Luận văn thạc sĩ về việc xoá án tích theo quy định của Bộ luật hình sự năm 2015

Khái niệm án tích là một khái niệm chưa được định nghĩa cụ thể trong các văn bản pháp lý hiện hành, dẫn đến nhiều quan điểm khác nhau trong giới khoa học luật. Theo một số quan điểm, án tích được hiểu là hậu quả pháp lý của bản án kết tội mà Tòa án tuyên đối với người phạm tội. Án tích không chỉ là một đặc điểm về nhân thân mà còn là yếu tố ảnh hưởng đến quyền lợi của người bị kết án. Việc hiểu rõ khái niệm án tích giúp định hình các quy định về xóa án tích trong Bộ luật Hình sự 2015. Theo đó, xóa án tích là một quy trình pháp lý cho phép người bị kết án được coi như chưa từng bị kết án, từ đó khôi phục quyền lợi và danh dự của họ. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo điều kiện cho người phạm tội tái hòa nhập cộng đồng. Theo khoản 1 Điều 69 Bộ luật Hình sự 2015, người được xóa án tích sẽ không còn bị coi là có án tích, điều này giúp giảm bớt gánh nặng tâm lý và xã hội cho người đã chấp hành xong hình phạt. Do đó, việc nghiên cứu và phân tích các quy định về xóa án tích là cần thiết để đảm bảo quyền lợi cho người bị kết án.

Bộ luật Hình sự 2015 đã có những điều chỉnh quan trọng liên quan đến quy định xóa án tích so với các quy định trước đó. Lịch sử lập pháp về xóa án tích cho thấy sự phát triển trong tư duy pháp lý, từ việc coi án tích là một yếu tố tiêu cực đến việc xem xét xóa án tích như một cơ hội cho người đã phạm tội. Theo quy định tại Điều 69, 70 và 107 của Bộ luật Hình sự 2015, có năm trường hợp mà người bị kết án không còn bị coi là có án tích, bao gồm những trường hợp như bị kết án do lỗi vô ý, được miễn hình phạt, hoặc dưới 18 tuổi. Những quy định này không chỉ giúp thu hẹp phạm vi án tích mà còn thể hiện sự nhân đạo trong chính sách hình sự của Nhà nước, nhằm tạo điều kiện cho người bị kết án tái hòa nhập. Việc nghiên cứu các quy định này cho phép đánh giá tính hợp lý và tính khả thi trong thực tiễn áp dụng, đồng thời chỉ ra những bất cập cần khắc phục để bảo vệ quyền lợi của người bị kết án.

Thực tiễn áp dụng quy định xóa án tích theo Bộ luật Hình sự 2015 cho thấy nhiều khó khăn và bất cập trong quá trình thực hiện. Một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng này bao gồm sự thiếu đồng bộ giữa các quy định pháp luật, sự chưa rõ ràng trong việc xác định thời gian xóa án tích, và sự thiếu thống nhất trong việc thực hiện giữa các cơ quan chức năng. Những bất cập này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của người bị kết án mà còn làm giảm hiệu quả của chính sách hình sự. Để khắc phục tình trạng này, cần có những kiến nghị cụ thể như cải thiện quy định về thời gian xóa án tích, tăng cường công tác hướng dẫn và đào tạo cho cán bộ tư pháp, và xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ hơn trong việc thực hiện các quy định về xóa án tích. Những kiến nghị này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật mà còn góp phần bảo vệ quyền lợi cho người đã từng phạm tội, tạo điều kiện cho họ có cơ hội tái hòa nhập xã hội.