có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.

Cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, bao gồm sử dụng giống mới, phân bón hợp lý, kỹ thuật canh tác tiên tiến, phòng trừ sâu bệnh hiệu quả,... để tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.

Cần lựa chọn các loại hình sử dụng đất bền vững, đảm bảo hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường. Cần ưu tiên các loại hình sử dụng đất có khả năng bảo vệ đất, nước, đa dạng sinh học và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Cần có quan điểm khai thác và sử dụng đất hợp lý, đảm bảo sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả, bền vững và bảo vệ môi trường. Cần tránh tình trạng khai thác quá mức, gây suy thoái đất và ô nhiễm môi trường.

Cần phân bố đất nông nghiệp hợp lý theo vùng, phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của từng vùng. Cần ưu tiên phát triển các vùng chuyên canh cây trồng, vật nuôi có lợi thế cạnh tranh.

Cần tổng kết lại những kết quả đạt được và những hạn chế còn tồn tại trong việc sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Ngân Sơn. Cần đánh giá khách quan, trung thực về hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường của các loại hình sử dụng đất.

Cần đề xuất các chính sách đất đai hỗ trợ phát triển nông nghiệp, bao gồm chính sách giao đất, cho thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, hỗ trợ vốn, khoa học kỹ thuật,... để khuyến khích người dân đầu tư vào sản xuất nông nghiệp.

Cần tiếp tục nghiên cứu về quản lý đất đai, quy hoạch sử dụng đất, phân tích hiện trạng sử dụng đất,... để có cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chính sách, giải pháp phát triển nông nghiệp bền vững tại huyện Ngân Sơn.