Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ P/E của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán TP.HCM (2008-2016)

• Tác giả: Nguyen Minh Nguyet
• Người hướng dẫn: Dr. Nguyen Tran Phuc
• Trường học: Banking University Ho Chi Minh City
• Chuyên ngành: Finance - Banking
• Đề tài: Factors Affecting Price-To-Earnings Ratios Of Listed Companies On Ho Chi Minh City Stock Market: Period 2008 - 2016
• Loại tài liệu: Graduation dissertation
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• ABSTRACT
• DECLARATION OF AUTHENTICITY
• ACKNOWLEDGEMENTS
• TABLE OF CONTENTS
• LIST OF ABBREVIATIONS
• LIST OF TABLES
• LIST OF FIGURES
• 1. CHAPTER 1: INTRODUCTION
• 1.1. THE NECESSITY OF THE THESIS
• 1.2. THE RESEARCH SUBJECT AND SCOPE OF THE STUDY
• 1.3. RESEARCH METHOD
• 1.4. THE SCIENTIFIC CONTRIBUTION
• 1.5. THE PRACTICAL CONTRIBUTION
• 1.6. RESEARCH STRUCTURE
• 2. CHAPTER 2: LITERATURE REVIEWS
• 2.1. Introduction
• 2.2. The concept of P/E ratio
• 2.3. Use of P/E ratio for stock selection
• 2.4. Factors affecting P/E ratios
• 2.5. Previous empirical studies
• 2.5.1. Previous empirical studies in the international context
• 2.5.2. Previous empirical studies in the Vietnamese context
• 2.6. The position of this dissertation
• 3. CHAPTER 3: RESEARCH METHOD AND DATA
• 3.1. Measurement of variables and hypothesis
• 3.2. Source of data
• 3.3. Steps of data analysis and estimation
• 3.4. Selection of estimation method
• 3.5. Test of the obtained empirical model
• 4. CHAPTER 4: EMPIRICAL RESULTS AND DISCUSSIONS
• 4.1. Test of multicollinearity
• 4.2. Selection of estimation method
• 4.3. Random Effect Model (REM)
• 4.4. Fixed Effect Model (FEM)
• 4.5. Redundant Fixed Effect-Likelihood Ratio
• 4.6. Correlated Random Effects Hausman Test
• 4.7. Test of the obtained empirical model
• 5. CHAPTER 5: CONCLUSIONS AND RECOMMENDATIONS
• 5.1. Limitations of this dissertation and new approaches in the future
• APPENDIX 1: The descriptive statistics for all variables
• APPENDIX 2: The covariance of variables
• APPENDIX 3: Breusch-Godfrey Serial Correlation LM Test
• APPENDIX 4: Heteroskedasticity Test: White's result for empirical model
• APPENDIX 5: Pooled OLS's result for empirical model
• APPENDIX 6: Random Effect Mode's result for empirical model
• APPENDIX 7: Fixed Effect Mode's result for empirical model
• APPENDIX 8: Fixed Effect-Likelihood Test' result for empirical model
• APPENDIX 9: Hausman Test's result for empirical model
• APPENDIX 10: Data for estimating P/E from the empirical model
• APPENDIX 10: Data for estimating mean of ‘higher than normal’ P/E ratio stocks and ‘lower than normal’

I. Tỷ lệ P E và tầm quan trọng trong phân tích chứng khoán

Tỷ lệ P/E là một chỉ số tài chính quan trọng, được sử dụng rộng rãi trong việc đánh giá giá trị cổ phiếu. Nó phản ánh mức giá mà nhà đầu tư sẵn sàng trả cho mỗi đồng lợi nhuận của công ty. Tỷ lệ P/E cao có thể cho thấy kỳ vọng tăng trưởng lớn hoặc cổ phiếu đang bị định giá quá cao. Ngược lại, tỷ lệ P/E thấp có thể phản ánh sự bi quan về tăng trưởng hoặc cổ phiếu đang bị định giá thấp. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ P/E của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán TP.HCM trong giai đoạn 2008-2016.

