Tình Trạng Dinh Dưỡng và Đặc Điểm Khẩu Phần của Người Bệnh Viêm Gan

Viêm gan được định nghĩa là tình trạng tổn thương nhu mô gan, đặc trưng bởi sự hiện diện của các tế bào viêm, do nhiều nguyên nhân gây nên. Viêm gan cấp tính kéo dài dưới 6 tháng, thường tự phục hồi. Viêm gan mạn tính kéo dài trên 6 tháng, thường là hậu quả của viêm gan cấp tính. Phân loại viêm gan dựa vào tác nhân gây bệnh (virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, tự miễn, nhiễm độc) và giai đoạn bệnh (cấp tính, mạn tính, xơ gan). Viêm gan do virus là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất.

Gan đóng vai trò quan trọng trong chuyển hóa glucid, lipid, protein, vitamin và khoáng chất. Gan dự trữ glycogen, tổng hợp cholesterol, acid mật, albumin, globulin, và nhiều protein huyết tương khác. Gan cũng tham gia vào quá trình khử độc, tổng hợp urê từ NH3. Khi chức năng gan suy giảm, các quá trình chuyển hóa này bị rối loạn, dẫn đến suy dinh dưỡng và các biến chứng khác. Gan là trung tâm điều hòa và chuyển hóa các chất, khi bị viêm gan hàng loạt rối loạn về chuyển hóa sẽ xảy ra do tế bào gan bị hoại tử.

Viêm gan làm giảm sản xuất mật, ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa và hấp thu chất béo. Tổn thương tế bào gan làm giảm tổng hợp protein, ảnh hưởng đến vận chuyển và sử dụng các chất dinh dưỡng. Rối loạn chuyển hóa glucid làm tăng nguy cơ hạ đường huyết hoặc kháng insulin. Các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, nôn, tiêu chảy làm giảm lượng thức ăn hấp thu. Hỗ trợ dinh dưỡng cho bệnh nhân viêm gan là vô cùng quan trọng.

Xơ gan làm giảm chức năng gan, ảnh hưởng đến chuyển hóa và dự trữ chất dinh dưỡng. Cổ trướng làm giảm khả năng hấp thu thức ăn và tăng nguy cơ nhiễm trùng. Xuất huyết tiêu hóa gây mất máu và protein. Các biến chứng này làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng và tử vong. Cần có chế độ ăn cho người bệnh gan phù hợp để giảm thiểu các biến chứng.

Tỷ lệ suy dinh dưỡng ở bệnh nhân viêm gan tại Việt Nam còn cao, đặc biệt ở những bệnh nhân xơ gan và viêm gan mạn tính. Nhiều nghiên cứu cho thấy, suy dinh dưỡng làm tăng nguy cơ biến chứng, kéo dài thời gian nằm viện và tăng tỷ lệ tử vong. Cần có các biện pháp can thiệp dinh dưỡng sớm và hiệu quả để cải thiện tình trạng dinh dưỡng của người bệnh.

BMI (Body Mass Index) là chỉ số đơn giản để đánh giá tình trạng cân nặng. Vòng eo và vòng mông giúp đánh giá phân bố mỡ trong cơ thể. Các chỉ số nhân trắc khác như độ dày nếp da, chu vi bắp tay cũng có thể được sử dụng để đánh giá khối lượng cơ. Cần so sánh các chỉ số này với giá trị tham chiếu để xác định tình trạng dinh dưỡng. Giá trị nhân trắc trung bình của đối tượng theo giới cũng là một yếu tố quan trọng.

Khám lâm sàng giúp phát hiện các dấu hiệu thiếu hụt dinh dưỡng như phù, teo cơ, rụng tóc, khô da, viêm lưỡi, loét miệng. Các dấu hiệu này có thể gợi ý tình trạng thiếu vitamin, khoáng chất, protein. Cần khai thác tiền sử bệnh, tiền sử dùng thuốc để tìm nguyên nhân gây thiếu hụt dinh dưỡng. Các dấu hiệu lâm sàng trước khi nhập viện cũng cần được xem xét.

Xét nghiệm máu giúp đánh giá chức năng gan (men gan, bilirubin, albumin, prothrombin), protein, albumin, điện giải, đường huyết, lipid máu. Các chỉ số này giúp xác định mức độ tổn thương gan, tình trạng thiếu hụt protein, vitamin, khoáng chất. Cần theo dõi các chỉ số này trong quá trình điều trị để đánh giá hiệu quả can thiệp dinh dưỡng. Phân loại chỉ số men gan của đối tượng theo loại viêm gan cũng là một yếu tố cần thiết.

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ suy dinh dưỡng ở bệnh nhân viêm gan tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình còn cao, đặc biệt là suy dinh dưỡng protein-năng lượng. Tỷ lệ này cao hơn so với một số nghiên cứu khác trong nước, có thể do đặc điểm bệnh nhân và điều kiện kinh tế xã hội của địa phương. Cần có các nghiên cứu sâu hơn để xác định nguyên nhân và giải pháp cải thiện tình trạng này.

Khẩu phần ăn của bệnh nhân viêm gan tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình thường thiếu cân đối, thiếu hụt nhiều vitamin và khoáng chất. Lượng protein và năng lượng thường không đáp ứng đủ nhu cầu của cơ thể. Bệnh nhân thường ăn ít rau xanh, trái cây và các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất. Cần có các biện pháp giáo dục dinh dưỡng và cung cấp thực phẩm bổ sung để cải thiện khẩu phần ăn của người bệnh.

Nghiên cứu cũng chỉ ra một số yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân viêm gan, bao gồm: tuổi, giới tính, loại viêm gan, mức độ tổn thương gan, các bệnh kèm theo, tình trạng kinh tế xã hội. Cần xem xét các yếu tố này khi xây dựng kế hoạch điều trị dinh dưỡng cho người bệnh. Tỷ lệ đối tượng đạt về nhu cầu năng lượng khẩu phần cũng là một yếu tố quan trọng cần xem xét.

Chế độ ăn cần cung cấp đủ năng lượng để duy trì cân nặng và hoạt động hàng ngày. Protein cần thiết để phục hồi và tái tạo tế bào gan. Vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch và chức năng gan. Cần lựa chọn các thực phẩm tươi ngon, an toàn, dễ tiêu hóa. Dinh dưỡng hợp lý cho người bệnh gan là vô cùng quan trọng.

Nên ăn: rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc, cá, đậu đỗ, sữa chua. Nên tránh: thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đồ chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ngọt, rượu bia, thuốc lá, các chất kích thích. Cần đọc kỹ nhãn mác thực phẩm để lựa chọn các sản phẩm ít đường, muối, chất béo bão hòa. Khẩu phần ăn cho người bệnh viêm gan cần được lựa chọn kỹ càng.

Vitamin A, C, E có vai trò chống oxy hóa, bảo vệ tế bào gan. Vitamin B giúp chuyển hóa năng lượng và protein. Vitamin D giúp tăng cường hệ miễn dịch. Kẽm, selen giúp bảo vệ gan khỏi tổn thương. Cần bổ sung vitamin và khoáng chất theo chỉ định của bác sĩ. Hàm lượng một số chất khoáng và vitamin trong khẩu phần cần được đảm bảo.

Các nghiên cứu cho thấy tình trạng dinh dưỡng kém làm tăng nguy cơ biến chứng, kéo dài thời gian nằm viện và tăng tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân viêm gan. Can thiệp dinh dưỡng sớm và hiệu quả có thể cải thiện tình trạng dinh dưỡng, giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nghiên cứu về dinh dưỡng bệnh nhân viêm gan cần được đẩy mạnh.

Các nghiên cứu trong tương lai cần tập trung vào việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng, phát triển các biện pháp can thiệp dinh dưỡng phù hợp với từng đối tượng bệnh nhân, và đánh giá hiệu quả của các biện pháp này. Cần có các nghiên cứu đa trung tâm, quy mô lớn để có kết quả chính xác và tin cậy. Tầm quan trọng của dinh dưỡng trong điều trị viêm gan cần được nhấn mạnh.