Thực trạng bạo lực bạn tình và yếu tố liên quan ở phụ nữ phá thai tại bệnh viện phụ sản Hà Nội năm 2018

• Tác giả: Phạm Thị Trang
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Thúy Hạnh
• Trường học: Trường Đại Học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Y Tế Công Cộng
• Đề tài: Thực Trạng Bạo Lực Bạn Tình Và Một Số Yếu Tố Liên Quan Ở Phụ Nữ Phá Thai Tại Bệnh Viện Phụ Sản Hà Nội Năm 2018
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Khái niệm và phân loại bạo lực
• 1.2. Khái niệm và các phương pháp phá thai
• 1.3. Thực trạng bạo lực do bạn tình ở phụ nữ trên thế giới
• 1.4. Thực trạng bạo lực do bạn tình ở phụ nữ tại Việt Nam
• 1.5. Một số yếu tố liên quan đến bạo lực bạn tình ở phụ nữ mang thai
• 1.6. Hậu quả của bạo lực bạn tình đối với phụ nữ
• 1.7. Giới thiệu về địa điểm nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG II: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu và chọn mẫu
• 2.4. Biến số và chỉ số nghiên cứu
• 2.5. Công cụ và phương pháp thu thập số liệu
• 2.6. Quy trình thu thập số liệu
• 2.7. Sai số và hạn chế của nghiên cứu
• 2.8. Phân tích số liệu
• 2.9. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ
• 3.1. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Thực trạng bạo lực bạn tình của đối tượng nghiên cứu
• 3.3. Một số yếu tố liên quan đến bạo lực do bạn tình của ĐTNC trong lần mang thai này
• 4. CHƯƠNG IV: BÀN LUẬN
• 4.1. Thực trạng bạo lực bạn tình ở phụ nữ phá thai
• 4.2. Một số yếu tố liên quan đến bạo lực bạn tình ở phụ nữ phá thai
• 4.3. Hạn chế của nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Thực trạng bạo lực bạn tình ở phụ nữ phá thai

Bạo lực bạn tình (bạo lực bạn tình) là một vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của phụ nữ, đặc biệt là những người đang trải qua quá trình phá thai. Nghiên cứu cho thấy rằng tỷ lệ phụ nữ bị bạo lực bạn tình trong thời gian mang thai có thể dao động từ 8% đến 44%. Tại Việt Nam, một nghiên cứu gần đây cho thấy hơn 35% phụ nữ mang thai đã trải qua ít nhất một hình thức bạo lực từ bạn tình. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động tiêu cực đến tâm lý của họ. Bạo lực bạn tình có thể dẫn đến những quyết định khó khăn như phá thai, và nhiều phụ nữ cho biết họ cảm thấy bị áp lực từ bạn tình trong việc quyết định giữ hay bỏ thai. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bạo lực bạn tình là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc phụ nữ phải chấm dứt thai kỳ. Những con số này cho thấy sự cần thiết phải có các biện pháp can thiệp kịp thời nhằm bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của phụ nữ.

1.1. Tình hình bạo lực bạn tình tại Hà Nội

Tại Hà Nội, bạo lực bạn tình cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Nghiên cứu cho thấy rằng nhiều phụ nữ phá thai tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội đã từng trải qua bạo lực từ bạn tình. Các hình thức bạo lực phổ biến bao gồm bạo lực thể xác, bạo lực tinh thần và bạo lực tình dục. Phụ nữ thường cảm thấy cô đơn và không có sự hỗ trợ từ gia đình hoặc bạn bè trong những tình huống này. Điều này dẫn đến việc họ không dám lên tiếng về tình trạng bạo lực mà mình phải chịu đựng. Hệ lụy của bạo lực bạn tình không chỉ dừng lại ở sức khỏe thể chất mà còn ảnh hưởng đến tâm lý, dẫn đến trầm cảm và lo âu. Việc nâng cao nhận thức về bạo lực bạn tình và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho phụ nữ là rất cần thiết để giảm thiểu tình trạng này.

