Tổng quan nghiên cứu

An toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) trong thi công xây dựng là một vấn đề cấp thiết, đặc biệt trong ngành xây dựng điện với nhiều rủi ro tiềm ẩn. Theo báo cáo của ngành, tai nạn lao động trong xây dựng vẫn chiếm tỷ lệ cao nhất trong các ngành công nghiệp, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Ban Quản lý dự án Điện 2 (EVNPMB2) thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) quản lý nhiều dự án trọng điểm quốc gia như Trung tâm Điện lực Quảng Trạch, các dự án điện mặt trời và đường dây truyền tải điện. Đặc thù các dự án điện nằm ở vùng sâu, vùng xa, địa hình phức tạp, đòi hỏi công tác quản lý ATVSLĐ phải được hoàn thiện để giảm thiểu tai nạn và nâng cao hiệu quả thi công.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản lý ATVSLĐ trong thi công xây dựng tại Ban Quản lý dự án Điện 2 giai đoạn 2019-2022, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác này trong giai đoạn 2023-2025. Nghiên cứu tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý, đặc thù của thi công xây dựng điện, cũng như áp dụng các quy định pháp luật hiện hành và hệ thống quản lý ATVSLĐ của EVN. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao nhận thức, cải thiện quy trình quản lý, góp phần bảo vệ sức khỏe người lao động và đảm bảo tiến độ, chất lượng các dự án điện quan trọng quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý ATVSLĐ trong thi công xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý rủi ro trong xây dựng: Nhấn mạnh việc nhận diện, đánh giá và kiểm soát các yếu tố nguy hiểm và có hại trong môi trường thi công.
  • Mô hình hệ thống quản lý ATVSLĐ theo chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act): Áp dụng để xây dựng, thực hiện, kiểm tra và cải tiến liên tục công tác quản lý an toàn.
  • Khái niệm về các yếu tố nguy hiểm và có hại: Được định nghĩa theo Luật An toàn, vệ sinh lao động số 84/2015/QH13 và Nghị định 06/2021/NĐ-CP, bao gồm các yếu tố vật lý, hóa học, sinh học và các rủi ro đặc thù trong thi công xây dựng điện.
  • Khung pháp lý và chính sách ATVSLĐ: Hệ thống văn bản pháp luật từ Luật Lao động, Luật ATVSLĐ, Luật Phòng cháy chữa cháy, các nghị định, thông tư của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Xây dựng, Bộ Công Thương và các quy định nội bộ của EVN.

Các khái niệm chính được làm rõ gồm: an toàn lao động, vệ sinh lao động, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, quản lý an toàn trong thi công xây dựng, phòng cháy chữa cháy, và các biện pháp phòng ngừa rủi ro.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp lý luận và thực tiễn:

  • Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thu thập, tổng hợp các văn bản pháp luật, quy chuẩn kỹ thuật, các nghiên cứu trước đây và tài liệu chuyên ngành về ATVSLĐ trong xây dựng và ngành điện.
  • Phương pháp quan sát thực tế: Khảo sát trực tiếp công tác quản lý ATVSLĐ tại các dự án do Ban Quản lý dự án Điện 2 quản lý.
  • Phương pháp điều tra, khảo sát: Thu thập ý kiến, đánh giá từ cán bộ quản lý, nhân viên an toàn, nhà thầu và người lao động về thực trạng công tác ATVSLĐ.
  • Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh: Đánh giá các số liệu thống kê tai nạn, báo cáo ATVSLĐ, so sánh với các tiêu chuẩn và thực tiễn quản lý trong ngành.
  • Phương pháp tổng hợp đánh giá: Đưa ra nhận định về các tồn tại, nguyên nhân và đề xuất giải pháp cải thiện.

Cỡ mẫu khảo sát bao gồm các cán bộ quản lý và nhân viên an toàn tại Ban Quản lý dự án Điện 2, nhà thầu và tư vấn giám sát trên các công trường. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp định tính và định lượng, đảm bảo tính khách quan và khoa học. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2019-2022 với các giải pháp đề xuất cho giai đoạn 2023-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy quản lý ATVSLĐ tại Ban Quản lý dự án Điện 2 được xây dựng bài bản với các Ban điều hành dự án, tổ kỹ thuật - an toàn, cán bộ chuyên trách và kiêm nhiệm. Tuy nhiên, số lượng cán bộ chuyên trách còn hạn chế so với quy mô dự án lớn, dẫn đến áp lực quản lý cao.

