Chất lượng cuộc sống ở người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính điều trị ngoại trú tại bệnh viện Trung ương Thái Nguyên

• Tác giả: La Văn Luân
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Hoàng Long
• Trường học: Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định
• Chuyên ngành: Điều dưỡng
• Đề tài: Chất lượng cuộc sống ở người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính điều trị ngoại trú tại bệnh viện Trung ương Thái Nguyên
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Thái Nguyên

• TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Đại cương về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
• 1.2. Sinh lý bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
• 1.3. Tổng quan và phương pháp đánh giá về chất lượng cuộc sống
• 1.4. Thực trạng chất lượng cuộc sống của người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và một số yếu tố liên quan
• 1.5. Học thuyết áp dụng trong nghiên cứu
• 1.6. Giới thiệu tóm tắt về địa bàn nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.5. Phương pháp và qui trình thu thập số liệu
• 2.6. Biến số nghiên cứu
• 2.7. Các khái niệm, thang đo, tiêu chuẩn và tiêu chí đánh giá
• 2.8. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu
• 2.9. Hạn chế của nghiên cứu, sai số và biện pháp khắc phục sai số
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Đặc điểm chất lượng cuộc sống của đối tượng nghiên cứu
• 3.3. Đặc điểm giai đoạn bệnh của đối tượng nghiên cứu
• 3.4. Đặc điểm mức độ ho của đối tượng nghiên cứu
• 3.5. Đặc điểm mức độ khó thở của đối tượng nghiên cứu
• 3.6. Chất lượng giấc ngủ của đối tượng nghiên cứu
• 3.7. Mức độ hỗ trợ xã hội của đối tượng nghiên cứu
• 3.8. Mối tương quan giữa các yếu tố với chất lượng cuộc sống của đối tượng nghiên cứu
• 3.9. Mức độ ảnh hưởng các yếu tố với chất lượng cuộc sống của đối tượng nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Đặc điểm giai đoạn bệnh của đối tượng nghiên cứu
• 4.3. Mức độ khó thở
• 4.4. Đặc điểm mức độ ho của đối tượng nghiên cứu
• 4.5. Đặc điểm chất lượng giấc ngủ của đối tượng nghiên cứu
• 4.6. Đặc điểm mức hỗ trợ xã hội của đối tượng nghiên cứu
• 4.7. Điểm chất lượng cuộc sống của đối tượng nghiên cứu
• 4.8. Mối tương quan và mức độ ảnh hưởng giữa các yếu tố với chất lượng cuộc sống của đối tượng nghiên cứu
• 4.9. Ưu điểm, hạn chế của nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• Phụ lục 01. PHIẾU CHẤP THUẬN THAM GIA NGHIÊN CỨU
• Phụ lục 02. THÔNG TIN CÁ NHÂN VÀ SỨC KHỎE
• Phụ lục 03. BỘ CÂU HỎI ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG
• Phụ lục 04. BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ MẤT NGỦ ISI
• Phụ lục 05. BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ HO MCLCS
• Phụ lục 06. BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ KHÓ THỞ mMRC
• Phụ lục 07. BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ SỰ HỖ TRỢ XÃ HỘI MSPSS
• Phụ lục 08. DANH SÁCH ĐỐI TƯỢNG THAM GIA NGHIÊN CỨU

I. Tổng Quan Về Bệnh Phổi Tắc Nghẽn Mạn Tính COPD Hiện Nay

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một bệnh lý hô hấp mạn tính phổ biến, có thể dự phòng và điều trị được. Đặc trưng của bệnh là sự tắc nghẽn luồng khí thở ra không hồi phục hoàn toàn. Tình trạng này thường tiến triển từ từ và liên quan đến phản ứng viêm bất thường của phổi với các phân tử nhỏ hoặc khí độc hại. Khói thuốc lá và thuốc lào đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong các tác nhân gây bệnh. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hiện có khoảng 600 triệu người mắc COPD trên toàn cầu. Mỗi năm, có hơn 3 triệu người chết vì bệnh này, chiếm khoảng 5% tổng số trường hợp tử vong trên toàn cầu. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ở mức độ trung bình và nặng trên 40 tuổi là 6,7%, cao nhất khu vực châu Á Thái Bình Dương. Bệnh được coi là “kẻ giết người thầm lặng” vì diễn biến âm thầm nhưng để lại hậu quả nghiêm trọng.