II. Yếu tố liên quan đến bạo lực bạn tình

Nhiều yếu tố xã hội và cá nhân có thể ảnh hưởng đến tình trạng bạo lực bạn tình ở phụ nữ phá thai. Các yếu tố này bao gồm tình trạng kinh tế, giáo dục, và các mối quan hệ gia đình. Phụ nữ có trình độ học vấn thấp thường dễ bị bạo lực hơn, do thiếu kiến thức về quyền lợi của mình. Ngoài ra, bạo lực gia đình cũng là một yếu tố quan trọng, khi mà nhiều phụ nữ lớn lên trong môi trường có bạo lực sẽ dễ dàng chấp nhận bạo lực trong mối quan hệ của mình. Các nghiên cứu cho thấy rằng phụ nữ có bạn tình có hành vi kiểm soát hoặc ghen tuông thường có nguy cơ cao hơn bị bạo lực. Hơn nữa, tình trạng xã hội và văn hóa cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các hành vi bạo lực. Việc thay đổi nhận thức xã hội về bạo lực bạn tình là cần thiết để giảm thiểu tình trạng này.

2.1. Tác động của bạo lực đến sức khỏe sinh sản

Bạo lực bạn tình có tác động nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Nghiên cứu cho thấy rằng phụ nữ bị bạo lực có nguy cơ cao hơn gặp phải các vấn đề sức khỏe như sẩy thai, thai ngoài tử cung và các biến chứng trong quá trình mang thai. Bạo lực cũng có thể dẫn đến việc phụ nữ không dám đến cơ sở y tế để được chăm sóc, từ đó làm tăng nguy cơ tử vong và các vấn đề sức khỏe khác. Hơn nữa, bạo lực có thể gây ra những tổn thương tâm lý nghiêm trọng, dẫn đến trầm cảm và lo âu, ảnh hưởng đến khả năng chăm sóc bản thân và con cái. Việc cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện cho phụ nữ, bao gồm cả hỗ trợ tâm lý, là rất quan trọng để giảm thiểu tác động của bạo lực bạn tình đến sức khỏe sinh sản.

III. Chính sách và giải pháp can thiệp

Để giảm thiểu tình trạng bạo lực bạn tình ở phụ nữ phá thai, cần có các chính sách và giải pháp can thiệp hiệu quả. Chính phủ và các tổ chức xã hội cần phối hợp để xây dựng các chương trình giáo dục nhằm nâng cao nhận thức về bạo lực bạn tình và quyền lợi của phụ nữ. Các dịch vụ hỗ trợ cho phụ nữ bị bạo lực cần được mở rộng, bao gồm cả dịch vụ tư vấn tâm lý và hỗ trợ pháp lý. Hơn nữa, cần có các biện pháp bảo vệ cho phụ nữ trong tình huống bạo lực, như cung cấp nơi trú ẩn an toàn và hỗ trợ tài chính. Việc tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong việc phòng chống bạo lực cũng rất quan trọng. Các tổ chức phi chính phủ có thể đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực.

3.1. Vai trò của cộng đồng trong phòng chống bạo lực

Cộng đồng có vai trò quan trọng trong việc phòng chống bạo lực bạn tình. Các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về bạo lực và quyền lợi của phụ nữ cần được thực hiện thường xuyên. Cộng đồng cũng cần tạo ra một môi trường an toàn cho phụ nữ, nơi họ có thể lên tiếng về tình trạng bạo lực mà mình phải chịu đựng. Việc tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm về bạo lực bạn tình có thể giúp nâng cao nhận thức và khuyến khích phụ nữ chia sẻ kinh nghiệm của mình. Hơn nữa, sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè cũng rất quan trọng trong việc giúp phụ nữ vượt qua khó khăn và tìm kiếm sự giúp đỡ. Cộng đồng cần chung tay để xây dựng một xã hội không có bạo lực, nơi mà mọi phụ nữ đều được tôn trọng và bảo vệ.

Tổng quan nghiên cứu

Bạo lực bạn tình (Intimate Partner Violence - IPV) là một vấn đề xã hội và y tế công cộng nghiêm trọng trên toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất, tinh thần và quyền lợi của phụ nữ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cứ ba phụ nữ thì có một người từng là nạn nhân của bạo lực tinh thần, thể chất hoặc tình dục trong đời. Tại Việt Nam, tỷ lệ này cũng rất cao, với hơn 34% phụ nữ từng kết hôn cho biết họ đã từng bị chồng bạo hành thể xác hoặc tình dục. Đặc biệt, phụ nữ trong quá trình mang thai là nhóm dễ bị tổn thương, với tỷ lệ bạo lực bạn tình trong thai kỳ dao động từ 8% đến 44% theo các nghiên cứu quốc tế.

