Cải Cách Hệ Thống Thuế Tại Việt Nam: Nhu Cầu Tổ Chức Bộ Phận Điều Tra Tại Cục Thuế Quảng Bình

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

TÓM TẮT

MỤC LỤC

1. GIỚI THIỆU VẤN ĐỀ CHÍNH SÁCH

1.1. Mục đích nghiên cứu

1.2. Phạm vi nghiên cứu

1.3. Đối tượng nghiên cứu

1.4. Phương pháp nghiên cứu

1.5. Ý nghĩa thực tiễn của vấn đề nghiên cứu

1.6. Cấu trúc bài viết

2. TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THUYẾT

2.1. Khái niệm về sự tuân thủ và cưỡng chế tuân thủ

2.2. Trốn thuế, tránh thuế và thất thu thuế

2.3. Tác động của tham nhũng và nền kinh tế phi chính thức đối với thất thoát nguồn thu

2.4. Khung lý thuyết về “hệ thống thuế tốt” cho Việt Nam

2.5. Một số lý thuyết cơ bản về phân tích nghiên cứu khả thi

3. PHÂN TÍCH VẤN ĐỀ CHÍNH SÁCH

3.1. Đánh giá quá trình cải cách thuế ở Việt Nam

3.1.1. Đánh giá tổng kết việc thực hiện luật quản lý thuế

3.1.2. Đánh giá kết quả công tác thanh tra, kiểm tra theo nguyên tắc rủi ro

3.1.3. Quy chế phối hợp giữa chức năng thanh tra và điều tra án kinh tế

3.2. Tổng quan về Cục Thuế Quảng Bình

3.2.1. Tổ chức bộ máy Cục Thuế Quảng Bình

3.3. Khảo sát nhu cầu tổ chức bộ phận điều tra thuế tại Cục Thuế Quảng Bình

3.3.1. Sự cần thiết phải tổ chức bộ phận điều tra thuế

3.3.2. Giới thiệu phương pháp khảo sát

3.3.3. Đánh giá mức độ tuân thủ tại Cục Thuế Quảng Bình

3.3.4. Tổ chức nhân sự tại bộ phận thanh tra kiểm tra thuế

3.3.5. Kết quả thanh tra, kiểm tra tại Cục Thuế Quảng Bình

3.3.6. Đánh giá kết quả hoạt động phối hợp giữa phòng thanh tra Cục Thuế Quảng Bình và cơ quan điều tra của Công An Quảng Bình

3.3.7. Phân tích phương án đề xuất từ cuộc khảo sát theo phân tích nghiên cứu khả thi

4. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ VÀ HẠN CHẾ

4.1. Hạn chế của nghiên cứu

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Cải Cách Thuế Và Quản Lý Thuế Tại VN

Việt Nam đã và đang thực hiện các cải cách hệ thống thuế sâu rộng trong nhiều năm qua. Chính sách thuế đã được hiện đại hóa theo xu hướng toàn cầu, khu vực và phù hợp với nhu cầu hỗ trợ tính tuân thủ thuế của khu vực tư nhân đang phát triển nhanh chóng. Cơ cấu và tính minh bạch của khung chính sách thuế đã được cải thiện theo nguyên tắc của nền kinh tế quốc dân. Song song với cải cách chính sách thuế, các bước tăng cường quản lý hệ thống thuế cũng được triển khai đồng thời. Cải cách cơ bản về cơ cấu tổ chức quản lý thuế đã được thực hiện, các chức năng hoạt động chính đã được hiện đại hóa, và các dịch vụ và hỗ trợ người nộp thuế đã giúp tăng cường sự tuân thủ tự nguyện với hệ thống thuế và giảm chi phí tuân thủ.

1.1. Mục tiêu Hiện đại hóa hệ thống thuế đến năm 2020

Chương trình cải cách hiện đại hóa ngành thuế đến năm 2020, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đặt ra lộ trình thành lập bộ phận điều tra thuế trực thuộc cơ quan thuế từ cấp Tổng cục Thuế và Cục Thuế địa phương. Việc này nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế và giảm thiểu gian lận thuế. Tuy nhiên, việc tổ chức bộ phận điều tra thuế hiện chưa được quy định cụ thể trong pháp luật, gây ra nhiều tranh cãi và vướng mắc.

