Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tiếng Anh ngày càng trở thành ngôn ngữ quốc tế quan trọng, đóng vai trò cầu nối trong giao tiếp và hợp tác quốc tế. Tại Việt Nam, tiếng Anh là môn học bắt buộc trong các trường trung học phổ thông, đặc biệt là kỹ năng nói được xem là một trong những kỹ năng khó nhưng thiết yếu để giao tiếp hiệu quả. Tại trường THPT Thanh Bình, tỉnh Đồng Nai, lớp 10A5 gồm 42 học sinh từ 16-17 tuổi đang gặp nhiều khó khăn trong việc phát triển kỹ năng nói tiếng Anh do hạn chế về vốn từ vựng, sự tự tin và phương pháp giảng dạy chưa phù hợp. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu cải thiện kỹ năng nói của học sinh lớp 10 thông qua việc áp dụng kỹ thuật đóng vai (role-play) trong giảng dạy, thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2022. Việc áp dụng role-play được kỳ vọng không chỉ nâng cao khả năng giao tiếp mà còn thúc đẩy sự chủ động, tự tin và hứng thú học tập của học sinh. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển phương pháp giảng dạy tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng nói, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ tại các trường phổ thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết Communicative Language Teaching (CLT) nhấn mạnh việc phát triển năng lực giao tiếp thực tế của người học thông qua các hoạt động mang tính tương tác và có ý nghĩa. CLT tập trung vào ba nguyên tắc chính: nguyên tắc giao tiếp, nguyên tắc nhiệm vụ và nguyên tắc ý nghĩa, nhằm tạo môi trường học tập thực tế và sinh động. Role-play được xem là một kỹ thuật hiệu quả trong CLT, giúp học sinh trải nghiệm các vai trò xã hội khác nhau, từ đó phát triển kỹ năng nói trong các tình huống giao tiếp đa dạng. Các khái niệm chính bao gồm: role-play (đóng vai), các loại role-play (kịch bản có sẵn, kịch bản một phần, kịch bản tự do), các yếu tố cấu thành kỹ năng nói (phát âm, ngữ pháp, từ vựng, lưu loát, hiểu biết), và các kỹ thuật kiểm soát role-play (dựa trên kịch bản, dựa trên thông tin, dựa trên tình huống và mục tiêu).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp Classroom Action Research (CAR) theo mô hình của Kurt Lewin (1946), gồm hai chu kỳ với bốn giai đoạn: lập kế hoạch, thực hiện, quan sát và phản hồi. Đối tượng nghiên cứu là 42 học sinh lớp 10A5 tại trường THPT Thanh Bình, tỉnh Đồng Nai. Dữ liệu được thu thập kết hợp giữa định tính và định lượng: quan sát lớp học, bảng câu hỏi khảo sát thái độ học sinh, bài kiểm tra nói trước và sau khi áp dụng role-play. Cỡ mẫu toàn bộ lớp học được chọn nhằm đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng các công thức tính trung bình, phần trăm học sinh đạt điểm chuẩn và so sánh kết quả trước – sau can thiệp. Tiêu chí thành công được xác định khi ít nhất 75% học sinh đạt điểm từ 65 trở lên trong bài kiểm tra nói.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cải thiện điểm số kỹ năng nói: Điểm trung bình bài kiểm tra nói của học sinh tăng từ khoảng 57 (trước khi áp dụng role-play) lên 72 sau chu kỳ hai, với tỷ lệ học sinh đạt điểm chuẩn tăng từ 40% lên 78%.
  2. Thái độ tích cực đối với role-play: Khoảng 85% học sinh đồng ý rằng role-play giúp họ tự tin hơn khi nói tiếng Anh và tạo môi trường học tập vui vẻ, kích thích sự sáng tạo.
  3. Tăng cường sự chủ động và hợp tác: Qua quan sát, học sinh thể hiện sự tham gia tích cực, hợp tác trong các hoạt động nhóm, giảm bớt sự e ngại khi giao tiếp.
  4. Giảm các lỗi phát âm và ngữ pháp: Tỷ lệ lỗi phát âm và ngữ pháp giảm khoảng 20% so với trước khi áp dụng role-play, góp phần nâng cao sự lưu loát và hiểu biết trong giao tiếp.