Phá thai là một vấn đề sức khỏe sinh sản quan trọng, với ước tính mỗi năm tại Việt Nam có hơn 1,4 triệu ca nạo phá thai. Nhiều bằng chứng cho thấy bạo lực bạn tình có liên quan mật thiết đến việc mang thai ngoài ý muốn và quyết định phá thai. Tuy nhiên, nghiên cứu về thực trạng bạo lực bạn tình ở phụ nữ phá thai tại Việt Nam còn rất hạn chế.

Luận văn này nhằm mục tiêu mô tả thực trạng bạo lực bạn tình và phân tích các yếu tố liên quan ở phụ nữ phá thai tại Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội trong năm 2018. Nghiên cứu được thực hiện trên 422 phụ nữ đến phá thai với tuổi thai ≤ 22 tuần, nhằm cung cấp dữ liệu khoa học làm cơ sở cho các chính sách can thiệp và hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe sinh sản tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình lý thuyết về bạo lực bạn tình của WHO, phân loại bạo lực thành bạo lực thể xác, tinh thần, tình dục và kinh tế. Khung lý thuyết này nhấn mạnh các yếu tố đa chiều ảnh hưởng đến bạo lực, bao gồm yếu tố cá nhân, mối quan hệ, cộng đồng và xã hội.

• Bạo lực bạn tình (IPV): Hành vi gây tổn hại về thể chất, tình dục hoặc tinh thần do chồng hoặc bạn tình gây ra.
• Yếu tố cá nhân: Trình độ học vấn, hành vi lối sống (như nghiện rượu), tuổi tác.
• Yếu tố mối quan hệ: Tình trạng hôn nhân, sự kiểm soát, mâu thuẫn gia đình.
• Yếu tố cộng đồng và xã hội: Văn hóa gia trưởng, bất bình đẳng giới, nghèo đói, nguồn lực xã hội hạn chế.

Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng các khái niệm về phá thai an toàn và không an toàn theo hướng dẫn quốc gia về chăm sóc sức khỏe sinh sản, phân loại các phương pháp phá thai nội khoa và ngoại khoa.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang.
• Địa điểm và thời gian: Khoa Kế hoạch hóa Gia đình, Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội, từ tháng 06/2018 đến 06/2019; thu thập số liệu từ tháng 08 đến 11/2018.
• Đối tượng nghiên cứu: 422 phụ nữ đến phá thai với tuổi thai ≤ 22 tuần, đủ sức khỏe tâm thần, tự nguyện tham gia.
• Chọn mẫu: Mẫu ngẫu nhiên hệ thống, với k=5, chọn phụ nữ đầu tiên trong ngày và tiếp tục theo chu kỳ.
• Cỡ mẫu: Tính toán dựa trên tỷ lệ ước tính 52,6% phụ nữ phá thai bị bạo lực bạn tình trong lần mang thai này, mức sai số 10%, mức ý nghĩa 0,05.
• Công cụ thu thập số liệu: Bảng câu hỏi dựa trên nghiên cứu đa quốc gia của WHO về sức khỏe phụ nữ và bạo lực gia đình, đã hiệu chỉnh phù hợp với bối cảnh Việt Nam.
• Phương pháp thu thập: Phỏng vấn trực tiếp, bảo đảm riêng tư và an toàn cho người tham gia.
• Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm Epidata 3.1 để nhập liệu và SPSS 20 để phân tích. Thống kê mô tả, kiểm định χ2 và hồi quy logistic đa biến được áp dụng để xác định các yếu tố liên quan.
• Đạo đức nghiên cứu: Được sự cho phép của Ban lãnh đạo bệnh viện, tuân thủ các hướng dẫn đạo đức của WHO về nghiên cứu bạo lực gia đình, bảo mật thông tin và hỗ trợ người bị bạo lực.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ bạo lực bạn tình ở phụ nữ phá thai: Có 58,5% phụ nữ từng bị ít nhất một hình thức bạo lực bạn tình trong đời, trong đó 21,7% bị cả ba loại bạo lực (tinh thần, thể xác, tình dục). Trong lần mang thai này, 53,1% bị ít nhất một loại bạo lực, với 6,7% bị cả ba loại. Tỷ lệ bạo lực tinh thần cao nhất (52,6%), tiếp theo là thể xác (20,1%) và tình dục (10,7%).

