Hoàn Thiện Công Tác Kiểm Soát Thuế Tài Nguyên và Phí Bảo Vệ Môi Trường Tại Cục Thuế Thành Phố Đà Nẵng

• Tác giả: Trịnh Thị Kiều Trinh
• Người hướng dẫn: PGS. Ngô Hà Tấn
• Trường học: Đại học Đà Nẵng
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Cải Thiện Kiểm Soát Thuế Tài Nguyên và Phí Bảo Vệ Môi Trường Tại Cục Thuế Đà Nẵng
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Đà Nẵng

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KIỂM SOÁT THUẾ TÀI NGUYÊN VÀ PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
• 1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ THUẾ TÀI NGUYÊN VÀ PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
• 1.1.1. Thuế Tài nguyên
• 1.1.2. Phí Bảo vệ môi trường
• 1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ KIỂM SOÁT THUẾ TÀI NGUYÊN VÀ PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
• 1.2.1. Khái niệm kiểm soát thuế và vai trò kiểm soát thuế
• 1.2.2. Đặc điểm và yêu cầu kiểm soát thuế TN và phí BVMT
• 1.2.3. Quy trình QLT - nền tảng cho quy trình kiểm soát thuế
• 1.3. NỘI DUNG QUY TRÌNH KIỂM SOÁT THUẾ TÀI NGUYÊN VÀ PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
• 1.3.1. Kiểm soát đăng ký thuế, cấp mã số thuế và khai thuế
• 1.3.2. Kiểm soát thông qua kiểm tra, thanh tra hồ sơ khai thuế
• 1.3.3. Kiểm soát nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế
• 1.3.4. Kiểm soát xử lý vi phạm về thuế TN và phí BVMT
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT THUẾ TÀI NGUYÊN VÀ PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TẠI CỤC THUẾ THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
• 2.1. GIỚI THIỆU VỀ CỤC THUẾ TP ĐÀ NẴNG
• 2.1.1. Sơ lược về Cục Thuế TP Đà Nẵng
• 2.1.2. Tình hình thu NSNN tại Cục Thuế TP Đà Nẵng
• 2.1.3. Các công cụ hỗ trợ kiểm soát thuế TN và phí BVMT
• 2.2. QUY TRÌNH KIỂM SOÁT THUẾ TÀI NGUYÊN, PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KIỂM SOÁT THUẾ TÀI NGUYÊN, PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TẠI CỤC THUẾ TP ĐÀ NẴNG
• 2.2.1. Quy trình kiểm soát thuế TN và phí BVMT tại Cục Thuế TP Đà Nẵng
• 2.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến kiểm soát thuế TN và phí BVMT tại Cục Thuế TP Đà Nẵng
• 2.3. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT THUẾ TÀI NGUYÊN VÀ PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TẠI CỤC THUẾ TP ĐÀ NẴNG
• 2.3.1. Kiểm soát ở khâu đăng ký, kê khai thuế
• 2.3.2. Kiểm soát khâu thanh tra/kiểm tra hồ sơ khai thuế
• 2.3.3. Kiểm soát trong khâu quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế
• 2.3.4. Kiểm soát xử lý vi phạm hành chính về thuế TN và phí BVMT
• 2.4. NHỮNG HẠN CHẾ VÀ NGUYÊN NHÂN TRONG KIỂM SOÁT THUẾ TÀI NGUYÊN VÀ PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TẠI CỤC THUẾ TP ĐÀ NẴNG
• 2.4.1. Những hạn chế
• 2.4.2. Nguyên nhân của những hạn chế
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT THUẾ TÀI NGUYÊN VÀ PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TẠI CỤC THUẾ THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
• 3.1. SỰ CẦN THIẾT HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT THUẾ TÀI NGUYÊN VÀ PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TẠI CỤC THUẾ THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
• 3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT THUẾ TÀI NGUYÊN VÀ PHÍ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TẠI CỤC THUẾ THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
• 3.2.1. Hoàn thiện công tác tổ chức phục vụ kiểm soát thuế TN và phí BVMT ở Cục thuế TP Đà Nẵng
• 3.2.2. Hoàn thiện kiểm soát thuế TN và phí BVMT trong khâu đăng ký và kê khai thuế
• 3.2.3. Hoàn thiện kiểm soát thuế TN và phí BVMT trong khâu thanh tra/kiểm tra hồ sơ khai thuế
• 3.2.4. Hoàn thiện kiểm soát thuế TN và phí BVMT trong khâu quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế
• 3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM TẠO ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP
• 3.3.1. Đối với Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế
• 3.3.2. Đối với UBND TP Đà Nẵng
• 3.3.3. Đối với Cục Thuế TP Đà Nẵng
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Thuế Tài Nguyên và Phí Bảo Vệ Môi Trường

Thuế không chỉ là công cụ đảm bảo nguồn thu cho NSNN mà còn là một công cụ quan trọng của Nhà nước để quản lý, điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Việc quản lý thuế giúp cho Nhà nước có nguồn thu ổn định, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, thúc đẩy cạnh tranh và phát triển nền kinh tế thị trường. Để công tác quản lý thuế hiệu quả thì hoạt động kiểm tra, kiểm soát phải luôn được tăng cường, giúp cho cơ quan quản lý Nhà nước có những điều chỉnh kịp thời trong việc ban hành các chính sách, chế độ về thuế. Đối với hầu hết các quốc gia nói chung và Việt Nam nói riêng, thuế là nguồn thu chủ yếu của NSNN. Trong đó, thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường là một khoản thu bắt buộc đối với các tổ chức và cá nhân có hoạt động khai thác tài nguyên thiên nhiên không phụ thuộc vào cách thức tổ chức và hiệu quả sản suất kinh doanh của người khai thác. Việc áp dụng thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường góp phần quan trọng vào việc thực hiện chính sách quản lý, kiểm soát, hướng dẫn, điều tiết các hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên của quốc gia.

1.1. Bản Chất và Vai Trò của Thuế Tài Nguyên

Thuế tài nguyên là loại thuế gián thu, đánh vào sản phẩm khai thác chịu thuế (đối tượng chịu thuế) là các tài nguyên thiên nhiên trong phạm vi đất liền, hải đảo, nội thuỷ, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa thuộc chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam. Người nộp thuế tài nguyên là tổ chức, cá nhân khai thác tài nguyên thuộc đối tượng chịu thuế tài nguyên. Đối với hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản thì người nộp thuế là tổ chức, hộ kinh doanh được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp Giấy phép khai thác khoáng sản.

1.2. Các Yếu Tố Cấu Thành Căn Cứ Tính Thuế Tài Nguyên

Căn cứ tính thuế tài nguyên là cơ sở để xác định số thuế tài nguyên phải nộp. Xác định đúng căn cứ tính thuế không những đảm bảo thu đúng, thu đủ thuế tài nguyên vào NSNN, mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc nắm bắt tình hình khai thác, nhu cầu sử dụng tài nguyên, trữ lượng, sự biến động của các nguồn tài nguyên. Trên cơ sở đó, Nhà nước đưa ra các chính sách, chiến lược, giải pháp quản lý đồng bộ, thích hợp đối với từng loại tài nguyên trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Căn cứ tính thuế tài nguyên là sản lượng tài nguyên tính thuế, giá tính thuế và thuế suất.

II. Phân Tích Quy Trình Quản Lý Thuế Tài Nguyên Hiện Nay

Những năm qua để thực hiện chính sách thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường, UBND TP Đà Nẵng đã chỉ đạo các cấp, các ngành phối hợp cùng ngành thuế, Tài nguyên và Môi trường đồng thời ban hành nhiều văn bản chỉ đạo triển khai thực hiện chính sách thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường nhằm quản lý các hoạt động khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên. Tuy nhiên, lĩnh vực khai thác tài nguyên khoáng sản trên địa bàn được đánh giá là một trong những lĩnh vực có nhiều rủi ro về thuế, đã và đang được ngành thuế rất quan tâm.

