I. Cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn trong xây dựng nông thôn mới
Chương này tập trung vào việc phân tích cơ cấu kinh tế nông thôn và quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn. Nông thôn được định nghĩa là khu vực mà sản xuất nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn, với dân cư chủ yếu làm nông nghiệp. Kinh tế nông thôn bao gồm các ngành nông, lâm, ngư nghiệp, công nghiệp và dịch vụ, tạo thành một hệ thống phức tạp và có mối quan hệ hữu cơ với nhau. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn là sự thay đổi cấu trúc của các yếu tố cấu thành trong kinh tế nông thôn theo các quy luật khách quan, dưới sự tác động của con người và các nhân tố ảnh hưởng. Quá trình này bao gồm sự chuyển dịch cơ cấu ngành, cơ cấu vùng và cơ cấu thành phần kinh tế.
1.1. Tầm quan trọng của phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng NTM
Phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới (NTM) là hướng đi đúng đắn, nhằm nâng cao năng lực sản xuất và đời sống của người dân nông thôn. Các nước có nền kinh tế nông nghiệp phát triển đều có định hướng kết hợp phát triển kinh tế nông thôn với xây dựng NTM từ sớm. Ví dụ, Nhật Bản với phong trào 'Mỗi làng một sản phẩm' đã thành công trong việc khuyến khích tận dụng nguồn lực địa phương, phát huy sức mạnh cộng đồng và thu hẹp khoảng cách giữa thành thị và nông thôn. Kinh nghiệm từ các nước cho thấy, để phát triển kinh tế nông thôn hiệu quả, cần đánh giá cơ cấu kinh tế và lợi thế của địa phương, từ đó đưa ra hướng phát triển phù hợp.
1.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn là quá trình thay đổi cấu trúc của các yếu tố cấu thành trong kinh tế nông thôn theo các quy luật khách quan. Quá trình này bao gồm sự chuyển dịch cơ cấu ngành, cơ cấu vùng và cơ cấu thành phần kinh tế. Sự chuyển dịch cơ cấu ngành trong nông thôn là sự thay đổi mối quan hệ tương quan giữa các ngành, trong khi chuyển dịch cơ cấu vùng là sự chuyển dịch của các ngành kinh tế theo từng vùng lãnh thổ. Chuyển dịch cơ cấu thành phần kinh tế là sự thay đổi tỷ lệ sản xuất kinh doanh của các thành phần kinh tế trong nông thôn. Quá trình này đòi hỏi sự nghiên cứu thấu đáo về lý luận, quan điểm và giải pháp để đạt được mục tiêu phát triển bền vững.
II. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn tại thị trấn Thịnh Long
Chương này đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn tại thị trấn Thịnh Long, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Thị trấn Thịnh Long là một khu vực nông thôn với nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp, lâm nghiệp và ngư nghiệp. Quá trình xây dựng nông thôn mới (NTM) tại đây đã đạt được một số kết quả nhất định, nhưng cũng gặp nhiều thách thức. Các chỉ tiêu phản ánh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế bao gồm tỷ lệ lao động trong các ngành, tốc độ tăng trưởng kinh tế và sự thay đổi trong cơ cấu sản xuất. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đặc biệt là sự chậm trễ trong việc áp dụng công nghệ mới và phát triển các ngành công nghiệp, dịch vụ.
2.1. Giới thiệu chung về nông thôn Thịnh Long
Thị trấn Thịnh Long là một khu vực nông thôn thuộc huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định, với nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp, lâm nghiệp và ngư nghiệp. Dân cư tại đây chủ yếu làm nông nghiệp, với các sản phẩm chính là lúa gạo, thủy sản và một số sản phẩm nông nghiệp khác. Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) đã được triển khai tại Thịnh Long từ năm 2017, với mục tiêu nâng cao cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế và cải thiện đời sống người dân. Tuy nhiên, quá trình này vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp thuần túy sang các ngành công nghiệp và dịch vụ.
2.2. Đánh giá kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại thị trấn Thịnh Long đã đạt được một số kết quả nhất định, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Các chỉ tiêu phản ánh sự chuyển dịch bao gồm tỷ lệ lao động trong các ngành, tốc độ tăng trưởng kinh tế và sự thay đổi trong cơ cấu sản xuất. Tuy nhiên, sự chậm trễ trong việc áp dụng công nghệ mới và phát triển các ngành công nghiệp, dịch vụ đã làm giảm hiệu quả của quá trình chuyển dịch. Các thách thức chính bao gồm thiếu vốn đầu tư, hạn chế về nguồn nhân lực chất lượng cao và sự cạnh tranh từ các khu vực khác. Để khắc phục những hạn chế này, cần có các giải pháp đồng bộ, bao gồm tăng cường đầu tư, nâng cao năng lực cán bộ và phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn.
III. Giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn tại Thịnh Long
Chương này đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn tại thị trấn Thịnh Long trong quá trình xây dựng nông thôn mới (NTM). Các giải pháp bao gồm rà soát quy hoạch, điều chỉnh lại cơ cấu sản xuất, chú trọng nâng cao năng lực cán bộ và phát triển nguồn nhân lực nông thôn. Đồng thời, cần đẩy mạnh phát triển nuôi trồng thủy hải sản, đầu tư nghiên cứu phát triển sản phẩm và thị trường, cũng như tăng cường đầu tư xây dựng và hoàn thiện kết cấu hạ tầng nông thôn. Các giải pháp này nhằm mục tiêu tạo ra sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững, phù hợp với tiềm năng và lợi thế của địa phương.
3.1. Quan điểm và định hướng phát triển
Để thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn tại thị trấn Thịnh Long, cần có quan điểm và định hướng phát triển rõ ràng. Quan điểm chính là lấy thị trường làm căn cứ và xuất phát điểm, từ đó xác lập và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng sản xuất hàng hóa. Định hướng phát triển bao gồm việc chuyển dịch từ nông nghiệp thuần túy sang phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp và chăn nuôi, đồng thời phát triển các ngành công nghiệp và dịch vụ nông thôn. Quá trình này đòi hỏi sự nghiên cứu thấu đáo về lý luận, quan điểm và giải pháp để đạt được mục tiêu phát triển bền vững.
3.2. Các giải pháp cụ thể
Các giải pháp cụ thể để thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn tại thị trấn Thịnh Long bao gồm: rà soát quy hoạch, điều chỉnh lại cơ cấu sản xuất; chú trọng nâng cao năng lực cán bộ và phát triển nguồn nhân lực nông thôn; đẩy mạnh phát triển nuôi trồng thủy hải sản; đầu tư nghiên cứu phát triển sản phẩm và thị trường; tăng cường đầu tư xây dựng và hoàn thiện kết cấu hạ tầng nông thôn. Các giải pháp này nhằm mục tiêu tạo ra sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững, phù hợp với tiềm năng và lợi thế của địa phương, đồng thời nâng cao hiệu quả của chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM).
