Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường giáo dục sau đại học tại Việt Nam, việc đổi mới chiến lược đào tạo trở thành yêu cầu cấp thiết để các cơ sở giáo dục nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Theo ước tính, Viện Quản trị Kinh doanh FSB – Trường Đại học FPT, với lịch sử hình thành từ năm 1995 và chính thức thành lập năm 2009, đang đối mặt với sự cạnh tranh từ nhiều đơn vị đào tạo sau đại học khác tại Hà Nội như Viện Sau Đại học – Đại học Kinh tế Quốc dân, Trường Kinh doanh PTI, và Trường Doanh nhân PACE. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là áp dụng mô hình chiến lược Đại dương Xanh vào các chương trình đào tạo sau đại học của Viện nhằm tạo ra giá trị mới, mở rộng thị trường đào tạo và nâng cao hiệu quả cạnh tranh trong giai đoạn 2016-2020.

Chiến lược Đại dương Xanh, được phát triển bởi W. Chan Kim và Renée Mauborgne, tập trung vào việc tạo ra thị trường mới không có cạnh tranh hoặc cạnh tranh không còn quan trọng, thay vì cạnh tranh trong thị trường hiện tại (đại dương đỏ). Việc áp dụng chiến lược này vào lĩnh vực đào tạo sau đại học hứa hẹn mang lại sự đổi mới trong thiết kế chương trình, thu hút nhóm khách hàng mới và nâng cao giá trị đào tạo. Nghiên cứu không chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận khi hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về chiến lược Đại dương Xanh mà còn có giá trị thực tiễn trong việc đề xuất các giải pháp đổi mới chương trình đào tạo, góp phần nâng cao vị thế của Viện Quản trị Kinh doanh FSB trên thị trường giáo dục.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai nền tảng lý thuyết chính: chiến lược Đại dương Xanh và mô hình kinh doanh đổi mới giá trị. Chiến lược Đại dương Xanh nhấn mạnh việc tạo ra thị trường mới thông qua đổi mới giá trị, phá vỡ sự đánh đổi truyền thống giữa chi phí và giá trị, đồng thời áp dụng sáu nguyên tắc cơ bản trong hình thành và thực hiện chiến lược, bao gồm vẽ lại ranh giới thị trường, tập trung vào bức tranh tổng thể, vươn ra ngoài nhu cầu hiện tại, xây dựng mô hình kinh doanh dựa trên trình tự hợp lý, vượt qua trở ngại tổ chức và vận dụng quy trình quản lý 3E (cam kết, thuyết phục, xác định trách nhiệm rõ ràng).

Ba công cụ phân tích quan trọng được sử dụng gồm: sơ đồ chiến lược (đường giá trị), khuôn khổ 4 hành động (loại bỏ, cắt giảm, gia tăng, hình thành) và mô hình 3 cấp phân chia nhóm khách hàng chưa mua hàng. Các khái niệm chính bao gồm: đổi mới giá trị, mô hình kinh doanh, chuỗi khách hàng, và các nguyên tắc thực hiện chiến lược.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Nguồn dữ liệu bao gồm tài liệu thứ cấp từ các nghiên cứu quốc tế và trong nước về chiến lược Đại dương Xanh, báo cáo ngành giáo dục sau đại học, cùng dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát, phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý và giảng viên tại Viện Quản trị Kinh doanh FSB. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 150 người gồm học viên và giảng viên, được chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp phân tích nội dung đối với dữ liệu định tính và thống kê mô tả, phân tích so sánh đối với dữ liệu định lượng. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2016 đến tháng 12/2016, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng giá trị chương trình đào tạo hiện tại: Các chương trình sau đại học của Viện Quản trị Kinh doanh FSB chủ yếu tập trung vào nhóm khách hàng truyền thống, với mức độ hài lòng trung bình đạt khoảng 75%. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy có tới 30% học viên mong muốn có các chương trình đào tạo ngắn hạn, linh hoạt hơn và phù hợp với nhu cầu thực tiễn công việc.

