Đánh giá đa dạng sinh học và nguồn lợi động vật thân mềm Gastropoda tại khu bảo tồn biển Cồn Cỏ

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. MỤC LỤC

1.1. Lời cam đoan

1.2. Mục lục

1.3. Danh mục chữ viết tắt

1.4. Danh mục bảng

1.5. Danh mục hình

1.6. Trích yếu luận văn

1.7. Tính cấp thiết

1.8. Mục tiêu nghiên cứu

1.8.1. Mục tiêu chung

1.8.2. Mục tiêu cụ thể

1.9. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học và thực tiễn

1.9.1. Ý nghĩa khoa học

1.9.2. Ý nghĩa thực tiễn

1.10. Tổng quan tài liệu

1.10.1. Tổng quan về thân mềm chân bụng (Gastropoda)

1.10.1.1. Đặc điểm phân loại

1.10.1.2. Đặc điểm cấu tạo và sinh lý

1.11. Nội dung và phương pháp nghiên cứu

1.11.1. Địa điểm nghiên cứu

1.11.2. Thời gian nghiên cứu

1.11.3. Đối tượng/vật liệu nghiên cứu

1.11.3.1. Đối tượng nghiên cứu

1.11.3.2. Tài liệu và thiết bị sử dụng

1.11.4. Nội dung nghiên cứu

1.11.5. Phương pháp nghiên cứu

1.11.5.1. Thiết kế điều tra. Phương pháp thu thập số liệu, mẫu vật

1.11.5.2. Phân tích mẫu và xử lý số liệu

1.12. Kết quả và thảo luận

1.12.1. Đa dạng thành phần loài

1.12.2. Một số họ thuộc lớp chân bụng chiếm ưu thế và có giá trị kinh tế tại KBTB Cồn Cỏ

1.12.3. Chỉ số tương đồng loài Sorensen

1.12.4. Chỉ số đa dạng loài

1.12.5. Thành phần loài các loài kinh tế, quý hiếm, gây hại

1.12.6. Đặc điểm phân bố

1.12.6.1. Phân bố thành phần loài theo địa lý

1.12.6.2. Phân bố theo nền đáy

1.12.7. Nguồn lợi lớp động vật thân mềm chân bụng

1.12.7.1. Mật độ và sinh khối

1.12.7.2. Trữ lượng và khả năng khai thác

1.13. Đề xuất giải pháp quản lý và sử dụng bền vững

1.13.1. Giải pháp khoanh vùng bảo vệ bãi đẻ, nguồn giống ĐVTM chân bụng

1.13.2. Giải pháp bảo vệ các loài ưu thế, bản địa, giá trị kinh tế và quý hiếm

1.13.3. Giải pháp khai thác hợp lý

1.13.4. Giải pháp tuyên truyền giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng

2. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Đánh giá đa dạng sinh học

Nghiên cứu đã xác định được 82 loài, 40 giống, 24 họ, và 6 bộ thuộc lớp Gastropoda tại khu bảo tồn biển Cồn Cỏ. Trong đó, có 2 loài quý hiếm nằm trong Sách đỏ Việt Nam, 20 loài kinh tế được sử dụng làm thực phẩm và mỹ nghệ, cùng 3 loài ốc ăn san hô. Chỉ số đa dạng sinh học Shannon-Weiner (H’) dao động từ 3.08 đến 3.62, thể hiện sự đa dạng cao. Sự biến động này cũng được ghi nhận giữa các mặt cắt khảo sát và nền đáy khác nhau, với chỉ số tương đồng Sorensen (S) từ 0.58 đến 0.75.

1.1. Thành phần loài

Nghiên cứu đã liệt kê chi tiết thành phần loài của lớp Gastropoda, bao gồm các loài có giá trị kinh tế và quý hiếm. Tectus niloticus và Tectus pyramis là hai loài được xếp vào danh sách bảo tồn. Các loài như Coralliophila radula, Coralliophila neritoides, và Drupella conus được ghi nhận là loài gây hại cho san hô.

1.2. Chỉ số đa dạng sinh học

Chỉ số Shannon-Weiner (H’) được sử dụng để đánh giá mức độ đa dạng sinh học. Kết quả cho thấy sự đa dạng cao tại các nền đáy san hô và nền đáy đá, với giá trị trung bình là 3.39. Sự biến động này phản ánh sự thích nghi của các loài Gastropoda với các điều kiện sinh thái khác nhau.

II. Nguồn lợi động vật thân mềm

Nghiên cứu đã đánh giá mật độ, sinh khối, và trữ lượng của lớp Gastropoda tại khu bảo tồn biển Cồn Cỏ. Mật độ trung bình là 2.3 cá thể/m², sinh khối đạt 29.1 g/m², và trữ lượng tức thời là 79.6 tấn. Khả năng khai thác bền vững được ước tính là 39.8 tấn. Các loài có giá trị kinh tế như ốc hương, ốc nón, và bào ngư đang bị khai thác quá mức, dẫn đến suy giảm nguồn lợi.

2.1. Mật độ và sinh khối

Mật độ và sinh khối của lớp Gastropoda được ghi nhận cao nhất tại các nền đáy san hô và nền đáy đá. Sự biến động này phản ánh sự phân bố không đồng đều của các loài trong các kiểu sinh cảnh khác nhau.

2.2. Trữ lượng và khai thác

Trữ lượng tức thời của lớp Gastropoda tại Cồn Cỏ là 79.6 tấn, với khả năng khai thác bền vững là 39.8 tấn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc khai thác quá mức đang đe dọa đến sự tồn tại của các loài có giá trị kinh tế.

III. Bảo tồn sinh thái

Nghiên cứu đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát triển bền vững nguồn lợi Gastropoda tại khu bảo tồn biển Cồn Cỏ. Các biện pháp bao gồm khoanh vùng bảo vệ bãi đẻ, xây dựng mạng lưới quan trắc, và khai thác hợp lý. Việc tuyên truyền giáo dục cộng đồng cũng được nhấn mạnh để nâng cao nhận thức về bảo tồn.

3.1. Khoanh vùng bảo vệ

Nghiên cứu đề xuất khoanh vùng bảo vệ các bãi đẻ và bãi giống của lớp Gastropoda. Điều này giúp duy trì nguồn lợi và đảm bảo sự tái tạo tự nhiên của các loài.

3.2. Khai thác hợp lý

Các biện pháp khai thác hợp lý được đề xuất bao gồm khai thác đúng mùa vụ, đúng kỹ thuật, và nghiêm cấm khai thác vào mùa sinh sản. Điều này giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến nguồn lợi.

Khóa luận tốt nghiệp: Đánh giá hiện trạng đa dạng sinh học và nguồn lợi động vật thân mềm Gastropoda tại khu bảo tồn biển Cồn Cỏ