## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước diễn ra nhanh chóng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành yếu tố chiến lược then chốt. Theo thống kê, tỉnh Quảng Ninh có dân số gần 1,1 triệu người với mật độ 198 người/km², là vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc với nhiều tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, việc đổi mới phương pháp giáo dục, đặc biệt là môn Địa lí lớp 12 Trung học phổ thông (THPT), vẫn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo và phát triển năng lực học sinh.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc tổ chức hoạt động trải nghiệm môn Địa lí lớp 12 THPT cho học sinh tỉnh Quảng Ninh nhằm nâng cao hiệu quả học tập, phát triển năng lực và phẩm chất người học. Mục tiêu cụ thể là thiết kế, tổ chức các hoạt động trải nghiệm gắn với đặc điểm địa lí địa phương, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục theo Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm các trường THPT trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn 2018-2019. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao chất lượng dạy học môn Địa lí, phát triển năng lực thực tiễn và tư duy sáng tạo cho học sinh, đồng thời góp phần phát triển giáo dục địa phương và xã hội.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết giáo dục trải nghiệm nổi bật như:

- **Lý thuyết học từ trải nghiệm của David A. Kolb**: Học tập là quá trình chuyển hóa kinh nghiệm thành kiến thức và năng lực thông qua phản ánh và thực hành.
- **Quan điểm giáo dục của John Dewey**: Nhấn mạnh vai trò của kinh nghiệm trong giáo dục, kết nối kiến thức với thực tiễn.
- **Các khái niệm chính**: Hoạt động trải nghiệm, năng lực học sinh, phương pháp dạy học tích cực, phát triển phẩm chất và kỹ năng sống, giáo dục địa phương.

Khung lý thuyết này giúp xây dựng cơ sở lý luận cho việc thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý học sinh lớp 12 và điều kiện thực tiễn tỉnh Quảng Ninh.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập từ tài liệu chính thức, sách giáo khoa Địa lí lớp 12, các văn bản pháp luật về giáo dục, báo cáo thống kê dân số và kinh tế tỉnh Quảng Ninh, khảo sát thực tế tại các trường THPT Cẩm Phả và Lê Quý Đôn.
- **Phương pháp phân tích**: Phân tích tổng hợp tài liệu, điều tra xã hội học qua phiếu khảo sát giáo viên và học sinh, phỏng vấn sâu cán bộ quản lý giáo dục, thực nghiệm sư phạm có đối chứng.
- **Cỡ mẫu**: 9 giáo viên và học sinh khối 12 tại hai trường THPT tiêu biểu.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu và khảo sát thực địa trong năm 2018-2019, thực nghiệm sư phạm và đánh giá kết quả trong cùng thời gian.

Phương pháp toán thống kê được sử dụng để xử lý số liệu khảo sát, so sánh kết quả giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng nhằm đánh giá hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Phương pháp dạy học hiện tại**: 90,7% giáo viên sử dụng thuyết trình hỏi đáp, 98,7% sử dụng diễn giải - minh họa, trong khi chỉ 47,4% áp dụng dạy học trải nghiệm, cho thấy phương pháp truyền thống vẫn chiếm ưu thế.
- **Hiệu quả hoạt động trải nghiệm**: Qua thực nghiệm, lớp thực nghiệm có mức độ hứng thú học tập tăng lên khoảng 30% so với lớp đối chứng, đồng thời điểm kiểm tra kiến thức và kỹ năng sau thực nghiệm tăng trung bình 15%.
- **Khó khăn trong tổ chức**: Học sinh lớp 12 có tâm lý e ngại, áp lực học tập cao, ảnh hưởng đến sự tham gia tích cực trong hoạt động trải nghiệm; giáo viên thiếu kinh nghiệm và nguồn lực hỗ trợ.
- **Tác động tích cực của hoạt động trải nghiệm**: Học sinh phát triển kỹ năng tư duy phản biện, kỹ năng làm việc nhóm và nhận thức sâu sắc hơn về địa lí địa phương, góp phần hình thành phẩm chất và năng lực cần thiết.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của việc áp dụng hoạt động trải nghiệm còn hạn chế do thói quen sử dụng phương pháp truyền thống và áp lực chương trình học. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, việc tích hợp hoạt động trải nghiệm giúp tăng cường hiệu quả học tập và phát triển toàn diện năng lực học sinh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh mức độ hứng thú và điểm số giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng, minh họa rõ ràng tác động tích cực của hoạt động trải nghiệm.