1.2. Vai trò của Cục Thuế Quảng Bình trong công cuộc cải cách

Trong bối cảnh hiện nay, việc hoàn thiện tổ chức bộ máy tại các Cục Thuế địa phương, đặc biệt là Cục Thuế Quảng Bình, được quan tâm hơn nhằm đáp ứng nhu cầu quản lý nhà nước trong việc theo dõi, hạch toán, kiểm soát nguồn thu và hạn chế thất thoát ngân sách. Việc sắp xếp cơ cấu của một tổ chức phải thực sự bắt nguồn từ việc đáp ứng nhu cầu của nó và đảm bảo tính công bằng, bền vững và hiệu quả trong hoạt động quản lý.

II. Thách Thức Gian Lận Thuế Gia Tăng Tại Quảng Bình

Một thực tế hiện nay là hoạt động buôn lậu ngày càng tăng; tỷ lệ trốn thuế, tránh thuế ngày càng cao và tinh vi hơn dưới hình thức khai sai số thuế phải nộp, số thuế được hoàn và khai chậm thuế nhằm chiếm dụng vốn của nhà nước. Đặc biệt là hình thức chuyển giá nhằm hưởng thuế suất thuế thu nhập chênh lệch giữa Việt Nam và các nước đã kí hiệp định tránh đánh thuế hai lần với Việt Nam. Luận văn không đi sâu vào phân tích những vướng mắc về các văn bản luật mà chỉ xem xét dưới góc độ khó khăn và thuận lợi do các văn bản đó gây nên.

2.1. Tình trạng Trốn Thuế tinh vi và phức tạp

Các hình thức trốn thuế ngày càng trở nên tinh vi, từ việc khai sai số thuế phải nộp, số thuế được hoàn cho đến khai chậm thuế nhằm chiếm dụng vốn của nhà nước. Điều này gây khó khăn cho công tác quản lý thuế và đòi hỏi những biện pháp nghiệp vụ chuyên sâu hơn để phát hiện và xử lý.

2.2. Chuyển Giá Vấn nạn gây thất thu lớn cho NSNN

Hình thức chuyển giá, lợi dụng chênh lệch thuế suất giữa Việt Nam và các quốc gia đã ký hiệp định tránh đánh thuế hai lần, đang gây ra thất thu lớn cho ngân sách nhà nước. Việc kiểm soát và ngăn chặn chuyển giá đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và các biện pháp nghiệp vụ chuyên môn cao.

III. Giải Pháp Tổ Chức Bộ Phận Điều Tra Thuế Tại Quảng Bình

Một số tranh cãi gần đây nổi lên trong việc sửa đổi luật quản lý thuế có bổ sung chức năng điều tra thuế cho ngành thuế như một số ngành hải quan, kiểm lâm, cảnh sát biển, biên phòng hay lực lượng điều tra của ngành an ninh, cảnh sát. Chức năng điều tra thuế khác về chuyên môn so với chức năng của thanh tra, kiểm tra thuế như hiện hành. Bởi chức năng điều tra thuế được trang bị nhiều hơn công cụ pháp luật để thi hành công vụ, tuy nhiên về bản chất thì chức năng điều tra thuế cũng như chức năng thanh tra, kiểm tra thuế là kiểm soát gian lận thuế, tạo ra sự công bằng cho các chủ thể nộp thuế trong nền kinh tế và kiểm soát các khoản thất thu thuế và tăng số thu nội địa cho ngân sách.

3.1. So sánh Điều tra Thuế và Thanh tra Kiểm tra Thuế

Chức năng điều tra thuế khác biệt về chuyên môn so với thanh tra, kiểm tra thuế hiện hành. Điều tra thuế được trang bị nhiều công cụ pháp luật hơn để thi hành công vụ, giúp kiểm soát gian lận thuế, đảm bảo công bằng và tăng thu ngân sách.

3.2. Sự Cần Thiết của Bộ Phận Điều Tra Thuế Chuyên Nghiệp

Việc thành lập bộ phận điều tra thuế chuyên nghiệp là cần thiết để đối phó với các hành vi trốn thuế ngày càng tinh vi và phức tạp. Bộ phận này sẽ có đủ thẩm quyền và công cụ pháp lý để thu thập chứng cứ, điều tra và xử lý các vụ việc gian lận thuế một cách hiệu quả.

IV. Nhu Cầu Tổ Chức Điều Tra Thuế Tại Cục Thuế Quảng Bình

Xuất phát từ nhu cầu trên, luận văn sẽ đi sâu vào việc khảo sát và đánh giá nhu cầu tổ chức bộ phận điều tra tại một đơn vị quản lý nhà nước cấp địa phương, mà cụ thể là Cục Thuế Quảng Bình. Với nghiên cứu này, hi vọng luận văn sẽ làm rõ hơn nhu cầu tổ chức bộ phận điều tra thuế thông qua việc khảo sát ban đầu và có thể mở rộng áp dụng mô hình khảo sát này tại các Cục Thuế ở các địa phương khác, nhằm cung cấp luận cứ để góp ý sửa đổi về nội dung tổ chức bộ phận điều tra thuế trong dự thảo luật QLT.

