Tiếng Cười Trong Thơ Tú Mỡ: Khám Phá Nghệ Thuật Trào Phúng

• Tác giả: Hoàng Tuyết Nhung
• Người hướng dẫn: GS.TS Lê Văn Lân
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
• Đề tài: Tiếng Cười Trong Thơ Tú Mỡ
• Loại tài liệu: Luận văn Thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Hà Nội

• PHẦN MỞ ĐẦU
• Lý do chọn đề tài
• Lịch sử nghiên cứu vấn đề
• Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• Đóng góp mới của luận văn
• Phương pháp nghiên cứu
• Cấu trúc của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THUYẾT CHUNG VỀ TIẾNG CƯỜI. TIẾNG CƯỜI TRONG ĐỜI SỐNG VĂN HỌC
• 1.1. Khái niệm về tiếng cười
• 1.2. Các phương thức biểu hiện và các cấp độ của tiếng cười
• 1.3. Tác dụng của tiếng cười
• 1.4. Nghệ thuật gây cười
• 1.5. Tiếng cười trong văn học Việt Nam. Tiếng cười trong văn học dân gian
• 1.6. Tiếng cười trong văn học thành văn
• 2. CHƯƠNG 2: HÀNH TRÌNH SÁNG TẠO VÀ ĐỐI TƯỢNG TIẾNG CƯỜI TRONG THƠ TÚ MỠ
• 2.1. Hành trình sáng tạo thơ Tú Mỡ
• 2.2. Đối tượng tiếng cười trong thơ Tú Mỡ
• 2.3. Đối tượng tiếng cười trong thơ Tú Mỡ trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. Quan lại, nghị viên và trí thức nịnh Tây. Những hủ tục, mê tín dị đoan, thói hư tật xấu, những trò lố lăng trong xã hội
• 2.4. Thực dân Pháp. Đối tượng tiếng cười trong thơ Tú Mỡ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945. Thực dân, đế quốc và bọn tướng tá, binh lính
• 2.5. Việt gian và bọn bù nhìn
• 2.6. Tiếng cười trong nội bộ
• 3. CHƯƠNG 3: NGHỆ THUẬT GÂY TIẾNG CƯỜI TRONG THƠ TÚ MỠ
• 3.1. Vận dụng các hình thức nghệ thuật dân tộc
• 3.2. Vận dụng các hình thức nghệ thuật dân gian
• 3.3. Vận dụng tục ngữ, thành ngữ, ca dao, ngụ ngôn, truyện cười, tiếu lâm
• 3.4. Vận dụng các điệu chèo, hát xẩm
• 3.5. Vận dụng sáng tạo các thể thơ truyền thống. Vận dụng thể thơ lục bát, song thất lục bát, hát nói
• 3.6. Vận dụng thể thất ngôn bát cú và thất ngôn tứ tuyệt liên hoàn
• 3.7. Sử dụng thể văn tế và phú
• 3.8. Sử dụng thể thơ yết hậu. Sử dụng thể thơ tự do
• 3.9. Các biện pháp nghệ thuật gây cười
• 3.10. Hình ảnh thơ
• 3.11. Tương phản đối lập
• 3.12. Phóng đại. Sử dụng từ láy
• 3.13. Lối kết thúc bất ngờ và đề cao để hạ thấp
• PHẦN KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Tiếng Cười Trong Thơ Trào Phúng Tú Mỡ

Tú Mỡ, tên thật Hồ Trọng Hiếu, là một nhà thơ trào phúng nổi bật của Việt Nam. Ông để lại một di sản văn chương phong phú, đặc biệt là trong thể loại thơ trào phúng. Thơ Tú Mỡ không chỉ đơn thuần là gây cười mà còn chứa đựng giá trị tư tưởng sâu sắc, phản ánh hiện thực xã hội một cách chân thực và sắc bén. Ông sử dụng tiếng cười trào phúng như một vũ khí để đả kích những thói hư tật xấu, những bất công trong xã hội, từ đó góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn. Phong cách thơ Tú Mỡ mang đậm bản sắc dân tộc, kết hợp hài hòa giữa yếu tố truyền thống và hiện đại, tạo nên một giọng điệu riêng biệt, không lẫn với bất kỳ nhà thơ nào khác. Các tác phẩm của ông có giá trị hiện thực sâu sắc, vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay.

1.1. Vị trí của Tú Mỡ trong văn học trào phúng Việt Nam

Tú Mỡ được xem là một trong những nhà thơ trào phúng tiêu biểu nhất của Việt Nam thế kỷ XX. Mặc dù trước ông đã có những tác phẩm trào phúng của Hồ Xuân Hương, Nguyễn Khuyến, Tú Xương, nhưng Tú Mỡ là người đầu tiên sử dụng trào phúng như một nghệ thuật sáng tác chủ đạo xuyên suốt sự nghiệp của mình. Ông đã góp phần quan trọng vào việc phát triển và nâng cao vị thế của văn học trào phúng Việt Nam.

