Ảnh Hưởng Của Công Bố Mua Lại Và Sáp Nhập Đến Lợi Ích Cổ Đông Trong Các Công Ty Niêm Yết Tại Việt Nam

• Tác giả: Bùi Thị Thanh Hương
• Người hướng dẫn: TS. Đoàn Đỉnh Lam
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân Hàng
• Đề tài: Ảnh Hưởng Của Mua Lại Và Sáp Nhập Đến Lợi Ích Cổ Đông Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ Kinh Tế
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
• 1.6. Kết cấu của nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY
• 2.1. Các khái niệm về mua bán và sáp nhập
• 2.2. Động lực thúc đẩy hoạt động M&A
• 2.3. Tổng quan các nghiên cứu đo lường hoạt động M&A
• 2.4. Các nghiên cứu về lợi nhuận tích cực cho các công ty mục tiêu, lợi nhuận không đáng kể đối với công ty thu mua từ việc công bố M&A
• 2.5. Lợi nhuận kết hợp trong ngắn và dài hạn của công ty thu mua và công ty mục tiêu sau sự kiện M&A
• 2.6. Các nghiên cứu về không có sự cải thiện trong hoạt động của công ty trong suốt thời gian công bố M&A
• 2.7. Các nghiên cứu về M&A xuyên quốc gia và M&A nội địa
• 2.8. M&A thân thiện và M&A thù địch
• 2.9. Các nhân tố khác tác động đến giá trị lợi nhuận bất thường
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Giới thiệu phương pháp nghiên cứu
• 3.2. Khoảng thời gian nghiên cứu
• 3.3. Mô hình nghiên cứu
• 3.4. Kiểm định thống kê các giả thuyết
• 3.4.1. Kiểm định Wilcoxon
• 3.4.2. Các công ty đại chúng
• 3.4.3. Loại mua lại và sáp nhập
• 3.4.4. Thử nghiệm thống kê các giả thuyết
• 3.4.4.1. Giả thuyết 1: lợi nhuận bất thường tích lũy của các công ty M&A mục tiêu bằng 0
• 3.4.4.2. Giả thuyết 2: Lợi nhuận bất thường tích lũy của các công ty nhà thầu trong thương vụ sáp nhập có bằng 0
• 3.4.4.3. Giả thuyết 3: Lợi nhuận bất thường tích lũy của tổng thể công ty mục tiêu và nhà thầu bằng không
• 3.4.4.4. Giả thuyết 4: lợi nhuận của các công ty mua lại và sáp nhập ít hơn các công ty không sáp nhập
• 3.4.4.5. Giả thuyết 5: các giao dịch M&A xuyên biên giới mang lại ít lợi nhuận cho cổ đông các công ty mục tiêu hơn M&A nội địa
• 3.4.4.6. Giả thuyết 6: Lợi nhuận bất thường của các công ty trong giao dịch thù địch cao hơn trong giao dịch thân thiện
• 4. CHƯƠNG 4: NỘI DUNG VÀ CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Lợi nhuận bất thường của các công ty mục tiêu
• 4.2. Lợi nhuận bất thường của các công ty nhà thầu
• 4.3. Lợi nhuận tổng thể các thương vụ M&A (tổng lợi nhuận của công ty mục tiêu và công ty thu mua)
• 4.4. Lợi nhuận của các công ty sáp nhập và không sáp nhập
• 4.5. Giao dịch M&A nội địa và M&A xuyên quốc giới
• 4.6. M&A thù địch và M&A thân thiện
• 4.7. Điểm yếu của nghiên cứu
• 4.7.1. Hạn chế của nghiên cứu
• 4.7.2. Hạn chế của dữ liệu
• 4.8. Tóm tắt về nghiên cứu thực nghiệm
• 4.9. Nghiên cứu tương lai
• Tài liệu tham khảo
• Phụ lục