2.1. Thực Trạng Quản Lý Thuế Tài Nguyên Tại Đà Nẵng

Thực tế qua thanh tra/kiểm tra thuế trong lĩnh vực khai thác tài nguyên khoáng sản tại TP Đà Nẵng trong các năm qua cho thấy các hành vi lách thuế, trốn thuế, gian lận thuế ngày càng nhiều và phức tạp. Với cơ chế “tự tính, tự khai, tự nộp” theo quy định của Luật QLT số 78/2006/QH11 ngày 29/11/2006 có hiệu lực từ ngày 01/07/2007 đã trao quyền cho DN nói chung, DN khai thác tài nguyên khoáng sản nói riêng được tự quyết định trong việc tính, kê khai, nộp thuế và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về các khoản kê khai của mình, theo đó CQT chỉ thực hiện quản lý theo chức năng.

2.2. Cơ Chế Tự Tính Tự Khai và Rủi Ro Gian Lận Thuế

Chính cơ chế “tự tính, tự khai, tự nộp” cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng gian lận, trốn thuế với nhiều hình thức tinh vi, khó phát hiện. Việc thực hiện nghĩa vụ ngân sách của các DN khai thác tài nguyên khoáng sản chưa tương xứng quy mô hoạt động của đơn vị là vấn đề nóng đang được thành phố quan tâm trong những năm gần đây.

III. Giải Pháp Cải Thiện Kiểm Soát Thuế Tài Nguyên Tại Đà Nẵng

Xuất phát từ thực trạng trên, nhằm phát huy được hiệu quả trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính của các DN khai thác khoáng sản, qua đó nâng cao trách nhiệm bảo vệ môi trường và tài nguyên khoáng sản của tổ chức, cá nhân được phép khai thác khoáng sản, đó cũng là lý do tác giả chọn đề tài “Hoàn thiện công tác kiểm soát thuế Tài nguyên và phí Bảo vệ môi trường ở Cục Thuế thành phố Đà Nẵng” làm đề tài nghiên cứu viết luận văn tốt nghiệp.

3.1. Mục Tiêu Nghiên Cứu và Phạm Vi Áp Dụng

Trên cơ sở lý luận về kiểm soát quản lý, kiểm soát theo quy trình quản lý thuế TN và phí BVMT, kiểm soát thuế TN và phí BVMT thông qua công tác kiểm tra hồ sơ khai thuế, Luận văn nghiên cứu thực trạng kiểm soát thuế TN và phí BVMT tại Cục Thuế TP Đà Nẵng, qua đó chỉ ra những mặt tồn tại và đề ra những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát thuế TN và phí BVMT ở Cục Thuế TP Đà Nẵng.

3.2. Đối Tượng và Phương Pháp Nghiên Cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu thực tiễn công tác kiểm soát thuế TN và phí BVMT đối với các DN khai thác tài nguyên, khoáng sản trên địa bàn TP Đà Nẵng do Cục Thuế TP Đà Nẵng thực hiện trong cơ chế “tự tính, tự khai, tự nộp” của NNT. Trong đó đi sâu nghiên cứu hoạt động kiểm soát thuế TN và phí BVMT của từng khâu trong quy trình QLT, từ đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế đến công tác thanh tra/kiểm tra thuế, quản lý nợ thuế và xử lý vi phạm hành chính về thuế.

IV. Các Phương Pháp Nghiên Cứu Kiểm Soát Thuế Tài Nguyên

Luận văn sử dụng các phương pháp thu thập thông tin về thực trạng kiểm soát thuế TN và phí BVMT tại Cục Thuế TP Đà Nẵng như: phương pháp phỏng vấn; phương pháp kiểm tra tài liệu; phương pháp nghiên cứu trường hợp; phương pháp thống kê;….Cụ thể, luận văn tiến hành khảo sát và nghiên cứu trực tiếp trên hồ sơ lưu trữ tại CQT và khai thác dữ liệu trên các phần mềm QLT liên quan đến thuế TN và phí BVMT đối với các DN khai thác khoáng sản trong giai đoạn 2014-2016.

