Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường nguồn nhân lực giáo dục đại học, việc quản trị hiệu quả nguồn nhân lực trở thành yếu tố sống còn đối với các cơ sở đào tạo, đặc biệt là các trường đại học tư thục. Trường Đại học Quang Trung (QTU) tại Bình Định, một trường đại học tư thục đa ngành được thành lập từ năm 2006, đang đối mặt với nhiều thách thức như tuyển sinh giảm sút, chất lượng đào tạo chưa cao và sự bất ổn trong đời sống người lao động. Theo thống kê, trong giai đoạn 2019-2021, số lượng sinh viên tuyển mới chỉ dao động từ 41 đến 110 sinh viên mỗi năm, thấp hơn nhiều so với tiềm năng đào tạo của trường. Đời sống và tâm lý người lao động còn nhiều bất ổn, một phần do công tác quản trị nhân lực chưa hiệu quả, đặc biệt là trong công tác đánh giá kết quả thực hiện công việc.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xây dựng hệ thống chỉ số đánh giá hiệu quả công việc (KPI) phù hợp với đặc thù của Trường Đại học Quang Trung nhằm nâng cao hiệu quả quản trị nguồn nhân lực và cải thiện chất lượng đào tạo. Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng công tác đánh giá kết quả thực hiện công việc của người lao động tại QTU trong giai đoạn 2019-2021, đồng thời đề xuất các giải pháp xây dựng và triển khai hệ thống KPI hiệu quả đến năm 2025 và những năm tiếp theo. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp một công cụ quản trị nhân lực khoa học, minh bạch, giúp nhà trường tối ưu hóa năng lực tổ chức, thu hút và giữ chân nhân tài, từ đó góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: Hệ thống chỉ số đánh giá hiệu quả công việc KPI (Key Performance Indicator) và mô hình Thẻ điểm cân bằng BSC (Balanced Scorecard).

  • KPI là các chỉ số đo lường hiệu suất trọng yếu, phản ánh mức độ hoàn thành mục tiêu công việc của cá nhân, bộ phận và tổ chức. KPI được thiết kế theo nguyên tắc SMART (Cụ thể, Đo lường được, Có thể đạt được, Thực tế, Có thời hạn) nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong đánh giá. KPI được phân loại thành KPI chiến lược (liên quan đến mục tiêu dài hạn) và KPI chiến thuật (liên quan đến các hoạt động cụ thể nhằm đạt mục tiêu chiến lược).

  • BSC là công cụ quản trị chiến lược giúp chuyển hóa tầm nhìn và chiến lược của tổ chức thành các mục tiêu cụ thể trên bốn phương diện: Tài chính, Khách hàng (sinh viên), Quy trình nội bộ và Học hỏi phát triển. BSC và KPI có mối quan hệ chặt chẽ, trong đó BSC xác định mục tiêu chiến lược, còn KPI là thước đo hiệu quả thực hiện các mục tiêu đó.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: Đánh giá kết quả thực hiện công việc, KPI và BSC. Ngoài ra, các nguyên tắc thiết kế KPI như trọng tâm và cân bằng, nguyên tắc “thác đổ” (phân bổ từ trên xuống dưới), và nguyên tắc theo dõi, đo đếm được cũng được áp dụng để xây dựng hệ thống đánh giá phù hợp với đặc thù của QTU.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng nhằm đảm bảo tính khách quan và toàn diện.

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo hoạt động, nguồn nhân lực và kết quả thực hiện công việc của QTU giai đoạn 2019-2021, do Phòng Tổ chức Hành chính cung cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua phỏng vấn sâu với lãnh đạo, cán bộ và người lao động tại QTU trong khoảng thời gian từ tháng 8 đến tháng 12 năm 2021.

  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu được làm sạch, nhập liệu và xử lý bằng phần mềm Excel và SPSS. Phân tích dữ liệu bao gồm phân tích mô tả (bảng biểu, tỷ lệ phần trăm), phân tích so sánh theo thời gian (biến động qua các năm), phân tích cấu trúc và kiểm định độ tin cậy các thang đo. Phương pháp định tính được sử dụng để tổng hợp, diễn giải các tiêu chí đánh giá và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc triển khai KPI.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu khảo sát 55 cán bộ, giảng viên đang công tác tại QTU, đại diện cho các khối giảng dạy, phục vụ giảng dạy và phòng ban chức năng. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện kết hợp với phỏng vấn sâu nhằm đảm bảo thu thập được thông tin đa chiều.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ 2019-2021; thu thập dữ liệu sơ cấp từ tháng 8 đến tháng 12/2021; đề xuất giải pháp và xây dựng hệ thống KPI hướng đến năm 2025 và các năm tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng hệ thống đánh giá hiện tại còn nhiều hạn chế: Kết quả khảo sát 55 cán bộ, giảng viên cho thấy hệ thống đánh giá thành tích công tác của QTU được đánh giá thấp về tính khoa học (Mean = 1,95/5) và mức độ cập nhật, bổ sung (Mean = 2,51/5). Hệ thống chưa tạo được sự tin tưởng và động lực cho người lao động.

  2. Cơ cấu nhân sự và trình độ chuyên môn chưa đồng đều: Trong tổng số 157 người lao động, nhóm tuổi từ 30 đến 50 chiếm 77,07%, lực lượng giảng viên có trình độ Thạc sĩ chiếm gần 73%, tuy đạt chuẩn nhưng còn hạn chế về kinh nghiệm và chuyên môn sâu, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo.

  3. Cơ sở vật chất và tài chính còn hạn chế: Tổng diện tích đất hơn 8 ha với hệ thống phòng học, thí nghiệm, thư viện đáp ứng quy mô đào tạo khoảng 10.000 sinh viên, tuy nhiên nguồn thu chủ yếu từ học phí và các hoạt động đào tạo đang bị ảnh hưởng do số lượng sinh viên tuyển mới thấp (41-110 sinh viên/năm trong giai đoạn 2019-2021).

  4. Tuyển sinh có dấu hiệu khởi sắc nhưng còn khiêm tốn: Số lượng sinh viên tuyển mới tăng từ 41 (2019) lên 110 (2020) và 100 (2021), tuy nhiên vẫn thấp so với tiềm năng và mục tiêu phát triển của trường.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến hiệu quả đánh giá công việc thấp là do hệ thống KPI hiện tại chưa được xây dựng và áp dụng một cách khoa học, thiếu sự liên kết chặt chẽ với chiến lược phát triển của trường. Việc đánh giá còn mang tính cảm tính, chủ quan, chưa phản ánh đúng năng lực và kết quả thực tế của người lao động, dẫn đến giảm động lực làm việc và khó thu hút, giữ chân nhân tài.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục đại học, việc áp dụng KPI và BSC đã được chứng minh là công cụ hiệu quả giúp nâng cao chất lượng quản trị và đào tạo. Tuy nhiên, đặc thù của các trường đại học tư thục như QTU với nguồn lực hạn chế, biến động nhân sự và áp lực tài chính đòi hỏi hệ thống KPI phải được thiết kế phù hợp, linh hoạt và có sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện mức độ hài lòng với hệ thống đánh giá hiện tại, bảng phân bố nhân sự theo độ tuổi và trình độ, cũng như biểu đồ tăng trưởng tuyển sinh qua các năm để minh họa rõ nét thực trạng và xu hướng phát triển.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và mô tả công việc rõ ràng

    • Xây dựng bản mô tả công việc chi tiết cho từng vị trí, đảm bảo phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và mục tiêu chiến lược của trường.
    • Thời gian thực hiện: 2023-2024.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp Phòng Tổ chức Hành chính.
  2. Xây dựng hệ thống KPI theo nguyên tắc SMART và liên kết với BSC

    • Thiết kế các chỉ số KPI cụ thể, đo lường được, có trọng số phù hợp cho từng bộ phận và cá nhân, đảm bảo kết nối chặt chẽ với mục tiêu chiến lược của trường.
    • Thời gian thực hiện: 2023-2025.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, chuyên gia tư vấn và các trưởng bộ phận.
  3. Đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng áp dụng KPI cho cán bộ, giảng viên

    • Tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo nhằm nâng cao hiểu biết về KPI, cách thức đánh giá và sử dụng kết quả đánh giá để cải tiến công việc.
    • Thời gian thực hiện: 2023-2024.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo Sau đại học, Phòng Tổ chức Hành chính.
  4. Liên kết kết quả đánh giá KPI với chính sách đãi ngộ, lương thưởng

    • Xây dựng cơ chế thưởng phạt minh bạch dựa trên kết quả KPI nhằm tạo động lực làm việc và giữ chân nhân tài.
    • Thời gian thực hiện: 2024-2025.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Tài chính Kế toán.
  5. Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu và phần mềm quản lý KPI

    • Triển khai phần mềm quản lý KPI để theo dõi, cập nhật và báo cáo kết quả đánh giá một cách tự động, chính xác và kịp thời.
    • Thời gian thực hiện: 2024-2025.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Công nghệ Thông tin phối hợp Phòng Tổ chức Hành chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các trường đại học tư thục

    • Lợi ích: Hiểu rõ cách xây dựng và triển khai hệ thống KPI phù hợp với đặc thù trường tư thục, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị nhân lực và chất lượng đào tạo.
  2. Phòng Tổ chức Hành chính và Quản lý nhân sự các cơ sở giáo dục

    • Lợi ích: Áp dụng các phương pháp đánh giá công việc khoa học, minh bạch, giúp cải tiến quy trình đánh giá và phát triển nguồn nhân lực.
  3. Giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Nắm bắt được vai trò và cách thức tham gia vào hệ thống đánh giá hiệu quả công việc, từ đó nâng cao năng lực cá nhân và đóng góp vào sự phát triển chung.
  4. Chuyên gia tư vấn quản trị nhân sự và phát triển tổ chức

    • Lợi ích: Có cơ sở lý luận và thực tiễn để tư vấn, thiết kế hệ thống KPI phù hợp cho các tổ chức giáo dục đại học, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh và đổi mới hiện nay.

Câu hỏi thường gặp

  1. KPI là gì và tại sao lại quan trọng trong đánh giá công việc?
    KPI là các chỉ số đo lường hiệu suất trọng yếu giúp đánh giá mức độ hoàn thành mục tiêu công việc. Chúng giúp tổ chức đo lường chính xác hiệu quả làm việc của cá nhân và bộ phận, từ đó đưa ra các quyết định quản lý phù hợp. Ví dụ, một trường đại học có thể sử dụng KPI về tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng hạn để đánh giá hiệu quả đào tạo.

  2. Làm thế nào để xây dựng KPI phù hợp với đặc thù của trường đại học?
    Cần xác định rõ mục tiêu chiến lược của trường, phân tích chức năng nhiệm vụ của từng bộ phận và cá nhân, sau đó thiết kế các chỉ số đo lường cụ thể, có thể đo đếm được và có thời hạn rõ ràng. Việc này phải tuân thủ nguyên tắc SMART và liên kết với mô hình BSC để đảm bảo tính toàn diện.

  3. Những khó khăn thường gặp khi triển khai hệ thống KPI trong trường đại học là gì?
    Khó khăn bao gồm sự thiếu hiểu biết về KPI của cán bộ, giảng viên; hệ thống đánh giá còn mang tính chủ quan; thiếu công cụ quản lý dữ liệu; và sự thiếu cam kết từ lãnh đạo. Ví dụ, tại QTU, khảo sát cho thấy hệ thống đánh giá hiện tại chưa tạo được sự tin tưởng và động lực cho người lao động.

  4. Làm thế nào để kết quả đánh giá KPI được gắn kết với chính sách đãi ngộ?
    Cần xây dựng cơ chế thưởng phạt minh bạch, trong đó kết quả KPI là căn cứ để điều chỉnh lương, thưởng, đề bạt hoặc đào tạo phát triển. Điều này giúp tạo động lực cho người lao động nỗ lực cải thiện hiệu suất công việc.

  5. Vai trò của lãnh đạo trong việc triển khai hệ thống KPI là gì?
    Lãnh đạo cấp cao phải cam kết và tham gia tích cực trong việc xây dựng, giám sát và điều chỉnh hệ thống KPI. Sự cam kết này tạo niềm tin và môi trường thuận lợi để các bộ phận và cá nhân thực hiện hiệu quả các chỉ tiêu đã đề ra.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về KPI và BSC trong đánh giá kết quả thực hiện công việc, làm rõ vai trò và nguyên tắc thiết kế KPI phù hợp với trường đại học tư thục.
  • Thực trạng tại Trường Đại học Quang Trung cho thấy hệ thống đánh giá hiện tại còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu quản trị nhân lực và phát triển bền vững.
  • Nghiên cứu đã đề xuất quy trình xây dựng và triển khai hệ thống KPI khoa học, liên kết chặt chẽ với chiến lược phát triển của trường, đồng thời gắn kết với chính sách đãi ngộ nhằm nâng cao động lực làm việc.
  • Các giải pháp được đề xuất có tính khả thi, hướng đến cải thiện hiệu quả quản trị nguồn nhân lực và chất lượng đào tạo của QTU trong giai đoạn 2023-2025 và những năm tiếp theo.
  • Khuyến nghị lãnh đạo và các phòng ban liên quan cần phối hợp chặt chẽ, tổ chức đào tạo nâng cao nhận thức và áp dụng công nghệ thông tin để quản lý hiệu quả hệ thống KPI.

Hành động tiếp theo: Ban Giám hiệu QTU nên thành lập Ban Dự án xây dựng hệ thống KPI, phối hợp với chuyên gia tư vấn để triển khai các bước đề xuất, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo nâng cao nhận thức cho cán bộ, giảng viên. Để biết thêm chi tiết và nhận tư vấn chuyên sâu, quý độc giả có thể liên hệ trực tiếp với Phòng Tổ chức Hành chính của Trường Đại học Quang Trung.