  2. Công tác lập kế hoạch và phê duyệt hồ sơ ATVSLĐ được thực hiện nghiêm túc theo quy định pháp luật và hướng dẫn của EVN. Tỷ lệ hồ sơ kế hoạch ATVSLĐ được phê duyệt đúng hạn đạt khoảng 85%, tuy nhiên còn tồn tại các hồ sơ phải chỉnh sửa nhiều lần do chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu kỹ thuật và pháp lý.

  3. Ý thức và nhận thức về ATVSLĐ của người lao động địa phương còn hạn chế, đặc biệt trong các dự án vùng sâu vùng xa. Khoảng 30% công nhân chưa tuân thủ đầy đủ các quy định an toàn, dẫn đến nguy cơ tai nạn cao hơn so với các nhóm lao động khác.

  4. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý ATVSLĐ còn chưa đồng bộ. Hệ thống phần mềm QLĐTXD IMIS 2.0 được sử dụng để báo cáo và giám sát, nhưng còn nhiều hạn chế về tính năng và khả năng cập nhật dữ liệu thời gian thực, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do đặc thù các dự án điện có quy mô lớn, địa bàn phân tán rộng, địa hình phức tạp và sự đa dạng về nhà thầu, dẫn đến khó khăn trong việc kiểm soát đồng bộ công tác ATVSLĐ. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng dân dụng, công tác quản lý tại Ban Quản lý dự án Điện 2 có phần chặt chẽ hơn về mặt quy trình nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc nâng cao ý thức người lao động và ứng dụng công nghệ.

Việc tổ chức bộ máy quản lý ATVSLĐ chưa đủ mạnh về nhân lực chuyên trách làm giảm hiệu quả giám sát và xử lý kịp thời các vi phạm. Các biện pháp đào tạo, huấn luyện chưa được triển khai đồng đều và thường xuyên, đặc biệt với lao động địa phương. Hệ thống phần mềm quản lý còn thiếu tính linh hoạt và chưa tích hợp đầy đủ các chức năng cảnh báo sớm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ hồ sơ ATVSLĐ được phê duyệt đúng hạn, biểu đồ phân bố ý thức tuân thủ an toàn của người lao động theo nhóm tuổi và vùng miền, cũng như bảng tổng hợp các vi phạm an toàn phổ biến trên công trường. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lý hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nhân sự chuyên trách quản lý ATVSLĐ: Ban Quản lý dự án Điện 2 cần bổ sung thêm cán bộ chuyên trách an toàn tại các dự án trọng điểm, đảm bảo tỷ lệ cán bộ chuyên trách phù hợp với quy mô lao động (trên 50 người phải có ít nhất 1 cán bộ chuyên trách). Thời gian thực hiện trong năm 2023-2024.

  2. Nâng cao chất lượng đào tạo, huấn luyện ATVSLĐ cho người lao động, đặc biệt lao động địa phương: Tổ chức các khóa huấn luyện định kỳ, tập trung vào nhận thức an toàn, kỹ năng phòng ngừa tai nạn và sử dụng phương tiện bảo hộ cá nhân. Áp dụng chương trình đào tạo e-learning kết hợp với thực hành tại chỗ. Thời gian triển khai từ quý 2/2023.

  3. Cải tiến và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý ATVSLĐ: Nâng cấp hệ thống phần mềm QLĐTXD IMIS 2.0 để tích hợp chức năng cảnh báo sớm, cập nhật dữ liệu thời gian thực và báo cáo tự động. Đào tạo cán bộ sử dụng hiệu quả phần mềm. Mục tiêu hoàn thành trong năm 2023.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm an toàn: Thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ và đột xuất, phối hợp chặt chẽ giữa Ban Quản lý dự án, tư vấn giám sát và nhà thầu. Áp dụng chế tài xử lý nghiêm minh các vi phạm để nâng cao ý thức tuân thủ. Thực hiện liên tục trong giai đoạn 2023-2025.