4.1. Thu Thập và Xử Lý Thông Tin Kiểm Soát Thuế

Luận văn sử dụng các phương pháp xử lý thông tin về kiểm soát thuế TN và phí BVMT tại Cục Thuế TP Đà Nẵng như: phương pháp tổng hợp; phương pháp phân tích; phương pháp so sánh, đối chiếu; phương pháp tính toán;…

4.2. Trình Bày Kết Quả Nghiên Cứu và Đánh Giá

Luận văn sử dụng các phương pháp trình bày kết quả nghiên cứu như: phương pháp diễn giải; phương pháp thống kê;… để đánh giá thực trạng và đưa ra các giải pháp cho việc hoàn thiện công tác kiểm soát thuế TN và phí BVMT đối với các DN khai thác tài nguyên, khoáng sản do Cục Thuế TP Đà Nẵng quản lý.

V. Ý Nghĩa Khoa Học và Thực Tiễn Của Đề Tài Nghiên Cứu

Luận văn trình bày cơ sở lý luận về công tác kiểm soát thuế TN và phí BVMT đối với các DN khai thác tài nguyên khoáng sản trong điều kiện áp dụng cơ chế “tự tính, tự khai, tự nộp”. Về thực tiễn Luận văn đánh giá những hạn chế, thiếu sót trong quy trình kiểm soát thuế TN và phí BVMT ở Cục thuế TP Đà Nẵng. Qua đó, đưa ra các giải pháp hoàn thiện kiểm soát thuế TN và phí BVMT đối với các DN khai thác tài nguyên khoáng sản tại Cục Thuế TP Đà Nẵng để nâng cao hiệu quả quản lý thuế và chống thất thu thuế trong thời gian đến.

5.1. Cơ Sở Lý Luận Về Kiểm Soát Thuế Tài Nguyên

Luận văn trình bày cơ sở lý luận về công tác kiểm soát thuế TN và phí BVMT đối với các DN khai thác tài nguyên khoáng sản trong điều kiện áp dụng cơ chế “tự tính, tự khai, tự nộp”.

5.2. Đánh Giá Thực Tiễn và Giải Pháp Hoàn Thiện

Luận văn đánh giá những hạn chế, thiếu sót trong quy trình kiểm soát thuế TN và phí BVMT ở Cục thuế TP Đà Nẵng. Qua đó, đưa ra các giải pháp hoàn thiện kiểm soát thuế TN và phí BVMT đối với các DN khai thác tài nguyên khoáng sản tại Cục Thuế TP Đà Nẵng để nâng cao hiệu quả quản lý thuế và chống thất thu thuế trong thời gian đến.

VI. Tổng Quan Các Nghiên Cứu Về Kiểm Soát Thuế Tài Nguyên

Kiểm soát thuế TN và phí BVMT đối với DN khai thác khoáng sản là một trong những lĩnh vực đang được các cơ quan quản lý Nhà nước quan tâm trong thời gian gần đây. Công tác kiểm soát thuế TN và phí BVMT đối với DN khai thác khoáng sản tại Cục Thuế TP Đà Nẵng từ trước đến nay chưa có ai nghiên cứu.

6.1. Các Công Trình Nghiên Cứu Liên Quan

Một số công trình nghiên cứu trước đây có liên quan đến đề tài về kiểm soát thuế nói chung và kiểm soát thuế TN và phí BVMT đối với DN khai thác khoáng sản nói riêng tiêu biểu: * Đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý thuế tài nguyên tại Cục Thuế tỉnh Đắk Lắk”, Nguyễn Thị Hoài An (2017)

