I. Tính cấp thiết của đề tài
Đất nước đang thực hiện chiến lược đổi mới sâu sắc, toàn diện về kinh tế - xã hội, hướng tới công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Giáo dục được coi là quốc sách hàng đầu, đòi hỏi sản phẩm của nền giáo dục phải là những con người có năng lực thực tiễn. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI nhấn mạnh việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. Dạy học Tập làm văn theo hướng tiếp cận năng lực là cần thiết để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, giúp học sinh phát triển kỹ năng viết văn và năng lực ngôn ngữ.
1.1. Đổi mới giáo dục phổ thông
Giáo dục phổ thông đang chuyển từ chương trình tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực. Giáo viên tiểu học cần áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực, chuyển từ phương pháp truyền thụ một chiều sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức. Đề án đổi mới giáo dục sau năm 2015 nhấn mạnh việc phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học, bồi dưỡng phương pháp tự học và kỹ năng hợp tác.
1.2. Vị trí của môn Tiếng Việt
Môn Tiếng Việt ở tiểu học có vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển kỹ năng ngôn ngữ cho học sinh. Tập làm văn giúp học sinh rèn luyện tư duy, bồi dưỡng tình yêu tiếng Việt và hình thành nhân cách. Dạy học Tiếng Việt cần tiếp cận và phát triển năng lực cho học sinh, đặc biệt là học sinh lớp 5.
II. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Đề tài làm rõ bản chất và cấu trúc của năng lực, đồng thời giới thiệu các biện pháp dạy học khả thi trong phân môn Tập làm văn. Dạy học theo hướng tiếp cận năng lực giúp giáo viên nâng cao chất lượng giảng dạy, giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực, củng cố các kỹ năng cần thiết.
2.1. Ý nghĩa khoa học
Đề tài nghiên cứu và phân tích các phương pháp sư phạm nhằm hình thành năng lực người học. Nó cung cấp cơ sở lý luận cho việc đổi mới phương pháp dạy học, đặc biệt là trong phân môn Tập làm văn.
2.2. Ý nghĩa thực tiễn
Các biện pháp dạy học được đề xuất có thể áp dụng trong thực tiễn giảng dạy tại Phú Thọ. Đề tài cũng là tài liệu tham khảo hữu ích cho giáo viên tiểu học và sinh viên ngành giáo dục.
III. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu của đề tài là xác định bản chất, cấu trúc của năng lực và đề xuất các biện pháp dạy học phù hợp. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm phân tích cơ sở khoa học, đề xuất phương pháp và thực nghiệm sư phạm để kiểm tra tính khả thi của các biện pháp.
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Đề tài nhằm xây dựng hệ thống lý thuyết về dạy học theo hướng tiếp cận năng lực và thiết kế các hoạt động dạy học phù hợp cho học sinh lớp 5.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở khoa học, đề xuất phương pháp giảng dạy và thực nghiệm sư phạm để đánh giá hiệu quả của các biện pháp dạy học.
IV. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu lý luận và thực tiễn, bao gồm phân tích tài liệu, điều tra, lấy ý kiến chuyên gia và thực nghiệm sư phạm. Các phương pháp này giúp đảm bảo tính khoa học và thực tiễn của nghiên cứu.
4.1. Phương pháp lý luận
Phân tích và tổng hợp lý thuyết về dạy học theo hướng tiếp cận năng lực, đặc biệt là trong phân môn Tập làm văn.
4.2. Phương pháp thực tiễn
Điều tra, phỏng vấn giáo viên và thực nghiệm sư phạm để kiểm tra tính khả thi của các biện pháp dạy học.
V. Cơ sở khoa học của dạy học Tập làm văn
Năng lực được hiểu là sự vận dụng tổng hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ để giải quyết hiệu quả các vấn đề. Dạy học Tập làm văn theo hướng tiếp cận năng lực cần chú trọng tổ chức hoạt động để học sinh phát triển tư duy sáng tạo và hình thành năng lực.
5.1. Khái niệm năng lực
Năng lực là sự kết hợp linh hoạt giữa kiến thức, kỹ năng và thái độ, giúp học sinh giải quyết hiệu quả các vấn đề trong học tập và cuộc sống.
5.2. Cấu trúc năng lực
Năng lực bao gồm ba thành tố cơ bản: tri thức, kỹ năng và thái độ. Sự kết hợp các thành tố này giúp học sinh thực hiện thành công các hoạt động học tập.
