I. Giới thiệu đề tài nghiên cứu
Luận án nghiên cứu ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến chất lượng lợi nhuận tại các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Nghiên cứu này nhằm làm rõ mối quan hệ giữa cấu trúc sở hữu và điều chỉnh lợi nhuận, đặc biệt trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam còn non trẻ và đang phát triển. Luận án tập trung vào các công ty phi tài chính niêm yết, loại trừ các công ty tài chính do đặc thù quản trị riêng biệt.
1.1 Lý do chọn đề tài
Nghiên cứu được thúc đẩy bởi tầm quan trọng của điều chỉnh lợi nhuận trong việc ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính. Các vụ bê bối kế toán như Enron và WorldCom đã làm nổi bật sự cần thiết của việc hiểu rõ ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến chất lượng lợi nhuận. Tại Việt Nam, thị trường chứng khoán còn non trẻ, các nghiên cứu về điều chỉnh lợi nhuận còn hạn chế, đặc biệt là về ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
Luận án nhằm hệ thống hóa lý thuyết về ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến điều chỉnh lợi nhuận, đánh giá thực tiễn tại các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam, và đề xuất các khuyến nghị chính sách.
II. Cơ sở lý thuyết
Chương này trình bày các lý thuyết nền tảng về điều chỉnh lợi nhuận và cấu trúc sở hữu, bao gồm các định nghĩa, phân loại, và phương pháp đo lường. Các lý thuyết như Lý thuyết người đại diện (Agency theory), Lý thuyết người quản gia (Stewardship theory), và Lý thuyết thông tin bất đối xứng (Asymmetry information theory) được sử dụng để giải thích mối quan hệ giữa cấu trúc sở hữu và điều chỉnh lợi nhuận.
2.1 Định nghĩa điều chỉnh lợi nhuận
Điều chỉnh lợi nhuận được định nghĩa là quá trình can thiệp có chủ ý vào báo cáo tài chính để đạt được mức lợi nhuận mong muốn. Có hai cách thức chính: điều chỉnh lợi nhuận dựa trên cơ sở dồn tích (AEM) và điều chỉnh lợi nhuận thực tế (REM).
2.2 Cấu trúc sở hữu
Cấu trúc sở hữu đề cập đến sự phân bổ quyền sở hữu trong công ty, bao gồm sở hữu nhà nước, sở hữu tổ chức, sở hữu cá nhân, và sở hữu nước ngoài. Mỗi loại hình sở hữu có ảnh hưởng khác nhau đến chất lượng lợi nhuận.
III. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phương pháp định lượng để phân tích dữ liệu từ các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn 2000-2019. Các mô hình hồi quy được sử dụng để đo lường điều chỉnh lợi nhuận và đánh giá ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu.
3.1 Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện qua hai bước: đo lường điều chỉnh lợi nhuận bằng các mô hình hồi quy và phân tích ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu bằng hồi quy đa biến.
3.2 Dữ liệu nghiên cứu
Dữ liệu được thu thập từ các báo cáo tài chính của các công ty phi tài chính niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Mẫu nghiên cứu bao gồm các công ty có đủ dữ liệu trong giai đoạn 2000-2019.
IV. Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng cấu trúc sở hữu có ảnh hưởng đáng kể đến điều chỉnh lợi nhuận. Cụ thể, sở hữu nhà nước và sở hữu tổ chức có xu hướng giảm thiểu điều chỉnh lợi nhuận, trong khi sở hữu cá nhân và sở hữu nước ngoài có thể làm tăng điều chỉnh lợi nhuận.
4.1 Ảnh hưởng của sở hữu nhà nước
Sở hữu nhà nước có tác động tích cực đến chất lượng lợi nhuận, giảm thiểu điều chỉnh lợi nhuận do sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan quản lý.
4.2 Ảnh hưởng của sở hữu tổ chức
Sở hữu tổ chức cũng có tác động tích cực, giúp giảm điều chỉnh lợi nhuận nhờ vào khả năng giám sát và kiểm soát hiệu quả.
V. Khuyến nghị và kết luận
Luận án đề xuất các khuyến nghị nhằm nâng cao nhận thức về ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến chất lượng lợi nhuận, cải thiện công bố thông tin, và lựa chọn cấu trúc sở hữu phù hợp để hạn chế điều chỉnh lợi nhuận.
5.1 Khuyến nghị chính sách
Các cơ quan quản lý nên tăng cường giám sát và yêu cầu công bố thông tin minh bạch hơn để giảm thiểu điều chỉnh lợi nhuận.
5.2 Hạn chế của nghiên cứu
Nghiên cứu chỉ tập trung vào các công ty phi tài chính niêm yết, do đó kết quả có thể không đại diện cho toàn bộ thị trường chứng khoán Việt Nam.
