Ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến chất lượng lợi nhuận công ty niêm yết tại thị trường chứng khoán Việt Nam

LỜI CAM KẾT

DANH MỤC VIẾT TẮT

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

1.1. Lí do lựa chọn đề tài

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

1.3. Câu hỏi nghiên cứu

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.5. Phương pháp nghiên cứu

1.6. Thiết kế nghiên cứu

1.7. Các đóng góp dự kiến của luận án

1.8. Kết cấu luận án

1.9. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1

2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ ĐIỀU CHỈNH LỢI NHUẬN, CẤU TRÚC SỞ HỮU VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN ĐIỀU CHỈNH LỢI NHUẬN

2.1. Cơ sở lý luận về điều chỉnh lợi nhuận

2.1.1. Định nghĩa điều chỉnh lợi nhuận

2.1.2. Phân loại điều chỉnh lợi nhuận

2.1.3. Đo lường điều chỉnh lợi nhuận

2.2. Cơ sở lý luận về cấu trúc sở hữu

2.2.1. Phân loại và đo lường

2.2.2. Mối liên hệ giữa các thành phần sở hữu thuộc cấu trúc sở hữu

2.3. Khung lý thuyết nghiên cứu ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến điều chỉnh lợi nhuận trong doanh nghiệp

2.3.1. Lý thuyết người đại diện (Agency theory)

2.3.2. Lý thuyết người quản gia (Stewardship theory)

2.3.3. Lý thuyết thông tin bất đối xứng (Asymmetry information theory)

2.3.4. Lý thuyết chi phí chính trị (Political costs)

2.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

3. CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ ẢNH HƯỞNG CỦA CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN ĐIỀU CHỈNH LỢI NHUẬN

3.1. Tổng quan các hướng nghiên cứu về điều chỉnh lợi nhuận

3.1.1. Các nghiên cứu về nhận diện và đo lường điều chỉnh lợi nhuận

3.1.2. Các nghiên cứu về sự đánh đổi giữa các cách thức điều chỉnh lợi nhuận

3.1.3. Các nghiên cứu về nhân tố tác động đến điều chỉnh lợi nhuận

3.1.4. Các hướng nghiên cứu khác về điều chỉnh lợi nhuận

3.2. Tổng quan nghiên cứu về ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến sự điều chỉnh lợi nhuận

3.2.1. Sở hữu nước ngoài và điều chỉnh lợi nhuận

3.2.2. Sở hữu gia đình và điều chỉnh lợi nhuận

3.2.3. Sở hữu tổ chức và điều chỉnh lợi nhuận

3.2.4. Sở hữu nhà quản lý và điều chỉnh lợi nhuận

3.2.5. Sở hữu tập trung và điều chỉnh lợi nhuận

3.2.6. Sở hữu cổ đông lớn và và điều chỉnh lợi nhuận

3.2.7. Sở hữu nhà nước và điều chỉnh lợi nhuận

3.2.8. Sở hữu tư nhân và điều chỉnh lợi nhuận

3.3. Khoảng trống nghiên cứu

3.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

4. CHƯƠNG 4: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

4.1. Thiết kế nghiên cứu

4.2. Giả thuyết nghiên cứu

4.2.1. Ảnh hưởng của sở hữu nước ngoài đến điều chỉnh lợi nhuận

4.2.2. Ảnh hưởng của sở hữu tổ chức đến điều chỉnh lợi nhuận

4.2.3. Ảnh hưởng của sở hữu nhà quản lí đến điều chỉnh lợi nhuận

4.2.4. Ảnh hưởng của sở hữu cổ đông lớn đến điều chỉnh lợi nhuận

4.2.5. Ảnh hưởng của sở hữu nhà nước đến điều chỉnh lợi nhuận

4.2.6. Động cơ điều chỉnh lợi nhuận

4.2.7. Sự đánh đổi giữa AEM và REM

4.3. Mô hình nghiên cứu

4.3.1. Mô hình tổng quát

4.3.2. Biến phụ thuộc

4.3.3. Biến độc lập

4.3.4. Biến kiểm soát

4.3.5. Mô hình chi tiết

4.4. Dữ liệu nghiên cứu

4.4.1. Nguồn dữ liệu

4.4.2. Lựa chọn mẫu

4.5. Các bước phân tích dữ liệu

4.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 4

5. CHƯƠNG 5: PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ KẾT QUẢ

5.1. Đặc điểm về cấu trúc sở hữu của các công ty phi tài chính niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

5.1.1. Đặc điểm thị trường chứng khoán Việt Nam

5.1.2. Đặc điểm cấu trúc sở hữu của các công ty phi tài chính niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

5.2. Mẫu nghiên cứu

5.3. Đo lường điều chỉnh lợi nhuận

5.3.1. Đo lường điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích (AEM)

5.3.2. Đo lường điều chỉnh lợi nhuận thực tế (REM)

5.4. Thống kê mô tả biến

5.5. Kiểm định tự tương quan

5.6. Mô hình hồi quy đa biến

5.6.1. Kết quả hồi qui mô hình với biến phụ thuộc là dòng tiền bất thường từ hoạt động kinh doanh (AbnCFO)

5.6.2. Kết quả hồi qui mô hình với biến phụ thuộc là chi phí tùy ý bất thường (AbnDEXP)

5.6.3. Kết quả hồi qui mô hình với biến phụ thuộc là chi phí sản xuất bất thường (AbnPROD)

5.6.4. Kết quả hồi qui mô hình với biến phụ thuộc là REM kết hợp (COM_REM)

5.6.5. Kết quả hồi qui mô hình với biến phụ thuộc là khoản dồn tích bất thường (AbnDA)

5.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 5

6. CHƯƠNG 6: THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, CÁC KHUYẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN

6.1. Thảo luận kết quả và kết luận

6.2. Đóng góp của nghiên cứu

6.3. Khuyến nghị chính sách

6.3.1. Khuyến nghị về nâng cao nhận thức của các bên liên quan

6.3.2. Khuyến nghị về công bố thông tin

6.3.3. Khuyến nghị về lựa chọn cấu trúc sở hữu phù hợp

6.3.4. Biện pháp hạn chế điều chỉnh lợi nhuận

6.4. Hạn chế của nghiên cứu

6.5. Định hướng cho nghiên cứu tương lai

6.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 6

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Giới thiệu đề tài nghiên cứu

Luận án nghiên cứu ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến chất lượng lợi nhuận tại các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Nghiên cứu này nhằm làm rõ mối quan hệ giữa cấu trúc sở hữu và điều chỉnh lợi nhuận, đặc biệt trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam còn non trẻ và đang phát triển. Luận án tập trung vào các công ty phi tài chính niêm yết, loại trừ các công ty tài chính do đặc thù quản trị riêng biệt.

1.1 Lý do chọn đề tài

Nghiên cứu được thúc đẩy bởi tầm quan trọng của điều chỉnh lợi nhuận trong việc ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính. Các vụ bê bối kế toán như Enron và WorldCom đã làm nổi bật sự cần thiết của việc hiểu rõ ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến chất lượng lợi nhuận. Tại Việt Nam, thị trường chứng khoán còn non trẻ, các nghiên cứu về điều chỉnh lợi nhuận còn hạn chế, đặc biệt là về ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu.

1.2 Mục tiêu nghiên cứu

Luận án nhằm hệ thống hóa lý thuyết về ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến điều chỉnh lợi nhuận, đánh giá thực tiễn tại các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam, và đề xuất các khuyến nghị chính sách.

II. Cơ sở lý thuyết

Chương này trình bày các lý thuyết nền tảng về điều chỉnh lợi nhuận và cấu trúc sở hữu, bao gồm các định nghĩa, phân loại, và phương pháp đo lường. Các lý thuyết như Lý thuyết người đại diện (Agency theory), Lý thuyết người quản gia (Stewardship theory), và Lý thuyết thông tin bất đối xứng (Asymmetry information theory) được sử dụng để giải thích mối quan hệ giữa cấu trúc sở hữu và điều chỉnh lợi nhuận.

2.1 Định nghĩa điều chỉnh lợi nhuận

Điều chỉnh lợi nhuận được định nghĩa là quá trình can thiệp có chủ ý vào báo cáo tài chính để đạt được mức lợi nhuận mong muốn. Có hai cách thức chính: điều chỉnh lợi nhuận dựa trên cơ sở dồn tích (AEM) và điều chỉnh lợi nhuận thực tế (REM).

2.2 Cấu trúc sở hữu

Cấu trúc sở hữu đề cập đến sự phân bổ quyền sở hữu trong công ty, bao gồm sở hữu nhà nước, sở hữu tổ chức, sở hữu cá nhân, và sở hữu nước ngoài. Mỗi loại hình sở hữu có ảnh hưởng khác nhau đến chất lượng lợi nhuận.

III. Phương pháp nghiên cứu

Luận án sử dụng phương pháp định lượng để phân tích dữ liệu từ các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn 2000-2019. Các mô hình hồi quy được sử dụng để đo lường điều chỉnh lợi nhuận và đánh giá ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu.

3.1 Thiết kế nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện qua hai bước: đo lường điều chỉnh lợi nhuận bằng các mô hình hồi quy và phân tích ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu bằng hồi quy đa biến.

3.2 Dữ liệu nghiên cứu

Dữ liệu được thu thập từ các báo cáo tài chính của các công ty phi tài chính niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Mẫu nghiên cứu bao gồm các công ty có đủ dữ liệu trong giai đoạn 2000-2019.

IV. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng cấu trúc sở hữu có ảnh hưởng đáng kể đến điều chỉnh lợi nhuận. Cụ thể, sở hữu nhà nước và sở hữu tổ chức có xu hướng giảm thiểu điều chỉnh lợi nhuận, trong khi sở hữu cá nhân và sở hữu nước ngoài có thể làm tăng điều chỉnh lợi nhuận.

4.1 Ảnh hưởng của sở hữu nhà nước

Sở hữu nhà nước có tác động tích cực đến chất lượng lợi nhuận, giảm thiểu điều chỉnh lợi nhuận do sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan quản lý.

4.2 Ảnh hưởng của sở hữu tổ chức

Sở hữu tổ chức cũng có tác động tích cực, giúp giảm điều chỉnh lợi nhuận nhờ vào khả năng giám sát và kiểm soát hiệu quả.

V. Khuyến nghị và kết luận

Luận án đề xuất các khuyến nghị nhằm nâng cao nhận thức về ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến chất lượng lợi nhuận, cải thiện công bố thông tin, và lựa chọn cấu trúc sở hữu phù hợp để hạn chế điều chỉnh lợi nhuận.

5.1 Khuyến nghị chính sách

Các cơ quan quản lý nên tăng cường giám sát và yêu cầu công bố thông tin minh bạch hơn để giảm thiểu điều chỉnh lợi nhuận.

5.2 Hạn chế của nghiên cứu

Nghiên cứu chỉ tập trung vào các công ty phi tài chính niêm yết, do đó kết quả có thể không đại diện cho toàn bộ thị trường chứng khoán Việt Nam.

Nghiên cứu ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến chất lượng lợi nhuận của các công ty niêm yết tại thị trường chứng khoán Việt Nam