4.1. Khảo Sát Mức Độ Tuân Thủ Thuế Tại Quảng Bình

Việc đánh giá nhu cầu tổ chức bộ phận điều tra thuế cần dựa trên khảo sát thực tế về mức độ tuân thủ thuế của các doanh nghiệp và cá nhân tại Quảng Bình. Kết quả khảo sát sẽ cung cấp thông tin quan trọng để xác định sự cần thiết và phạm vi hoạt động của bộ phận điều tra.

4.2. Đánh Giá Kết Quả Thanh Tra Kiểm Tra Thuế Hiện Tại

Việc đánh giá hiệu quả của công tác thanh tra, kiểm tra thuế hiện tại, bao gồm số lượng vụ việc phát hiện, số tiền truy thu và xử phạt, sẽ giúp xác định những lỗ hổng trong công tác quản lý thuế và sự cần thiết của việc bổ sung chức năng điều tra thuế.

4.3. Đánh giá quan hệ hợp tác giữa thanh tra thuế và công tác điều tra của cơ quan công an trong giai đoạn 2007 đến 2012

Phân tích và đánh giá hiện trạng tổ chức của bộ phân thanh tra, kiểm tra thuế. Mối liên hệ giữa cơ quan thuế và cơ quan điều tra kinh tế của ngành công an, mà tập chủ yếu đánh giá sự phối hợp theo quy chế của PA15 Công an Quảng Bình và phòng Thanh tra thuế - Cục Thuế Quảng Bình. Sử dụng phương pháp phỏng vấn các lãnh đạo phòng ban liên quan và ban lãnh đạo Cục Thuế Quảng Bình xung quanh vấn đề liên quan đến tổ chức bộ phận điều tra thuế.

V. Đề Xuất Cơ Chế Phối Hợp Và Đào Tạo Cán Bộ Điều Tra

Việc tổ chức bộ phận điều tra thuế đặt ra yêu cầu về cơ chế phối hợp hiệu quả giữa cơ quan thuế và các cơ quan chức năng khác, như công an, viện kiểm sát. Đồng thời, cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ điều tra thuế để nâng cao năng lực chuyên môn và đáp ứng yêu cầu công việc.

5.1. Xây Dựng Cơ Chế Phối Hợp Liên Ngành Hiệu Quả

Để đảm bảo hiệu quả hoạt động, bộ phận điều tra thuế cần có cơ chế phối hợp chặt chẽ với các cơ quan công an, viện kiểm sát và các cơ quan liên quan khác. Cơ chế phối hợp này cần quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn và quy trình làm việc của từng cơ quan.

5.2. Đào Tạo Cán Bộ Điều Tra Thuế Chuyên Nghiệp

Việc đào tạo đội ngũ cán bộ điều tra thuế chuyên nghiệp là yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng và hiệu quả hoạt động của bộ phận này. Chương trình đào tạo cần trang bị cho cán bộ những kiến thức chuyên môn sâu rộng về luật thuế, nghiệp vụ điều tra, kỹ năng thu thập chứng cứ và xử lý tình huống.

VI. Kết Luận Tầm Quan Trọng Của Điều Tra Thuế tại Quảng Bình

Luận văn tập trung vào việc đánh giá và khảo sát nhu cầu tổ chức bộ phận điều tra tại một cơ quan thuế cụ thể. Chính vì vậy, tác giả sẽ tập trung để trả lời cho câu hỏi chính sách: “Cục Thuế Quảng Bình có nhu cầu thực sự về tổ chức bộ phận điều tra thuế hay không? Những khó khăn và thuận lợi nếu tổ chức bộ phận điều tra thuế tại Cục Thuế Quảng Bình là gì?”

6.1. Tổng kết những lợi ích của cải cách hệ thống thuế

Chương trình cải cách hiện đại hóa ngành thuế đến năm 2020, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đặt ra lộ trình thành lập bộ phận điều tra thuế trực thuộc cơ quan thuế từ cấp Tổng cục Thuế và Cục Thuế địa phương. Việc này nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế và giảm thiểu gian lận thuế.

6.2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế để phục vụ điều tra

Tổ chức bộ máy cục thuế địa phương cần hiện đại hóa hơn, áp dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, phục vụ điều tra. Bộ phận điều tra thuế cần có cơ chế riêng để thu thập thông tin, tránh thất thu và nâng cao chất lượng của hệ thống.