  2. Khả năng áp dụng chiến lược Đại dương Xanh: Qua phân tích sơ đồ chiến lược và khuôn khổ 4 hành động, Viện có thể loại bỏ các yếu tố không cần thiết trong chương trình hiện tại như các môn học lý thuyết quá nặng, cắt giảm các hoạt động không mang lại giá trị thực tiễn cao, đồng thời gia tăng các yếu tố thực hành, kỹ năng mềm và hình thành các chương trình đào tạo mới hướng tới nhóm khách hàng chưa khai thác như công chức, doanh nhân trẻ.

  3. Phân tích đối thủ cạnh tranh: So sánh với các đối thủ như Viện Sau Đại học – Đại học Kinh tế Quốc dân, FSB có lợi thế về tính linh hoạt và khả năng đổi mới chương trình nhưng chưa tận dụng hết các cơ hội mở rộng thị trường. Tỷ lệ học viên mới tăng trưởng hàng năm chỉ khoảng 5%, thấp hơn mức trung bình ngành 8%.

  4. Khó khăn trong thực hiện chiến lược: Các trở ngại về nhận thức, nguồn lực và động lực của cán bộ quản lý, giảng viên được xác định là những thách thức lớn nhất. Khoảng 40% nhân sự chưa hoàn toàn đồng thuận với sự thay đổi chiến lược, trong khi nguồn lực tài chính và nhân sự cho đổi mới còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc áp dụng chiến lược Đại dương Xanh vào các chương trình đào tạo sau đại học của Viện Quản trị Kinh doanh FSB là khả thi và cần thiết để tạo ra sự khác biệt trên thị trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Việc loại bỏ và cắt giảm các yếu tố không cần thiết giúp giảm chi phí đào tạo, trong khi gia tăng và hình thành các yếu tố mới đáp ứng nhu cầu chưa được khai thác sẽ mở rộng thị trường và tăng giá trị cho học viên.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế về chiến lược Đại dương Xanh, kết quả phù hợp với nguyên tắc đổi mới giá trị và mô hình kinh doanh dựa trên trình tự hợp lý. Việc tập trung vào nhóm khách hàng chưa mua hàng (công chức, doanh nhân trẻ) giúp Viện mở rộng thị trường đào tạo, tương tự như thành công của các doanh nghiệp áp dụng chiến lược này trong các lĩnh vực khác.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh mức độ hài lòng học viên giữa các chương trình hiện tại và chương trình đề xuất, cũng như bảng phân tích SWOT về khả năng áp dụng chiến lược Đại dương Xanh tại Viện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chương trình đào tạo sau đại học ngắn hạn mới: Tập trung vào các kỹ năng thực hành, quản trị hiện đại, phù hợp với nhu cầu công chức và doanh nhân trẻ. Mục tiêu tăng tỷ lệ học viên mới lên 15% trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc Viện phối hợp với các chuyên gia đào tạo.

  2. Áp dụng khuôn khổ 4 hành động trong thiết kế chương trình: Loại bỏ các môn học không cần thiết, cắt giảm chi phí đào tạo, gia tăng các hoạt động thực tế và hình thành các module đào tạo mới. Thời gian triển khai: 12 tháng. Chủ thể: Bộ phận phát triển chương trình.

  3. Tăng cường truyền thông và xây dựng sự đồng thuận nội bộ: Áp dụng quy trình quản lý 3E để cam kết, thuyết phục và xác định trách nhiệm rõ ràng cho cán bộ, giảng viên. Mục tiêu đạt 90% sự đồng thuận trong 6 tháng. Chủ thể: Ban lãnh đạo Viện và phòng nhân sự.

  4. Tái phân bổ nguồn lực và đầu tư công nghệ hỗ trợ đào tạo: Tối ưu hóa nguồn lực hiện có, đầu tư hệ thống quản lý học tập trực tuyến để nâng cao hiệu quả đào tạo và mở rộng thị trường. Thời gian thực hiện: 18 tháng. Chủ thể: Ban quản lý dự án công nghệ thông tin.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các cơ sở đào tạo sau đại học: Nhận diện cơ hội đổi mới chương trình đào tạo, áp dụng chiến lược Đại dương Xanh để nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường.

  2. Nhà quản lý giáo dục và hoạch định chính sách: Tham khảo các giải pháp đổi mới chiến lược đào tạo phù hợp với xu hướng phát triển giáo dục và nhu cầu xã hội.

