Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, tiếng Anh ngày càng trở nên quan trọng trong giáo dục, du lịch, kinh doanh và giao tiếp quốc tế. Tại Việt Nam, tiếng Anh là môn học bắt buộc ở nhiều trường học, tuy nhiên, kỹ năng nói vẫn là thách thức lớn đối với học sinh, đặc biệt là học sinh lớp 10 tại các trường trung học phổ thông. Qua quan sát thực tế tại một trường THPT ở Điện Biên, nhiều học sinh còn e ngại, thiếu tự tin khi tham gia các hoạt động nói tiếng Anh, dẫn đến kết quả học tập thấp. Mục tiêu nghiên cứu nhằm cải thiện khả năng nói tiếng Anh của học sinh lớp 10 thông qua việc áp dụng các hoạt động role-play trong giảng dạy.
Nghiên cứu được thực hiện trong học kỳ I năm học 2017-2018 tại một trường THPT ở Điện Biên với 32 học sinh lớp 10A1 làm đối tượng nghiên cứu. Các hoạt động role-play được tổ chức trong các tiết học nói từ bài 1 đến bài 8 của sách giáo khoa “Tiếng Anh 10”. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao điểm số trung bình kỹ năng nói từ 4.437 (trước khi áp dụng) lên 7.703 (sau khi áp dụng), đồng thời cải thiện các khía cạnh phát âm, ngữ pháp, từ vựng, sự tự tin và hứng thú học tập của học sinh.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về kỹ năng nói và phương pháp dạy học tiếng Anh, trong đó:
- Khái niệm kỹ năng nói: Theo Brown và Yule (1983), nói là quá trình trao đổi thông tin, ý kiến và cảm xúc giữa người nói và người nghe. Nunan (2003) nhấn mạnh nói là kỹ năng sản xuất lời nói có hệ thống để truyền đạt ý nghĩa.
- Các khía cạnh của kỹ năng nói: Bao gồm phát âm, ngữ pháp, từ vựng, sự lưu loát và khả năng hiểu (Hughes, 2003).
- Phương pháp role-play: Là hoạt động học tập trong đó học sinh đóng vai trong các tình huống giả định nhằm tạo môi trường giao tiếp thực tế, giúp phát triển kỹ năng nói tự nhiên và tự tin (Harmer, 2001; Ladousse, 2009).
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hành động với hai chu kỳ, mỗi chu kỳ gồm bốn bước: lập kế hoạch, thực hiện, quan sát và phản hồi.
- Nguồn dữ liệu: 32 học sinh lớp 10A1 tại trường THPT ở Điện Biên.
- Phương pháp chọn mẫu: Toàn bộ học sinh lớp 10A1 được chọn làm mẫu nghiên cứu.
- Phương pháp thu thập dữ liệu: Quan sát lớp học, nhật ký giảng dạy, phỏng vấn bán cấu trúc, bảng hỏi và bài kiểm tra nói (pre-test và hai post-test).
- Phương pháp phân tích dữ liệu: Dữ liệu định tính được phân tích qua nội dung quan sát, phỏng vấn và bảng hỏi; dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm Microsoft Excel để tính điểm trung bình các bài kiểm tra.
Thời gian nghiên cứu kéo dài trong học kỳ I năm học 2017-2018, tập trung vào 8 bài học đầu tiên của sách giáo khoa “Tiếng Anh 10”.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
- Cải thiện điểm số kỹ năng nói: Điểm trung bình tổng thể của học sinh tăng từ 4.984 (pre-test) lên 6.437 (post-test 1) và đạt 7.703 (post-test 2), thể hiện sự tiến bộ rõ rệt sau khi áp dụng role-play.
- Tăng cường các khía cạnh kỹ năng nói: Điểm trung bình các khía cạnh từ vựng, phát âm, ngữ pháp, hiểu và lưu loát đều có sự tăng trưởng, trong đó từ vựng và phát âm được cải thiện đáng kể, ví dụ điểm từ vựng tăng từ 0.078 lên 1.671.
- Nâng cao sự tự tin và hứng thú học tập: Qua phỏng vấn và bảng hỏi, học sinh cho biết họ cảm thấy tự tin hơn, hứng thú hơn khi tham gia các hoạt động role-play, đồng thời có nhiều cơ hội thực hành nói tiếng Anh trong môi trường gần gũi với thực tế.
- Giảm bớt sự e ngại và lo lắng khi nói tiếng Anh: Quan sát lớp học cho thấy học sinh ít ngại ngùng, chủ động hơn trong việc tham gia các hoạt động giao tiếp.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân chính của sự cải thiện là do role-play tạo ra môi trường học tập tương tác, sinh động, giúp học sinh luyện tập kỹ năng nói trong các tình huống thực tế, từ đó giảm bớt áp lực và lo lắng khi giao tiếp. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về hiệu quả của role-play trong việc nâng cao kỹ năng nói (Sukatri, 2016; Citraningtyas, 2016). Việc kết hợp dạy phát âm, ngữ pháp và từ vựng song song với role-play cũng góp phần làm tăng hiệu quả học tập. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm trung bình các khía cạnh kỹ năng nói qua các bài kiểm tra, giúp minh họa rõ sự tiến bộ của học sinh.