1.1. Khái niệm và ứng dụng của tỷ lệ P E

Tỷ lệ P/E là tỷ lệ giữa giá thị trường của cổ phiếu và thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS). Nó được sử dụng như một công cụ để đánh giá giá trị cổ phiếu và xác định cổ phiếu tiềm năng. Các nhà đầu tư thường sử dụng tỷ lệ P/E để so sánh giá trị giữa các cổ phiếu trong cùng ngành hoặc thị trường. Nghiên cứu của Nicholson (1960) và Basu (1977) đã chỉ ra rằng đầu tư vào cổ phiếu có tỷ lệ P/E thấp có thể mang lại lợi nhuận cao hơn so với cổ phiếu có tỷ lệ P/E cao.

1.2. Tầm quan trọng của tỷ lệ P E trong đầu tư chứng khoán

Tỷ lệ P/E không chỉ là một chỉ số đánh giá giá trị mà còn phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư về tăng trưởng lợi nhuận và rủi ro đầu tư. Trong bối cảnh thị trường chứng khoán TP.HCM, việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ P/E giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định đầu tư hợp lý. Nghiên cứu này nhằm cung cấp một mô hình thực nghiệm để dự đoán tỷ lệ P/E và hỗ trợ nhà đầu tư trong việc lựa chọn cổ phiếu tiềm năng.

II. Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ P E

Nghiên cứu này xác định các yếu tố chính ảnh hưởng đến tỷ lệ P/E của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán TP.HCM. Các yếu tố bao gồm tỷ lệ chi trả cổ tức, tốc độ tăng trưởng lợi nhuận, beta và lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE). Các yếu tố này được phân tích thông qua mô hình hồi quy đa biến, sử dụng dữ liệu từ 123 công ty trong giai đoạn 2008-2016.

2.1. Tỷ lệ chi trả cổ tức và tác động đến P E

Tỷ lệ chi trả cổ tức là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tỷ lệ P/E. Các công ty có tỷ lệ chi trả cổ tức cao thường thu hút nhà đầu tư, dẫn đến tỷ lệ P/E cao hơn. Nghiên cứu chỉ ra rằng tỷ lệ chi trả cổ tức có mối tương quan dương với tỷ lệ P/E, điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây như Loughlin (1996) và Shamsuddin (2004).

2.2. Tốc độ tăng trưởng lợi nhuận và beta

Tốc độ tăng trưởng lợi nhuận và beta cũng là những yếu tố quan trọng. Các công ty có tốc độ tăng trưởng lợi nhuận cao thường có tỷ lệ P/E cao hơn do kỳ vọng tăng trưởng lớn. Tuy nhiên, beta cao phản ánh rủi ro lớn hơn, có thể làm giảm tỷ lệ P/E. Nghiên cứu này sử dụng mô hình hồi quy để phân tích tác động của các yếu tố này đến tỷ lệ P/E.

III. Phương pháp nghiên cứu và dữ liệu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích định lượng, bao gồm phân tích hồi quy đa biến và các mô hình như Pooled OLS, Fixed Effect Model (FEM) và Random Effect Model (REM). Dữ liệu được thu thập từ 123 công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán TP.HCM trong giai đoạn 2008-2016. Các biến được đo lường bao gồm tỷ lệ chi trả cổ tức, tốc độ tăng trưởng lợi nhuận, beta và ROE.

3.1. Đo lường biến và nguồn dữ liệu

Các biến được đo lường dựa trên dữ liệu từ báo cáo tài chính của các công ty. Tỷ lệ chi trả cổ tức được tính bằng tỷ lệ giữa cổ tức và lợi nhuận. Tốc độ tăng trưởng lợi nhuận được tính dựa trên sự thay đổi của lợi nhuận qua các năm. Beta được tính từ mô hình CAPM, phản ánh rủi ro hệ thống của cổ phiếu. ROE được tính bằng lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu.

