Ảnh Hưởng Của Các Nhân Tố Đến Thực Hiện Kế Toán Quản Trị Trong Doanh Nghiệp Nhỏ Ở Đồng Bằng Sông Cửu Long

• Tác giả: Nguyễn Bích Ngọc
• Người hướng dẫn: PGS. Huỳnh Đức Lộng
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Tp. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Ảnh Hưởng Của Các Nhân Tố Đến Thực Hiện Kế Toán Quản Trị Trong Doanh Nghiệp Nhỏ Ở Đồng Bằng Sông Cửu Long
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Tp Hồ Chí Minh

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 2. TÓM TẮT
• 3. TÍN H CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 4. ĐẶC TRƯNG CÁC DOANH NGHIỆP TẠI ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
• 5. VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 6. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
• 6.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 6.2. Câu hỏi nghiên cứu
• 7. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 7.1. Đối tượng nghiên cứu
• 7.2. Phạm vi nghiên cứu
• 7.2.1. Phạm vi nội dung
• 7.2.2. Phạm vi thời gian
• 7.2.3. Phạm vi không gian
• 8. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 8.1. Phương pháp định tính
• 8.2. Phương pháp định lượng
• 9. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• 9.1. Đóng góp về mặt lý thuyết

Tóm tắt

I. Tổng Quan Về Ảnh Hưởng Của Kế Toán Quản Trị Tại ĐBSCL

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và thủy sản. Khu vực này đóng góp đáng kể vào sản lượng lương thực, thực phẩm và xuất khẩu của cả nước. Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại ĐBSCL đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh hội nhập kinh tế. Việc áp dụng kế toán quản trị (KTQT) hiệu quả có thể giúp các DNNVV nâng cao năng lực cạnh tranh và đạt được hiệu quả kinh doanh tốt hơn. Theo Niên giám thống kê năm 2020, ĐBSCL tuy chỉ chiếm khoảng 18% dân số và 12% diện tích cả nước, nhưng đóng góp hơn 50% sản lượng lương thực, thực phẩm và 65% sản lượng thủy sản xuất khẩu. Điều này cho thấy tiềm năng to lớn của khu vực, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao hiệu quả quản lý và điều hành doanh nghiệp.

1.1. Vai trò của kế toán quản trị trong doanh nghiệp nhỏ ở ĐBSCL

Trong môi trường kinh doanh cạnh tranh, kế toán quản trị cung cấp thông tin quan trọng giúp các nhà quản lý đưa ra quyết định chính xác và kịp thời. KTQT không chỉ giới hạn ở việc ghi chép số liệu mà còn bao gồm phân tích, đánh giá và dự báo, giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí, tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao hiệu quả hoạt động. Theo Christopher & Chapman (2007), KTQT là nguồn cung cấp thông tin kinh tế tài chính đáng tin cậy cho doanh nghiệp. Việc áp dụng KTQT hiệu quả giúp các DNNVV tại ĐBSCL đối phó với những thách thức từ thị trường và tận dụng tối đa các cơ hội phát triển.

1.2. Đặc điểm kinh tế và doanh nghiệp nhỏ tại Đồng bằng sông Cửu Long

ĐBSCL có nền kinh tế phát triển năng động, với nhiều DNNVV đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế của khu vực. Tuy nhiên, các DNNVV thường có quy mô nhỏ, nguồn lực hạn chế và trình độ quản lý còn yếu. Điều này gây khó khăn cho việc áp dụng các phương pháp quản lý hiện đại, bao gồm cả kế toán quản trị. Theo Sách trắng doanh nghiệp Việt Nam năm 2020, DNNVV chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số doanh nghiệp tại các tỉnh ĐBSCL, như Sóc Trăng (99,9%), Bạc Liêu (96%) và Cần Thơ (95,3%). Việc nâng cao năng lực quản lý và áp dụng KTQT hiệu quả là yếu tố then chốt để các DNNVV tại ĐBSCL phát triển bền vững.

II. Thách Thức Thực Hiện Kế Toán Quản Trị Tại Doanh Nghiệp Nhỏ

Mặc dù có nhiều lợi ích, việc thực hiện kế toán quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ tại ĐBSCL gặp phải không ít thách thức. Các thách thức này bao gồm hạn chế về nguồn lực tài chính, thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn, và nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của KTQT. Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh phức tạp và thay đổi nhanh chóng cũng đòi hỏi các doanh nghiệp phải liên tục cập nhật và điều chỉnh hệ thống KTQT của mình. Theo nghiên cứu của Trần Ngọc Hùng (2016), việc vận dụng KTQT trong các DNNVV tại Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn do các yếu tố như quy mô doanh nghiệp, trình độ nhân lực và nhận thức của nhà quản lý.

2.1. Rào cản về nguồn lực và nhân lực kế toán quản trị

Các doanh nghiệp nhỏ thường gặp khó khăn trong việc đầu tư vào hệ thống kế toán quản trị hiện đại do hạn chế về nguồn lực tài chính. Bên cạnh đó, việc tuyển dụng và đào tạo nhân viên kế toán có trình độ chuyên môn cao cũng là một thách thức lớn. Nhiều doanh nghiệp phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực có kinh nghiệm và kiến thức về KTQT, gây ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của hệ thống. Theo Phạm Châu Thành (2001), việc vận dụng KTQT vào các doanh nghiệp thương mại Việt Nam còn gặp nhiều hạn chế do thiếu nguồn lực và nhân lực.

2.2. Nhận thức và vai trò của nhà quản lý về kế toán quản trị

Nhận thức của nhà quản lý về vai trò và lợi ích của kế toán quản trị có ảnh hưởng lớn đến việc áp dụng KTQT trong doanh nghiệp. Nếu nhà quản lý không nhận thấy được giá trị của KTQT, họ sẽ không đầu tư vào hệ thống này và không sử dụng thông tin KTQT để ra quyết định. Điều này làm giảm hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp và bỏ lỡ nhiều cơ hội phát triển. Theo Robert Chenhall và Kim Langfield-Smith (1998), thông tin kế toán chưa được tích hợp để hướng tới mục tiêu khai thác hữu hiệu thông tin giữa kế toán tài chính và KTQT.

2.3. Khung pháp lý và chính sách hỗ trợ kế toán quản trị

Khung pháp lý và chính sách hỗ trợ của nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy áp dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay, các văn bản hướng dẫn về KTQT còn chưa rõ ràng và chưa phù hợp với đặc điểm của từng loại hình doanh nghiệp. Điều này gây khó khăn cho việc triển khai và áp dụng KTQT trong thực tế. Mặc dù Bộ Tài chính đã ban hành thông tư số 53/2006/TT-BTC về hướng dẫn áp dụng KTQT trong doanh nghiệp, nhưng việc triển khai cụ thể vào từng loại hình doanh nghiệp còn nhiều vấn đề cần xem xét.

III. Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Thực Hiện Kế Toán Quản Trị

Việc thực hiện kế toán quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ tại ĐBSCL chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố ảnh hưởng, bao gồm quy mô doanh nghiệp, mức độ cạnh tranh trên thị trường, quan điểm của chủ doanh nghiệp, trình độ chuyên môn của nhân viên kế toán và chi phí thực hiện KTQT. Các nhân tố này có thể tác động tích cực hoặc tiêu cực đến việc áp dụng và hiệu quả của KTQT. Việc xác định và đánh giá các nhân tố này là rất quan trọng để đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm thúc đẩy việc thực hiện KTQT trong các doanh nghiệp.