Đề xuất và khuyến nghị
- Tăng cường áp dụng role-play trong giảng dạy tiếng Anh: Giáo viên nên tích hợp các hoạt động role-play phù hợp với trình độ và sở thích của học sinh nhằm nâng cao kỹ năng nói, đặc biệt trong các bài học giao tiếp hàng ngày. Thời gian thực hiện: ngay trong năm học tiếp theo.
- Chuẩn bị kỹ lưỡng về ngôn ngữ và bối cảnh cho học sinh: Cung cấp từ vựng, cấu trúc ngữ pháp và kiến thức xã hội liên quan trước khi thực hiện role-play để học sinh tự tin hơn khi tham gia. Chủ thể thực hiện: giáo viên bộ môn.
- Sử dụng đa dạng hình thức role-play: Kết hợp giữa scripted và unscripted role-play để phát triển cả kỹ năng phản xạ và sáng tạo ngôn ngữ. Thời gian thực hiện: áp dụng luân phiên trong các tiết học.
- Tổ chức các buổi ngoại khóa, câu lạc bộ tiếng Anh: Tạo thêm môi trường thực hành nói tiếng Anh ngoài lớp học, giúp học sinh tăng cường giao tiếp và giảm áp lực tâm lý. Chủ thể thực hiện: nhà trường phối hợp giáo viên và phụ huynh.
- Đào tạo nâng cao năng lực cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn về phương pháp dạy học tích cực, kỹ thuật role-play và đánh giá kỹ năng nói để nâng cao chất lượng giảng dạy. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng tới.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
- Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông: Nghiên cứu cung cấp phương pháp giảng dạy hiệu quả giúp cải thiện kỹ năng nói cho học sinh, từ đó nâng cao chất lượng bài giảng.
- Nhà quản lý giáo dục và cán bộ chuyên môn: Tham khảo để xây dựng chương trình đào tạo, tổ chức các hoạt động ngoại khóa và hỗ trợ giáo viên trong việc áp dụng phương pháp mới.
- Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo quý giá về nghiên cứu hành động và ứng dụng role-play trong giảng dạy tiếng Anh.
- Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ hơn về phương pháp học tập giúp con em phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh, từ đó phối hợp hỗ trợ hiệu quả.
Câu hỏi thường gặp
Role-play là gì và tại sao nên áp dụng trong dạy nói tiếng Anh?
Role-play là hoạt động học tập trong đó học sinh đóng vai trong các tình huống giả định để luyện tập giao tiếp. Phương pháp này giúp học sinh phát triển kỹ năng nói tự nhiên, tăng sự tự tin và giảm lo lắng khi giao tiếp.Làm thế nào để chọn chủ đề role-play phù hợp với học sinh lớp 10?
Chủ đề nên liên quan đến cuộc sống hàng ngày, gần gũi với học sinh như trường học, gia đình, mua sắm, sức khỏe để tạo sự hứng thú và dễ dàng áp dụng trong thực tế.Có nên sử dụng kịch bản (scripted) hay không kịch bản (unscripted) trong role-play?
Cả hai hình thức đều có ưu điểm. Scripted giúp học sinh mới bắt đầu làm quen với ngôn ngữ, còn unscripted phát triển khả năng phản xạ và sáng tạo ngôn ngữ. Giáo viên nên linh hoạt áp dụng tùy theo trình độ học sinh.Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của role-play trong giảng dạy?
Có thể sử dụng các bài kiểm tra nói trước và sau khi áp dụng role-play, kết hợp quan sát, phỏng vấn và bảng hỏi để đánh giá sự tiến bộ về điểm số, sự tự tin và thái độ học tập của học sinh.Vai trò của giáo viên trong quá trình áp dụng role-play là gì?
Giáo viên là người hướng dẫn, cung cấp ngôn ngữ cần thiết, tạo môi trường thoải mái, quan sát và phản hồi tích cực, đồng thời khuyến khích học sinh tham gia tích cực mà không gây áp lực.
Kết luận
- Role-play là phương pháp hiệu quả giúp cải thiện kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh lớp 10 tại trường THPT ở Điện Biên.
- Điểm trung bình kỹ năng nói của học sinh tăng từ 4.984 lên 7.703 sau hai chu kỳ áp dụng role-play.
- Học sinh cải thiện rõ rệt về phát âm, ngữ pháp, từ vựng, sự lưu loát và sự tự tin khi giao tiếp.
- Giáo viên cần chuẩn bị kỹ lưỡng về ngôn ngữ và bối cảnh, đồng thời linh hoạt sử dụng các hình thức role-play phù hợp.
- Nghiên cứu đề xuất áp dụng rộng rãi role-play trong giảng dạy tiếng Anh và tổ chức các hoạt động ngoại khóa để nâng cao hiệu quả học tập.
Hành động tiếp theo: Giáo viên và nhà trường nên triển khai áp dụng role-play trong các lớp học tiếng Anh, đồng thời tổ chức tập huấn nâng cao năng lực giảng dạy cho giáo viên. Để biết thêm chi tiết và tài liệu hỗ trợ, vui lòng liên hệ với khoa Ngoại ngữ hoặc truy cập các nguồn học liệu chuyên ngành.