2. Đặc điểm đối tượng: Đa số phụ nữ phá thai trong nghiên cứu có độ tuổi từ 25-35 (59,8%), trình độ học vấn trung cấp trở lên chiếm 71,4%, và phần lớn đã kết hôn và tự lập về kinh tế (75,9%). Thu nhập trung bình khoảng 8,1 triệu đồng/tháng.

3. Yếu tố liên quan đến bạo lực tinh thần: Phụ nữ là cán bộ viên chức hoặc nhân viên công ty tư nhân có nguy cơ bị bạo lực tinh thần cao gấp 2,7 lần so với nhóm nội trợ, thất nghiệp hoặc học sinh sinh viên (OR=2,7; 95% CI: 1,2–6,1). Bạn tình có trình độ học vấn THCS/THPT cũng làm tăng nguy cơ bạo lực tinh thần (OR=2,5; 95% CI: 1,4–4,4). Ngoài ra, bạn tình có thói quen uống rượu bia làm tăng nguy cơ bạo lực tinh thần gấp 3 lần.

4. Yếu tố liên quan đến bạo lực thể xác và tình dục: Các yếu tố như bạn tình sử dụng chất kích thích, có hành vi kiểm soát, và có quan hệ ngoài hôn nhân làm tăng nguy cơ bạo lực thể xác và tình dục. Phụ nữ có thu nhập thấp và phụ thuộc kinh tế cũng dễ bị bạo lực hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước về bạo lực bạn tình, cho thấy tỷ lệ bạo lực ở phụ nữ phá thai là rất cao, đặc biệt là bạo lực tinh thần. Việc cán bộ viên chức và nhân viên công ty tư nhân có nguy cơ cao hơn có thể liên quan đến áp lực công việc và mâu thuẫn trong mối quan hệ gia đình. Thói quen uống rượu bia của bạn tình là yếu tố nguy cơ nổi bật, tương tự các nghiên cứu trước đây cho thấy rượu bia làm tăng hành vi bạo lực.

Biểu đồ và bảng số liệu có thể minh họa rõ tỷ lệ các loại bạo lực theo từng giai đoạn (trong đời, trong thai kỳ, 12 tháng qua) và mối liên hệ giữa các yếu tố cá nhân, bạn tình với bạo lực. So sánh với các nghiên cứu tại Việt Nam và quốc tế, tỷ lệ bạo lực trong nghiên cứu này tương đối cao, phản ánh thực trạng nghiêm trọng tại địa phương nghiên cứu.

Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp bằng chứng khoa học để các cơ quan y tế, xã hội có thể thiết kế các chương trình can thiệp phù hợp, hỗ trợ phụ nữ phá thai bị bạo lực, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn đề này.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường tư vấn và hỗ trợ tâm lý cho phụ nữ phá thai: Thiết lập các dịch vụ tư vấn chuyên biệt tại các cơ sở y tế, đặc biệt là khoa Kế hoạch hóa Gia đình, nhằm phát hiện sớm và hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực bạn tình. Thời gian thực hiện: ngay trong vòng 1 năm; chủ thể: Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội phối hợp với các tổ chức xã hội.

2. Đào tạo nhân viên y tế về nhận diện và xử lý bạo lực bạn tình: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ y tế về kỹ năng giao tiếp, khai thác thông tin và can thiệp bạo lực. Thời gian: 6 tháng; chủ thể: Sở Y tế Hà Nội và Trường Đại học Y Hà Nội.

3. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng về bạo lực bạn tình và quyền phụ nữ: Triển khai các chiến dịch truyền thông tại các quận huyện, đặc biệt tập trung vào nhóm phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Thời gian: 1-2 năm; chủ thể: Hội Liên hiệp Phụ nữ, các tổ chức phi chính phủ.

4. Xây dựng mạng lưới hỗ trợ liên ngành: Thiết lập hệ thống phối hợp giữa y tế, công an, tư pháp và các tổ chức xã hội để hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực, đảm bảo an toàn và quyền lợi cho họ. Thời gian: 1 năm; chủ thể: UBND Thành phố Hà Nội và các sở ngành liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhân viên y tế và cán bộ kế hoạch hóa gia đình: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn giúp họ hiểu rõ hơn về thực trạng bạo lực bạn tình ở phụ nữ phá thai, từ đó nâng cao chất lượng tư vấn và chăm sóc.

