Xác Định Lượng Chất Thải Rắn Phát Sinh Từ Một Số Ngành Công Nghiệp Tại Thanh Hóa

Thanh Hóa, với tốc độ phát triển công nghiệp nhanh chóng, đang đối mặt với thách thức lớn từ lượng CTRCN ngày càng gia tăng. Các ngành công nghiệp như may mặc, điện, sản xuất vật liệu xây dựng, thực phẩm (bia, thuốc lá), và lắp ráp ô tô đóng góp đáng kể vào sự tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Tuy nhiên, đồng thời cũng tạo ra áp lực lớn lên hệ thống quản lý chất thải rắn. Cần có những đánh giá chi tiết và cập nhật về lượng CTRCN phát sinh từ từng ngành công nghiệp để có những giải pháp quản lý phù hợp. Sự phát triển mạnh mẽ của tỉnh trong những năm gần đây là kết quả từ những nỗ lực hoạt động kinh tế của nhiều thành phần kinh tế, trong đó cộng đồng doanh nghiệp đóng vai trò rất quan trọng.

Công tác quản lý CTRCN tại Thanh Hóa còn nhiều hạn chế. Hệ thống thu gom và xử lý chưa đáp ứng được yêu cầu, dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Việc phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn còn nhiều bất cập. Cần có sự đầu tư mạnh mẽ hơn vào cơ sở hạ tầng và công nghệ xử lý CTRCN hiện đại, đồng thời nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các doanh nghiệp và cộng đồng về vấn đề này. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, công tác thu gom và xử lý CTRCN vẫn đang còn ở trong tình trạng chưa đáp ứng yêu cầu, đây là nguyên nhân gây ô nhiễm nghiêm trọng môi trường nước, không khí, đất và cảnh quan môi trường, về lâu dài ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.

Việc thu thập số liệu đầu vào chính xác và đầy đủ là yếu tố then chốt để xây dựng bảng IO chất thải rắn tin cậy. Số liệu này bao gồm thông tin về sản lượng của các ngành công nghiệp, lượng nguyên vật liệu sử dụng, và lượng CTRCN phát sinh. Các nguồn dữ liệu có thể bao gồm báo cáo của các doanh nghiệp, số liệu thống kê của các cơ quan quản lý nhà nước, và kết quả khảo sát thực tế. Tham gia đề tài B2017 – BKA – 42 trong phần việc thu thập số liệu tại tỉnh Thanh Hóa, tác giả đã thu thập thông tin cần thiết. Việc thu thập số liệu phải đảm bảo tính chính xác và phù hợp với khung thời gian nghiên cứu.

Hệ số phát thải (HSPT) là một yếu tố quan trọng trong việc ước tính lượng CTRCN phát sinh. HSPT thể hiện lượng chất thải rắn phát sinh trên một đơn vị sản phẩm hoặc giá trị sản xuất của một ngành công nghiệp. Việc xây dựng HSPT cần dựa trên các nghiên cứu thực tế và dữ liệu thống kê, đồng thời cần được điều chỉnh để phản ánh đặc thù của từng ngành công nghiệp tại Thanh Hóa. Tỷ lệ lượng chất thải rắn tính trên đầu sản phẩm càng lớn nếu công nghệ càng lạc hậu. HSPT sẽ được sử dụng để tính toán lượng CTRCN phát sinh từ các ngành công nghiệp.

Việc so sánh lượng CTRCN phát sinh tại Thanh Hóa với số liệu tương ứng trên toàn quốc giúp đánh giá mức độ phát thải và hiệu quả quản lý chất thải rắn của tỉnh. Sự khác biệt về lượng chất thải rắn có thể phản ánh sự khác biệt về công nghệ sản xuất, quy trình quản lý, và chính sách môi trường. Kết quả so sánh này cung cấp thông tin quan trọng để đưa ra các giải pháp cải thiện và nâng cao hiệu quả quản lý CTRCN tại Thanh Hóa. Phân tích đánh giá thực trạng phát triển và phát sinh CTRCN của một số ngành kinh tế tại tỉnh Thanh Hóa, so sánh với toàn quốc.

Phân tích chi tiết lượng CTRCN từ các ngành chủ chốt giúp xác định các nguồn thải chính và tiềm năng tái chế. Ngành may mặc cần tập trung vào việc giảm thiểu lượng vải vụn và tái sử dụng các loại bao bì. Ngành sản xuất vật liệu xây dựng cần có các giải pháp xử lý và tái chế tro xỉ, bùn thải, và phế liệu xây dựng. Ngành thực phẩm và đồ uống cần khuyến khích việc sử dụng bao bì thân thiện với môi trường và tái chế chai lọ. Kết quả tính toán lượng CTRCN phát sinh từ một số ngành công nghiệp dựa vào hệ số phát thải.

So sánh lượng chất thải rắn nguy hại (CTNH) giữa các ngành giúp xác định các ngành có nguy cơ gây ô nhiễm cao và cần có các biện pháp quản lý chặt chẽ. Các ngành công nghiệp hóa chất, điện tử, và luyện kim thường tạo ra lượng CTNH lớn, bao gồm các loại hóa chất độc hại, kim loại nặng, và chất thải điện tử. Việc quản lý CTNH cần tuân thủ các quy định nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn cho môi trường và sức khỏe cộng đồng. Lượng CTNH phát sinh từ một số ngành công nghiệp trên toàn quốc và tỉnh Thanh Hóa cần được so sánh.

Quy hoạch phát triển công nghiệp cần tích hợp yếu tố bảo vệ môi trường, giảm thiểu tối đa lượng CTRCN phát sinh. Cần khuyến khích các ngành công nghiệp sử dụng công nghệ sạch, tiết kiệm tài nguyên, và giảm thiểu chất thải. Việc xây dựng các khu công nghiệp sinh thái cũng là một giải pháp hiệu quả để giảm thiểu tác động môi trường của hoạt động công nghiệp. Cần có những đánh giá tác động môi trường kỹ lưỡng trước khi triển khai các dự án công nghiệp mới để đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường.

Đầu tư công nghệ xử lý CTRCN hiện đại là yếu tố then chốt để giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tận dụng nguồn tài nguyên từ chất thải rắn. Các công nghệ như đốt rác phát điện, sản xuất phân bón từ rác thải hữu cơ, và tái chế nhựa có thể giúp biến CTRCN thành nguồn năng lượng và nguyên liệu có giá trị. Cần có chính sách hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xử lý chất thải rắn hiện đại. Công tác triển khai các quy hoạch quản lý chất thải rắn tại các địa phương còn chậm; việc huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng khu xử lý, nhà máy xử lý chất thải rắn còn gặp nhiều khó khăn.

Cần hoàn thiện chính sách và thể chế về quản lý CTRCN để tạo ra một môi trường pháp lý minh bạch, hiệu quả, và khuyến khích các doanh nghiệp tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường. Cần có các quy định cụ thể về phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý, và tái chế CTRCN. Cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. Song song với đó, hệ thống tổ chức quản lý bắt đầu hình thành và phát triển với các nguyên tắc tương đối cụ thể; căn cứ theo chức năng quản lý và nhiệm vụ được giao, các bộ, ngành liên quan có trách nhiệm quản lý phát sinh của ngành.

Mô hình quản lý CTRCN hiệu quả trong KCN cần dựa trên nguyên tắc giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế và xử lý. Cần khuyến khích các doanh nghiệp phân loại CTRCN tại nguồn và tái sử dụng các loại chất thải rắn có giá trị. Cần xây dựng hệ thống thu gom và vận chuyển CTRCN chuyên nghiệp và đảm bảo an toàn. Cần đầu tư vào các công nghệ xử lý CTRCN hiện đại, như đốt rác phát điện và sản xuất phân bón từ rác thải hữu cơ. Tỷ lệ thu gom CTRCN tại các khu công nghiệp khá cao, đạt trên 90% khối lượng CTRCN phát sinh.

Hợp tác giữa doanh nghiệp và các đơn vị xử lý CTR là yếu tố quan trọng để đảm bảo việc quản lý chất thải rắn được thực hiện một cách chuyên nghiệp và hiệu quả. Doanh nghiệp cần cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác về lượng CTRCN phát sinh, thành phần, và tính chất. Các đơn vị xử lý CTR cần có năng lực và kinh nghiệm để xử lý CTRCN một cách an toàn và đạt tiêu chuẩn môi trường. Cần xây dựng các hợp đồng hợp tác rõ ràng và minh bạch giữa doanh nghiệp và các đơn vị xử lý CTR.

Để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, Thanh Hóa cần hướng tới nền kinh tế tuần hoàn, trong đó CTRCN được coi là một nguồn tài nguyên và được tái sử dụng một cách tối đa. Cần khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng các mô hình kinh doanh tuần hoàn, như sản xuất sạch hơn, tái chế sản phẩm, và kéo dài tuổi thọ sản phẩm. Cần xây dựng các chính sách hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào nền kinh tế tuần hoàn. Phương pháp tiếp cận ứng dụng bảng cân đối liên ngành input – output (bảng IO) trong lĩnh vực môi trường nói chung và quản lý chất thải rắn nói riêng hiện nay đã và đang được nhiều nước trên thế giới quan tâm và áp dụng.

Nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ mới về xử lý CTRCN là yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý chất thải rắn và giảm thiểu tác động môi trường. Cần tập trung vào các công nghệ xử lý CTRCN tiên tiến, như đốt rác phát điện, sản xuất phân bón từ rác thải hữu cơ, và tái chế nhựa. Cần có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ mới về xử lý CTRCN. Tại Việt Nam, bảng WIO đang được nghiên cứu và xây dựng cho Việt Nam trong đề tài có mã số B2017 – BKA – 42 do Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ quản.