3.2. Phương pháp ước lượng và kiểm định mô hình

Nghiên cứu sử dụng các phương pháp ước lượng như Pooled OLS, FEM và REM để xác định mô hình phù hợp nhất. Các kiểm định như Breusch-Godfrey Serial Correlation LM Test và Heteroskedasticity Test được sử dụng để đảm bảo tính chính xác của mô hình. Kết quả cho thấy FEM là mô hình phù hợp nhất để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ P/E.

IV. Kết quả thực nghiệm và thảo luận

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng tỷ lệ chi trả cổ tức, tốc độ tăng trưởng lợi nhuận, beta và ROE có tác động đáng kể đến tỷ lệ P/E. Mô hình hồi quy đa biến cho thấy các yếu tố này giải thích được phần lớn sự biến động của tỷ lệ P/E. Ngoài ra, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng đầu tư vào cổ phiếu có tỷ lệ P/E thấp hơn mức bình thường có thể mang lại lợi nhuận cao hơn so với cổ phiếu có tỷ lệ P/E cao hơn mức bình thường.

4.1. Tác động của các yếu tố đến tỷ lệ P E

Kết quả hồi quy cho thấy tỷ lệ chi trả cổ tức và tốc độ tăng trưởng lợi nhuận có tác động dương đến tỷ lệ P/E, trong khi beta có tác động âm. ROE cũng có tác động dương, phản ánh tầm quan trọng của hiệu quả sử dụng vốn trong việc định giá cổ phiếu. Các kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây như Muhammad và Azam (2010).

4.2. Ứng dụng thực tiễn của mô hình

Mô hình hồi quy đa biến có thể được sử dụng như một công cụ tham khảo để xác định tỷ lệ P/E bình thường của các công ty. Bằng cách so sánh tỷ lệ P/E thực tế với tỷ lệ P/E bình thường, nhà đầu tư có thể xác định cổ phiếu đang bị định giá thấp hoặc cao. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng đầu tư vào cổ phiếu có tỷ lệ P/E thấp hơn mức bình thường có thể mang lại lợi nhuận cao hơn.

V. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng thực nghiệm về các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ P/E của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán TP.HCM. Mô hình hồi quy đa biến có thể được sử dụng như một công cụ hỗ trợ nhà đầu tư trong việc lựa chọn cổ phiếu tiềm năng. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng có một số hạn chế, như việc chỉ tập trung vào các công ty trả cổ tức đều đặn và không bao gồm các ngân hàng và công ty tài chính.

5.1. Hạn chế của nghiên cứu

Nghiên cứu chỉ tập trung vào các công ty niêm yết trả cổ tức đều đặn, điều này có thể làm giảm tính đại diện của mẫu. Ngoài ra, các ngân hàng và công ty tài chính không được bao gồm trong mẫu do đặc thù kinh doanh khác biệt. Điều này có thể ảnh hưởng đến tính tổng quát của kết quả nghiên cứu.