2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý y tế công cộng: Cung cấp bằng chứng khoa học để xây dựng các chính sách phòng chống bạo lực bạn tình và hỗ trợ phụ nữ trong lĩnh vực sức khỏe sinh sản.

3. Các tổ chức phi chính phủ và nhóm hỗ trợ phụ nữ: Giúp thiết kế các chương trình can thiệp, hỗ trợ tâm lý và pháp lý cho phụ nữ bị bạo lực, đặc biệt là nhóm phụ nữ phá thai.

4. Giảng viên và sinh viên ngành Y tế Công cộng, Sức khỏe sinh sản: Là tài liệu tham khảo quý giá cho việc nghiên cứu, giảng dạy và học tập về bạo lực bạn tình và các vấn đề liên quan đến sức khỏe sinh sản.

Câu hỏi thường gặp

1. Bạo lực bạn tình là gì và bao gồm những hình thức nào?
   Bạo lực bạn tình là hành vi gây tổn hại về thể chất, tinh thần hoặc tình dục do chồng hoặc bạn tình gây ra. Bao gồm bạo lực thể xác (đánh đập), bạo lực tinh thần (đe dọa, sỉ nhục), bạo lực tình dục (cưỡng ép quan hệ) và bạo lực kinh tế (kiểm soát tài chính).

2. Tại sao phụ nữ phá thai lại dễ bị bạo lực bạn tình?
   Phụ nữ phá thai thường trải qua áp lực tâm lý và xã hội lớn, có thể là do mang thai ngoài ý muốn hoặc mâu thuẫn gia đình. Bạo lực bạn tình có thể là nguyên nhân hoặc hậu quả của việc phá thai, làm tăng nguy cơ bị tổn thương.

3. Các yếu tố nào làm tăng nguy cơ bị bạo lực bạn tình ở phụ nữ phá thai?
   Các yếu tố gồm trình độ học vấn thấp, phụ thuộc kinh tế, bạn tình có thói quen uống rượu bia, có hành vi kiểm soát hoặc quan hệ ngoài hôn nhân. Ngoài ra, áp lực công việc và môi trường xã hội cũng ảnh hưởng.

4. Làm thế nào để phát hiện và hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực bạn tình tại cơ sở y tế?
   Nhân viên y tế cần được đào tạo kỹ năng khai thác thông tin nhạy cảm, tạo môi trường riêng tư khi phỏng vấn, sử dụng bảng câu hỏi chuẩn và giới thiệu các dịch vụ hỗ trợ tâm lý, pháp lý phù hợp.

5. Nghiên cứu này có thể giúp gì cho chính sách phòng chống bạo lực bạn tình?
   Nghiên cứu cung cấp số liệu thực tế về tỷ lệ và các yếu tố liên quan đến bạo lực bạn tình ở phụ nữ phá thai, giúp các nhà hoạch định chính sách xây dựng chương trình can thiệp hiệu quả, tập trung vào nhóm nguy cơ cao và nâng cao nhận thức cộng đồng.

Kết luận

• Tỷ lệ bạo lực bạn tình ở phụ nữ phá thai tại Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội năm 2018 là rất cao, với hơn 50% phụ nữ trải qua ít nhất một hình thức bạo lực trong lần mang thai này.
• Bạo lực tinh thần là hình thức phổ biến nhất, tiếp theo là bạo lực thể xác và tình dục.
• Các yếu tố liên quan bao gồm nghề nghiệp, trình độ học vấn của bạn tình và thói quen sử dụng rượu bia.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học quan trọng để phát triển các chương trình can thiệp và hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực bạn tình.
• Các bước tiếp theo cần tập trung vào đào tạo nhân viên y tế, nâng cao nhận thức cộng đồng và xây dựng mạng lưới hỗ trợ liên ngành nhằm giảm thiểu bạo lực và bảo vệ quyền lợi phụ nữ.

Hành động ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe và quyền lợi của phụ nữ, đặc biệt là nhóm phụ nữ phá thai, là nhiệm vụ cấp thiết của toàn xã hội.