6.2. Kế Thừa và Phát Triển Nghiên Cứu

Thông qua việc nghiên cứu, khảo sát các công trình của các tác giả nêu trên, dựa trên việc kế thừa có chọn lọc, tác giả luận văn đi vào nghiên cứu công tác kiểm soát thuế TN và phí BVMT đối với các DN khai thác khoáng sản do Cục Thuế TP Đà Nẵng thực hiện, với mong muốn góp phần hoàn thiện công tác kiểm soát thuế TN và phí BVMT trong thời gian tới ở Cục thuế TP Đà Nẵng.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế bền vững, thuế tài nguyên (TN) và phí bảo vệ môi trường (BVMT) đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và điều tiết các hoạt động khai thác tài nguyên thiên nhiên. Tại thành phố Đà Nẵng, lĩnh vực khai thác khoáng sản được đánh giá là một trong những ngành có nhiều rủi ro về thuế, với các hành vi gian lận, trốn thuế ngày càng tinh vi. Theo số liệu từ Cục Thuế TP Đà Nẵng, tổng thu ngân sách nhà nước (NSNN) nội địa năm 2016 đạt 19.575 tỷ đồng, trong đó thuế TN và phí BVMT chiếm tỷ lệ khoảng 0,16%, cho thấy mức đóng góp còn khiêm tốn so với tiềm năng khai thác tài nguyên. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác kiểm soát thuế TN và phí BVMT tại Cục Thuế TP Đà Nẵng trong giai đoạn 2014-2016, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế, chống thất thu và bảo vệ môi trường. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các doanh nghiệp (DN) khai thác khoáng sản trên địa bàn TP Đà Nẵng, áp dụng cơ chế “tự tính, tự khai, tự nộp” của người nộp thuế (NNT). Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần nâng cao nguồn thu NSNN mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững thông qua quản lý hiệu quả tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý thuế và kiểm soát thuế, trong đó:

• Lý thuyết kiểm soát thuế: Theo Henry Fayol, kiểm soát là quá trình giám sát và điều chỉnh hoạt động để đảm bảo thực hiện đúng kế hoạch. Trong quản lý thuế, kiểm soát nhằm đảm bảo thu đúng, thu đủ và kịp thời các khoản thuế vào NSNN, đồng thời nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của NNT.

• Mô hình quy trình quản lý thuế (QLT): Bao gồm các khâu đăng ký thuế, kê khai thuế, thanh tra/kiểm tra, quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế, xử lý vi phạm hành chính. Mô hình này là nền tảng cho quy trình kiểm soát thuế TN và phí BVMT.

• Khái niệm thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường: Thuế TN là thuế gián thu đánh trên sản phẩm khai thác tài nguyên thiên nhiên, còn phí BVMT là khoản thu nhằm bù đắp chi phí bảo vệ môi trường tại địa phương khai thác.

Các khái niệm chính bao gồm: cơ chế “tự tính, tự khai, tự nộp”, kiểm soát thuế ngoại kiểm, các công cụ kiểm soát thuế (kiểm tra hồ sơ, thanh tra, quản lý nợ, xử lý vi phạm), và vai trò phối hợp giữa cơ quan thuế với các cơ quan tài nguyên, môi trường và hải quan.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, bao gồm:

• Thu thập dữ liệu: Khảo sát trực tiếp hồ sơ lưu trữ tại Cục Thuế TP Đà Nẵng và khai thác dữ liệu từ phần mềm quản lý thuế tập trung (TMS) giai đoạn 2014-2016. Phương pháp phỏng vấn cán bộ thuế, kiểm tra tài liệu, nghiên cứu trường hợp và thống kê được áp dụng để thu thập thông tin thực tiễn.

• Phân tích dữ liệu: Sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, đối chiếu và tính toán để đánh giá thực trạng kiểm soát thuế TN và phí BVMT. Các số liệu về thu NSNN, số lượng DN khai thác khoáng sản, tỷ lệ vi phạm, nợ thuế được phân tích chi tiết.

• Trình bày kết quả: Kết quả nghiên cứu được trình bày bằng các bảng số liệu, biểu đồ và diễn giải nhằm minh họa rõ ràng các phát hiện và hạn chế trong công tác kiểm soát thuế.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ DN khai thác khoáng sản trên địa bàn TP Đà Nẵng trong giai đoạn 2014-2016, với sự lựa chọn dựa trên dữ liệu quản lý thuế và các hồ sơ thanh tra, kiểm tra có liên quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tình hình thu NSNN và tỷ trọng thuế TN, phí BVMT: Tổng thu NSNN nội địa tại Cục Thuế TP Đà Nẵng tăng trưởng qua các năm, năm 2014 đạt khoảng 9.096 tỷ đồng, năm 2016 đạt 19.575 tỷ đồng, tăng gần 115%. Tuy nhiên, tỷ lệ thuế TN và phí BVMT trong tổng thu chỉ dao động từ 0,14% đến 0,2%, cho thấy mức đóng góp còn thấp so với tiềm năng khai thác tài nguyên.