1.2. Giá trị tư tưởng và nghệ thuật trong thơ Tú Mỡ

Thơ Tú Mỡ không chỉ có giá trị giải trí mà còn mang giá trị tư tưởng sâu sắc. Ông sử dụng tiếng cười phê phán để lên án những thói hư tật xấu, những bất công trong xã hội, đồng thời thể hiện tinh thần yêu nước, thương dân sâu sắc. Về mặt nghệ thuật, thơ Tú Mỡ mang đậm bản sắc dân tộc, sử dụng ngôn ngữ bình dị, gần gũi với đời sống hàng ngày, kết hợp với các yếu tố trào phúng, hài hước, tạo nên một phong cách độc đáo.

II. Phân Tích Đối Tượng Bị Trào Phúng Trong Thơ Tú Mỡ

Thơ Tú Mỡ tập trung vào nhiều đối tượng khác nhau, từ quan lại phong kiến, trí thức nịnh Tây trước Cách mạng tháng Tám, đến thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và bọn tay sai sau Cách mạng. Ông không ngần ngại chỉ trích những hủ tục, mê tín dị đoan, những thói hư tật xấu trong xã hội. Đối tượng tiếng cười trong thơ Tú Mỡ rất đa dạng, phản ánh một cách chân thực và sinh động bức tranh xã hội Việt Nam trong giai đoạn lịch sử đầy biến động. Thơ trào phúng Tú Mỡ không chỉ mang tính chất phê phán mà còn có ý nghĩa xây dựng, góp phần làm cho xã hội ngày càng tốt đẹp hơn. Ông sử dụng nghệ thuật trào phúng để vạch trần bộ mặt thật của những kẻ xấu xa, đồng thời khơi gợi lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết của nhân dân.

2.1. Trào phúng quan lại nghị viên và trí thức nịnh Tây

Trước Cách mạng tháng Tám, Tú Mỡ tập trung phê phán những quan lại phong kiến hủ bại, những nghị viên cơ hội và những trí thức nịnh bợ chính quyền thực dân. Ông vạch trần sự giả dối, đạo đức giả của những kẻ này, đồng thời lên án những hành vi tham nhũng, bóc lột của chúng. Tiếng cười trào phúng Tú Mỡ đã góp phần thức tỉnh lương tri của xã hội, khơi dậy tinh thần đấu tranh chống lại áp bức, bất công.

2.2. Trào phúng thực dân đế quốc và bọn tay sai bán nước

Sau Cách mạng tháng Tám, đối tượng trào phúng của Tú Mỡ chuyển sang thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và bọn tay sai bán nước. Ông sử dụng thơ châm biếm Tú Mỡ để đả kích những hành động xâm lược, tàn bạo của kẻ thù, đồng thời lên án sự phản bội của những kẻ bán nước cầu vinh. Tiếng cười trong thơ Tú Mỡ trở thành một vũ khí sắc bén trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do của dân tộc.

2.3. Phê phán những hủ tục và thói hư tật xấu xã hội

Ngoài những đối tượng chính trị, Tú Mỡ còn phê phán những hủ tục, mê tín dị đoan, những thói hư tật xấu trong xã hội. Ông lên án những hành vi lãng phí, xa hoa, những tệ nạn xã hội, đồng thời khuyến khích mọi người sống giản dị, lành mạnh, hướng tới những giá trị tốt đẹp. Thơ Tú Mỡ và hiện thực xã hội luôn gắn bó mật thiết với nhau.

III. Cách Tú Mỡ Vận Dụng Nghệ Thuật Dân Gian Tạo Tiếng Cười

Tú Mỡ đã vận dụng một cách sáng tạo các hình thức nghệ thuật dân gian như tục ngữ, thành ngữ, ca dao, ngụ ngôn, truyện cười, tiếu lâm, các điệu chèo, hát xẩm vào thơ của mình. Điều này giúp cho thơ ông trở nên gần gũi, dễ hiểu, dễ đi vào lòng người. Nghệ thuật trào phúng của Tú Mỡ mang đậm bản sắc dân tộc, thể hiện sự am hiểu sâu sắc về văn hóa, phong tục tập quán của người Việt. Ông đã kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống, đồng thời sáng tạo ra những yếu tố mới, làm cho thơ trào phúng trở nên phong phú và đa dạng hơn. Tú Mỡ và báo chí có mối quan hệ mật thiết, thơ ông thường xuyên xuất hiện trên các tờ báo, tạp chí, góp phần lan tỏa tiếng cười trào phúng đến đông đảo công chúng.