I. Tổng Quan Về Mua Lại và Sáp Nhập tại Việt Nam M A

Hoạt động Mua Lại và Sáp Nhập (M&A) đang ngày càng trở nên phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Sự gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã tạo ra nhiều cơ hội và thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam. Để cạnh tranh với các công ty nước ngoài, các doanh nghiệp nội địa cần phải củng cố và mở rộng quy mô. Nhiều công ty nước ngoài cũng coi Việt Nam là một thị trường mới nổi hấp dẫn để đầu tư. Số liệu cho thấy dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam đã tăng trưởng mạnh mẽ từ năm 2000 đến năm 2013. Theo PwC (2010), tổng số lượng và giá trị các giao dịch M&A ở Việt Nam năm 2009 là 295 giao dịch với tổng giá trị 1.1 tỷ đô la Mỹ, tăng lên 345 giao dịch với tổng giá trị 1.75 tỷ đô la Mỹ vào năm 2010. Các nhà quản lý đang xem M&A như một phương pháp để tái cấu trúc công ty.

1.1. Khái niệm M A và Lợi Ích Cổ Đông theo Luật Doanh Nghiệp

Luật Doanh Nghiệp 2005 định nghĩa sáp nhập là việc một hoặc một số công ty cùng loại sáp nhập vào một công ty khác bằng cách chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ, quyền lợi và lợi ích hợp pháp sang công ty nhận sáp nhập, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của công ty bị sáp nhập. Hợp nhất là việc hai hoặc một số công ty cùng loại hợp nhất thành một công ty mới bằng cách chuyển toàn bộ tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp sang công ty hợp nhất, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của các công ty bị hợp nhất. Luật Cạnh Tranh 2004 định nghĩa mua lại doanh nghiệp là việc doanh nghiệp mua toàn bộ hoặc một phần tài sản của doanh nghiệp khác đủ để kiểm soát, chi phối toàn bộ hoặc một ngành nghề của doanh nghiệp bị mua lại. Cần làm rõ mục tiêu sau cùng của các hoạt động M&A này là tạo ra lợi ích cổ đông ra sao.

1.2. Động lực thúc đẩy hoạt động M A Doanh Nghiệp tại Việt Nam

Các công ty quốc tế sử dụng M&A để thâm nhập thị trường mới một cách nhanh chóng. M&A cũng được xem như một chiến lược tiết kiệm thời gian. Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế, các công ty nước ngoài có thể tận dụng việc giảm giá của các công ty mục tiêu trên thị trường chứng khoán. Các công ty nội địa có thể sáp nhập để mở rộng khả năng tài chính và tìm kiếm sự đổi mới để cạnh tranh với các đối thủ nước ngoài. Ví dụ, việc giảm giá của các công ty mục tiêu trên thị trường chứng khoán tạo cơ hội cho các nhà đầu tư M&A tìm kiếm lợi nhuận.

II. Thách Thức Trong Đánh Giá Tác Động M A Đến Cổ Đông

Mặc dù hoạt động M&A ngày càng gia tăng, nhưng các tài liệu đánh giá hiệu quả của M&A tại Việt Nam còn hạn chế. Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiệu quả của M&A ở Việt Nam bằng cách xem xét lợi nhuận bất thường và so sánh với các công ty không liên quan đến bất kỳ giao dịch M&A nào. Nghiên cứu cũng xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận, như M&A xuyên quốc gia so với M&A nội địa, và M&A thù địch so với M&A thân thiện. Gugler và các cộng sự (2003) đã thực hiện một so sánh quốc tế về lợi nhuận cổ phần được tạo ra bởi sự kiện M&A, cho thấy lợi nhuận bất thường ở các nước đang phát triển thường thấp hơn so với các nước phát triển. Cần có những phương pháp đánh giá tác động chính xác và đáng tin cậy.

2.1. Hạn Chế Về Dữ Liệu và Nghiên Cứu M A Tại Việt Nam

Theo hiểu biết của tác giả Bùi Thị Thanh Hương (2014), tại Việt Nam không có nhiều bài nghiên cứu xem xét giá trị của cổ đông sau M&A bằng cách sử dụng phản ứng của cổ phiếu liên quan thị trường Việt Nam do hoạt động yếu kém của M&A cũng như hạn chế về dữ liệu M&A. Nghiên cứu này cố gắng làm giảm khoảng cách giữa thị trường Việt Nam và các thị trường của các nước khác cũng như tiếp tục xem xét chất lượng hoạt động của các công ty sau M&A ở Việt Nam để so sánh với kết quả của các tác giả đã nghiên cứu vấn đề này ở các quốc gia khác. Cần khắc phục những hạn chế này để có những nghiên cứu giá trị hơn.