Kết quả thực nghiệm khẳng định hoạt động trải nghiệm là phương pháp phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý học sinh lớp 12, giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tiễn, phát triển kỹ năng sống và ý thức trách nhiệm với địa phương.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Xây dựng chương trình đào tạo giáo viên về tổ chức hoạt động trải nghiệm** nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, dự kiến hoàn thành trong 12 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh chủ trì.
- **Phát triển bộ tài liệu hướng dẫn thiết kế hoạt động trải nghiệm môn Địa lí** gắn với đặc điểm địa phương, cập nhật định kỳ hàng năm, do các trường đại học sư phạm phối hợp thực hiện.
- **Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và công nghệ hỗ trợ dạy học trải nghiệm**, như phần mềm Google Earth, thiết bị ngoại khóa, trong vòng 2 năm tới, do các trường THPT và chính quyền địa phương phối hợp.
- **Tổ chức các hội thảo, diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm và kết quả thực nghiệm** giữa các trường THPT trong tỉnh nhằm nhân rộng mô hình, thực hiện định kỳ 6 tháng một lần.
- **Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng và các tổ chức xã hội** trong việc hỗ trợ hoạt động trải nghiệm, tạo môi trường học tập thực tế phong phú, liên tục trong các năm học.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên môn Địa lí THPT**: Nắm bắt phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, áp dụng vào giảng dạy để nâng cao hiệu quả học tập.
- **Nhà quản lý giáo dục**: Định hướng chính sách, xây dựng kế hoạch phát triển giáo dục địa phương phù hợp với xu thế đổi mới.
- **Sinh viên ngành Sư phạm Địa lí**: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về phương pháp dạy học tích cực, chuẩn bị cho công tác giảng dạy tương lai.
- **Các nhà nghiên cứu giáo dục**: Tìm hiểu mô hình tổ chức hoạt động trải nghiệm, đánh giá tác động và phát triển nghiên cứu sâu hơn trong lĩnh vực giáo dục trải nghiệm.

Mỗi nhóm đối tượng có thể ứng dụng kết quả nghiên cứu để cải tiến phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển năng lực học sinh một cách hiệu quả.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Hoạt động trải nghiệm là gì và tại sao quan trọng trong dạy học Địa lí?**  
Hoạt động trải nghiệm là quá trình học tập thông qua thực hành, phản ánh và sáng tạo, giúp học sinh phát triển năng lực và phẩm chất. Nó quan trọng vì giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tăng hứng thú và hiệu quả học tập.

2. **Làm thế nào để thiết kế hoạt động trải nghiệm phù hợp với học sinh lớp 12?**  
Thiết kế dựa trên đặc điểm tâm sinh lý học sinh, nội dung chương trình, điều kiện thực tế địa phương và mục tiêu phát triển năng lực, bao gồm các bước xác định nhu cầu, mục tiêu, nội dung, phương pháp và đánh giá.

3. **Các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm phổ biến là gì?**  
Bao gồm câu lạc bộ, trò chơi, diễn đàn, sân khấu tương tác, tham quan dã ngoại, hội thi, sự kiện, hoạt động tình nguyện và lao động công ích.

4. **Hoạt động trải nghiệm ảnh hưởng thế nào đến kết quả học tập của học sinh?**  
Nghiên cứu cho thấy học sinh tham gia hoạt động trải nghiệm có mức độ hứng thú học tập tăng khoảng 30%, điểm kiểm tra kiến thức và kỹ năng tăng trung bình 15% so với học sinh học theo phương pháp truyền thống.

5. **Làm sao để khắc phục khó khăn khi tổ chức hoạt động trải nghiệm?**  
Cần đào tạo giáo viên, tăng cường nguồn lực, xây dựng kế hoạch phù hợp với thời gian học sinh, tạo môi trường hỗ trợ và khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh.

## Kết luận

- Hoạt động trải nghiệm môn Địa lí lớp 12 THPT tại tỉnh Quảng Ninh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển năng lực học sinh.  
- Phương pháp dạy học tích cực này giúp học sinh phát triển kỹ năng thực tiễn, tư duy phản biện và phẩm chất công dân.  
- Thực nghiệm sư phạm cho thấy sự tăng trưởng rõ rệt về hứng thú học tập và kết quả kiểm tra của học sinh tham gia hoạt động trải nghiệm.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm trong các trường THPT tỉnh Quảng Ninh.  
- Khuyến khích các nhà giáo dục, quản lý và nghiên cứu tiếp tục phát triển và nhân rộng mô hình hoạt động trải nghiệm trong giáo dục phổ thông.

Hành động tiếp theo là triển khai đào tạo giáo viên, xây dựng tài liệu hướng dẫn và tăng cường đầu tư cơ sở vật chất để đảm bảo hoạt động trải nghiệm được tổ chức hiệu quả, góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.