1.1. Định Nghĩa và Phân Loại Bệnh Phổi Tắc Nghẽn Mạn Tính

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) được định nghĩa là bệnh lý hô hấp mạn tính có thể dự phòng và điều trị được, đặc trưng bởi sự tắc nghẽn luồng khí thở ra không hồi phục hoàn toàn. Theo GOLD 2016, COPD được phân loại thành các giai đoạn từ I đến IV dựa trên mức độ nghiêm trọng của tắc nghẽn đường thở, đo bằng chỉ số FEV1/FVC. Các giai đoạn bệnh khác nhau có các triệu chứng và mức độ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống khác nhau. Việc chẩn đoán và phân loại bệnh chính xác là rất quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

1.2. Dịch Tễ Học và Các Yếu Tố Nguy Cơ Gây Bệnh COPD

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), đến năm 1997 đã có khoảng 600 triệu người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (BPTNMT). Nghiên cứu BOLD cho thấy tỷ lệ mắc BPTNMT cao nhất tại thành phố Cape Town, Nam Phi. Tại Việt Nam, Nguyễn Viết Nhung và cộng sự (2010) nghiên cứu tỷ lệ mắc BPTNMT trong dân cư một số tỉnh thành phố phía bắc cho thấy tỷ lệ mắc bệnh chung cho 2 giới là 5,1%. Các yếu tố nguy cơ gây BPTNMT tại Việt Nam cũng như mọi nơi khác trên thế giới là hút thuốc, vốn gây tỉ lệ mắc BPTNMT tăng lên gấp 4 lần. Các tác giả cũng chú ý đến chất đốt sinh khối và cho thấy đun bếp với củi, rơm rạ làm tỉ lệ mắc BPTNMT tăng lên gấp 2 lần so với khí đốt.

II. Ảnh Hưởng Của COPD Đến Chất Lượng Cuộc Sống Bệnh Nhân

Chất lượng cuộc sống của bệnh nhân COPD bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi nhiều yếu tố. Các triệu chứng như khó thở, ho, khạc đờm, mệt mỏi và mất ngủ gây ra nhiều hạn chế trong sinh hoạt hàng ngày. Bệnh nhân thường gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động thể chất, tham gia các hoạt động xã hội và duy trì các mối quan hệ cá nhân. Tình trạng lo âu, trầm cảm và cô đơn cũng thường gặp ở bệnh nhân COPD, làm giảm chất lượng cuộc sống tinh thần. Theo nghiên cứu của Zamzam (2012), chất lượng cuộc sống của người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính bị giảm sút và ở giai đoạn càng nặng chất lượng cuộc sống càng thấp.

2.1. Các Triệu Chứng COPD và Tác Động Đến Sinh Hoạt Hàng Ngày

Các triệu chứng của COPD, như khó thở, ho, khạc đờm, mệt mỏi và mất ngủ, gây ra nhiều hạn chế trong sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân. Khó thở là triệu chứng phổ biến nhất và gây ra nhiều khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động thể chất. Ho và khạc đờm gây ra sự khó chịu và ảnh hưởng đến giấc ngủ. Mệt mỏi làm giảm năng lượng và khả năng tham gia các hoạt động xã hội. Mất ngủ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất. Tất cả các triệu chứng này đều góp phần làm giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân COPD.

2.2. Ảnh Hưởng Tâm Lý và Xã Hội Của COPD Đến Bệnh Nhân

COPD không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn gây ra những tác động tiêu cực đến tâm lý và xã hội của bệnh nhân. Tình trạng khó thở và các triệu chứng khác có thể gây ra lo âu, trầm cảm và cô đơn. Bệnh nhân thường cảm thấy tự ti, xấu hổ và ngại giao tiếp với người khác. Họ có thể rút lui khỏi các hoạt động xã hội và mất đi các mối quan hệ cá nhân. Sự cô lập và thiếu sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tâm lý và giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân COPD.