2.2. Phương Pháp Đánh Giá Hiệu Quả M A cho Cổ Đông Cần Cải Thiện

Mục đích của nghiên cứu này là đánh giá lợi ích cổ đông do ảnh hưởng bởi thông báo mua lại và sáp nhập (M&A) ở Việt Nam. Trên cơ sở các nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới, cổ đông các công ty mục tiêu nhận được lợi ích tích cực từ thông báo M&A trong khi cổ đông công ty thu mua nhận được lợi ích không đáng kể. Các công ty liên quan đến M&A được đề xuất nhận được lợi nhuận vượt trội so với các công ty không thực hiện M&A. Các thương vụ M&A xuyên quốc gia và M&A thù địch đem lại nhiều lợi ích cho cổ đông công ty mục tiêu hơn so với M&A nội địa và M&A thân thiện. Các phương pháp hiện tại có thể chưa phản ánh đầy đủ các yếu tố đặc thù của thị trường Việt Nam.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Ảnh Hưởng M A Đến Giá Cổ Phiếu

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên cứu sự kiện ngắn hạn, theo gợi ý của Brown và Warner (1985). Phương pháp này tính toán giá trị lợi nhuận bất thường tích lũy (CAR) của cổ đông trong thời gian công bố thông tin bằng cách sử dụng phản ứng giá cổ phần trong ngắn hạn. Dữ liệu nghiên cứu được thu thập từ các doanh nghiệp niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán tại Việt Nam. Vì thị trường chứng khoán Việt Nam còn non trẻ và có các rào cản bảo vệ các công ty nội địa, nên nghiên cứu chấp nhận một số thương vụ M&A xuyên quốc gia có các công ty thu mua chiếm hơn 20% cổ phần của công ty.

3.1. Tính Toán Lợi Nhuận Bất Thường và Tác Động Công Bố M A

Nghiên cứu tính toán giá trị lợi nhuận bất thường tích lũy (CAR) của cổ đông trong thời gian công bố thông tin bằng cách sử dụng phản ứng giá cổ phần trong ngắn hạn. Lợi nhuận của cổ đông được tính toán thông qua lợi nhuận thu được từ cổ phiếu do chúng thường được sử dụng bởi các nhà đầu tư vì tính đơn giản của nó. Cần xác định thời gian công bố thông tin (event window) một cách chính xác.

3.2. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Giá Cổ Phiếu Sau Giao Dịch M A

Phương pháp nghiên cứu sự kiện ngắn hạn cũng có những nhược điểm. Chẳng hạn, những yếu tố khác có thể tác động lên giá cổ phiếu, hoặc các nhà quản lý và các nhà đầu tư thường không tiếp nhận thông tin một cách giống nhau khi các nhà quản lý bên trong có vẻ biết nhiều hơn về công ty so với các nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư nhỏ. Cơ cấu sở hữu của công ty cũng tác động lên giá cổ phiếu vì các cổ đông lớn thường có nhiều quyền lực tác động lên giá cổ phiếu hơn những cổ đông nhỏ vì vậy giá trị mang lại từ sự thay đổi của cổ phiếu không thật sự làm tăng thêm giá trị của công ty.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Lợi Ích Cổ Đông Sau M A tại Việt Nam

Kết quả nghiên cứu cho thấy lợi nhuận bất thường dương của các công ty mục tiêu và lợi nhuận tiêu cực cho công ty thu mua, tổng hợp lợi nhuận cho cả 2 công ty gần như bằng 0. Kết quả kiểm định về ảnh hưởng của hình thái mua lại và sáp nhập đến lợi nhuận bất thường tích lũy của các công ty phù hợp với các nghiên cứu trước đây trên thế giới. Các thương vụ M&A thù địch đem lại lợi nhuận bất thường vượt trội so với M&A thân thiện và giao dịch M&A xuyên quốc gia đem lại lợi nhuận cho cổ đông cao hơn so với M&A nội địa. Nghiên cứu có một số hạn chế về quy mô mẫu nhỏ và các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến dữ liệu nghiên cứu.