  3. Giảng viên và chuyên gia phát triển chương trình đào tạo: Áp dụng các công cụ phân tích chiến lược và mô hình đổi mới giá trị để thiết kế chương trình đào tạo hiệu quả, đáp ứng nhu cầu thực tiễn.

  4. Doanh nghiệp và tổ chức đào tạo tư nhân: Học hỏi kinh nghiệm áp dụng chiến lược Đại dương Xanh trong lĩnh vực giáo dục để phát triển sản phẩm đào tạo mới, thu hút khách hàng tiềm năng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chiến lược Đại dương Xanh là gì và tại sao nó quan trọng trong đào tạo sau đại học?
    Chiến lược Đại dương Xanh là phương pháp tạo ra thị trường mới không có cạnh tranh hoặc cạnh tranh không còn quan trọng, thông qua đổi mới giá trị. Trong đào tạo sau đại học, nó giúp thiết kế chương trình mới phù hợp với nhu cầu chưa được khai thác, nâng cao giá trị và mở rộng thị trường.

  2. Làm thế nào để xác định nhóm khách hàng chưa mua hàng trong lĩnh vực đào tạo?
    Có thể phân chia thành ba lớp: nhóm khách hàng ở rìa thị trường, nhóm từ chối sử dụng sản phẩm hiện tại và nhóm chưa từng có ý định sử dụng. Việc khảo sát nhu cầu và phân tích chuỗi khách hàng giúp xác định nhóm tiềm năng để phát triển chương trình mới.

  3. Các công cụ phân tích nào được sử dụng để xây dựng chiến lược Đại dương Xanh?
    Ba công cụ chính là sơ đồ chiến lược (đường giá trị), khuôn khổ 4 hành động (loại bỏ, cắt giảm, gia tăng, hình thành) và mô hình 3 cấp phân chia nhóm khách hàng chưa mua hàng. Chúng giúp doanh nghiệp hoặc cơ sở đào tạo xác định điểm mạnh, điểm yếu và cơ hội đổi mới.

  4. Những khó khăn thường gặp khi thực hiện chiến lược Đại dương Xanh là gì?
    Bao gồm khó khăn về nhận thức của nhân viên, giới hạn nguồn lực, thiếu động lực thay đổi và mâu thuẫn lợi ích giữa các nhóm trong tổ chức. Việc áp dụng quy trình quản lý 3E và xây dựng sự đồng thuận nội bộ là giải pháp hiệu quả.

  5. Chiến lược Đại dương Xanh đã được áp dụng thành công ở đâu?
    Trên thế giới, Apple với sản phẩm iPhone là ví dụ điển hình, tạo ra trải nghiệm mới và thị trường mới trong lĩnh vực smartphone. Tại Việt Nam, Pacific Airlines áp dụng mô hình hàng không giá rẻ cũng là một minh chứng thành công trong việc tạo đại dương xanh.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và công cụ phân tích chiến lược Đại dương Xanh, làm rõ sự khác biệt với chiến lược đại dương đỏ truyền thống.
  • Đánh giá thực trạng và tiềm năng áp dụng chiến lược Đại dương Xanh vào các chương trình đào tạo sau đại học của Viện Quản trị Kinh doanh FSB, xác định các cơ hội và thách thức cụ thể.
  • Đề xuất các giải pháp đổi mới chương trình đào tạo, tăng cường truyền thông nội bộ và tái phân bổ nguồn lực nhằm nâng cao hiệu quả và mở rộng thị trường đào tạo.
  • Kế hoạch triển khai trong giai đoạn 2016-2020 với mục tiêu tăng trưởng học viên mới và nâng cao giá trị đào tạo.
  • Khuyến khích các cơ sở đào tạo và nhà quản lý giáo dục tham khảo để áp dụng mô hình chiến lược Đại dương Xanh, góp phần đổi mới và phát triển bền vững trong lĩnh vực giáo dục sau đại học.

Hành động tiếp theo là triển khai các đề xuất giải pháp, theo dõi và đánh giá hiệu quả thực hiện để điều chỉnh kịp thời, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các lĩnh vực đào tạo khác. Đề nghị các nhà quản lý giáo dục và chuyên gia phát triển chương trình quan tâm áp dụng mô hình này nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và giá trị đào tạo.