Nghiên Cứu Về Thuế và Đầu Tư Trực Tiếp Nước Ngoài Tại Các Quốc Gia Đang Phát Triển

LỜI CAM ĐOAN

1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

1.1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4. Phương pháp nghiên cứu

1.5. Đóng góp mới của luận án

1.6. Kết cấu của luận án

2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VỀ THUẾ, ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀ CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN

2.1. Khung khái niệm

2.1.1. Khái niệm thuế và thuế TNDN

2.1.2. Khung khái niệm về FDI

2.2. Khung lý thuyết về thuế và đầu tư trực tiếp nước ngoài

2.2.1. Lý thuyết thuế và đầu tư

2.2.2. Lý thuyết cạnh tranh thuế

2.2.3. Lý thuyết tỷ suất lợi nhuận của FDI và thuế tối ưu đối với FDI

2.2.4. Hiện tượng dịch chuyển lợi nhuận FDI và xói mòn cơ sở thuế (BEPS)

2.2.4.1. Vấn đề dịch chuyển lợi nhuận của FDI

2.2.4.2. Vai trò của các thiên đường thuế và các tổ chức có mục đích đặc biệt

2.2.4.3. Xói mòn cơ sở thuế và chuyển lợi nhuận FDI (BEPS)

2.3. Khung phân tích

2.3.1. Khung phân tích tác động của thuế thu nhập doanh nghiệp đến FDI tại các quốc gia đang phát triển

2.3.2. Khung phân tích ảnh hưởng của FDI từ thiên đường thuế đến cơ sở tính thuế tại các quốc gia đang phát triển

2.4. Lược khảo các công trình nghiên cứu có liên quan

2.4.1. Tác động của thuế TNDN đến FDI

2.4.2. Ảnh hưởng của FDI từ thiên đường thuế đến cơ sở tính thuế tại các quốc gia đang phát triển

2.5. Khoảng trống nghiên cứu

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

3. CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Giới thiệu chương 3

3.2. Quy trình nghiên cứu

3.3. Giả thuyết nghiên cứu

3.3.1. Giả thuyết nghiên cứu thứ nhất

3.3.2. Giả thuyết nghiên cứu thứ hai

3.3.3. Giả thuyết nghiên cứu thứ ba

3.3.4. Giả thuyết nghiên cứu thứ tư

3.4. Mô hình nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu

3.4.1. Mô hình tác động của thuế thu nhập doanh nghiệp đối với FDI

3.4.2. Mô hình ảnh hưởng của FDI từ thiên đường thuế đến xói mòn cơ sở thuế

3.5. Phương pháp nghiên cứu

3.5.1. Phương pháp ước lượng bình phương tối thiểu tổng quát (GLS)

3.5.2. Ước lượng với biến công cụ

3.5.3. Ước lượng GMM Arellano-Bond sai phân hai bước

3.5.4. Kiểm định quan hệ nhân quả giữa thuế thu nhập doanh nghiệp và FDI

3.5.5. Kiểm định hiệu ứng phi tuyến giữa thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp và FDI

3.6. Dữ liệu nghiên cứu

3.6.1. Mô tả các biến

3.6.2. Thống kê mô tả các biến

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

4.1. Giới thiệu chương 4

4.2. Thực trạng thuế thu nhập doanh nghiệp và FDI tại các quốc gia đang phát triển

4.2.1. Tình hình chung về FDI tại các quốc gia đang phát triển

4.2.2. Chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp thu hút FDI tại các quốc gia đang phát triển

4.2.3. Thực trạng FDI thông qua các OFC, thiên đường thuế và vấn đề về BEPS

4.3. Thực trạng chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp và FDI tại Việt Nam

4.4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận

4.4.1. Mối quan hệ nhân quả giữa thuế thu nhập doanh nghiệp và FDI

4.4.2. Tác động của chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp đến FDI

4.4.3. Ảnh hưởng của FDI đến xói mòn thuế thu nhập doanh nghiệp

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4

5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH

5.1. Giới thiệu chương 5

5.2. Tổng kết nghiên cứu

5.3. Hàm ý chính sách

5.3.1. Về chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp

5.3.2. Về thu hút FDI

5.3.3. Về chính sách kinh tế vĩ mô

5.3.4. Khuyến nghị về chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp và thu hút FDI tại Việt Nam

5.4. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo

5.4.1. Hạn chế của đề tài

5.4.2. Hướng nghiên cứu trong tương lai

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ

I. Tổng quan về Nghiên cứu Thuế FDI và Đầu Tư FDI

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế toàn cầu, đặc biệt đối với các quốc gia đang phát triển. FDI được coi là một công cụ hữu hiệu để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải quyết các vấn đề nghèo đói và chuyển giao công nghệ. Các quốc gia đang phát triển cạnh tranh để thu hút FDI, điều này dẫn đến việc điều chỉnh chính sách thuế, đặc biệt là thuế TNDN. Thuế TNDN có tác động lớn đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp, bao gồm cả các doanh nghiệp FDI, vì vậy có ảnh hưởng đến quyết định đầu tư. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thuế TNDN ảnh hưởng đến địa điểm đầu tư FDI.

