Tổng quan nghiên cứu

Dự toán ngân sách là công cụ quản trị quan trọng giúp doanh nghiệp hoạch định, tổ chức và kiểm soát hoạt động sản xuất kinh doanh. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ đang dần nhận thức rõ vai trò của dự toán ngân sách trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển bền vững. Công ty TNHH Hưng Thông, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất bao bì nhựa tại khu vực miền Nam, đã triển khai công tác lập dự toán ngân sách từ năm 2011. Tuy nhiên, thực tế cho thấy dự toán ban đầu còn nhiều hạn chế, như chỉ tiêu sản lượng tiêu thụ đặt cao hơn năng lực thực tế, dẫn đến việc không đạt mục tiêu đề ra trong năm 2013.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác lập dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và hỗ trợ phát triển bền vững. Nghiên cứu tập trung vào dự toán ngân sách ngắn hạn trong năm 2013, với phạm vi nghiên cứu tại trụ sở và các phân xưởng sản xuất của công ty tại tỉnh Long An. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc giúp nhà quản trị chủ động hơn trong việc phân bổ nguồn lực, kiểm soát chi phí và định hướng hoạt động sản xuất kinh doanh phù hợp với điều kiện thực tế, góp phần tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị tài chính doanh nghiệp, đặc biệt tập trung vào:

  • Khái niệm dự toán ngân sách: Là hệ thống các chỉ tiêu về số lượng và giá trị dự kiến trong tương lai, phục vụ cho việc hoạch định và kiểm soát hoạt động kinh tế tài chính của doanh nghiệp.
  • Phân loại dự toán ngân sách: Theo chức năng (dự toán hoạt động và dự toán tài chính), theo phương pháp lập (dự toán cố định và linh hoạt), theo thời gian (ngắn hạn và dài hạn), và theo mức độ phân tích (dự toán gốc và dự toán cuốn chiếu).
  • Mô hình lập dự toán ngân sách: Ba mô hình chính gồm mô hình thông tin từ trên xuống, mô hình thông tin phản hồi và mô hình thông tin từ dưới lên, mỗi mô hình có ưu nhược điểm riêng phù hợp với đặc điểm doanh nghiệp.
  • Chức năng của dự toán ngân sách: Hoạch định, tổ chức điều hành và kiểm soát, giúp nhà quản trị tối đa hóa lợi nhuận và sử dụng hiệu quả nguồn lực.

Các khái niệm chính bao gồm dự toán tiêu thụ, dự toán sản xuất, dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, dự toán nhân công trực tiếp, dự toán chi phí sản xuất chung, dự toán chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp, dự toán tiền mặt, dự toán báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và dự toán bảng cân đối kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp thống kê mô tả và phân tích so sánh. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu thực tế từ công ty TNHH Hưng Thông năm 2011-2013, bao gồm báo cáo tài chính, dự toán ngân sách, quy trình sản xuất và tổ chức bộ máy quản lý.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lấy toàn bộ dữ liệu liên quan đến công tác lập dự toán ngân sách trong năm 2013 làm mẫu nghiên cứu chính, kết hợp phỏng vấn sâu với các cán bộ quản lý và nhân viên phòng kế toán, phòng sản xuất.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích mô tả để đánh giá thực trạng, so sánh các chỉ tiêu dự toán với kết quả thực tế, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp. Các số liệu được trình bày qua bảng biểu và sơ đồ minh họa để tăng tính trực quan.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2013, tập trung vào quá trình lập và thực hiện dự toán ngân sách trong năm tài chính này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lập dự toán tiêu thụ: Dự toán tiêu thụ sản phẩm năm 2013 được công ty đặt cao hơn khoảng 10-15% so với năng lực sản xuất thực tế, dẫn đến việc không đạt mục tiêu doanh thu đề ra. Doanh thu năm 2013 tăng 14% so với năm 2012, thấp hơn mức tăng 16% của năm trước đó.

  2. Dự toán chi phí nguyên vật liệu và nhân công: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và nhân công trực tiếp được dự toán dựa trên định mức tiêu hao và giá mua, tuy nhiên chưa tính toán linh hoạt theo biến động thị trường, gây ra sai lệch khoảng 8-12% so với chi phí thực tế.

  3. Quy trình lập dự toán còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ: Mô hình lập dự toán hiện tại chủ yếu theo mô hình thông tin từ trên xuống, thiếu phản hồi từ các bộ phận sản xuất và kinh doanh, dẫn đến dự toán thiếu tính khả thi và chưa phát huy hết vai trò động viên, phối hợp trong doanh nghiệp.

  4. Cơ sở vật chất và nguồn nhân lực ảnh hưởng đến chất lượng dự toán: Công ty đã đầu tư máy móc hiện đại và tăng số lượng lao động lên 6,9% năm 2013, tuy nhiên nhân lực lập dự toán còn hạn chế về kỹ năng và kinh nghiệm, ảnh hưởng đến độ chính xác và tính kịp thời của dự toán.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc không đạt mục tiêu dự toán tiêu thụ là do dự toán đặt ra chưa sát với năng lực sản xuất và điều kiện thị trường, phản ánh hạn chế trong việc thu thập và xử lý thông tin từ các bộ phận cơ sở. So với các nghiên cứu trong ngành, việc áp dụng mô hình thông tin phản hồi hoặc từ dưới lên được đánh giá cao hơn về tính khả thi và sự đồng thuận trong doanh nghiệp.

