Tổng quan nghiên cứu

Việc áp dụng hệ thống quản lý văn bản và hồ sơ điện tử (Electronic Document and Records Management System - EDRMS) là một trong những nội dung trọng yếu của cải cách hành chính nhằm hướng tới xây dựng chính phủ điện tử. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại Ủy ban Nhân dân (UBND) quận Bình Thạnh, việc triển khai hệ thống này đang được đẩy mạnh nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành và cung cấp dịch vụ công. Theo khảo sát với 193 cán bộ công chức tại UBND quận Bình Thạnh, nghiên cứu tập trung phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của việc áp dụng hệ thống quản lý văn bản và hồ sơ điện tử trong giai đoạn 2016-2020.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố tác động chính đến hiệu quả triển khai hệ thống, đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả ứng dụng hệ thống tại UBND quận Bình Thạnh. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số và xây dựng chính phủ điện tử, góp phần nâng cao năng lực quản lý hành chính, giảm thiểu thủ tục hành chính phức tạp, tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào đội ngũ cán bộ công chức tại UBND quận Bình Thạnh, không đi sâu vào các yếu tố kỹ thuật chuyên sâu như cấu hình phần cứng hay phương pháp mã hóa chữ ký số. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách và quản lý dự án ứng dụng CNTT trong lĩnh vực hành chính công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý hệ thống thông tin trong tổ chức, đặc biệt là các lý thuyết về tác động của công nghệ thông tin (CNTT) đến hiệu suất tổ chức và quản lý thay đổi. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Hệ thống quản lý văn bản và hồ sơ điện tử (EDRMS): Là phần mềm ứng dụng quản lý, xử lý văn bản điện tử và hồ sơ trên môi trường mạng, hỗ trợ lưu trữ, truy xuất, chia sẻ thông tin với kiểm soát phiên bản và bảo mật.
  • Sự ủng hộ của cấp lãnh đạo: Vai trò của lãnh đạo trong việc tạo môi trường thuận lợi, chỉ đạo và thúc đẩy nhân viên chấp nhận hệ thống mới.
  • Quy trình quản lý văn bản, hồ sơ điện tử: Các nguyên tắc, quy định về khởi tạo, xử lý, lưu trữ và bảo quản văn bản, hồ sơ điện tử.
  • Sự hợp tác, tham gia của các phòng ban: Mức độ phối hợp, tham gia của các bộ phận liên quan trong tổ chức để đảm bảo triển khai hiệu quả hệ thống.
  • Nhận thức, thực hành của cán bộ công chức: Kiến thức, kỹ năng và thái độ của người dùng đối với hệ thống.
  • Công nghệ: Tính sẵn sàng, hiệu quả, tính thân thiện và tích hợp của hệ thống công nghệ thông tin.

Khung lý thuyết được xây dựng dựa trên tổng hợp các nghiên cứu quốc tế và trong nước, đồng thời điều chỉnh phù hợp với bối cảnh thực tiễn tại UBND quận Bình Thạnh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nghiên cứu định tính: Phỏng vấn sâu 10 người gồm 5 lãnh đạo quản lý và 5 cán bộ công chức nhằm điều chỉnh thang đo và làm rõ các yếu tố ảnh hưởng trong bối cảnh cụ thể.
  • Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu qua bảng câu hỏi khảo sát 193 cán bộ công chức đang sử dụng hệ thống quản lý văn bản và hồ sơ điện tử tại UBND quận Bình Thạnh.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS 20 với các bước:

  • Kiểm định độ tin cậy bằng Cronbach’s Alpha (các thang đo đều đạt trên 0.7, đảm bảo độ tin cậy cao).
  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các biến độc lập và biến phụ thuộc.
  • Phân tích hồi quy bội để đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến sự thành công của việc áp dụng hệ thống.
  • Kiểm định sự khác biệt theo các biến định tính như giới tính, độ tuổi, trình độ học vấn, chức danh, phòng ban và thâm niên công tác.

Thời gian nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2018-2019, phù hợp với kế hoạch phát triển ứng dụng CNTT của UBND quận Bình Thạnh giai đoạn 2016-2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Sự ủng hộ của cấp lãnh đạo có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự thành công của việc áp dụng hệ thống quản lý văn bản và hồ sơ điện tử với hệ số hồi quy beta đạt khoảng 0.35, mức ý nghĩa p < 0.01. Khoảng 85% cán bộ công chức đánh giá sự quan tâm, chỉ đạo của lãnh đạo là yếu tố then chốt thúc đẩy việc áp dụng hệ thống.

  2. Quy trình quản lý văn bản, hồ sơ điện tử được cải tiến phù hợp với hệ thống mới có tác động tích cực với hệ số beta khoảng 0.28, p < 0.05. Khoảng 78% người tham gia khảo sát cho biết quy trình được chuẩn hóa, giảm thiểu các bước thừa, góp phần nâng cao hiệu quả xử lý công việc.

  3. Sự hợp tác, tham gia của các phòng ban đóng vai trò quan trọng với hệ số beta 0.22, p < 0.05. Khoảng 70% cán bộ công chức nhận thấy sự phối hợp liên phòng ban giúp giải quyết nhanh các vướng mắc trong quá trình sử dụng hệ thống.

  4. Nhận thức và thực hành của cán bộ công chức có ảnh hưởng đáng kể với hệ số beta 0.20, p < 0.05. Khoảng 65% người dùng được đào tạo bài bản, có thái độ tích cực và thực hành đúng quy trình khi sử dụng hệ thống.

  5. Công nghệ với tính năng thân thiện, ổn định và tích hợp tốt cũng góp phần vào thành công với hệ số beta 0.18, p < 0.05. Khoảng 60% cán bộ đánh giá hệ thống đáp ứng tốt yêu cầu công việc, ít xảy ra lỗi kỹ thuật.

Mô hình hồi quy bội giải thích được khoảng 62% biến thiên của sự thành công trong việc áp dụng hệ thống quản lý văn bản và hồ sơ điện tử tại UBND quận Bình Thạnh.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự ủng hộ của cấp lãnh đạo là yếu tố quyết định hàng đầu, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế như của Nguyen và Swatman (2009) và Abdulkadhim và cộng sự (2015). Lãnh đạo có vai trò tạo động lực, chỉ đạo và tháo gỡ khó khăn, giúp cán bộ công chức nhận thức rõ giá trị của hệ thống.

Quy trình quản lý văn bản, hồ sơ điện tử được chuẩn hóa và cải tiến giúp giảm thiểu các bước thủ công, tăng tính minh bạch và hiệu quả xử lý công việc. Điều này đồng thuận với quan điểm của Hans (2003) về vai trò của tái cấu trúc quy trình trong chuyển đổi số.

Sự hợp tác giữa các phòng ban tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi thông tin, phối hợp xử lý công việc, giảm thiểu sự trùng lặp và sai sót. Đây là yếu tố được McLeod và cộng sự (2010) nhấn mạnh trong nghiên cứu về EDRMS.

Nhận thức và thực hành của cán bộ công chức phản ánh mức độ sẵn sàng và khả năng thích nghi với công nghệ mới. Việc đào tạo liên tục và hỗ trợ kỹ thuật là cần thiết để duy trì sự cam kết và hiệu quả sử dụng hệ thống.

Yếu tố công nghệ, mặc dù có ảnh hưởng thấp hơn so với các yếu tố con người và quy trình, nhưng vẫn là nền tảng kỹ thuật quan trọng đảm bảo hệ thống vận hành ổn định, thân thiện và tích hợp tốt với các hệ thống khác.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng tương đối của từng yếu tố, bảng phân tích hồi quy chi tiết và biểu đồ phân phối đánh giá sự thành công theo từng nhóm đối tượng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường sự ủng hộ và chỉ đạo quyết liệt từ cấp lãnh đạo: Lãnh đạo UBND quận Bình Thạnh cần tiếp tục thể hiện cam kết mạnh mẽ, ban hành các chỉ thị, kế hoạch cụ thể nhằm thúc đẩy việc áp dụng hệ thống quản lý văn bản và hồ sơ điện tử. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng tới.

  2. Chuẩn hóa và cải tiến quy trình quản lý văn bản, hồ sơ điện tử: Rà soát, đơn giản hóa các quy trình hiện hành, loại bỏ các bước thừa, đồng thời xây dựng quy định rõ ràng về trách nhiệm và thời gian xử lý. Chủ thể thực hiện: Phòng Quản lý hành chính và các phòng ban liên quan, trong 12 tháng tới.

  3. Thúc đẩy sự hợp tác, tham gia của các phòng ban: Tổ chức các buổi đào tạo, hội thảo liên phòng để nâng cao nhận thức, chia sẻ kinh nghiệm và phối hợp giải quyết các khó khăn trong quá trình sử dụng hệ thống. Thời gian: liên tục hàng quý.

  4. Nâng cao nhận thức và kỹ năng của cán bộ công chức: Đầu tư chương trình đào tạo bài bản, hỗ trợ kỹ thuật kịp thời, xây dựng hệ thống trợ giúp trực tuyến và offline để cán bộ dễ dàng tiếp cận và sử dụng hiệu quả hệ thống. Thời gian: triển khai trong 6 tháng đầu năm.

  5. Cải thiện và nâng cấp công nghệ hệ thống: Đảm bảo hệ thống có tính ổn định cao, giao diện thân thiện, tích hợp tốt với các phần mềm khác, đồng thời nâng cao bảo mật và khả năng truy xuất hồ sơ. Chủ thể: Ban CNTT UBND quận, phối hợp với nhà cung cấp, trong vòng 12 tháng.

Các giải pháp trên cần được phối hợp đồng bộ, có sự giám sát và đánh giá định kỳ để đảm bảo tiến độ và hiệu quả thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các cơ quan hành chính nhà nước: Giúp hiểu rõ các yếu tố then chốt ảnh hưởng đến thành công của việc áp dụng hệ thống quản lý văn bản và hồ sơ điện tử, từ đó xây dựng chính sách và chỉ đạo phù hợp.

  2. Nhà quản lý dự án CNTT trong khu vực công: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế, triển khai và giám sát các dự án ứng dụng CNTT trong quản lý hành chính, đặc biệt là các dự án liên quan đến chính phủ điện tử.

  3. Cán bộ công chức và nhân viên văn thư: Nâng cao nhận thức, kỹ năng và thái độ trong việc sử dụng hệ thống quản lý văn bản và hồ sơ điện tử, góp phần nâng cao hiệu quả công việc hàng ngày.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công, công nghệ thông tin: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực tiễn trong lĩnh vực ứng dụng CNTT trong quản lý hành chính công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hệ thống quản lý văn bản và hồ sơ điện tử là gì?
    Là phần mềm ứng dụng giúp quản lý, xử lý, lưu trữ và truy xuất văn bản, hồ sơ điện tử trong tổ chức, hỗ trợ nâng cao hiệu quả công tác quản lý và điều hành.

  2. Yếu tố nào quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự thành công của việc áp dụng hệ thống?
    Sự ủng hộ của cấp lãnh đạo được xác định là yếu tố quan trọng nhất, tạo động lực và môi trường thuận lợi cho việc triển khai hệ thống.

  3. Làm thế nào để nâng cao nhận thức và kỹ năng của cán bộ công chức khi áp dụng hệ thống?
    Thông qua các chương trình đào tạo bài bản, hỗ trợ kỹ thuật liên tục và xây dựng hệ thống trợ giúp người dùng hiệu quả.

  4. Tại sao quy trình quản lý văn bản cần được cải tiến khi áp dụng hệ thống điện tử?
    Quy trình chuẩn hóa, đơn giản giúp giảm thiểu các bước thừa, tăng tính minh bạch và hiệu quả xử lý công việc, phù hợp với môi trường số hóa.

  5. Làm sao để đảm bảo sự hợp tác hiệu quả giữa các phòng ban trong quá trình áp dụng hệ thống?
    Tổ chức các buổi trao đổi, đào tạo liên phòng, xây dựng cơ chế phối hợp rõ ràng và khuyến khích sự tham gia tích cực của các bên liên quan.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định năm yếu tố chính ảnh hưởng đến sự thành công của việc áp dụng hệ thống quản lý văn bản và hồ sơ điện tử tại UBND quận Bình Thạnh: sự ủng hộ của cấp lãnh đạo, quy trình quản lý văn bản, sự hợp tác của các phòng ban, nhận thức và thực hành của cán bộ công chức, và công nghệ.
  • Mô hình hồi quy bội giải thích khoảng 62% biến thiên của sự thành công, cho thấy tính phù hợp và thực tiễn của nghiên cứu.
  • Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ các yếu tố then chốt, từ đó đề xuất các giải pháp quản trị nhằm nâng cao hiệu quả ứng dụng hệ thống trong công tác cải cách hành chính.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, giám sát và đánh giá định kỳ để đảm bảo tiến độ và hiệu quả.
  • Khuyến khích các cơ quan hành chính nhà nước khác tham khảo và áp dụng mô hình nghiên cứu để nâng cao hiệu quả chuyển đổi số và xây dựng chính phủ điện tử.

Hãy bắt đầu hành trình chuyển đổi số hiệu quả bằng việc áp dụng các giải pháp quản lý văn bản và hồ sơ điện tử phù hợp ngay hôm nay!