2. Thực trạng kiểm soát thuế tại các khâu: Kiểm soát đăng ký thuế và kê khai thuế được thực hiện qua hệ thống phần mềm TMS, giúp phát hiện kịp thời các sai sót trong kê khai. Tuy nhiên, tỷ lệ DN khai thác khoáng sản vi phạm qua thanh tra/kiểm tra tại trụ sở NNT giai đoạn 2014-2016 vẫn chiếm khoảng 30%, với các hành vi gian lận, khai sai số liệu, trốn thuế.

3. Quản lý nợ thuế và cưỡng chế: Số nợ thuế TN và phí BVMT của DN khai thác khoáng sản có xu hướng tăng, với nhiều khoản nợ kéo dài trên 90 ngày. Công tác cưỡng chế nợ thuế còn gặp khó khăn do DN giải thể, bỏ trốn hoặc không hợp tác.

4. Xử lý vi phạm hành chính: Việc xử lý vi phạm về thuế TN và phí BVMT được thực hiện theo quy định, nhưng còn hạn chế về mặt thời gian và hiệu quả răn đe. Tỷ lệ xử phạt hành chính chưa tương xứng với mức độ vi phạm, dẫn đến tình trạng tái phạm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trong kiểm soát thuế TN và phí BVMT bao gồm:

• Cơ chế “tự tính, tự khai, tự nộp” tạo điều kiện cho DN có thể khai sai, gian lận thuế nếu không được kiểm soát chặt chẽ.

• Nguồn nhân lực kiểm soát thuế tại Cục Thuế TP Đà Nẵng chưa đáp ứng đủ về số lượng và chất lượng so với yêu cầu ngày càng tăng của công tác quản lý thuế.

• Hệ thống công nghệ thông tin và công cụ hỗ trợ kiểm soát thuế tuy đã được cải thiện nhưng chưa đồng bộ và chưa khai thác tối đa hiệu quả.

• Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng như Cục Thuế, cơ quan Tài nguyên và Môi trường, Hải quan còn hạn chế, ảnh hưởng đến việc đối chiếu, xác minh thông tin khai thác tài nguyên.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này phù hợp với xu hướng chung về khó khăn trong kiểm soát thuế tài nguyên tại các địa phương có hoạt động khai thác khoáng sản. Việc áp dụng quy trình quản lý thuế toàn diện và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra là cần thiết để nâng cao hiệu quả kiểm soát.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các bảng thống kê số liệu thu NSNN, tỷ lệ vi phạm qua thanh tra, số liệu nợ thuế và biểu đồ tăng trưởng thuế TN, phí BVMT qua các năm để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường năng lực và nguồn nhân lực kiểm soát thuế: Cục Thuế TP Đà Nẵng cần bổ sung và đào tạo chuyên sâu cho cán bộ kiểm soát thuế TN và phí BVMT, đặc biệt là kỹ năng phân tích hồ sơ, phát hiện rủi ro và xử lý vi phạm. Mục tiêu nâng tỷ lệ kiểm soát hiệu quả lên trên 80% trong vòng 2 năm tới.

2. Hoàn thiện quy trình kiểm soát thuế theo chu trình quản lý thuế: Đẩy mạnh kiểm soát từ khâu đăng ký, kê khai, thanh tra/kiểm tra đến quản lý nợ và xử lý vi phạm, đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt quy trình QLT. Áp dụng công nghệ phân tích dữ liệu lớn để phát hiện sớm các dấu hiệu gian lận.

3. Nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin và phối hợp liên ngành: Tăng cường khai thác hệ thống quản lý thuế tập trung (TMS), kết nối dữ liệu với cơ quan Tài nguyên và Môi trường, Hải quan để đối chiếu thông tin khai thác và xuất khẩu tài nguyên. Thiết lập cơ chế trao đổi thông tin nhanh chóng, chính xác nhằm giảm thiểu gian lận.

4. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế: Tổ chức các chương trình đào tạo, hội thảo cho DN khai thác khoáng sản về chính sách thuế TN và phí BVMT, nhấn mạnh trách nhiệm bảo vệ môi trường và nghĩa vụ tài chính. Mục tiêu giảm tỷ lệ vi phạm thủ tục thuế xuống dưới 10% trong 3 năm.

5. Củng cố công tác xử lý vi phạm và cưỡng chế nợ thuế: Áp dụng nghiêm các biện pháp cưỡng chế theo quy định, tăng cường xử phạt hành chính nhằm răn đe các hành vi vi phạm. Xây dựng kế hoạch thu hồi nợ thuế hiệu quả, phối hợp với các cơ quan chức năng để xử lý các trường hợp bỏ trốn, giải thể DN nhằm bảo đảm nguồn thu NSNN.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ, công chức ngành thuế: Nâng cao hiểu biết về quy trình kiểm soát thuế TN và phí BVMT, áp dụng các giải pháp thực tiễn để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế tại địa phương.

2. Lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp khai thác khoáng sản: Hiểu rõ nghĩa vụ thuế, các quy định pháp luật liên quan, từ đó thực hiện kê khai, nộp thuế đúng quy định, tránh vi phạm và rủi ro pháp lý.

3. Các nhà nghiên cứu, học viên cao học chuyên ngành kế toán, quản lý thuế, tài chính công: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm soát thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu và phát triển chính sách.

4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường: Tăng cường phối hợp với ngành thuế trong việc giám sát, kiểm soát hoạt động khai thác tài nguyên, bảo vệ môi trường và chống thất thu thuế.

Câu hỏi thường gặp

1. Kiểm soát thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường là gì?
   Kiểm soát thuế TN và phí BVMT là quá trình giám sát, kiểm tra việc thực hiện các quy định về thuế và phí đối với hoạt động khai thác tài nguyên nhằm đảm bảo thu đúng, thu đủ, kịp thời vào NSNN và nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của người nộp thuế.

2. Tại sao công tác kiểm soát thuế TN và phí BVMT tại Đà Nẵng còn nhiều hạn chế?
   Nguyên nhân chính là do cơ chế “tự tính, tự khai, tự nộp” tạo điều kiện cho gian lận, nguồn nhân lực kiểm soát chưa đủ, công nghệ thông tin chưa khai thác tối đa, và sự phối hợp liên ngành còn hạn chế.

3. Các biện pháp kiểm soát thuế được áp dụng như thế nào?
   Bao gồm kiểm soát đăng ký thuế, kiểm soát kê khai thuế qua phần mềm, thanh tra/kiểm tra hồ sơ khai thuế, quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế, xử lý vi phạm hành chính về thuế.

4. Làm thế nào để phát hiện các hành vi gian lận thuế trong khai thác khoáng sản?
   Thông qua phân tích hồ sơ khai thuế, đối chiếu dữ liệu với cơ quan tài nguyên, môi trường và hải quan, sử dụng công nghệ phân tích dữ liệu lớn và kiểm tra thực tế tại DN.

5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả kiểm soát thuế TN và phí BVMT?
   Tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy trình kiểm soát, ứng dụng công nghệ thông tin, phối hợp liên ngành chặt chẽ, nâng cao tuyên truyền và xử lý nghiêm vi phạm.

Kết luận

• Kiểm soát thuế TN và phí BVMT tại Cục Thuế TP Đà Nẵng là nhiệm vụ cấp thiết nhằm đảm bảo nguồn thu NSNN và bảo vệ môi trường.
• Thực trạng kiểm soát còn nhiều hạn chế do cơ chế tự khai, nguồn lực hạn chế và công nghệ chưa tối ưu.
• Quy trình kiểm soát thuế theo chu trình quản lý thuế là nền tảng quan trọng để nâng cao hiệu quả công tác này.
• Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình, ứng dụng công nghệ và tăng cường phối hợp liên ngành.
• Đề nghị các cơ quan chức năng và DN khai thác khoáng sản phối hợp thực hiện các giải pháp nhằm phát triển bền vững và chống thất thu thuế trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Các cán bộ quản lý thuế và DN khai thác khoáng sản nên chủ động áp dụng kiến thức từ nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả công tác và tuân thủ pháp luật.