5.2. Khuyến nghị cho nghiên cứu tương lai

Các nghiên cứu trong tương lai có thể mở rộng mẫu để bao gồm các công ty không trả cổ tức đều đặn và các ngân hàng, công ty tài chính. Ngoài ra, việc sử dụng các phương pháp phân tích tiên tiến hơn như mô hình GARCH hoặc phân tích chuỗi thời gian có thể giúp cải thiện độ chính xác của mô hình.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2008-2016, thị trường chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng với sự gia tăng về số lượng công ty niêm yết và giá trị vốn hóa thị trường. Tuy nhiên, việc ra quyết định đầu tư của nhiều nhà đầu tư cá nhân vẫn dựa nhiều vào tâm lý đám đông hơn là các chiến lược chuyên nghiệp, dẫn đến sự biến động mạnh và giá cổ phiếu có thể lệch xa so với giá trị thực. Tỷ số giá trên lợi nhuận (P/E) là một chỉ số phổ biến được sử dụng để đánh giá giá trị cổ phiếu, phản ánh mức giá mà nhà đầu tư sẵn sàng trả cho mỗi đồng lợi nhuận của công ty. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ số P/E của các công ty niêm yết trên HOSE, xây dựng mô hình hồi quy đa biến để ước lượng và dự báo P/E, đồng thời kiểm tra giả thuyết rằng đầu tư vào cổ phiếu có P/E thấp có thể mang lại lợi nhuận vượt trội so với cổ phiếu có P/E cao. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu của 123 công ty niêm yết trên HOSE trong giai đoạn 2008-2016, loại trừ các công ty tài chính và ngân hàng do đặc thù kinh doanh riêng biệt. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp công cụ tham khảo cho nhà đầu tư cá nhân và tổ chức trong việc phân tích và lựa chọn cổ phiếu tiềm năng, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên mô hình chiết khấu cổ tức (Dividend Discount Model - DDM) để giải thích các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ số P/E. Theo mô hình này, giá trị nội tại của cổ phiếu được xác định bởi dòng cổ tức kỳ vọng trong tương lai và tỷ lệ chiết khấu phản ánh rủi ro đầu tư. Công thức Gordon (1959) cho thấy tỷ số P/E phụ thuộc vào bốn yếu tố chính: tỷ lệ chi trả cổ tức (Dividend Payout Ratio), tốc độ tăng trưởng cổ tức (Growth Rate), tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (Return on Equity - ROE) và hệ số beta (Beta) đại diện cho rủi ro hệ thống. Cụ thể, tỷ lệ chi trả cổ tức và tốc độ tăng trưởng có ảnh hưởng tích cực đến P/E, trong khi beta có ảnh hưởng tiêu cực do làm tăng tỷ lệ chiết khấu yêu cầu. ROE phản ánh khả năng sinh lời của công ty, từ đó tác động tích cực đến kỳ vọng lợi nhuận và P/E. Ngoài ra, luận văn cũng tham khảo mô hình Capital Asset Pricing Model (CAPM) để giải thích vai trò của beta trong việc xác định tỷ lệ lợi nhuận yêu cầu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích định lượng với dữ liệu bảng (panel data) của 123 công ty niêm yết trên HOSE trong giai đoạn 2008-2016. Các biến được đo lường gồm: tỷ số P/E (biến phụ thuộc), tỷ lệ chi trả cổ tức, tốc độ tăng trưởng cổ tức, beta và ROE (các biến độc lập). Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính công ty và cơ sở dữ liệu Bloomberg. Phân tích hồi quy đa biến được thực hiện bằng các mô hình Pooled OLS, Fixed Effect Model (FEM) và Random Effect Model (REM). Các kiểm định như kiểm tra đa cộng tuyến, kiểm tra tự tương quan (Breusch-Godfrey LM Test), kiểm tra phương sai không đồng nhất (White’s test), kiểm định Likelihood Ratio và Hausman Test được áp dụng để lựa chọn mô hình phù hợp và đảm bảo tính chính xác của kết quả. Ngoài ra, mô hình hồi quy được sử dụng để ước lượng P/E "bình thường" của từng công ty, từ đó phân loại cổ phiếu thành nhóm có P/E thấp hơn hoặc cao hơn mức bình thường nhằm kiểm tra hiệu quả chiến lược đầu tư vào cổ phiếu P/E thấp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của tỷ lệ chi trả cổ tức: Kết quả hồi quy cho thấy tỷ lệ chi trả cổ tức có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến tỷ số P/E. Trong giai đoạn 2008-2016, trung bình tỷ lệ chi trả cổ tức và P/E đều có xu hướng tăng, đặc biệt trong các năm 2008-2009 và 2011-2016, minh chứng cho mối liên hệ chặt chẽ giữa hai biến này.

2. Tác động của tốc độ tăng trưởng cổ tức: Mặc dù tốc độ tăng trưởng cổ tức có xu hướng tăng mạnh sau năm 2015, tỷ số P/E chỉ tăng nhẹ, cho thấy mối quan hệ không hoàn toàn đồng biến. Điều này có thể do sự tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ làm tăng cạnh tranh và giảm P/E trung bình trên thị trường.

