I. Tổng Quan Vận Dụng Mác Lênin Tư Tưởng Hồ Chí Minh 1960 1985
Trong thời kỳ đổi mới, Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động. Bài học hàng đầu đưa sự nghiệp đổi mới đến thắng lợi là nhờ kiên định Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Bước vào thế kỷ XXI, Đảng ta tiếp tục nhấn mạnh quyết tâm xây dựng đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa trên nền tảng Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh có sức sống lâu dài và giá trị trường tồn. Từ trước đến nay, chúng ta đã nghiên cứu và từng bước làm sáng tỏ một số khía cạnh. Tuy nhiên, do nhiều lý do khách quan và chủ quan, chúng ta chưa vươn tới tầm tư duy biện chứng trong nghiên cứu khoa học, chưa đi tới tận cùng để làm rõ chân lý, giá trị của Chủ nghĩa Mác - Lênin, cũng như những hạn chế trong lý luận đã bị thực tiễn vượt qua.
1.1. Ý nghĩa của vận dụng Mác Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh
Mục tiêu, lý tưởng của Đảng và dân tộc ta là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Điều này đã được khẳng định từ ngày Đảng ra đời. Trong công cuộc đổi mới, chúng ta đã có những nhận thức mới rất quan trọng trong việc phấn đấu để đạt mục tiêu đó. Cách mạng Việt Nam - cách mạng giải phóng dân tộc và cách mạng xã hội chủ nghĩa thắng lợi vừa nhờ Chủ nghĩa Mác - Lênin vừa nhờ sự vận dụng và phát triển sáng tạo của Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam. Vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu là sự vận dụng Chủ nghĩa Mác - Lênin về cách mạng xã hội chủ nghĩa của Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam như thế nào?
1.2. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu 1960 1985
Trong quá trình giải đáp, cần làm rõ cả hai mặt: nội dung nào, giai đoạn nào Đảng ta vận dụng tốt? Nội dung nào, giai đoạn nào Đảng ta chưa vận dụng tốt? Và kết quả vận dụng tốt thì thành công, vận dụng không tốt thì mắc sai lầm, khuyết điểm như thế nào? Trong công trình nhiều tập của Chương trình khoa học trọng điểm cấp Học viện (2005 - 2007) thì đề tài "Sự vận dụng và phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin của Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam trong cách mạng xã hội chủ nghĩa và trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội thời kỳ trước đổi mới (1960 - 1985)" có một ý nghĩa khoa học và thực tiễn sâu sắc. Những lời kết luận khoa học của đề tài về sự vận dụng và phát triển sáng tạo, cũng như vận dụng sai lầm Chủ nghĩa Mác - Lênin của Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam trong công cuộc 20 năm xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và 10 năm xây dựng chủ nghĩa xã hội trên phạm vi cả nước sẽ được tiếp tục soi rọi vào công cuộc đổi mới mà Đảng và dân tộc ta đang tiếp tục tiến hành.
II. Thách Thức Vận Dụng Mác Lênin Giai Đoạn 1960 1985 Tìm Hiểu Ngay
Cách mạng xã hội chủ nghĩa và sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội chứa đựng nhiều nội dung rộng lớn. Đó là việc xác định con đường phát triển của cách mạng Việt Nam, trong đó có nội dung quan trọng là thời kỳ quá độ. Trong cách mạng xã hội chủ nghĩa, phải làm rõ được sự kết hợp chặt chẽ giữa cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội, trong đó xây dựng là chủ yếu với tất cả các mặt: kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội, xây dựng con người mới, lối sống mới, kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế, sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Rõ ràng dễ nhận thấy đề tài này từ trước đến nay chưa có một công trình nào nghiên cứu thấu đáo. Rải rác có một số khía cạnh đã được đề cập, nhưng chưa giải quyết theo hướng Hồ Chí Minh và Đảng ta vận dụng và phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin, mà chủ yếu bàn tới cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
2.1. Những vấn đề chưa được giải quyết thỏa đáng
Tình hình nghiên cứu có thể tạm chia thành hai thời kỳ: Các bài viết được xuất bản trước đổi mới (trước 12-1986). Những bài viết về cách mạng xã hội chủ nghĩa và sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam trước 1986 thuộc dòng mạch tư duy trước đổi mới trước hết phải kể đến bộ sách Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam (tác phẩm chọn lọc của Lê Duẩn), gồm 3 tập do Nhà xuất bản Sự thật ấn hành. Bộ sách của Lê Duẩn đề cập nhiều lĩnh vực, vừa phản ánh quan điểm, đường lối của Đảng, vừa là tư duy của một nhà lãnh đạo lỗi lạc của cách mạng Việt Nam.
2.2. Hạn chế trong các nghiên cứu trước đổi mới về Mác Lênin
Nhìn chung, thời kỳ trước đổi mới, số lượng các công trình liên quan tới đề tài không nhiều. Cách phân tích, lý giải vẫn theo tư duy cũ. Dưới ánh sáng đổi mới, mở đầu bằng đổi mới tư duy, một số tác giả tiếp tục nghiên cứu nội dung cách mạng xã hội chủ nghĩa và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam những năm 1955 - 1985. Thời kỳ này, tuy chưa có những công trình lớn, nhưng qua các bài viết chủ yếu tham gia ở các hội thảo khoa học, các tác giả đã bước đầu cố gắng làm sáng tỏ Hồ Chí Minh và Đảng ta đã vận dụng và phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin trong việc hoạch định đường lối cách mạng xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc (1955 - 1975) và trên phạm vi cả nước (1975 - 1985) như thế nào.
III. Phương Pháp Hồ Chí Minh Vận Dụng Mác Lênin như thế nào
Bằng sự đổi mới tư duy, một số bài viết bước đầu mạnh dạn phân tích những sai lầm, khuyết điểm của Đảng ta do giáo điều, rập khuôn, máy móc trong việc vận dụng Chủ nghĩa Mác - Lênin. Trong Thông tin chuyên đề "Tư tưởng Hồ Chí Minh và sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam hiện nay", tác giả Nguyễn Trọng Phúc có bài Tư tưởng Hồ Chí Minh về chuyển từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân lên cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Bài viết chủ yếu phân tích về sự quá độ lên chủ nghĩa xã hội từ trong di sản Mác - Lênin đến Hồ Chí Minh.
3.1. Quá trình quá độ lên Chủ nghĩa xã hội theo tư tưởng Hồ Chí Minh
Giáo sư Trần Nhâm, trong công trình "Đổi mới và phát triển bền vững dưới ngọn cờ của giai cấp công nhân" có một phần nhỏ nghiên cứu về "Quá độ lên chủ nghĩa xã hội - con đường phát triển tất yếu của cách mạng Việt Nam", cũng chủ yếu lý giải một số vấn đề lý luận và thực tiễn của thời kỳ quá độ. Nhân kỷ niệm 75 năm Đảng Cộng sản Việt Nam, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, từ một Hội thảo khoa học đã cho ra mắt bạn đọc cuốn kỷ yếu "75 năm Đảng Cộng sản Việt Nam (1930 - 2005)", Nhà xuất bản Lý luận chính trị, Hà Nội, 2005. Trong cuốn sách có một số bài viết đề cập tới nội dung Đảng lãnh đạo cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc (1954 - 1975) và trên phạm vi cả nước (1975 - 1985).
3.2. Phân tích vai trò của miền Bắc trong kháng chiến chống Mỹ
Đó là các bài: "Đường lối cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc - thành tựu và kinh nghiệm (1954 - 1975)" của TS. Doãn Hùng: "Về vai trò của miền Bắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước", của PGS.TS Nguyễn Quý. Đại học Quốc gia Hà Nội trong hai năm 2004 - 2005 đã tổ chức ba cuộc hội thảo khoa học, mà kết quả cuối cùng là ra được ba tập kỷ yếu, trong đó có một số bài liên quan đến đề tài.
IV. Nghiên Cứu Kinh Nghiệm Vận Dụng Mác Lênin của Đảng 1960 1985
Trong cuốn "Vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong thời kỳ đổi mới đất nước" của PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1998, có một nội dung bàn về luận điểm cơ bản của Lênin về thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và sự vận dụng của Đảng ta trong đường lối đổi mới. Tác phẩm "Định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam - một số vấn đề lý luận cấp bách" của GS Trần Xuân Trường, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1996 có chương I đề cập "Quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là phù hợp với xu thế phát triển của thời đại hiện nay".
4.1. Chủ nghĩa xã hội từ lý luận đến thực tiễn
Nhóm tác giả do Lê Hữu Tầng chủ biên có công trình "Chủ nghĩa xã hội - từ lý luận đến thực tiễn. Những bài học kinh nghiệm chủ yếu", Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2003. Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, sách có ba phần lớn, trong đó Phần thứ nhất trình bày "Chủ nghĩa xã hội với tính cách là lý luận". Các tác giả đã phân tích "quá trình hình thành và phát triển lý luận của C. Ăngghen về chủ nghĩa xã hội". Đồng thời làm rõ cống hiến của Lênin trong quá trình phát triển tiếp tục lý luận của C. Ăngghen về chủ nghĩa xã hội.
4.2. Vận dụng sáng tạo học thuyết Mác Lênin
Trong Phần thứ hai: "Thực tiễn hiện thực hóa lý luận Mác - Lênin về chủ nghĩa xã hội", các tác giả trình bày các trường hợp ở Liên Xô, Đông Âu, Trung Quốc và Việt Nam. Phần thứ ba, các tác giả rút ra một số bài học kinh nghiệm chủ yếu, cả bài học thành công và chưa thành công, gắn với việc phân tích nguyên nhân của cả thành tựu và vấp váp sai lầm đã phạm phải.
V. Bài Học Kinh Nghiệm Vận Dụng Mác Lênin trong Đổi Mới
Tóm lại, tình hình nghiên cứu đề tài còn hết sức tản mạn. Và nội dung quan trọng nhất là Hồ Chí Minh và Đảng ta đã vận dụng và phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin như thế nào trong khi tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa và trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam trước đổi mới thì lại chưa được tác giả nào đề cập tới và luận giải đầy đủ, sâu sắc, từ đó để có thể chỉ ra được những thành tựu và hạn chế, sai lầm từ góc nhìn vận dụng Mác - Lênin trong cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
5.1. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài nghiên cứu
Mục tiêu của đề tài: Bám sát hai giai đoạn lịch sử kế tiếp nhau (1954 - 1975) và (1975 - 1985), đề tài nhằm đạt mục tiêu làm rõ sự vận dụng và phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin của Hồ Chí Minh và Đảng ta trong cách mạng xã hội chủ nghĩa và trong xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam thời kỳ trước đổi mới. Chỉ ra những thành tựu và sai lầm trong cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam thời kỳ trước đổi mới từ việc vận dụng Chủ nghĩa Mác - Lênin.
5.2. Nghiên cứu quan điểm của Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội
Nhiệm vụ của đề tài: Nghiên cứu quan điểm của Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam dưới ánh sáng Chủ nghĩa Mác - Lênin. Trong phần này, đề tài tập trung làm rõ quan điểm lý luận của Hồ Chí Minh và của Đảng ta về thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Đồng thời trình bày quan niệm của Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về bản chất đặc trưng và động lực của chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
VI. Tương Lai Phát Triển Sáng Tạo Tư Tưởng Mác Lênin Hiện Nay
Nghiên cứu Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam vận dụng Chủ nghĩa Mác - Lênin trong công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội trên các mặt: xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa; xây dựng chế độ chính trị xã hội chủ nghĩa; xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa; xây dựng con người xã hội chủ nghĩa; xây dựng lối sống xã hội chủ nghĩa. Tổng kết một số bài học từ việc vận dụng Chủ nghĩa Mác - Lênin của Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam trong công cuộc cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam thời kỳ trước đổi mới.
6.1. Xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa
Tập trung phân tích sự vận dụng chủ nghĩa Mác – Lênin vào việc xây dựng nền kinh tế mới ở Việt Nam, tập trung vào các chính sách kinh tế, các mô hình sản xuất và vai trò của nhà nước trong việc điều tiết kinh tế.
6.2. Chính sách đối ngoại của Việt Nam
Việc nghiên cứu đường lối và chính sách đối ngoại giai đoạn này giúp hiểu rõ cách Việt Nam xây dựng quan hệ quốc tế trên cơ sở tư tưởng Mác - Lênin, đồng thời bảo vệ độc lập, chủ quyền và lợi ích quốc gia.
