Tội cưỡng bức và lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định của pháp luật Việt Nam

Theo Tiến sĩ Trần Văn Luyện, ma túy là các chất có nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp, khi được đưa vào cơ thể con người, nó có tác dụng làm thay đổi trạng thái ý thức và sinh lý của người đó. Nếu lạm dụng ma túy, con người sẽ lệ thuộc vào nó, gây tổn thương và nguy hại cho người sử dụng và cộng đồng. Cưỡng bức người khác sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực hoặc các thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần của người khác buộc họ sử dụng trái phép chất ma túy trái với ý muốn của họ. Lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi rủ rê, dụ dỗ, xúi giục hoặc bằng các thủ đoạn khác nhằm khêu gợi sự ham muốn sử dụng ma túy của người khác để họ sử dụng trái phép chất ma túy. Hai hành vi này rất phổ biến và là một trong những nguyên nhân trực tiếp làm cho ma túy ngày càng lan rộng, đối tượng nghiện ngày càng tăng.

Tại Điều 200 Bộ luật hình sự Việt Nam 1999 quy định: Người nào cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ bảy năm đến mười lăm năm: a) Có tổ chức; b) Phạm tội nhiều lần; c) Vì động cơ đê hèn; d) Đối với người chưa thành niên từ đủ 13 tuổi trở lên; đ) Đối với phụ nữ mà biết là đang có thai; e) Đối với nhiều người; g) Đối với người đang cai nghiện; h) Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỉ lệ thương tật từ 31% đến 60%; i) Gây bệnh nguy hiểm cho người khác; k) Tái phạm nguy hiểm. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ mười lăm năm đến hai mươi năm: a) Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỉ lệ thương tật từ 61% trở lên hoặc gây chết người; b) Gây bệnh nguy hiểm cho nhiều người; c) Đối với trẻ em dưới 13 tuổi. Phạm tội trong trường hợp gây chết nhiều người hoặc gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng khác thì bị phạt tù hai mươi năm hoặc tù chung thân. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến một trăm triệu đồng.

Cưỡng bức người khác sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực hoặc các thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần của người khác buộc họ sử dụng trái phép chất ma tuy trái với ý muốn của họ. Lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi rủ rê, dụ dỗ, xúi giục hoặc bằng các thủ đoạn khác nhằm khêu gợi sự ham muốn sử dụng ma túy của người khác để họ sử dụng trái phép chất ma túy. Tội phạm xâm phạm quyền tự do và sức khỏe của con người, ảnh hưởng xấu đến trật tự, an toàn xã hội và lan truyền tệ nạn nghiện hút ma túy.

Mặt khách quan của tội phạm thể hiện ở hành vi cưỡng bức hoặc hành vi lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy. Cưỡng bức là hành vi dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực bắt ép người khác sử dụng ma túy. Hành vi này thể hiện như dùng vũ lực, đe dọa, khống chế, ép buộc, giữ tay chân để cho ma túy vào miệng, mũi, tiên chích chất ma túy vào cơ thể v. trái với ý muốn của nạn nhân. Lôi kéo có thể các hành vi như: Rủ rê, mồi chài, dụ dỗ thuyết phục làm cho người khác không muốn sử dụng trái phép chất ma túy cũng phải đồng ý sử dụng. Các thủ đoạn khác khêu gợi sự ham muốn sử dụng ma túy, tuyên truyền bịa đặt những cảm giác hấp dẫn khi sử dụng ma túy v. để họ tò mò, ham muốn sử dụng ma túy. Ngoài ra, hành vi đánh lừa như cho vào thuốc lá, kẹo, cà phê v. để người khác không biết mà sử dụng ma túy dẫn đến nghiện, thì người có hành vi đó phạm tội cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy. Tội phạm được coi là hoàn thành khi người khác có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy.

Chủ thể của tội phạm là người từ đủ 16 tuổi trở lên (khoản 1) hoặc từ đủ 14 tuổi trở lên (khoản 2, 3, 4), có năng lực trách nhiệm hình sự. Tội phạm được thực hiện do lỗi cố ý trực tiếp.

Điều 197 Bộ luật hình sự quy định "Tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy". Hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy..." (đoạn này bị cắt ngang trong tài liệu gốc). Cần phân tích rõ hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi tạo điều kiện, sắp xếp, chuẩn bị địa điểm, phương tiện, cung cấp ma túy cho người khác sử dụng. Trong khi đó, tội cưỡng bức, lôi kéo tập trung vào hành vi ép buộc hoặc dụ dỗ người khác sử dụng ma túy.

Mục đích của tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy thường là để thỏa mãn nhu cầu sử dụng ma túy của bản thân và người khác, hoặc để thu lợi bất chính. Động cơ có thể là vì lợi nhuận, vì muốn thể hiện bản thân, hoặc vì muốn tạo mối quan hệ với người khác. Trong khi đó, tội cưỡng bức, lôi kéo có thể có nhiều động cơ khác nhau, như trả thù, khống chế nạn nhân, hoặc đơn giản chỉ là muốn làm hại người khác.

Tội chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi cho phép người khác sử dụng ma túy tại địa điểm do mình quản lý hoặc kiểm soát. Người phạm tội không trực tiếp tác động đến việc sử dụng ma túy của người khác, mà chỉ tạo điều kiện để họ thực hiện hành vi đó. Trong khi đó, tội cưỡng bức, lôi kéo đòi hỏi phải có hành vi tác động trực tiếp đến ý chí của người khác, buộc họ phải sử dụng ma túy.

Người phạm tội chứa chấp có thể không biết hoặc không quan tâm đến việc người khác có bị cưỡng bức, lôi kéo sử dụng ma túy hay không. Trách nhiệm hình sự của họ chỉ giới hạn ở hành vi chứa chấp. Ngược lại, người phạm tội cưỡng bức, lôi kéo phải chịu trách nhiệm về toàn bộ hậu quả do hành vi của mình gây ra, bao gồm cả việc người khác bị nghiện ma túy và thực hiện các hành vi phạm tội khác.

Tội dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thành niên phạm pháp chỉ áp dụng đối với người chưa thành niên. Hành vi dụ dỗ, ép buộc phải nhằm mục đích khiến người chưa thành niên thực hiện hành vi phạm tội. Trong khi đó, tội cưỡng bức, lôi kéo có thể áp dụng cho mọi đối tượng, không phân biệt tuổi tác.

Mục đích của tội dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thành niên phạm pháp là để người chưa thành niên thực hiện hành vi phạm tội khác. Trong khi đó, tội cưỡng bức, lôi kéo có mục đích là để người khác sử dụng trái phép chất ma túy. Nếu hành vi dụ dỗ, ép buộc người chưa thành niên sử dụng ma túy, thì người phạm tội sẽ bị truy tố về tội cưỡng bức, lôi kéo, không phải tội dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thành niên phạm pháp.

Luật hình sự Thái Lan có những quy định nghiêm khắc về các tội phạm liên quan đến ma túy, bao gồm cả hành vi ép buộc hoặc dụ dỗ người khác sử dụng ma túy. Mức hình phạt có thể rất nặng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hành vi và hậu quả gây ra.

Luật hình sự Trung Quốc cũng có những quy định tương tự, với mức hình phạt nghiêm khắc đối với các hành vi liên quan đến ma túy, đặc biệt là các hành vi có tổ chức hoặc gây hậu quả nghiêm trọng. Tội lôi kéo sử dụng ma túy cũng được xem xét với mức án nghiêm khắc.