Luận văn: Ảnh hưởng của Hiệu suất Doanh nghiệp đến Tỷ lệ Chi trả Cổ tức - Bằng chứng từ các Công ty Niêm yết tại Việt Nam

Theo Asquith và Mullins (1983), mục tiêu chính của các công ty là tăng cường sự giàu có của cổ đông thông qua việc chi trả cổ tức. Việc chi trả cổ tức cao có thể truyền tải thông tin giá trị cho các nhà đầu tư về tình hình tài chính của công ty. Hiệu suất doanh nghiệp được hiểu là cách công ty hoạt động để đạt được mục tiêu trên thông qua tăng trưởng trong kỳ kinh doanh. Các chỉ số phổ biến được sử dụng để đo lường hiệu suất bao gồm doanh thu, ROE, ROA, tỷ lệ tăng trưởng doanh số, biên lợi nhuận,... Việc quyết định tỷ lệ chi trả cổ tức là một quyết định quan trọng trong tài chính doanh nghiệp, ảnh hưởng đến việc công ty có thể tạo ra lợi nhuận trong kỳ kinh doanh tiếp theo hay không.

Afza và Mirza (2011) cho rằng việc hiểu rõ các yếu tố quyết định chính sách cổ tức giúp các nhà nghiên cứu tìm ra tác động của các yếu tố cụ thể lên các công ty. Theo Romus et al., quyết định về việc chi trả cổ tức là rất quan trọng đối với phúc lợi của cả công ty và nền kinh tế nói chung. Asquith và Mullins (1983) cũng chỉ ra rằng trong môi trường lãi suất thấp, việc chi trả cổ tức giúp các nhà đầu tư nhận được lợi nhuận cao hơn so với lãi suất từ các khoản đầu tư thu nhập cố định. Các vấn đề liên quan đến cổ tức rất gây tranh cãi, với nhiều nghiên cứu khác nhau về mối quan hệ giữa tỷ lệ chi trả cổ tức và hiệu suất doanh nghiệp.

Al-Yahyaee et al. (2010) lập luận rằng hành vi của các công ty ở thị trường phát triển không thể áp dụng cho thị trường đang phát triển. Đối với thị trường mới nổi, có những hạn chế tài chính nhất định dẫn đến việc tỷ lệ chi trả cổ tức có thể nhạy cảm hơn với một số yếu tố nhất định. Do đó, việc nghiên cứu mối quan hệ giữa tỷ lệ chi trả cổ tức và hiệu suất doanh nghiệp ở các thị trường này là rất quan trọng. Hầu hết các bài nghiên cứu thường tập trung vào phân tích thị trường phát triển, có rất ít nghiên cứu về Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam về ảnh hưởng của hiệu suất doanh nghiệp đến tỷ lệ chi trả cổ tức.

Thị trường chứng khoán Việt Nam là một thị trường mới nổi. So với thị trường quốc tế, thị trường chứng khoán của Việt Nam còn khá non trẻ. Để hiểu rõ hơn về thị trường chưa hoàn thiện này, nghiên cứu này được thực hiện để lấp đầy khoảng trống bằng cách nghiên cứu ảnh hưởng của hiệu suất doanh nghiệp đến tỷ lệ chi trả cổ tức tại các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Dữ liệu bao gồm thông tin về tình hình tài chính của 107 công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam từ năm 2018 đến năm 2022. Các dữ liệu này được lấy từ báo cáo tài chính và báo cáo thường niên của công ty, được công khai trên trang web chính thức của từng công ty. Mô hình được sử dụng trong nghiên cứu này là Bình phương tối thiểu thông thường (Ordinary Least Square) để kiểm tra các biến hiệu suất doanh nghiệp có tác động đến tỷ lệ chi trả cổ tức hay không. Việc sử dụng mô hình hồi quy tuyến tính rất phổ biến trong các nghiên cứu trước đây về chủ đề này, vì vậy nghiên cứu này cũng áp dụng mô hình kinh tế lượng này để có thể đưa ra kết quả nhất quán với những nghiên cứu đó.

Sau khi có kết quả từ việc chạy mô hình, nghiên cứu sẽ sử dụng phương pháp phân tích để phân tích kết quả và đưa ra các khuyến nghị. Phạm vi nghiên cứu được áp dụng trong thị trường chứng khoán Việt Nam. Nghiên cứu được thực hiện trên 107 công ty niêm yết trên cả Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE), là những doanh nghiệp lớn, uy tín vẫn đang được giao dịch hàng ngày. Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ năm 2018 đến năm 2022.

Trong các biến số được xem xét, ROE và đòn bẩy tài chính nổi bật với vai trò quan trọng trong việc định hình tỷ lệ chi trả cổ tức. ROE, thước đo hiệu suất doanh nghiệp, thể hiện khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu, cho thấy mối liên hệ chặt chẽ với khả năng và quyết định chi trả cổ tức. Ngược lại, đòn bẩy tài chính, đại diện cho mức độ nợ của doanh nghiệp, lại có tác động ngược chiều, cho thấy sự thận trọng trong chính sách cổ tức khi doanh nghiệp có gánh nặng nợ cao.

Kết quả nghiên cứu này củng cố các lý thuyết tài chính đã được thiết lập, bao gồm lý thuyết tín hiệu, chi phí đại diện và lý thuyết chim trong tay. Điều này chứng minh rằng chính sách cổ tức không chỉ là một quyết định tài chính đơn thuần mà còn là một công cụ truyền tải thông tin, quản lý chi phí và đáp ứng kỳ vọng của nhà đầu tư. Những phát hiện này cung cấp một cái nhìn toàn diện về các yếu tố tác động đến tỷ lệ chi trả cổ tức và tầm quan trọng của việc xem xét bối cảnh lý thuyết khi đưa ra quyết định cổ tức.

Các nhà đầu tư có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt hơn bằng cách tập trung vào các công ty có ROE cao và tỷ lệ nợ thấp. Những công ty này có xu hướng trả cổ tức cao hơn, mang lại lợi nhuận tốt hơn cho nhà đầu tư. Nghiên cứu này cung cấp một khuôn khổ để đánh giá hiệu suất doanh nghiệp và dự đoán tỷ lệ chi trả cổ tức trong tương lai.

Các doanh nghiệp có thể tận dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách chi trả cổ tức phù hợp với tình hình tài chính và mục tiêu tăng trưởng của mình. Bằng cách điều chỉnh tỷ lệ chi trả cổ tức phù hợp, các doanh nghiệp có thể thu hút các nhà đầu tư tiềm năng và duy trì mối quan hệ tốt đẹp với các cổ đông hiện tại. Việc này góp phần nâng cao giá trị doanh nghiệp và tạo dựng uy tín trên thị trường chứng khoán.

Cần có những nghiên cứu sâu hơn để khám phá cách các yếu tố vĩ mô như lãi suất, lạm phát và tăng trưởng GDP có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa hiệu suất doanh nghiệp và tỷ lệ chi trả cổ tức tại Việt Nam. Hiểu được các yếu tố này có thể cung cấp một cái nhìn toàn diện hơn về các yếu tố quyết định cổ tức và tác động của các lực lượng kinh tế vĩ mô đối với các quyết định tài chính của công ty.

Ngoài ra, các nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc kiểm tra tác động của các yếu tố quản trị doanh nghiệp đối với chính sách chi trả cổ tức tại Việt Nam. Nghiên cứu các khía cạnh như độc lập của hội đồng quản trị, quyền sở hữu và minh bạch có thể làm sáng tỏ hơn nữa các động lực và hành vi ra quyết định liên quan đến phân phối cổ tức trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam.