Cơ Sở Lý Luận và Thực Tiễn Cải Cách Bộ Luật Tố Tụng Dân Sự, Kinh Tế, Lao Động, Hôn Nhân và Gia Đình

Công cuộc cải cách tư pháp phụ thuộc lớn vào cải cách thủ tục tố tụng. Ổn định và khẳng định các thủ tục tố tụng chủ yếu là mấu chốt. Bên cạnh Bộ luật TTHS, cần ban hành Bộ luật tố tụng về dân sự, kinh tế, lao động, hôn nhân và gia đình. Mục đích là thể hiện quan điểm của Đảng trong xây dựng nhà nước pháp quyền. Việt Nam đang đổi mới toàn diện, trong đó cải cách tư pháp được quan tâm. Cần Bộ luật Tố Tụng Dân sự sửa đổi để phù hợp.

Nhà nước đang xúc tiến soạn thảo BLTTDS theo hướng không chỉ giới hạn phạm vi điều chỉnh trong khuôn khổ các quan hệ pháp luật tố tụng dân sự, mà còn mở rộng sang cả các quan hệ tố tụng kinh tế, lao động, hôn nhân và gia đình. Việc nghiên cứu các cơ sở lý luận và thực tiễn để xây đựng Bộ luật tố tụng dân sự, kinh tế, lao động, hôn nhân và gia đình là một việc làm bức xúc. Cần phân tích Bộ luật Tố tụng Dân sự để xác định phạm vi điều chỉnh.

Ban soạn thảo BLTTDS từ Dự thảo I đã quyết định dùng thuật ngữ Bộ luật tố tụng dân sự (BLTTDS) để chỉ bộ luật tố tụng chung về dân sự, kinh tế, lao động, hôn nhân và gia đình. Luận án sử dụng thuật ngữ BLTTDS và thuật ngữ Bộ luật tố tụng về dân sự, kinh tế, lao động, hôn nhân và gia đình cùng một ý nghĩa. Để nhấn mạnh ý nghĩa của đề tài, thuật ngữ Bộ luật tố tụng về dân sự, kinh tế, lao động, hôn nhân va gia đình được sử dụng khi nói về các diễn giải của tác giả trong quá trình nghiên cứu.

Một trong những bất cập lớn nhất của hệ thống tố tụng hiện hành là sự phân định không rõ ràng về mặt thẩm quyền giữa các tòa án. Điều này dẫn đến tình trạng các vụ việc bị đẩy qua đẩy lại giữa các tòa, gây tốn kém thời gian và chi phí cho các đương sự. Cần làm rõ thẩm quyền của Tòa án nhân dân trong từng loại vụ việc.

Hiện nay, pháp luật tố tụng còn thiếu những quy định cụ thể về bồi thường thiệt hại dân sự trong các vụ án kinh tế và lao động. Điều này gây khó khăn cho việc bảo vệ quyền lợi của các bên bị thiệt hại. Cần bổ sung các quy định về bồi thường thiệt hại trong tố tụng kinh tế và lao động.

Sự bất cập giữa các thủ tục tố tụng hiện hành về nghĩa vụ cung cấp chứng cứ và nghĩa vụ chứng minh là một vấn đề nổi cộm. Việc xác định ai là người có nghĩa vụ cung cấp chứng cứ và chứng minh còn nhiều tranh cãi. Cần làm rõ quy trình tố tụng dân sự liên quan đến chứng cứ.

Cần rà soát và sửa đổi các quy định về thẩm quyền của các tòa án để đảm bảo sự rõ ràng, minh bạch và thống nhất. Việc này giúp tránh tình trạng tranh chấp thẩm quyền và đảm bảo vụ việc được giải quyết đúng cấp. Cần quy định rõ thẩm quyền theo loại việc và theo cấp xét xử của Tòa án nhân dân.

Cần bổ sung các quy định cụ thể về bồi thường thiệt hại dân sự trong các vụ án kinh tế và lao động. Các quy định này cần xác định rõ các loại thiệt hại được bồi thường, mức bồi thường và thủ tục yêu cầu bồi thường. Cần chú trọng đến các thiệt hại do tranh chấp kinh tế gây ra.