4.1. So Sánh Lợi Nhuận Công Ty Mục Tiêu và Công Ty Thu Mua Sau M A

Nghiên cứu của Bùi Thị Thanh Hương (2014) cho thấy lợi nhuận bất thường dương của các công ty mục tiêu và lợi nhuận tiêu cực cho công ty thu mua, tổng hợp lợi nhuận cho cả 2 công ty gần như bằng 0. Điều này phù hợp với nhiều nghiên cứu trên thế giới về tác động M&A.

4.2. Ảnh Hưởng của Hình Thái M A Đến Lợi Ích Cổ Đông

Kết quả kiểm định về ảnh hưởng của hình thái mua lại và sáp nhập đến lợi nhuận bất thường tích lũy của các công ty phù hợp với các nghiên cứu trước đây trên thế giới. Các thương vụ M&A thù địch đem lại lợi nhuận bất thường vượt trội so với M&A thân thiện và giao dịch M&A xuyên quốc gia đem lại lợi nhuận cho cổ đông cao hơn so với M&A nội địa.

V. Rủi Ro và Các Yếu Tố Ảnh Hưởng M A Đến Cổ Đông Thiểu Số

Cần phải xem xét đến các yếu tố liên quan đến rủi ro M&A đối với cổ đông cũng như các chiến lược để bảo vệ quyền lợi cổ đông một cách phù hợp, đặc biệt là với cổ đông thiểu số. Bên cạnh đó, pháp lý về M&A tại Việt Nam cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình thị trường M&A Việt Nam. Định giá doanh nghiệp cũng cần được xem xét kỹ trong quá trình M&A.

5.1. Chiến Lược Bảo Vệ Cổ Đông Thiểu Số trong M A

Trong các giao dịch M&A, cổ đông thiểu số thường phải đối mặt với nhiều rủi ro. Cần có các chiến lược hiệu quả để bảo vệ quyền lợi của họ, bao gồm việc tăng cường tính minh bạch và đảm bảo sự công bằng trong quá trình M&A.

5.2. Vai Trò của Pháp Lý M A và Định Giá Doanh Nghiệp

Pháp lý về M&A tại Việt Nam cần được hoàn thiện để tạo ra một môi trường đầu tư an toàn và minh bạch. Quá trình định giá doanh nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng các giao dịch M&A được thực hiện với giá cả hợp lý.

VI. Tương Lai của Thị Trường M A và Lợi Ích Cổ Đông tại VN

Nghiên cứu này hy vọng góp phần giảm bớt khoảng trống trong các nghiên cứu về hoạt động M&A tại Việt Nam. Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc mở rộng quy mô mẫu, xem xét các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến dữ liệu nghiên cứu, và sử dụng các phương pháp phân tích phức tạp hơn. Cần tiếp tục nghiên cứu về quản trị sau sáp nhập và các chiến lược M&A hiệu quả để tăng lợi ích cho cổ đông.

6.1. Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về Hiệu Quả M A

Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc mở rộng quy mô mẫu, xem xét các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến dữ liệu nghiên cứu, và sử dụng các phương pháp phân tích phức tạp hơn. Cần tiếp tục nghiên cứu về quản trị sau sáp nhập và các chiến lược M&A hiệu quả để tăng lợi ích cho cổ đông.

6.2. Tối Ưu Lợi Nhuận Cổ Đông thông qua Chiến Lược M A

Để tối ưu lợi nhuận cổ đông, các công ty cần xây dựng các chiến lược M&A phù hợp với mục tiêu kinh doanh và điều kiện thị trường. Việc lựa chọn đúng đối tác và thực hiện quá trình M&A một cách chuyên nghiệp sẽ góp phần mang lại giá trị gia tăng cho cổ đông.

Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động mua lại và sáp nhập (M&A) tại Việt Nam đã gia tăng mạnh mẽ trong những năm gần đây, đặc biệt từ năm 2009 đến 2013, với số lượng giao dịch tăng từ khoảng 295 lên 345 giao dịch và tổng giá trị từ 1.1 tỷ USD lên 1.75 tỷ USD. Sự phát triển này diễn ra trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, đặc biệt sau khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới năm 2000. M&A được xem là công cụ quan trọng giúp các doanh nghiệp nội địa nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và tái cấu trúc doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiệu quả thực sự của các thương vụ M&A đối với lợi ích cổ đông tại Việt Nam vẫn còn nhiều tranh luận và thiếu các nghiên cứu chuyên sâu.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá ảnh hưởng của công bố M&A đến lợi ích cổ đông trong các công ty niêm yết tại Việt Nam, thông qua việc phân tích lợi nhuận bất thường tích lũy (CAR) của cổ phiếu trong ngắn hạn. Nghiên cứu tập trung vào so sánh lợi ích giữa công ty mục tiêu và công ty thu mua, đồng thời phân tích tác động của các hình thái M&A như M&A nội địa và xuyên quốc gia, M&A thân thiện và thù địch. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các giao dịch M&A diễn ra trên hai sàn chứng khoán lớn tại Việt Nam trong giai đoạn 2001-2013, với trọng tâm là các giao dịch từ 2009 đến 2013.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm về hiệu quả của M&A tại thị trường Việt Nam, góp phần hỗ trợ các nhà quản lý, nhà đầu tư và cơ quan quản lý trong việc ra quyết định và xây dựng chính sách phát triển thị trường vốn và hoạt động M&A.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình kinh tế tài chính liên quan đến hoạt động M&A và phản ứng thị trường chứng khoán, bao gồm:

• Lý thuyết thị trường hiệu quả (Efficient Market Hypothesis - EMH): Thông tin công bố về M&A được phản ánh nhanh chóng và chính xác vào giá cổ phiếu, do đó lợi nhuận bất thường tích lũy (CAR) có thể đo lường giá trị gia tăng hoặc mất mát do sự kiện M&A.
• Mô hình thị trường Ordinary Least Square (OLS): Sử dụng để ước tính lợi nhuận kỳ vọng của cổ phiếu dựa trên mối quan hệ giữa lợi nhuận cổ phiếu và lợi nhuận thị trường, từ đó tính toán lợi nhuận bất thường.
• Khái niệm M&A và các hình thái M&A: Bao gồm mua lại (Acquisition), sáp nhập (Merger), M&A nội địa và xuyên quốc gia, M&A thân thiện và thù địch, được định nghĩa theo Luật Doanh nghiệp 2005 và Luật Cạnh tranh 2004 của Việt Nam.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: lợi nhuận bất thường tích lũy (CAR), công ty mục tiêu, công ty thu mua, giao dịch M&A thân thiện và thù địch, M&A nội địa và xuyên quốc gia.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu sự kiện ngắn hạn để đánh giá tác động của công bố M&A đến lợi nhuận cổ phiếu. Dữ liệu được thu thập từ giá cổ phiếu của các công ty niêm yết trên hai sàn chứng khoán lớn tại Việt Nam trong giai đoạn 2001-2013, tập trung chủ yếu vào các giao dịch từ 2009 đến 2013.

• Cỡ mẫu: Bao gồm 17 công ty tham gia các thương vụ M&A, cùng các công ty không tham gia M&A được chọn làm nhóm đối chứng, đảm bảo quy mô và ngành nghề tương đồng.
• Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn ngẫu nhiên các công ty mục tiêu và công ty thu mua trong các giao dịch M&A, đồng thời chọn các công ty không sáp nhập cùng ngành và quy mô để so sánh.
• Khoảng thời gian nghiên cứu: Giai đoạn tham số ước lượng là 239 ngày trước sự kiện M&A; giai đoạn sự kiện là 21 ngày (10 ngày trước, ngày công bố và 10 ngày sau).
• Phương pháp phân tích: Sử dụng mô hình OLS để ước tính lợi nhuận kỳ vọng và tính lợi nhuận bất thường tích lũy (CAR). Kiểm định giả thuyết bằng T-test và Wilcoxon để đánh giá ý nghĩa thống kê của các kết quả.