1.1. Tầm quan trọng của Đầu tư Trực Tiếp Nước Ngoài

FDI đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế thông qua ba kênh chính: cung cấp vốn, nâng cao trình độ kỹ thuật và chuyển giao công nghệ. Việc thu hút FDI giúp các quốc gia đang phát triển giải quyết các vấn đề kinh tế và xã hội, tạo việc làm. Để thu hút FDI một cách hiệu quả, các quốc gia phải điều chỉnh chính sách thuế, đặc biệt là thuế TNDN, tạo ra sự cạnh tranh về thuế với các quốc gia khác.

1.2. Vai trò của Chính Sách Thuế trong thu hút FDI

Chính sách thuế, đặc biệt là thuế TNDN, đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút FDI. Các quốc gia đang phát triển thường điều chỉnh chính sách thuế để tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn hơn. Tuy nhiên, việc cạnh tranh thuế có thể dẫn đến cuộc đua giảm thuế, gây ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách nhà nước. Thuế suất TNDN thể hiện sức hấp dẫn cho môi trường đầu tư, ảnh hưởng đến việc cạnh tranh quốc tế.

II. Thách thức Xói Mòn Thuế và Chuyển Giá FDI

Cạnh tranh thuế để thu hút FDI có thể dẫn đến tình trạng xói mòn thuế, ảnh hưởng tiêu cực đến nguồn thu ngân sách. Các công ty đa quốc gia (MNCs) thường thực hiện chuyển giá, dịch chuyển lợi nhuận từ các quốc gia có thuế suất cao đến các quốc gia có thuế suất thấp để tối thiểu hóa chi phí thuế. Thiên đường thuế trở thành điểm đến hấp dẫn cho các MNCs thực hiện các kế hoạch trốn thuế và tránh thuế, gây ra tình trạng xói mòn cơ sở thuế và chuyển lợi nhuận (BEPS).

2.1. Cạnh Tranh Thuế và Nguy cơ Xói Mòn Cơ Sở Thuế

Cuộc đua cắt giảm thuế để thu hút FDI có nguy cơ làm xói mòn cơ sở thuế của các quốc gia, đặc biệt đối với thuế TNDN. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến nguồn thu ngân sách, chi tiêu của chính phủ và việc thực hiện các chính sách phúc lợi xã hội. Wilson (1986) và Zodrow (1986) đã tiên phong nghiên cứu về lý thuyết cạnh tranh thuế của Oates (1972).

2.2. Vấn đề Chuyển Giá của Công Ty Đa Quốc Gia

Các công ty đa quốc gia (MNCs) thường thực hiện chuyển giá để tối thiểu hóa chi phí thuế TNDN. Các MNCs dịch chuyển lợi nhuận từ các quốc gia có thuế suất cao đến các quốc gia có thuế suất thấp, hoặc đến các thiên đường thuế. Điều này dẫn đến tình trạng xói mòn cơ sở thuế tại các quốc gia có thuế suất cao.

2.3. Vai trò của Thiên Đường Thuế và Hiện tượng BEPS

Thiên đường thuế là các quốc gia hoặc vùng lãnh thổ áp dụng mức thuế suất rất thấp, hoặc không đánh thuế thu nhập. Thiên đường thuế trở thành điểm đến hấp dẫn cho các MNCs để thực hiện các kế hoạch trốn thuế và tránh thuế, gây ra tình trạng xói mòn cơ sở thuế và chuyển lợi nhuận (BEPS). Crivelli, Keen và Mooij (2015) cho rằng các vấn đề xói mòn cơ sở thuế là khá lớn ở các nước đang phát triển.

III. Phương Pháp Đánh giá Tác động của Thuế TNDN đến FDI

Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng, cụ thể là các phương pháp ước lượng cho mô hình hồi quy với dữ liệu bảng cân đối. Mục tiêu là xem xét mối quan hệ giữa thuế TNDN và FDI, kiểm định nhân quả giữa thuế TNDN và FDI. Mô hình nghiên cứu bao gồm biến phụ thuộc là dòng vốn FDI, biến độc lập là thuế thu nhập doanh nghiệp, và các biến kiểm soát khác.

3.1. Mô hình Nghiên cứu Tác động của Thuế TNDN

Mô hình nghiên cứu bao gồm biến phụ thuộc là dòng vốn FDI, biến độc lập thuế TNDN (gồm thuế suất theo luật định và thuế suất hiệu quả), số thu thuế TNDN, và các biến kiểm soát khác. Mô hình này giúp đánh giá tác động của các yếu tố thuế TNDN đến dòng vốn FDI vào các quốc gia đang phát triển.