Cần có quy định rõ ràng về nghĩa vụ cung cấp chứng cứ và nghĩa vụ chứng minh trong tố tụng. Xác định rõ ai là người có nghĩa vụ cung cấp chứng cứ cho loại việc gì và ai là người có nghĩa vụ chứng minh các sự kiện nào. Cần hướng dẫn về chứng cứ trong tố tụng.

Cần tạo môi trường pháp lý thuận lợi để các bên tự nguyện hòa giải. Điều này bao gồm việc cung cấp thông tin về hòa giải, hỗ trợ các bên tiếp cận hòa giải viên và tạo điều kiện cho các bên trao đổi, thương lượng. Khuyến khích hòa giải trước khi khởi kiện để giảm tải cho tòa án. Cần xây dựng hướng dẫn thủ tục tố tụng hòa giải rõ ràng.

Cần xây dựng đội ngũ hòa giải viên chuyên nghiệp, có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm và kỹ năng hòa giải. Hòa giải viên cần được đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên và có cơ chế quản lý, giám sát hiệu quả. Cần quy định rõ quyền và nghĩa vụ của hòa giải viên. Nâng cao hiệu quả của cải cách tố tụng thông qua hòa giải.

Kết quả hòa giải thành cần được công nhận và có giá trị pháp lý ràng buộc các bên. Cần có cơ chế để đảm bảo kết quả hòa giải được thi hành nghiêm chỉnh. Việc công nhận và thi hành kết quả hòa giải giúp tăng cường niềm tin vào hòa giải. Các kết quả hòa giải cần được Viện kiểm sát nhân dân giám sát.

Cần có quy trình lựa chọn án lệ chặt chẽ, đảm bảo các án lệ được lựa chọn có tính đại diện, giá trị pháp lý và thực tiễn cao. Án lệ cần được công bố rộng rãi để các thẩm phán, luật sư và người dân có thể tiếp cận. Quy trình lựa chọn phải đảm bảo tính khách quan và công khai. Cần công bố án lệ trong tố tụng lao động để tham khảo.

Cần có hướng dẫn cụ thể về việc áp dụng án lệ trong giải quyết các vụ việc tương tự. Hướng dẫn cần xác định rõ phạm vi áp dụng của án lệ, cách thức viện dẫn án lệ và giá trị pháp lý của án lệ. Thẩm phán cần xem xét án lệ một cách thận trọng và có căn cứ. Cần hướng dẫn về việc sử dụng thời hiệu khởi kiện.

Cần thường xuyên đánh giá tác động của việc áp dụng án lệ đến hệ thống pháp luật, đặc biệt là đối với tính thống nhất, minh bạch và dự đoán được của pháp luật. Đánh giá cần dựa trên số liệu thống kê, khảo sát thực tiễn và ý kiến của các chuyên gia. Điều chỉnh cơ chế áp dụng án lệ nếu cần thiết. Cần xem xét quyền và nghĩa vụ của đương sự khi áp dụng án lệ.

Cần rà soát và sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về tố tụng dân sự, kinh tế để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất và phù hợp với thực tiễn. Cần xây dựng các quy trình tố tụng đơn giản, minh bạch và dễ thực hiện. Cần tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho hoạt động tố tụng. Đẩy mạnh cải cách cải cách tư pháp Việt Nam.

Cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tư pháp, đặc biệt là thẩm phán, kiểm sát viên và chấp hành viên. Cán bộ tư pháp cần có trình độ chuyên môn vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt và tinh thần trách nhiệm cao. Cần có cơ chế tuyển chọn, đánh giá và bổ nhiệm cán bộ tư pháp công bằng, minh bạch. Cần chú trọng đào tạo về tranh chấp dân sự.

Cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động tố tụng, từ việc tiếp nhận, xử lý đơn khởi kiện đến việc quản lý hồ sơ, xét xử và thi hành án. Ứng dụng công nghệ thông tin giúp tăng cường tính minh bạch, hiệu quả và tiết kiệm chi phí cho hoạt động tố tụng. Số hóa Thủ tục tố tụng dân sự Việt Nam.