3.1. Quy mô doanh nghiệp và ảnh hưởng đến kế toán quản trị

Quy mô doanh nghiệp là một trong những nhân tố ảnh hưởng quan trọng đến việc thực hiện kế toán quản trị. Các doanh nghiệp có quy mô lớn thường có nguồn lực tài chính và nhân lực tốt hơn, cho phép họ đầu tư vào hệ thống KTQT hiện đại và tuyển dụng nhân viên có trình độ chuyên môn cao. Ngược lại, các doanh nghiệp có quy mô nhỏ thường gặp khó khăn trong việc áp dụng KTQT do hạn chế về nguồn lực. Theo Chong (1996), KTQT được đánh giá là một trong những nguồn lực hiếm sẽ trợ giúp hữu ích cho các doanh nghiệp có quy mô lớn.

3.2. Mức độ cạnh tranh và yêu cầu thông tin kế toán quản trị

Mức độ cạnh tranh trên thị trường cũng là một nhân tố ảnh hưởng quan trọng đến việc thực hiện kế toán quản trị. Trong môi trường cạnh tranh gay gắt, các doanh nghiệp cần có thông tin chính xác và kịp thời để đưa ra các quyết định kinh doanh hiệu quả. KTQT cung cấp thông tin về chi phí, giá thành, lợi nhuận và hiệu quả hoạt động, giúp doanh nghiệp đánh giá được vị thế cạnh tranh của mình và đưa ra các chiến lược phù hợp. Nền kinh tế thị trường tạo ra môi trường kinh doanh cạnh tranh mạnh mẽ và gay gắt giữa các doanh nghiệp, chính điều đó đã tạo động lực cho các doanh nghiệp phải có được thông tin tài chính và phi tài chính một cách hiệu quả để ra quyết định tối ưu cho doanh nghiệp.

3.3. Quan điểm của chủ doanh nghiệp về kế toán quản trị

Quan điểm của chủ doanh nghiệp về kế toán quản trị có ảnh hưởng lớn đến việc áp dụng KTQT trong doanh nghiệp. Nếu chủ doanh nghiệp nhận thấy được giá trị của KTQT, họ sẽ đầu tư vào hệ thống này và sử dụng thông tin KTQT để ra quyết định. Ngược lại, nếu chủ doanh nghiệp không quan tâm đến KTQT, hệ thống này sẽ không được phát triển và không mang lại hiệu quả. Theo Wu & Boateng (2010), KTQT đã chuyển mình từ một hoạt động lưu trữ chứng từ đơn thuần thành cơ chế cất trữ thông tin đáng tin cậy nhằm chia sẻ thông tin cần thiết cho các đối tượng liên quan để đưa ra sự ảnh hưởng đến việc triển khai và khai thác thông tin trong kinh doanh.

IV. Ứng Dụng Kế Toán Quản Trị Nâng Cao Hiệu Quả Kinh Doanh

Việc ứng dụng kế toán quản trị hiệu quả có thể giúp các doanh nghiệp nhỏ tại ĐBSCL nâng cao hiệu quả kinh doanh thông qua việc kiểm soát chi phí, tối ưu hóa nguồn lực và đưa ra các quyết định kinh doanh chính xác. KTQT cung cấp thông tin về chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm, lợi nhuận và hiệu quả hoạt động, giúp doanh nghiệp đánh giá được hiệu quả của các hoạt động kinh doanh và đưa ra các biện pháp cải thiện. Bên cạnh đó, KTQT còn giúp doanh nghiệp dự báo được các rủi ro và cơ hội trong tương lai, từ đó đưa ra các chiến lược kinh doanh phù hợp.

4.1. Kiểm soát chi phí và tối ưu hóa nguồn lực nhờ kế toán quản trị

Kế toán quản trị giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí bằng cách theo dõi và phân tích các khoản chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh. Thông qua việc xác định các khoản chi phí không hợp lý, doanh nghiệp có thể đưa ra các biện pháp cắt giảm chi phí và tối ưu hóa nguồn lực. Bên cạnh đó, KTQT còn giúp doanh nghiệp phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả, đảm bảo rằng các nguồn lực được sử dụng đúng mục đích và mang lại hiệu quả cao nhất.

4.2. Ra quyết định kinh doanh chính xác dựa trên thông tin kế toán

Kế toán quản trị cung cấp thông tin quan trọng giúp các nhà quản lý đưa ra các quyết định kinh doanh chính xác. Thông tin về chi phí, giá thành, lợi nhuận và hiệu quả hoạt động giúp doanh nghiệp đánh giá được hiệu quả của các hoạt động kinh doanh và đưa ra các quyết định về giá cả, sản lượng, đầu tư và mở rộng thị trường. Bên cạnh đó, KTQT còn giúp doanh nghiệp dự báo được các rủi ro và cơ hội trong tương lai, từ đó đưa ra các chiến lược kinh doanh phù hợp.

V. Giải Pháp Thúc Đẩy Thực Hiện Kế Toán Quản Trị Tại ĐBSCL

Để thúc đẩy việc thực hiện kế toán quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ tại ĐBSCL, cần có sự phối hợp giữa nhà nước, các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp và chính các doanh nghiệp. Nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý và chính sách hỗ trợ, các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp cần cung cấp các dịch vụ tư vấn và đào tạo về KTQT, và các doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức và đầu tư vào hệ thống KTQT. Bên cạnh đó, cần có sự hợp tác giữa các doanh nghiệp để chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau.

5.1. Hoàn thiện khung pháp lý và chính sách hỗ trợ kế toán quản trị

Nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý và chính sách hỗ trợ kế toán quản trị bằng cách ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết và phù hợp với đặc điểm của từng loại hình doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần có các chính sách ưu đãi về thuế và tài chính để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào hệ thống KTQT. Ngoài ra, cần tăng cường công tác kiểm tra và giám sát việc thực hiện KTQT trong các doanh nghiệp.

5.2. Nâng cao nhận thức và năng lực kế toán quản trị cho doanh nghiệp

Các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp cần cung cấp các dịch vụ tư vấn và đào tạo về kế toán quản trị cho các doanh nghiệp nhỏ. Các chương trình đào tạo cần tập trung vào việc trang bị kiến thức và kỹ năng thực hành về KTQT, giúp các doanh nghiệp áp dụng KTQT hiệu quả vào hoạt động kinh doanh. Bên cạnh đó, cần tổ chức các hội thảo và diễn đàn để chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau giữa các doanh nghiệp.

VI. Kết Luận Và Triển Vọng Phát Triển Kế Toán Quản Trị Ở ĐBSCL

Việc thực hiện kế toán quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ tại ĐBSCL có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng với sự nỗ lực của nhà nước, các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp và chính các doanh nghiệp, KTQT sẽ ngày càng được áp dụng rộng rãi và hiệu quả hơn trong khu vực. Trong tương lai, KTQT sẽ trở thành một công cụ không thể thiếu trong quản lý và điều hành doanh nghiệp, giúp các doanh nghiệp tại ĐBSCL phát triển bền vững và hội nhập thành công vào nền kinh tế thế giới.

6.1. Tóm tắt kết quả nghiên cứu và ý nghĩa thực tiễn

Nghiên cứu đã xác định các nhân tố ảnh hưởng đến việc thực hiện kế toán quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ tại ĐBSCL, bao gồm quy mô doanh nghiệp, mức độ cạnh tranh, quan điểm của chủ doanh nghiệp, trình độ chuyên môn của nhân viên kế toán và chi phí thực hiện KTQT. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc giúp các doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách đưa ra các giải pháp phù hợp để thúc đẩy việc áp dụng KTQT trong khu vực.

6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo và khuyến nghị cho doanh nghiệp

Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các giải pháp thúc đẩy việc thực hiện kế toán quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ tại ĐBSCL. Bên cạnh đó, cần có các nghiên cứu về việc áp dụng các công cụ và phương pháp KTQT mới vào thực tế hoạt động của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp nên chủ động nâng cao nhận thức và đầu tư vào hệ thống KTQT, đồng thời hợp tác với các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp để được tư vấn và đào tạo về KTQT.