3. Ảnh hưởng của ROE: ROE có xu hướng tăng trong giai đoạn nghiên cứu, đồng thời tỷ số P/E cũng tăng, cho thấy mối quan hệ tích cực giữa khả năng sinh lời của công ty và giá trị cổ phiếu theo kỳ vọng của nhà đầu tư.

4. Tác động của beta: Beta có ảnh hưởng tiêu cực đến P/E, phù hợp với giả thuyết rằng rủi ro hệ thống cao làm tăng tỷ lệ lợi nhuận yêu cầu, từ đó giảm giá trị P/E.

5. Hiệu quả chiến lược đầu tư: Phân loại cổ phiếu năm 2016 theo mô hình cho thấy nhóm cổ phiếu có P/E thực tế thấp hơn P/E "bình thường" (undervalued) có lợi nhuận trung bình cao hơn nhóm cổ phiếu có P/E thực tế cao hơn P/E "bình thường" (overvalued), xác nhận tính khả thi của mô hình trong việc lựa chọn cổ phiếu tiềm năng.

Thảo luận kết quả

Các kết quả trên phù hợp với nhiều nghiên cứu quốc tế và trong nước trước đây, khẳng định vai trò quan trọng của tỷ lệ chi trả cổ tức, tốc độ tăng trưởng, ROE và beta trong việc xác định P/E. Mối quan hệ tích cực giữa tỷ lệ chi trả cổ tức và P/E phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư về dòng tiền ổn định và khả năng sinh lời. Mối quan hệ không đồng biến giữa tốc độ tăng trưởng và P/E có thể do yếu tố cạnh tranh và rủi ro thị trường gia tăng trong giai đoạn kinh tế phát triển nhanh. Beta thể hiện rõ vai trò của rủi ro hệ thống trong việc điều chỉnh giá cổ phiếu. Việc mô hình có thể phân biệt được cổ phiếu undervalued và overvalued giúp nhà đầu tư có cơ sở khoa học để ra quyết định đầu tư, giảm thiểu rủi ro do tâm lý đám đông. Kết quả có thể được trình bày qua biểu đồ xu hướng các biến trong từng năm và bảng so sánh lợi nhuận trung bình của hai nhóm cổ phiếu, giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Phát triển công cụ phân tích P/E: Khuyến nghị các tổ chức tài chính và công ty chứng khoán xây dựng và phổ biến rộng rãi các mô hình ước lượng P/E "bình thường" dựa trên các yếu tố cơ bản như tỷ lệ chi trả cổ tức, tốc độ tăng trưởng, ROE và beta nhằm hỗ trợ nhà đầu tư cá nhân trong việc đánh giá giá trị cổ phiếu.

2. Nâng cao kiến thức tài chính cho nhà đầu tư cá nhân: Tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo về phân tích tài chính và đầu tư chứng khoán, tập trung vào việc hiểu và áp dụng các chỉ số như P/E để giảm thiểu ảnh hưởng của tâm lý đám đông và tăng tính chuyên nghiệp trong quyết định đầu tư.

3. Khuyến khích minh bạch thông tin tài chính: Các công ty niêm yết cần duy trì và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính, công bố đầy đủ các chỉ số tài chính quan trọng để nhà đầu tư có dữ liệu chính xác phục vụ phân tích.

4. Mở rộng nghiên cứu và cập nhật mô hình: Các nhà nghiên cứu và cơ quan quản lý nên tiếp tục thu thập dữ liệu mới, bổ sung thêm các yếu tố ảnh hưởng khác như biến động thị trường, lãi suất, chính sách kinh tế để hoàn thiện mô hình dự báo P/E, nâng cao độ chính xác và tính ứng dụng thực tiễn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà đầu tư cá nhân: Giúp hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu, từ đó lựa chọn cổ phiếu có tiềm năng sinh lời cao dựa trên phân tích P/E.