Nghiên cứu cũng phân tích tác động của các yếu tố như loại hình M&A (thân thiện/thù địch, nội địa/xuyên quốc gia) đến lợi nhuận bất thường của cổ đông.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Lợi nhuận bất thường tích lũy của công ty mục tiêu: Trung bình CAR trong khoảng 21 ngày công bố M&A là dương và có ý nghĩa thống kê, cho thấy cổ đông công ty mục tiêu nhận được lợi ích tích cực từ thông báo M&A. Ví dụ, lợi nhuận bất thường tích lũy trung bình đạt khoảng 20-26% trong giai đoạn trước và sau công bố.

2. Lợi nhuận bất thường của công ty thu mua: Kết quả cho thấy lợi nhuận bất thường của công ty thu mua thường âm hoặc không đáng kể, không có ý nghĩa thống kê rõ ràng. Điều này phù hợp với nhiều nghiên cứu quốc tế khi cổ đông công ty thu mua không nhận được lợi ích ngắn hạn rõ rệt.

3. Lợi nhuận tổng hợp của cả hai bên: Tổng lợi nhuận bất thường tích lũy của công ty mục tiêu và công ty thu mua gần như bằng 0, phản ánh sự cân bằng giữa lợi ích và chi phí trong các thương vụ M&A.

4. So sánh với công ty không sáp nhập: Các công ty tham gia M&A có lợi nhuận bất thường tích lũy cao hơn đáng kể so với các công ty không tham gia M&A trong cùng giai đoạn, chứng tỏ M&A tạo ra giá trị gia tăng cho cổ đông.

5. Ảnh hưởng của hình thái M&A:

   • Giao dịch M&A thù địch đem lại lợi nhuận bất thường tích lũy cao hơn so với giao dịch thân thiện, với mức chênh lệch khoảng 4-5%.
   • Giao dịch M&A xuyên quốc gia mang lại lợi nhuận bất thường tích lũy cao hơn so với giao dịch nội địa, với mức chênh lệch khoảng 10%.

Thảo luận kết quả

Lợi nhuận tích cực cho công ty mục tiêu phản ánh sự kỳ vọng của thị trường về giá trị gia tăng từ việc sáp nhập hoặc mua lại, như mở rộng thị phần, tăng cường năng lực tài chính và công nghệ. Ngược lại, lợi nhuận không đáng kể hoặc âm của công ty thu mua có thể do chi phí cao, rủi ro tích hợp và kỳ vọng thị trường về khó khăn trong quản lý sau M&A.

Kết quả tổng hợp gần bằng 0 phù hợp với lý thuyết thị trường hiệu quả, cho thấy giá cổ phiếu phản ánh đầy đủ thông tin và không tạo ra lợi nhuận bất thường dài hạn. So sánh với các công ty không sáp nhập cho thấy M&A vẫn là công cụ tạo giá trị ngắn hạn cho cổ đông.

Sự khác biệt về lợi nhuận giữa các hình thái M&A cho thấy tính chất thù địch thường đi kèm với mức giá mua cao hơn và kỳ vọng lợi nhuận lớn hơn, trong khi M&A xuyên quốc gia tận dụng được lợi thế đa dạng hóa và mở rộng thị trường quốc tế, tạo ra giá trị vượt trội.

Các kết quả này tương đồng với nhiều nghiên cứu quốc tế và góp phần làm rõ hiệu quả của M&A trong bối cảnh thị trường Việt Nam, đồng thời nhấn mạnh vai trò của các yếu tố đặc thù như hình thái giao dịch và phạm vi địa lý.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường minh bạch thông tin M&A: Các công ty và cơ quan quản lý cần cải thiện công bố thông tin về các thương vụ M&A để giúp nhà đầu tư đánh giá chính xác giá trị và rủi ro, từ đó nâng cao hiệu quả thị trường.

2. Khuyến khích M&A xuyên quốc gia: Chính phủ và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp nên tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch M&A xuyên quốc gia nhằm tận dụng lợi thế đa dạng hóa và mở rộng thị trường, góp phần nâng cao giá trị cổ đông.

3. Quản lý rủi ro trong M&A thù địch: Các doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược quản lý rủi ro và kế hoạch tích hợp hiệu quả để giảm thiểu chi phí và xung đột trong các giao dịch M&A thù địch, đảm bảo lợi ích cổ đông được tối ưu.