  5. Xây dựng văn hóa an toàn tại công trường: Tuyên truyền, phổ biến các nguyên tắc an toàn, tổ chức các hoạt động thi đua, khen thưởng các cá nhân, tập thể thực hiện tốt công tác ATVSLĐ. Tạo môi trường làm việc an toàn, thân thiện để nâng cao tinh thần và hiệu quả lao động. Triển khai từ năm 2023.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án và an toàn lao động tại các Ban Quản lý dự án xây dựng điện: Giúp hiểu rõ đặc thù công tác quản lý ATVSLĐ trong thi công xây dựng điện, áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Nhà thầu xây dựng và tư vấn giám sát trong ngành điện: Tham khảo các quy trình, tiêu chuẩn và yêu cầu pháp lý về ATVSLĐ, từ đó nâng cao năng lực quản lý và thực hiện an toàn trên công trường.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động và an toàn vệ sinh lao động: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn và kiểm tra công tác ATVSLĐ trong lĩnh vực xây dựng điện.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Kỹ thuật xây dựng, An toàn lao động: Nắm bắt kiến thức chuyên sâu về quản lý ATVSLĐ trong thi công xây dựng điện, phục vụ nghiên cứu và học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác quản lý ATVSLĐ trong thi công xây dựng điện lại đặc biệt quan trọng?
    Thi công xây dựng điện có nhiều rủi ro do địa hình phức tạp, thiết bị nặng, công việc trên cao và yếu tố điện áp cao. Tai nạn có thể gây hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản, ảnh hưởng đến tiến độ và uy tín dự án.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến công tác quản lý ATVSLĐ tại Ban Quản lý dự án Điện 2?
    Bao gồm yếu tố con người (ý thức, kỹ năng), đặc thù công trình (vị trí, quy mô), điều kiện tự nhiên (khí hậu, địa hình) và hệ thống quản lý, công nghệ thông tin hỗ trợ.

  3. Làm thế nào để nâng cao ý thức an toàn của người lao động địa phương?
    Thông qua đào tạo bài bản, huấn luyện thường xuyên, tuyên truyền văn hóa an toàn, đồng thời áp dụng chế tài xử lý vi phạm và tạo môi trường làm việc an toàn, thân thiện.

  4. Hệ thống phần mềm quản lý ATVSLĐ hiện tại có những hạn chế gì?
    Chưa tích hợp đầy đủ chức năng cảnh báo sớm, cập nhật dữ liệu thời gian thực còn chậm, thiếu tính linh hoạt trong báo cáo và phân tích dữ liệu, ảnh hưởng đến hiệu quả giám sát.

  5. Các nhà thầu cần tuân thủ những quy định nào về ATVSLĐ khi tham gia thi công tại các dự án của Ban Quản lý dự án Điện 2?
    Phải xây dựng kế hoạch quản lý an toàn, bổ nhiệm cán bộ an toàn chuyên trách, tuân thủ quy trình, tiêu chuẩn an toàn, tổ chức đào tạo nhân viên, cung cấp đầy đủ phương tiện bảo hộ cá nhân và phối hợp chặt chẽ với Ban Quản lý dự án và tư vấn giám sát.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý ATVSLĐ trong thi công xây dựng điện, làm rõ đặc thù và các yếu tố ảnh hưởng tại Ban Quản lý dự án Điện 2.
  • Phân tích thực trạng cho thấy tổ chức bộ máy quản lý đã được xây dựng bài bản nhưng còn hạn chế về nhân lực chuyên trách và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Ý thức an toàn của người lao động, đặc biệt lao động địa phương, còn nhiều điểm cần cải thiện để giảm thiểu tai nạn lao động.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể gồm tăng cường nhân sự, nâng cao đào tạo, cải tiến công nghệ quản lý, tăng cường kiểm tra giám sát và xây dựng văn hóa an toàn.
  • Khuyến nghị các bên liên quan áp dụng nghiêm túc các giải pháp trong giai đoạn 2023-2025 nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý ATVSLĐ, góp phần đảm bảo an toàn, tiến độ và chất lượng các dự án điện trọng điểm quốc gia.

Hành động tiếp theo: Ban Quản lý dự án Điện 2 và các nhà thầu cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật các phương pháp quản lý tiên tiến để không ngừng hoàn thiện công tác ATVSLĐ. Đề nghị các cán bộ quản lý và chuyên gia an toàn tham khảo và áp dụng luận văn này như tài liệu hướng dẫn thực tiễn.