Thảo luận kết quả

Việc áp dụng role-play đã tạo ra môi trường học tập tương tác, giúp học sinh thực hành kỹ năng nói trong các tình huống thực tế giả lập, từ đó nâng cao sự tự tin và khả năng giao tiếp. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy role-play giúp giảm áp lực tâm lý và tăng động lực học tập. Biểu đồ so sánh điểm số trước và sau can thiệp minh họa rõ sự tiến bộ về mặt điểm số và tỷ lệ học sinh đạt chuẩn. So với các phương pháp truyền thống, role-play mang lại hiệu quả cao hơn trong việc phát triển kỹ năng nói, đặc biệt với học sinh có trình độ tiếng Anh trung bình thấp. Tuy nhiên, việc tổ chức role-play đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ giáo viên và sự phối hợp của học sinh để đảm bảo tính sáng tạo và hiệu quả.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường áp dụng role-play trong giảng dạy: Giáo viên nên tích hợp role-play vào các bài học nói ít nhất 2 buổi/tháng nhằm duy trì sự hứng thú và phát triển kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
  2. Đào tạo giáo viên về kỹ thuật role-play: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu cho giáo viên về thiết kế và điều phối hoạt động role-play, giúp nâng cao chất lượng giảng dạy trong vòng 6 tháng tới.
  3. Phát triển tài liệu và kịch bản phù hợp: Xây dựng bộ kịch bản role-play đa dạng, phù hợp với trình độ và sở thích của học sinh, cập nhật theo từng chủ đề học tập hàng học kỳ.
  4. Khuyến khích học sinh tự tạo kịch bản: Tạo điều kiện cho học sinh tự sáng tạo và trình diễn các tình huống role-play nhằm phát huy tính sáng tạo và kỹ năng phản xạ ngôn ngữ.
  5. Đánh giá và phản hồi thường xuyên: Giáo viên cần cung cấp phản hồi chi tiết sau mỗi hoạt động role-play để học sinh nhận biết điểm mạnh, điểm yếu và hướng cải thiện, thực hiện liên tục trong mỗi chu kỳ học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông: Nghiên cứu cung cấp phương pháp giảng dạy kỹ năng nói hiệu quả, giúp giáo viên đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng bài giảng.
  2. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu phương pháp giảng dạy tương tác và phát triển kỹ năng giao tiếp.
  3. Nhà quản lý giáo dục và chuyên viên đào tạo: Cơ sở để xây dựng chương trình đào tạo giáo viên và chính sách phát triển ngoại ngữ trong nhà trường.
  4. Học sinh và phụ huynh: Hiểu rõ hơn về vai trò của kỹ thuật role-play trong việc nâng cao kỹ năng nói, từ đó hỗ trợ học sinh trong quá trình học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Role-play là gì và tại sao nên áp dụng trong dạy kỹ năng nói?
    Role-play là kỹ thuật đóng vai giúp học sinh thực hành giao tiếp trong các tình huống giả lập, tạo môi trường an toàn để luyện tập và phát triển kỹ năng nói tự nhiên, tăng sự tự tin và hứng thú học tập.

  2. Làm thế nào để tổ chức một hoạt động role-play hiệu quả?
    Giáo viên cần chuẩn bị kịch bản phù hợp, hướng dẫn rõ ràng, chia nhóm hợp lý và tạo không khí thân thiện, đồng thời cung cấp phản hồi sau hoạt động để học sinh cải thiện.

  3. Role-play có phù hợp với học sinh trình độ thấp không?
    Có, role-play có thể điều chỉnh từ kịch bản có sẵn đến tự do, giúp học sinh ở mọi trình độ đều có thể tham gia và phát triển kỹ năng nói theo khả năng của mình.

  4. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng ở những trường khác không?
    Kết quả có tính khả thi cao và có thể áp dụng tại các trường trung học phổ thông có điều kiện tương tự, đặc biệt ở các vùng có học sinh gặp khó khăn về kỹ năng nói tiếng Anh.

  5. Vai trò của giáo viên trong quá trình áp dụng role-play là gì?
    Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, điều phối và phản hồi, tạo điều kiện để học sinh tham gia tích cực, đồng thời điều chỉnh hoạt động phù hợp với năng lực và nhu cầu học sinh.

Kết luận

  • Role-play là kỹ thuật hiệu quả giúp cải thiện kỹ năng nói của học sinh lớp 10 tại trường THPT Thanh Bình, tỉnh Đồng Nai.
  • Kết quả nghiên cứu cho thấy sự tăng trưởng rõ rệt về điểm số và thái độ tích cực của học sinh đối với việc học nói tiếng Anh.
  • Việc áp dụng role-play góp phần nâng cao sự tự tin, khả năng hợp tác và giảm lỗi phát âm, ngữ pháp trong giao tiếp.
  • Giáo viên cần được đào tạo và chuẩn bị kỹ lưỡng để tổ chức các hoạt động role-play hiệu quả.
  • Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng áp dụng kỹ thuật này tại các lớp khác và phát triển tài liệu hỗ trợ phù hợp, đồng thời khuyến khích sự sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập.

Hãy bắt đầu áp dụng role-play ngay hôm nay để nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh và tạo nên môi trường học tập năng động, hiệu quả!