4. Phát triển năng lực nội bộ: Các công ty thu mua cần nâng cao năng lực quản lý, tài chính và công nghệ để tận dụng tối đa lợi ích từ M&A, đồng thời giảm thiểu các tác động tiêu cực đến lợi nhuận cổ đông.

5. Thời gian thực hiện: Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 1-3 năm tới, với sự phối hợp giữa doanh nghiệp, cơ quan quản lý và các tổ chức tài chính nhằm thúc đẩy hoạt động M&A hiệu quả và bền vững.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ tác động của M&A đến lợi ích cổ đông, từ đó xây dựng chiến lược M&A phù hợp và quản lý rủi ro hiệu quả.

2. Nhà đầu tư chứng khoán: Cung cấp thông tin về phản ứng thị trường đối với các thương vụ M&A, hỗ trợ quyết định đầu tư dựa trên phân tích lợi nhuận bất thường.

3. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách: Hỗ trợ xây dựng chính sách phát triển thị trường vốn và hoạt động M&A, nâng cao minh bạch và hiệu quả thị trường.

4. Các nhà nghiên cứu và học viên: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu sự kiện, phân tích lợi nhuận bất thường và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả M&A tại thị trường mới nổi như Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. M&A có thực sự mang lại lợi ích cho cổ đông công ty mục tiêu không?
   Có, nghiên cứu cho thấy cổ đông công ty mục tiêu thường nhận được lợi nhuận bất thường tích lũy dương và có ý nghĩa thống kê trong ngắn hạn sau công bố M&A, phản ánh kỳ vọng giá trị gia tăng.

2. Lợi ích của cổ đông công ty thu mua trong M&A như thế nào?
   Lợi ích của cổ đông công ty thu mua thường không rõ ràng hoặc âm nhẹ trong ngắn hạn, do chi phí và rủi ro tích hợp, phù hợp với nhiều nghiên cứu quốc tế.

3. M&A thù địch và thân thiện khác nhau ra sao về lợi ích cổ đông?
   M&A thù địch thường tạo ra lợi nhuận bất thường tích lũy cao hơn cho cổ đông công ty mục tiêu so với M&A thân thiện, do mức giá mua cao hơn và kỳ vọng lớn hơn.

4. M&A xuyên quốc gia có lợi hơn M&A nội địa không?
   Có, M&A xuyên quốc gia mang lại lợi nhuận bất thường tích lũy cao hơn, tận dụng được lợi thế đa dạng hóa và mở rộng thị trường quốc tế.

5. Phương pháp nghiên cứu sự kiện ngắn hạn có hạn chế gì?
   Phương pháp này có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác tác động lên giá cổ phiếu và phản ứng không đồng đều của nhà đầu tư, do đó cần kết hợp với các phương pháp khác để đánh giá toàn diện.

Kết luận

• Lợi nhuận bất thường tích lũy của cổ đông công ty mục tiêu trong các thương vụ M&A tại Việt Nam là tích cực và có ý nghĩa thống kê, trong khi công ty thu mua không nhận được lợi ích rõ ràng trong ngắn hạn.
• Tổng lợi nhuận kết hợp của công ty mục tiêu và công ty thu mua gần như bằng 0, phản ánh sự cân bằng giữa lợi ích và chi phí trong M&A.
• Các giao dịch M&A thù địch và xuyên quốc gia tạo ra lợi nhuận bất thường tích lũy cao hơn so với giao dịch thân thiện và nội địa.
• Nghiên cứu góp phần làm rõ hiệu quả của M&A tại thị trường Việt Nam, hỗ trợ nhà quản lý và nhà đầu tư trong việc ra quyết định.
• Các bước tiếp theo nên tập trung vào mở rộng quy mô mẫu, phân tích dài hạn và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng khác để nâng cao độ tin cậy và tính ứng dụng của kết quả nghiên cứu.

Hành động khuyến nghị: Các doanh nghiệp và cơ quan quản lý cần tăng cường minh bạch thông tin, phát triển năng lực quản lý M&A và khuyến khích các giao dịch xuyên quốc gia để tối ưu hóa lợi ích cổ đông và phát triển bền vững thị trường vốn Việt Nam.