2. Quản lý quỹ đầu tư và chuyên gia phân tích tài chính: Cung cấp mô hình định lượng để đánh giá giá trị cổ phiếu và xây dựng chiến lược đầu tư hiệu quả, giảm thiểu rủi ro.

3. Các công ty chứng khoán và tổ chức tài chính: Hỗ trợ phát triển các sản phẩm tư vấn đầu tư, công cụ phân tích tài chính dựa trên mô hình P/E và các yếu tố cơ bản.

4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Tài chính - Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, mô hình hồi quy đa biến và ứng dụng thực tiễn trong phân tích thị trường chứng khoán Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Tỷ số P/E là gì và tại sao nó quan trọng trong đầu tư?
   Tỷ số P/E là tỷ lệ giữa giá thị trường của cổ phiếu và lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu, phản ánh mức giá mà nhà đầu tư sẵn sàng trả cho mỗi đồng lợi nhuận. Nó giúp đánh giá xem cổ phiếu đang được định giá cao hay thấp so với tiềm năng sinh lời.

2. Các yếu tố nào ảnh hưởng chính đến tỷ số P/E?
   Các yếu tố chính gồm tỷ lệ chi trả cổ tức, tốc độ tăng trưởng cổ tức, lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) và hệ số beta đại diện cho rủi ro hệ thống. Tỷ lệ chi trả cổ tức và ROE thường có ảnh hưởng tích cực, trong khi beta có ảnh hưởng tiêu cực đến P/E.

3. Mô hình hồi quy đa biến được sử dụng như thế nào trong nghiên cứu này?
   Mô hình hồi quy đa biến phân tích mối quan hệ giữa tỷ số P/E và các biến độc lập như tỷ lệ chi trả cổ tức, tốc độ tăng trưởng, beta và ROE dựa trên dữ liệu bảng của 123 công ty niêm yết trong 9 năm, giúp ước lượng và dự báo P/E "bình thường".

4. Làm thế nào để xác định cổ phiếu undervalued và overvalued theo mô hình?
   Cổ phiếu được xem là undervalued nếu tỷ số P/E thực tế thấp hơn P/E "bình thường" ước lượng từ mô hình, ngược lại là overvalued. Đầu tư vào nhóm undervalued được kỳ vọng mang lại lợi nhuận cao hơn.

5. Mô hình này có thể áp dụng cho các thị trường khác không?
   Mô hình dựa trên các yếu tố cơ bản phổ biến nên có thể áp dụng cho các thị trường khác, tuy nhiên cần điều chỉnh và kiểm định lại với dữ liệu đặc thù từng thị trường để đảm bảo tính chính xác và phù hợp.

Kết luận

• Luận văn đã xây dựng thành công mô hình hồi quy đa biến xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ số P/E của các công ty niêm yết trên HOSE giai đoạn 2008-2016.
• Tỷ lệ chi trả cổ tức, tốc độ tăng trưởng cổ tức, ROE có ảnh hưởng tích cực, trong khi beta có ảnh hưởng tiêu cực đến P/E.
• Mô hình cho phép ước lượng P/E "bình thường" giúp phân loại cổ phiếu undervalued và overvalued, hỗ trợ nhà đầu tư lựa chọn cổ phiếu tiềm năng.
• Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao hiểu biết về cơ chế định giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt Nam, đồng thời cung cấp công cụ tham khảo hữu ích cho nhà đầu tư và chuyên gia tài chính.
• Đề xuất tiếp tục mở rộng nghiên cứu với dữ liệu cập nhật và bổ sung các yếu tố mới nhằm hoàn thiện mô hình và tăng tính ứng dụng trong thực tiễn đầu tư.

Hành động tiếp theo: Nhà đầu tư và tổ chức tài chính nên áp dụng mô hình này trong phân tích đầu tư, đồng thời tham gia các khóa đào tạo nâng cao kiến thức tài chính để tối ưu hóa hiệu quả đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam.