Xu Hướng Nhiễm HIV và Một Số Yếu Tố Liên Quan Ở Nam Quan Hệ Tình Dục Đồng Giới Tại Cần Thơ, An Giang (2017-2020)

Tình hình HIV/AIDS toàn cầu vẫn còn phức tạp, mặc dù đã có nhiều tiến bộ trong việc kiểm soát dịch bệnh. Châu Á - Thái Bình Dương ghi nhận sự gia tăng số ca nhiễm mới trong nhóm MSM. Việt Nam không nằm ngoài xu hướng này. Theo UNAIDS, ước tính số người hiện nhiễm HIV trên toàn thế giới là 37,7 triệu người. Tuy nhiên, số ca nhiễm mới HIV năm 2020 là khoảng 1,5 triệu người và giảm so với đỉnh dịch năm 1997. Số ca nhiễm mới ở nhiều quốc gia có gánh nặng về HIV/AIDS đã giảm đáng kể, giảm mạnh nhất tại tại Đông và Nam Châu Phi. Ngược lại, tại một số khu vực ghi nhận số ca nhiễm mới năm 2020 so với năm 2010 tăng ở miền đông Châu Âu và Trung Á, tăng ở Trung Đông và Bắc Phi.

Việt Nam đang đối mặt với sự thay đổi trong xu hướng dịch HIV, với sự gia tăng tỷ lệ nhiễm trong nhóm MSM. Tỷ lệ hiện nhiễm HIV trong nhóm MSM tăng rõ rệt, từ 2,9% năm 2012 lên 13,8% năm 2020. Trong khi đó, tỷ lệ này trong nhóm nghiện chính ma túy (NCMT) là 12,7% và nhóm phụ nữ bán dâm chỉ chiếm 3,1%. Số trường hợp nhiễm HIV phát hiện hàng năm có chiều hướng tăng, đặc biệt ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Nghiên cứu ước tính kích thước quần thể nhóm MSM tại Việt Nam năm 2018 ghi nhận có 178. Tỷ lệ MSM trong nhóm nam giới trưởng thành lứa tuổi 15-49 ở Việt Nam là 0,68%.

Các hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV bao gồm quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su, quan hệ tình dục qua đường hậu môn, quan hệ tình dục với nhiều bạn tình và sử dụng ma túy. Các bằng chứng gần đây cho thấy sử dụng chemsex (sử dụng chất kích thích mephedrone, methamphetamine tinh thể và GHB/ GBL để tăng cường và kéo dài hoạt động tình dục) ngày càng gia tăng trong nhóm MSM. Chemsex có liên quan đến một số hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV như nhiều bạn tình, QHTD tập thể và QHTD không dùng BCS.

Kiến thức hạn chế về HIV/AIDS và thái độ sai lệch về phòng ngừa cũng góp phần làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Nhiều MSM có thể không nhận thức đầy đủ về các yếu tố nguy cơ hoặc không tin rằng họ có nguy cơ lây nhiễm HIV. Việc cải thiện kiến thức và thay đổi thái độ là rất quan trọng để thúc đẩy các hành vi an toàn hơn.

Việc tiếp cận xét nghiệm HIV sớm và điều trị bằng thuốc kháng vi rút (ARV) là rất quan trọng để giảm lây lan HIV. Cần mở rộng các dịch vụ xét nghiệm HIV thân thiện và dễ tiếp cận cho MSM, đồng thời đảm bảo rằng những người nhiễm HIV được tiếp cận với điều trị ARV kịp thời. Cần kết nối chương trình điều trị dự phòng lây nhiễm HIV - PrEP và điều trị ARV.

Các chương trình can thiệp hành vi cần tập trung vào việc thay đổi hành vi nguy cơ và thúc đẩy các hành vi an toàn hơn. Các chương trình này có thể bao gồm giáo dục về HIV/AIDS, tư vấn cá nhân và nhóm, và cung cấp các nguồn lực hỗ trợ. Chú trọng các hoạt động trên nền tảng mạng xã hội, cung cấp các dịch vụ dự phòng dễ tiếp cận, phát hiện sớm, điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Nghiên cứu cho thấy một tỷ lệ đáng kể MSM tại Cần Thơ và An Giang nhiễm HIV. Nhiễm HIV tập trung cao ở nhóm MSM trẻ tuổi (dưới 25 tuổi), tuy nhiên, MSM từ 25 tuổi trở lên có xu hướng nhiễm HIV gia tăng. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của các can thiệp nhắm mục tiêu cụ thể đến các nhóm tuổi khác nhau.

Kết quả nghiên cứu cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa hành vi nguy cơ và tình trạng nhiễm HIV. Tỷ lệ MSM có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV (quan hệ tình dục sớm, bán dâm, quan hệ tình dục tập thể, quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su, sử dụng ma tuý) cao và gia tăng. Việc giảm thiểu các hành vi nguy cơ là rất quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của HIV trong nhóm MSM.

Yếu tố cấp tỉnh (tỷ lệ dân số thành thị) có thể ảnh hưởng đến nguy cơ nhiễm HIV trong nhóm MSM. Các khu vực đô thị có thể có các yếu tố nguy cơ khác nhau so với các khu vực nông thôn, chẳng hạn như mật độ dân số cao hơn và khả năng tiếp cận dịch vụ hạn chế.

Hành vi tìm kiếm bạn tình đồng giới qua mạng xã hội và tình trạng mắc giang mai cũng liên quan đến tăng nguy cơ nhiễm HIV trong nhóm MSM. Những phát hiện này nhấn mạnh sự cần thiết của các can thiệp nhắm mục tiêu đến các nhóm có nguy cơ cao.

Nâng cao nhận thức về HIV/AIDS và giảm kỳ thị đối với MSM là rất quan trọng để thúc đẩy các hành vi an toàn hơn và cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ. Cần triển khai các chiến dịch truyền thông hiệu quả để nâng cao nhận thức và giảm kỳ thị.

Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các can thiệp phòng ngừa HIV mới và hiệu quả hơn là rất quan trọng để đạt được mục tiêu chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030. Nghiên cứu có thể giúp xác định các yếu tố nguy cơ mới và các can thiệp hiệu quả nhất.