3.2. Phương pháp Ước lượng và Kiểm định Nhân quả

Luận án sử dụng các phương pháp ước lượng cho mô hình hồi quy với dữ liệu bảng cân đối. Kiểm định nhân quả Granger được sử dụng để kiểm tra mối quan hệ giữa các biến, bao gồm mối quan hệ giữa số thu thuế TNDN và dòng vốn FDI, và mối quan hệ giữa cơ sở thuế TNDN và dòng vốn FDI từ thiên đường thuế.

IV. Kết quả Mối quan hệ giữa Thuế và Đầu Tư FDI thực tế

Kết quả nghiên cứu cho thấy tồn tại mối quan hệ nhân quả giữa chính sách thuế TNDN và dòng vốn FDI tại các quốc gia đang phát triển. Thuế suất thuế TNDN và số thu thuế TNDN có tác động đến FDI. Ngoài ra, FDI từ thiên đường thuế có ảnh hưởng đến cơ sở thuế TNDN tại các quốc gia đang phát triển, gây ra tình trạng xói mòn thuế.

4.1. Tác động của Thuế Suất TNDN đến dòng vốn FDI

Nghiên cứu cho thấy thuế suất TNDN có tác động đến dòng vốn FDI vào các quốc gia đang phát triển. Tồn tại mối quan hệ phi tuyến giữa thuế suất TNDN và FDI. Điều này cho thấy các quốc gia đang phát triển cần cân nhắc kỹ lưỡng khi điều chỉnh thuế suất TNDN để thu hút FDI.

4.2. Ảnh hưởng của FDI từ Thiên Đường Thuế đến Thuế TNDN

FDI từ thiên đường thuế có ảnh hưởng đến cơ sở thuế TNDN tại các quốc gia đang phát triển. Dòng vốn FDI từ thiên đường thuế có thể làm giảm số thu thuế TNDN của các quốc gia đang phát triển. Đây là một vấn đề cần được quan tâm và có các giải pháp để ngăn chặn.

V. Hàm ý Chính sách Cải cách Thuế và thu hút FDI hiệu quả

Nghiên cứu này đưa ra một số hàm ý chính sách quan trọng cho các quốc gia đang phát triển. Cần có các giải pháp để cải cách chính sách thuế TNDN, thu hút FDI một cách hiệu quả và ngăn chặn tình trạng BEPS. Các quốc gia đang phát triển cần có chính sách thuế minh bạch, công bằng và hiệu quả để thu hút FDI bền vững.

5.1. Cải cách Chính Sách Thuế TNDN để thu hút FDI

Cần có các giải pháp để cải cách chính sách thuế TNDN, tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn cho các nhà đầu tư nước ngoài. Chính sách thuế cần minh bạch, công bằng và hiệu quả. Các quốc gia cần cân nhắc kỹ lưỡng khi điều chỉnh thuế suất TNDN để thu hút FDI mà không ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách.

5.2. Giải pháp Ngăn chặn BEPS và Bảo vệ Nguồn Thu Thuế

Cần có các giải pháp để ngăn chặn tình trạng xói mòn cơ sở thuế và chuyển lợi nhuận (BEPS). Các quốc gia cần hợp tác với nhau để chống lại các hành vi trốn thuế và tránh thuế của các công ty đa quốc gia. Tham gia vào các sáng kiến quốc tế như BEPS của OECD là rất quan trọng.

VI. Kết luận Tương lai của Thuế FDI ở nước đang phát triển

Nghiên cứu này đã phân tích và đánh giá thực nghiệm mối quan hệ giữa thuế và FDI tại các quốc gia đang phát triển. Kết quả nghiên cứu cung cấp các hàm ý chính sách quan trọng cho các quốc gia đang phát triển trong việc xây dựng chính sách thuế TNDN hiệu quả để thu hút FDI và bảo vệ nguồn thu ngân sách. Cần có các nghiên cứu tiếp theo để đánh giá tác động của các yếu tố khác đến FDI và thuế.

6.1. Hạn chế của Nghiên cứu và Hướng Nghiên cứu Tiếp theo

Nghiên cứu này có một số hạn chế, như phạm vi nghiên cứu giới hạn và dữ liệu nghiên cứu có thể chưa đầy đủ. Cần có các nghiên cứu tiếp theo để đánh giá tác động của các yếu tố khác đến FDI và thuế, và mở rộng phạm vi nghiên cứu để có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề này.

6.2. Tầm quan trọng của Hợp tác Quốc tế về Thuế FDI

Hợp tác quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến thuế và FDI. Các quốc gia cần hợp tác với nhau để chống lại các hành vi trốn thuế và tránh thuế của các công ty đa quốc gia, và xây dựng một hệ thống thuế quốc tế công bằng và hiệu quả.