III. Đánh Giá Chất Lượng Cuộc Sống Bệnh Nhân COPD Phương Pháp

Đánh giá chất lượng cuộc sống (CLCS) là một phần quan trọng trong quản lý COPD. Nó giúp các bác sĩ và điều dưỡng hiểu rõ hơn về tác động của bệnh đối với bệnh nhân và đưa ra các quyết định điều trị phù hợp. Có nhiều công cụ khác nhau để đánh giá CLCS ở bệnh nhân COPD, bao gồm các bảng câu hỏi chung và các bảng câu hỏi đặc hiệu cho bệnh COPD. Các công cụ này đánh giá các khía cạnh khác nhau của CLCS, như sức khỏe thể chất, sức khỏe tinh thần, chức năng xã hội và môi trường.

3.1. Các Công Cụ Đánh Giá Chất Lượng Cuộc Sống Phổ Biến

Có nhiều công cụ khác nhau để đánh giá chất lượng cuộc sống (CLCS) ở bệnh nhân COPD. Một số công cụ phổ biến bao gồm: WHOQOL-BREF, SF-36, CAT (COPD Assessment Test) và SGRQ (St. George's Respiratory Questionnaire). WHOQOL-BREF là một công cụ chung đánh giá CLCS trên nhiều lĩnh vực khác nhau. SF-36 là một công cụ khác đánh giá CLCS liên quan đến sức khỏe. CAT và SGRQ là các công cụ đặc hiệu cho bệnh COPD, tập trung vào các triệu chứng và tác động của bệnh đối với CLCS.

3.2. Ý Nghĩa Của Việc Đánh Giá Chất Lượng Cuộc Sống Trong COPD

Việc đánh giá chất lượng cuộc sống (CLCS) có ý nghĩa quan trọng trong quản lý COPD. Nó giúp các bác sĩ và điều dưỡng hiểu rõ hơn về tác động của bệnh đối với bệnh nhân và đưa ra các quyết định điều trị phù hợp. Đánh giá CLCS cũng giúp theo dõi hiệu quả của điều trị và điều chỉnh kế hoạch chăm sóc khi cần thiết. Ngoài ra, đánh giá CLCS còn giúp bệnh nhân nhận thức rõ hơn về tình trạng bệnh của mình và tham gia tích cực hơn vào quá trình điều trị.

IV. Thực Trạng Chất Lượng Cuộc Sống Bệnh Nhân COPD Tại Thái Nguyên

Nghiên cứu tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên năm 2017 cho thấy chất lượng cuộc sống của bệnh nhân COPD điều trị ngoại trú ở mức trung bình (42,9 ± 6,9/100). Lĩnh vực thể chất và tinh thần suy giảm nhiều hơn so với lĩnh vực môi trường và xã hội. Các yếu tố như tuổi, giai đoạn bệnh, khó thở, ho, mất ngủ có mối tương quan nghịch với chất lượng cuộc sống. Thu nhập và mức hỗ trợ xã hội có mối tương quan thuận. Khó thở là yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến chất lượng cuộc sống.

4.1. Kết Quả Nghiên Cứu Về Chất Lượng Cuộc Sống Tại Bệnh Viện

Nghiên cứu tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên năm 2017 cho thấy chất lượng cuộc sống của bệnh nhân COPD điều trị ngoại trú ở mức trung bình (42,9 ± 6,9/100). Trong đó lĩnh vực thể chất và tinh thần suy giảm nhiều hơn so với lĩnh vực môi trường và xã hội. Khảo sát mối tương quan cho thấy các yếu tố tuổi, giai đoạn bệnh, khó thở, ho, mất ngủ có mối tương quan nghịch và thu nhập, mức hỗ trợ xã hội có mối tương quan thuận với chất lượng cuộc sống của đối tượng nghiên cứu. Các biến này giải thích được 53,8 % chất lượng cuộc sống của đối tượng nghiên cứu (R2 = 0,538, p < 0,001).

4.2. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Chất Lượng Cuộc Sống Bệnh Nhân

Nghiên cứu tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên cho thấy các yếu tố như tuổi, giai đoạn bệnh, khó thở, ho, mất ngủ, thu nhập và mức hỗ trợ xã hội có ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân COPD. Khó thở là yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất, tiếp theo là tuổi. Các yếu tố này có thể được sử dụng để xác định các bệnh nhân có nguy cơ chất lượng cuộc sống thấp và đưa ra các biện pháp can thiệp phù hợp.

V. Giải Pháp Cải Thiện Chất Lượng Cuộc Sống Cho Bệnh Nhân COPD

Cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân COPD là mục tiêu quan trọng trong điều trị. Các biện pháp bao gồm kiểm soát triệu chứng, phục hồi chức năng hô hấp, thay đổi lối sống và hỗ trợ tâm lý. Kiểm soát triệu chứng bằng thuốc giúp giảm khó thở, ho và khạc đờm. Phục hồi chức năng hô hấp giúp cải thiện khả năng vận động và sức bền. Thay đổi lối sống bao gồm bỏ thuốc lá, tập thể dục thường xuyên và ăn uống lành mạnh. Hỗ trợ tâm lý giúp bệnh nhân đối phó với lo âu, trầm cảm và cô đơn.

5.1. Kiểm Soát Triệu Chứng COPD Bằng Thuốc và Phục Hồi Chức Năng

Kiểm soát triệu chứng COPD bằng thuốc là một phần quan trọng trong cải thiện chất lượng cuộc sống. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm thuốc giãn phế quản, corticosteroid và kháng sinh. Thuốc giãn phế quản giúp mở rộng đường thở và giảm khó thở. Corticosteroid giúp giảm viêm và sưng tấy trong phổi. Kháng sinh được sử dụng để điều trị nhiễm trùng đường hô hấp. Phục hồi chức năng hô hấp là một chương trình tập luyện giúp cải thiện khả năng vận động và sức bền của bệnh nhân COPD.

5.2. Thay Đổi Lối Sống và Hỗ Trợ Tâm Lý Cho Bệnh Nhân COPD

Thay đổi lối sống là một phần quan trọng trong cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân COPD. Bỏ thuốc lá là điều quan trọng nhất cần làm. Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần. Ăn uống lành mạnh giúp cung cấp năng lượng và dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Hỗ trợ tâm lý giúp bệnh nhân đối phó với lo âu, trầm cảm và cô đơn. Các nhóm hỗ trợ và tư vấn tâm lý có thể giúp bệnh nhân cảm thấy được hỗ trợ và kết nối với những người khác.

VI. Nghiên Cứu Can Thiệp Nâng Cao Chất Lượng Cuộc Sống Bệnh Nhân COPD

Nghiên cứu can thiệp là cần thiết để nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân COPD. Các nghiên cứu này có thể tập trung vào các biện pháp kiểm soát triệu chứng, phục hồi chức năng hô hấp, thay đổi lối sống và hỗ trợ tâm lý. Nghiên cứu cũng cần tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, như khó thở, tuổi tác, thu nhập và mức hỗ trợ xã hội. Kết quả của các nghiên cứu này có thể được sử dụng để phát triển các chương trình chăm sóc toàn diện cho bệnh nhân COPD.

6.1. Đề Xuất Nghiên Cứu Can Thiệp Dựa Trên Yếu Tố Khó Thở

Nghiên cứu tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên cho thấy khó thở là yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân COPD. Do đó, nghiên cứu can thiệp nên tập trung vào các biện pháp giảm khó thở, như sử dụng thuốc giãn phế quản, tập thở và phục hồi chức năng hô hấp. Nghiên cứu cũng nên đánh giá hiệu quả của các biện pháp này đối với chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

6.2. Chú Trọng Chăm Sóc Bệnh Nhân COPD Cao Tuổi Để Nâng Cao CLCS

Nghiên cứu tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên cũng cho thấy tuổi tác có ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân COPD. Do đó, cần chú trọng chăm sóc bệnh nhân COPD cao tuổi, bao gồm đánh giá các vấn đề sức khỏe liên quan đến tuổi tác, cung cấp hỗ trợ về dinh dưỡng và vận động, và tạo điều kiện cho bệnh nhân tham gia các hoạt động xã hội. Nghiên cứu cũng nên đánh giá hiệu quả của các biện pháp chăm sóc này đối với chất lượng cuộc sống của bệnh nhân COPD cao tuổi.

Tổng quan nghiên cứu

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (BPTNMT) là một trong những bệnh lý hô hấp mạn tính phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trên toàn cầu có khoảng 600 triệu người mắc BPTNMT, với hơn 3 triệu ca tử vong mỗi năm, chiếm khoảng 5% tổng số tử vong toàn cầu. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh ở nhóm tuổi trên 40 là 6,7%, cao nhất khu vực châu Á Thái Bình Dương. Bệnh diễn biến âm thầm nhưng để lại hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm mô tả thực trạng chất lượng cuộc sống của người bệnh BPTNMT điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên năm 2017, đồng thời tìm hiểu các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhóm đối tượng này. Nghiên cứu tiến hành trên 91 người bệnh, tập trung đánh giá bốn lĩnh vực: thể chất, tinh thần, xã hội và môi trường, sử dụng bộ công cụ WHOQOL-BREF phiên bản tiếng Việt. Thời gian nghiên cứu từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2017 tại phòng khám COPD, khoa Khám bệnh, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn về chất lượng cuộc sống của người bệnh BPTNMT tại Việt Nam, làm cơ sở cho các can thiệp y tế và điều dưỡng nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống, giảm thiểu biến chứng và cải thiện hiệu quả điều trị ngoại trú. Qua đó, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý bệnh và giảm gánh nặng cho hệ thống y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình chất lượng cuộc sống của Ferrans (1996) và mô hình sức khỏe liên quan đến chất lượng cuộc sống (SK-CLCS) được sửa đổi từ Wilson và Cleary (1995). Mô hình Ferrans phân chia chất lượng cuộc sống thành bốn lĩnh vực chính: sức khỏe và chức năng, tâm lý/tinh thần, xã hội - kinh tế và gia đình. Mô hình SK-CLCS mở rộng thêm các yếu tố sinh học, triệu chứng, trạng thái cơ thể, sức khỏe tổng quát và đặc điểm cá nhân, môi trường ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm:

• Chất lượng cuộc sống (CLCS): Nhận thức của cá nhân về tình trạng cuộc sống trong bối cảnh văn hóa và hệ thống giá trị xã hội.
• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Bệnh lý hô hấp mạn tính đặc trưng bởi tắc nghẽn luồng khí thở ra không hồi phục hoàn toàn.
• Các triệu chứng chính: Khó thở, ho, mất ngủ.
• Hỗ trợ xã hội: Mức độ nhận được sự giúp đỡ từ gia đình, bạn bè và người thân.
• Đặc điểm cá nhân và môi trường: Tuổi, thu nhập, giai đoạn bệnh, điều kiện kinh tế.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu mô tả cắt ngang được thực hiện trên 91 người bệnh BPTNMT điều trị ngoại trú tại Phòng khám COPD, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên trong khoảng thời gian từ 01/3/2017 đến 30/6/2017. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện, lấy toàn bộ người bệnh đủ tiêu chuẩn đến khám theo lịch trong thời gian nghiên cứu.

Nguồn dữ liệu thu thập bao gồm thông tin nhân khẩu học, đặc điểm bệnh lý, và các chỉ số đánh giá chất lượng cuộc sống, mức độ ho, khó thở, chất lượng giấc ngủ, hỗ trợ xã hội. Các công cụ đánh giá gồm:

• WHOQOL-BREF để đo chất lượng cuộc sống.
• Thang điểm mMRC đánh giá mức độ khó thở.
• Bộ công cụ MCLCS đánh giá mức độ ho.
• Thang điểm ISI đánh giá chất lượng giấc ngủ.
• MSPSS đánh giá mức độ hỗ trợ xã hội.

Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 16.0, sử dụng thống kê mô tả, phân tích tương quan Pearson và hồi quy tuyến tính đa biến để xác định các yếu tố liên quan và mức độ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Cỡ mẫu 91 người đảm bảo tính đại diện cho nhóm nghiên cứu ngoại trú tại bệnh viện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Chất lượng cuộc sống trung bình: Tổng điểm chất lượng cuộc sống trung bình là 42,9 ± 6,9 trên thang 100. Trong đó, lĩnh vực xã hội có điểm cao nhất (52,0 ± 14,9), tiếp theo là môi trường (44,1 ± 9,2), thể chất (42,1 ± 8,5) và thấp nhất là tinh thần (40,3 ± 9,7). Phần lớn người bệnh (95,6%) có chất lượng cuộc sống ở mức trung bình, chỉ 4,4% ở mức thấp.

2. Đặc điểm người bệnh: Tuổi trung bình 70,3 ± 7,7, phần lớn từ 61-70 tuổi (49,5%). Nam giới chiếm 79,1%. Thu nhập trung bình khoảng 3.393.626 đồng/tháng, với 44% có thu nhập từ 3 triệu đến dưới 5 triệu đồng. Giai đoạn bệnh chủ yếu là III (45,1%) và II (26,4%).

3. Mức độ khó thở và ho: Mức độ khó thở trung bình là 2,97 ± 1,03 (trên thang 5), với 38,5% ở mức độ 3 và 29,7% mức độ 4. Mức độ ho chủ yếu ở mức trung bình (81,2%). Chất lượng giấc ngủ bị ảnh hưởng với 47,3% mất ngủ vừa và 46,2% mất ngủ nhẹ.

4. Mối tương quan và ảnh hưởng: Khó thở có mối tương quan nghịch mạnh nhất với chất lượng cuộc sống (r = -0,617, p < 0,01). Thu nhập (r = 0,353), hỗ trợ xã hội (r = 0,409) có tương quan thuận với chất lượng cuộc sống. Các yếu tố tuổi, giai đoạn bệnh, ho, chất lượng giấc ngủ cũng có mối tương quan đáng kể. Hồi quy đa biến cho thấy các yếu tố này giải thích được 53,8% biến thiên chất lượng cuộc sống, trong đó khó thở ảnh hưởng lớn nhất (β = -0,430, p < 0,001), tiếp theo là tuổi và thu nhập.

Thảo luận kết quả

Chất lượng cuộc sống của người bệnh BPTNMT điều trị ngoại trú tại Thái Nguyên ở mức trung bình, tương đồng với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Lĩnh vực thể chất và tinh thần bị suy giảm nhiều hơn so với xã hội và môi trường, phản ánh ảnh hưởng nặng nề của triệu chứng bệnh lên sức khỏe thể chất và tâm lý người bệnh.

Mức độ khó thở là yếu tố ảnh hưởng mạnh nhất, phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy khó thở làm giảm khả năng vận động, tăng cảm giác mệt mỏi và lo âu, từ đó làm giảm chất lượng cuộc sống. Tuổi cao cũng liên quan nghịch với chất lượng cuộc sống, do sự suy giảm chức năng sinh học và khả năng tự chăm sóc. Thu nhập và hỗ trợ xã hội có tác động tích cực, cho thấy vai trò của điều kiện kinh tế và mạng lưới hỗ trợ trong việc cải thiện cuộc sống người bệnh.

Kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát triệu chứng khó thở, nâng cao chất lượng giấc ngủ và tăng cường hỗ trợ xã hội trong chăm sóc ngoại trú. Biểu đồ phân bố điểm chất lượng cuộc sống theo các lĩnh vực có thể minh họa rõ sự khác biệt mức độ ảnh hưởng, giúp định hướng can thiệp cụ thể.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý triệu chứng khó thở: Áp dụng các biện pháp điều trị và phục hồi chức năng hô hấp nhằm giảm khó thở, cải thiện khả năng vận động và sinh hoạt hàng ngày. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể: Bác sĩ, điều dưỡng chuyên khoa hô hấp.

2. Chăm sóc đặc biệt cho người cao tuổi: Xây dựng chương trình chăm sóc toàn diện, bao gồm hỗ trợ tâm lý, giáo dục sức khỏe và theo dõi thường xuyên nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhóm tuổi trên 60. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Điều dưỡng, nhân viên y tế cộng đồng.

3. Nâng cao chất lượng giấc ngủ: Tư vấn và can thiệp các rối loạn giấc ngủ thông qua đánh giá định kỳ, hướng dẫn kỹ thuật thư giãn và sử dụng thuốc hợp lý. Thời gian: 3-6 tháng. Chủ thể: Bác sĩ, điều dưỡng.

4. Phát triển mạng lưới hỗ trợ xã hội: Tổ chức các nhóm hỗ trợ người bệnh và gia đình, tăng cường vai trò của cộng đồng và gia đình trong chăm sóc, đồng thời cải thiện điều kiện kinh tế thông qua các chính sách hỗ trợ. Thời gian: dài hạn. Chủ thể: Cơ quan y tế, tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ và điều dưỡng chuyên khoa hô hấp: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về chất lượng cuộc sống và các yếu tố ảnh hưởng, giúp cải thiện chăm sóc và quản lý bệnh nhân COPD ngoại trú.

2. Nhà hoạch định chính sách y tế: Thông tin về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế, xã hội và triệu chứng bệnh giúp xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp cho người bệnh mạn tính.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y, điều dưỡng: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp đánh giá chất lượng cuộc sống, mô hình lý thuyết và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

4. Gia đình và người chăm sóc người bệnh: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống giúp nâng cao hiệu quả chăm sóc, hỗ trợ người bệnh cải thiện sức khỏe và tinh thần.

Câu hỏi thường gặp

1. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ảnh hưởng thế nào đến chất lượng cuộc sống?
   BPTNMT làm giảm khả năng vận động, gây khó thở, ho kéo dài và mất ngủ, ảnh hưởng tiêu cực đến thể chất và tinh thần người bệnh, làm giảm điểm chất lượng cuộc sống trung bình khoảng 42,9/100.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến chất lượng cuộc sống của người bệnh?
   Khó thở là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất với hệ số tương quan nghịch r = -0,617, làm giảm đáng kể khả năng sinh hoạt và tinh thần người bệnh.

3. Tại sao tuổi cao lại làm giảm chất lượng cuộc sống?
   Tuổi cao đi kèm với suy giảm chức năng sinh học, khả năng tự chăm sóc kém và tăng nguy cơ biến chứng, dẫn đến giảm điểm chất lượng cuộc sống trung bình khoảng 1,176 điểm mỗi năm tuổi tăng.

4. Hỗ trợ xã hội có vai trò như thế nào?
   Hỗ trợ xã hội từ gia đình, bạn bè giúp người bệnh cảm thấy an tâm, giảm stress và cải thiện tinh thần, có tương quan thuận với chất lượng cuộc sống (r = 0,409).

5. Làm thế nào để cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh BPTNMT?
   Cần tập trung giảm triệu chứng khó thở, nâng cao chất lượng giấc ngủ, tăng cường hỗ trợ xã hội và cải thiện điều kiện kinh tế, đồng thời chăm sóc đặc biệt cho người cao tuổi.

Kết luận

• Chất lượng cuộc sống của người bệnh BPTNMT điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên năm 2017 ở mức trung bình (42,9 ± 6,9/100), với lĩnh vực thể chất và tinh thần bị ảnh hưởng nhiều nhất.
• Khó thở là yếu tố ảnh hưởng mạnh nhất đến chất lượng cuộc sống, tiếp theo là tuổi và thu nhập.
• Các yếu tố như giai đoạn bệnh, ho, chất lượng giấc ngủ và hỗ trợ xã hội cũng có ảnh hưởng đáng kể.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các can thiệp điều dưỡng và y tế nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
• Đề xuất các giải pháp tập trung vào giảm khó thở, chăm sóc người cao tuổi, cải thiện giấc ngủ và phát triển mạng lưới hỗ trợ xã hội trong vòng 6-12 tháng tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế và nhà hoạch định chính sách cần triển khai các chương trình can thiệp dựa trên kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh BPTNMT, đồng thời tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng và hiệu quả can thiệp.