Việc dự toán chi phí nguyên vật liệu và nhân công chưa linh hoạt theo biến động giá cả thị trường làm giảm hiệu quả kiểm soát chi phí, gây áp lực lên lợi nhuận. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tầm quan trọng của việc cập nhật định mức và giá thành trong dự toán ngân sách.

Cơ sở vật chất hiện đại và tăng cường nguồn nhân lực là thuận lợi lớn, nhưng cần nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ lập dự toán để tận dụng tối đa các công cụ hỗ trợ như phần mềm kế toán và ERP. Việc này sẽ giúp cải thiện quy trình lập dự toán, giảm thiểu sai sót và tăng tính chính xác.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh doanh thu thực tế và dự toán tiêu thụ qua các năm, bảng phân tích sai lệch chi phí nguyên vật liệu và nhân công, cũng như sơ đồ quy trình lập dự toán hiện tại và đề xuất.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng mô hình lập dự toán thông tin phản hồi: Tổ chức các cuộc họp định kỳ giữa các cấp quản lý để thu thập ý kiến phản hồi từ bộ phận sản xuất và kinh doanh, giúp điều chỉnh dự toán sát thực tế hơn. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng, chủ thể: Ban giám đốc và phòng kế toán.

  2. Cập nhật định mức và giá thành thường xuyên: Xây dựng hệ thống theo dõi biến động giá nguyên vật liệu và chi phí nhân công để điều chỉnh dự toán kịp thời, giảm sai lệch chi phí. Thời gian thực hiện: hàng quý, chủ thể: phòng kế toán và phòng sản xuất.

  3. Đào tạo nâng cao năng lực nhân viên lập dự toán: Tổ chức các khóa đào tạo về kỹ thuật lập dự toán, sử dụng phần mềm kế toán và ERP nhằm nâng cao kỹ năng và hiệu quả công việc. Thời gian thực hiện: 3 tháng đầu năm, chủ thể: phòng nhân sự phối hợp phòng kế toán.

  4. Tăng cường đầu tư công nghệ hỗ trợ lập dự toán: Trang bị phần mềm quản lý dự toán ngân sách hiện đại, tích hợp với hệ thống kế toán để tự động hóa quy trình, giảm thiểu sai sót và tăng tính chính xác. Thời gian thực hiện: 12 tháng, chủ thể: Ban giám đốc và phòng công nghệ thông tin.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp sản xuất: Giúp hiểu rõ vai trò và quy trình lập dự toán ngân sách, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và sản xuất.

  2. Phòng kế toán và tài chính: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về các loại dự toán ngân sách, phương pháp lập và kiểm soát chi phí, hỗ trợ công tác kế toán quản trị.

  3. Chuyên gia tư vấn quản lý tài chính doanh nghiệp: Là tài liệu tham khảo để xây dựng hoặc cải tiến hệ thống dự toán ngân sách phù hợp với đặc thù doanh nghiệp sản xuất.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Kinh tế, Quản trị kinh doanh: Giúp nắm vững lý thuyết và thực tiễn về dự toán ngân sách trong doanh nghiệp sản xuất, phục vụ học tập và nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Dự toán ngân sách có vai trò gì trong doanh nghiệp sản xuất?
    Dự toán ngân sách giúp hoạch định mục tiêu tài chính, tổ chức phân bổ nguồn lực và kiểm soát chi phí, từ đó tối đa hóa lợi nhuận và nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Mô hình lập dự toán nào phù hợp với doanh nghiệp quy mô vừa?
    Mô hình thông tin phản hồi được đánh giá phù hợp vì huy động được ý kiến từ nhiều cấp quản lý, tăng tính khả thi và sự đồng thuận trong doanh nghiệp.

  3. Làm thế nào để giảm sai lệch giữa dự toán và thực tế?
    Cập nhật định mức và giá thành thường xuyên, tăng cường phối hợp giữa các bộ phận và sử dụng công nghệ hỗ trợ là các giải pháp hiệu quả.

  4. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng dự toán ngân sách?
    Nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, quy trình lập dự toán, chính sách nhà nước và sự phối hợp giữa các bộ phận đều ảnh hưởng đáng kể.

  5. Tại sao cần đào tạo nhân viên lập dự toán?
    Đào tạo giúp nâng cao kỹ năng, hiểu biết về công cụ và quy trình, từ đó cải thiện độ chính xác và hiệu quả của dự toán ngân sách.

Kết luận

  • Dự toán ngân sách là công cụ quản trị không thể thiếu, giúp công ty TNHH Hưng Thông hoạch định, tổ chức và kiểm soát hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả.
  • Thực trạng lập dự toán tại công ty còn tồn tại sai lệch do áp dụng mô hình từ trên xuống và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận.
  • Nghiên cứu đề xuất áp dụng mô hình thông tin phản hồi, cập nhật định mức chi phí, đào tạo nhân viên và đầu tư công nghệ để hoàn thiện công tác dự toán.
  • Các giải pháp đề xuất có thể thực hiện trong vòng 6-12 tháng, nhằm nâng cao tính chính xác và khả thi của dự toán ngân sách.
  • Khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ tham khảo để cải tiến hệ thống quản lý tài chính, góp phần phát triển bền vững.

Hãy bắt đầu áp dụng các giải pháp này để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển doanh nghiệp một cách bền vững!