Cảm Hứng Xê Dịch Trong Văn Học Việt Nam (1900-1945)

LỜI CAM ĐOAN

MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

1.2. Đối tượng nghiên cứu và giới hạn của đề tài

1.3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

1.4. Phương pháp nghiên cứu

1.5. Đóng góp của luận án

1.6. Cấu trúc luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu

1.1.1. Nhìn chung về nghiên cứu văn học Việt Nam nửa đầu thế kỉ XX (1900 – 1945) từ một số góc nhìn và phương diện cơ bản

1.2. Những tiền đề và ý nghĩa thời đại của cảm hứng xê dịch trong văn học Việt Nam 1900 – 1945

1.2.1. Những tiền đề khách quan

1.2.2. Bối cảnh lịch sử, xã hội, văn hóa Việt Nam khi bước vào thế kỉ XX và những yêu cầu của thời đại đối với văn học dân tộc

1.2.3. Những tiền đề từ ảnh hưởng của văn hóa, văn học phương Tây đến văn học Việt Nam nửa đầu thế kỉ XX (1900 – 1945)

1.2.4. Những tiền đề chủ quan của bản thân văn học dân tộc

1.2.5. Những tiền đề từ văn học truyền thống

1.2.6. Nội lực, khả năng của bản thân văn học dân tộc trước yêu cầu tất yếu, bức thiết phải đổi mới, hiện đại hóa

1.2.7. Khát vọng giải phóng, đổi mới của lớp nhà văn chuyên nghiệp trong buổi bình minh thời hiện đại

1.2.8. Sự chuyển đổi từ loại hình/ hệ hình tác giả từ trung đại sang loại hình/ hệ hình tác giả hiện đại

1.2.9. “Xê dịch” như một biểu hiện mang tính thời đại của khát vọng giải phóng, đổi mới và là nguồn cảm hứng kích hoạt sáng tạo của nhà văn

1.2.10. “Xê dịch” như một biểu hiện mang tính thời đại với khát vọng giải phóng sự cầm tù, tìm cái mới trong sáng tạo văn học

1.2.11. “Xê dịch” như một nguồn cảm hứng kích hoạt sáng tạo của nhà văn

1.3. Những nội dung cơ bản của cảm hứng xê dịch trong văn học Việt Nam 1900 – 1945

1.3.1. Xê dịch như một lối “thoát ly” thực tại đầy tù túng, vô lý, bất công

1.3.2. Thực tại xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XX (1900 – 1945) dưới chế độ thực dân phong kiến

1.3.3. Các nhà văn với sự tìm kiếm các hướng xê dịch - “thoát ly” thực tại

1.3.4. Xê dịch như một thú vui giang hồ và khát vọng tự do

1.3.5. Một số giới thiệu và khái quát chung

1.3.6. Những biểu hiện nổi bật của nội dung xê dịch - “ra đi” như một thú vui giang hồ và khát vọng tự do

1.3.7. Xê dịch như một con đường giải phóng cái Tôi và con người cá nhân

1.3.8. Vài nét khái luận về cái tôi cá nhân, con người cá nhân và xê dịch như một con đường giải phóng nó

1.3.9. Những biểu hiện cơ bản của nội dung Xê dịch với sự giải phóng cái tôi cá nhân, con người cá nhân

1.3.10. Xê dịch - ra đi tìm cái mới, cái khác lạ. Về cái mới, cái khác lạ và ý thức đi tìm cái mới, cái khác lạ trong văn học Việt Nam nửa đầu thế kỉ XX (1900-1945)

1.3.11. Những biểu hiện độc đáo của ý thức xê dịch tìm cái mới, cái khác lạ

1.4. Phương thức thể hiện cảm hứng xê dịch trong văn học Việt Nam 1900 – 1945

1.4.1. Sự lựa chọn thể loại

1.4.2. Linh hoạt, uyển chuyển trong vận dụng các thể thơ nhằm thể hiện cảm hứng xê dịch

1.4.3. Năng động, sáng tạo trong vận dụng các thể văn xuôi tự sự nhằm thể hiện cảm hứng xê dịch

1.4.4. Sự lựa chọn bút pháp

1.4.5. Bút pháp lãng mạn với việc thể hiện cảm hứng xê dịch trong văn học Việt Nam nửa đầu thế kỉ XX (1900 – 1945)

1.4.6. Sự kết hợp bút pháp lãng mạn và bút pháp hiện thực trong việc thể hiện cảm hứng xê dịch của văn học Việt Nam nửa đầu thế kỉ XX (1900 – 1945)

1.4.7. Nghệ thuật tổ chức giọng điệu và ngôn ngữ

1.4.8. Nghệ thuật tổ chức giọng điệu trong thể hiện cảm hứng xê dịch

1.4.9. Ngôn ngữ và nghệ thuật tổ chức ngôn ngữ trong thể hiện cảm hứng xê dịch của văn học Việt Nam nửa đầu thế kỉ XX (1900 – 1945)

1.4.10. Một số biểu tượng nghệ thuật tiêu biểu

TÀI LIỆU THAM KHẢO

CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

I. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết của đề tài

Nghiên cứu về cảm hứng xê dịch trong văn học Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX (1900 – 1945) đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Thời kỳ này được coi là giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ của văn học hiện đại Việt Nam, với sự giao thoa giữa các trào lưu văn hóa phương Tây và truyền thống dân tộc. Các tác phẩm văn học từ giai đoạn này không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn thể hiện khát vọng tự do, đổi mới của tác giả. Cảm hứng xê dịch xuất hiện như một phản ứng trước những ràng buộc của xã hội, thể hiện qua nhiều tác phẩm tiêu biểu. Nhiều nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, cảm hứng xê dịch không chỉ là một xu hướng sáng tác mà còn là một biểu hiện của khát vọng giải phóng bản thân và tìm kiếm cái mới trong nghệ thuật.

1.1. Những tiền đề và ý nghĩa thời đại của cảm hứng xê dịch

Bối cảnh lịch sử, xã hội và văn hóa Việt Nam trong giai đoạn 1900 – 1945 đã tạo ra những tiền đề quan trọng cho sự hình thành cảm hứng xê dịch. Sự ảnh hưởng của văn hóa phương Tây đã mở ra những chân trời mới cho các nhà văn, giúp họ tiếp cận với những tư tưởng hiện đại. Cảm hứng xê dịch không chỉ đơn thuần là việc rời bỏ thực tại mà còn là một hành trình khám phá bản thân và xã hội. Các nhà văn như Tản Đà và Nguyễn Tuân đã thể hiện rõ nét điều này trong tác phẩm của họ, cho thấy rằng cảm hứng xê dịch là một phần không thể thiếu trong văn học hiện đại Việt Nam.

II. Những nội dung cơ bản của cảm hứng xê dịch trong văn học Việt Nam 1900 1945

Nội dung của cảm hứng xê dịch trong văn học Việt Nam giai đoạn này rất đa dạng. Nó không chỉ thể hiện qua việc tìm kiếm tự do cá nhân mà còn phản ánh những khát vọng lớn lao của xã hội. Các tác phẩm thường miêu tả những hành trình, những cuộc phiêu lưu, và sự tìm kiếm bản sắc. Cảm hứng xê dịch còn thể hiện qua những hình ảnh của sự thoát ly khỏi thực tại bế tắc, tìm kiếm cái mới và cái khác lạ. Những biểu hiện này không chỉ mang tính cá nhân mà còn có ý nghĩa xã hội sâu sắc, phản ánh những biến động của thời đại. Các nhà văn đã sử dụng nghệ thuật kể chuyện và ngôn ngữ phong phú để thể hiện những cảm xúc và suy tư của mình, từ đó tạo nên những tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao.

2.1. Xê dịch như một lối thoát ly thực tại

Trong bối cảnh xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX, cảm hứng xê dịch được xem như một lối thoát ly khỏi những ràng buộc của chế độ thực dân phong kiến. Các nhà văn đã tìm kiếm những không gian mới, những chân trời mới để thể hiện khát vọng tự do. Họ không chỉ đơn thuần là những người sáng tác mà còn là những người khám phá, tìm kiếm bản thân trong những cuộc hành trình. Những tác phẩm như thơ của Tản Đà hay truyện ngắn của Nguyễn Tuân đã thể hiện rõ nét điều này, cho thấy rằng cảm hứng xê dịch không chỉ là một xu hướng sáng tác mà còn là một phần của cuộc sống và tâm hồn người nghệ sĩ.

III. Phương thức thể hiện cảm hứng xê dịch trong văn học Việt Nam 1900 1945

Phương thức thể hiện cảm hứng xê dịch trong văn học Việt Nam giai đoạn này rất phong phú. Các nhà văn đã lựa chọn nhiều thể loại khác nhau để truyền tải cảm xúc và ý tưởng của mình. Sự linh hoạt trong việc sử dụng thể loại thơ, truyện ngắn, và tiểu thuyết đã giúp họ thể hiện rõ nét những khát vọng và nỗi niềm của nhân vật. Bút pháp lãng mạn và bút pháp hiện thực được kết hợp một cách khéo léo, tạo nên những tác phẩm vừa mang tính nghệ thuật cao vừa phản ánh chân thực hiện thực xã hội. Ngôn ngữ và giọng điệu cũng được tổ chức một cách tinh tế, góp phần làm nổi bật cảm hứng xê dịch trong từng tác phẩm.

3.1. Sự lựa chọn thể loại

Sự lựa chọn thể loại trong việc thể hiện cảm hứng xê dịch là một yếu tố quan trọng. Các nhà văn đã không ngần ngại thử nghiệm với nhiều thể loại khác nhau, từ thơ ca đến truyện ngắn, để tìm ra cách thể hiện tốt nhất cho những cảm xúc và suy tư của mình. Việc sử dụng thể loại phù hợp không chỉ giúp họ truyền tải thông điệp một cách hiệu quả mà còn tạo ra những tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao. Điều này cho thấy rằng cảm hứng xê dịch không chỉ là một xu hướng sáng tác mà còn là một phần không thể thiếu trong văn học hiện đại Việt Nam.

Luận Án Tiến Sĩ Về Cảm Hứng Xê Dịch Trong Văn Học Việt Nam Nửa Đầu Thế Kỷ XX (1900-1945)