I. Tính cấp thiết của việc bảo vệ quyền lợi cổ đông thiểu số
Việt Nam đang trong quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa, với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường. Trong bối cảnh này, công ty cổ phần (CTCP) đã trở thành hình thức doanh nghiệp phổ biến nhất, đóng vai trò quan trọng trong việc huy động vốn và tạo ra việc làm. Tuy nhiên, sự tham gia của nhiều cổ đông với các mức độ khác nhau trong CTCP cũng dẫn đến những thách thức trong việc bảo vệ quyền lợi của cổ đông thiểu số (CĐTS). Việc bảo vệ quyền lợi của CĐTS không chỉ là trách nhiệm của các nhà quản lý mà còn là yêu cầu cấp thiết để tạo dựng môi trường kinh doanh lành mạnh và thu hút đầu tư. Luật pháp Việt Nam đã có những bước tiến trong việc bảo vệ quyền lợi của CĐTS, nhưng vẫn còn nhiều bất cập cần khắc phục. Do đó, nghiên cứu về vấn đề này là rất cần thiết để hoàn thiện hệ thống pháp luật và đảm bảo quyền lợi cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
1.1. Định nghĩa và vai trò của cổ đông thiểu số
CĐTS được định nghĩa là những cổ đông sở hữu một tỷ lệ cổ phần nhỏ trong CTCP và không có khả năng chi phối hoạt động của công ty. Theo quy định tại Điều 110, Luật Doanh nghiệp 2014, CĐTS có quyền biểu quyết và được chia lợi nhuận tương ứng với tỷ lệ cổ phần sở hữu. Vai trò của CĐTS trong CTCP là rất quan trọng, vì họ góp phần tạo nên sự đa dạng trong quyết định quản lý và điều hành công ty. Tuy nhiên, do tỷ lệ cổ phần nhỏ, CĐTS thường gặp khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình trước các cổ đông lớn. Việc hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của CĐTS sẽ giúp họ có những hành động phù hợp để bảo vệ quyền lợi của mình trong công ty.
II. Thực trạng bảo vệ quyền lợi cổ đông thiểu số tại Việt Nam
Mặc dù pháp luật Việt Nam đã có những quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của CĐTS, nhưng thực tế cho thấy vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại. Các quy định về quyền biểu quyết, quyền tiếp cận thông tin và quyền yêu cầu công ty mua lại cổ phần chưa được thực thi một cách hiệu quả. Nhiều CĐTS vẫn gặp khó khăn trong việc tham gia vào các quyết định quan trọng của công ty do sự chi phối của các cổ đông lớn. Hơn nữa, việc thiếu minh bạch trong thông tin công khai cũng khiến CĐTS khó khăn trong việc đưa ra quyết định đầu tư. Theo nghiên cứu của nhiều tác giả, việc bảo vệ quyền lợi của CĐTS cần được cải thiện thông qua việc hoàn thiện các quy định pháp luật và tăng cường trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước.
2.1. Các quy định pháp luật hiện hành
Luật Doanh nghiệp 2014 đã đưa ra nhiều quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của CĐTS, như quyền biểu quyết tại Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ), quyền yêu cầu công ty mua lại cổ phần và quyền khởi kiện. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều CĐTS không thể thực hiện các quyền này do thiếu thông tin và sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng. Việc thực thi các quy định này còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là trong việc đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong các quyết định của ĐHĐCĐ. Do đó, cần có những biện pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả thực thi các quy định này.
III. Giải pháp hoàn thiện pháp luật bảo vệ quyền lợi cổ đông thiểu số
Để bảo vệ quyền lợi của CĐTS một cách hiệu quả, cần có những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật hiện hành. Trước hết, cần tăng cường tính minh bạch trong thông tin công khai của các CTCP, đảm bảo rằng tất cả các cổ đông đều có quyền tiếp cận thông tin đầy đủ và kịp thời. Thứ hai, cần xây dựng các cơ chế bảo vệ quyền lợi cho CĐTS trong các quyết định của ĐHĐCĐ, nhằm đảm bảo rằng tiếng nói của CĐTS được lắng nghe và tôn trọng. Cuối cùng, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức xã hội để giám sát và bảo vệ quyền lợi của CĐTS, từ đó tạo dựng một môi trường kinh doanh công bằng và minh bạch.
3.1. Tăng cường minh bạch thông tin
Một trong những giải pháp quan trọng nhất để bảo vệ quyền lợi của CĐTS là tăng cường tính minh bạch trong thông tin công khai. Các CTCP cần phải công khai thông tin về tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh và các quyết định quan trọng liên quan đến quyền lợi của cổ đông. Điều này không chỉ giúp CĐTS có đủ thông tin để đưa ra quyết định đầu tư mà còn tạo ra sự tin tưởng giữa các cổ đông và ban lãnh đạo công ty. Các cơ quan quản lý nhà nước cũng cần có những quy định chặt chẽ hơn về việc công khai thông tin, nhằm đảm bảo rằng tất cả các cổ đông đều có quyền tiếp cận thông tin một cách công bằng.