3.1. Sử dụng tục ngữ thành ngữ ca dao ngụ ngôn

Tú Mỡ thường xuyên sử dụng tục ngữ, thành ngữ, ca dao, ngụ ngôn trong thơ của mình. Ông biến những câu nói quen thuộc này thành những vũ khí trào phúng sắc bén, đả kích những thói hư tật xấu, những bất công trong xã hội. Việc sử dụng các yếu tố dân gian này giúp cho thơ ông trở nên gần gũi, dễ hiểu, dễ đi vào lòng người.

3.2. Vận dụng các điệu chèo hát xẩm

Tú Mỡ cũng vận dụng các điệu chèo, hát xẩm vào thơ của mình. Ông biến những làn điệu dân gian này thành những phương tiện trào phúng hiệu quả, đả kích những hành vi lố lăng, kệch cỡm trong xã hội. Việc sử dụng các yếu tố dân gian này giúp cho thơ ông trở nên sinh động, hấp dẫn, mang đậm bản sắc dân tộc.

IV. Thủ Pháp Nghệ Thuật Độc Đáo Trong Thơ Trào Phúng Tú Mỡ

Tú Mỡ sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật độc đáo như tương phản, phóng đại, sử dụng từ láy, lối kết thúc bất ngờ và đề cao để hạ thấp. Những thủ pháp này giúp cho thơ ông trở nên hài hước, dí dỏm, đồng thời tăng cường khả năng phê phán, đả kích. Đặc điểm thơ trào phúng của Tú Mỡ là sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố truyền thống và hiện đại, giữa yếu tố dân gian và bác học, tạo nên một phong cách riêng biệt, không lẫn với bất kỳ nhà thơ nào khác. Ảnh hưởng của Tú Mỡ đến các thế hệ nhà thơ sau này là rất lớn, ông đã góp phần quan trọng vào việc phát triển và nâng cao vị thế của thơ trào phúng Việt Nam.

4.1. Sử dụng tương phản đối lập

Tú Mỡ thường xuyên sử dụng thủ pháp tương phản, đối lập trong thơ của mình. Ông đặt những hình ảnh, sự vật, hiện tượng trái ngược nhau cạnh nhau để làm nổi bật những mâu thuẫn, bất hợp lý trong xã hội. Thủ pháp này giúp cho thơ ông trở nên sâu sắc, có sức thuyết phục cao.

4.2. Thủ pháp phóng đại và sử dụng từ láy

Tú Mỡ cũng sử dụng thủ pháp phóng đại và sử dụng từ láy trong thơ của mình. Ông phóng đại những chi tiết nhỏ nhặt để làm nổi bật những thói hư tật xấu, những hành vi lố lăng trong xã hội. Việc sử dụng từ láy giúp cho thơ ông trở nên sinh động, giàu hình ảnh, đồng thời tăng cường khả năng biểu cảm.

4.3. Lối kết thúc bất ngờ và đề cao để hạ thấp

Tú Mỡ thường sử dụng lối kết thúc bất ngờ và đề cao để hạ thấp trong thơ của mình. Ông xây dựng một tình huống có vẻ nghiêm trọng, sau đó kết thúc bằng một câu nói hài hước, bất ngờ, làm cho người đọc phải bật cười. Thủ pháp này giúp cho thơ ông trở nên dí dỏm, sâu cay, đồng thời tăng cường khả năng phê phán.

V. Giá Trị Vượt Thời Gian Của Tiếng Cười Trong Thơ Tú Mỡ

Mặc dù đã trải qua nhiều thập kỷ, giá trị thơ Tú Mỡ vẫn còn nguyên vẹn. Tiếng cười trong thơ ông không chỉ mang tính chất giải trí mà còn có ý nghĩa giáo dục sâu sắc, giúp người đọc nhận thức rõ hơn về những vấn đề xã hội, từ đó có ý thức hơn trong việc xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn. Tú Mỡ nhà văn đã để lại một di sản văn chương vô giá cho dân tộc, góp phần làm phong phú thêm nền văn học Việt Nam. Tác phẩm Tú Mỡ xứng đáng được trân trọng và phát huy.

5.1. Tính thời sự và khả năng phản ánh hiện thực

Thơ Tú Mỡ có tính thời sự cao, phản ánh một cách chân thực và sinh động bức tranh xã hội Việt Nam trong giai đoạn lịch sử đầy biến động. Những vấn đề mà ông đề cập trong thơ vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay, cho thấy khả năng dự báo và tầm nhìn xa trông rộng của nhà thơ.

5.2. Ý nghĩa giáo dục và khả năng thức tỉnh lương tri

Tiếng cười trong thơ Tú Mỡ không chỉ mang tính chất giải trí mà còn có ý nghĩa giáo dục sâu sắc, giúp người đọc nhận thức rõ hơn về những vấn đề xã hội, từ đó có ý thức hơn trong việc xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn. Thơ ông có khả năng thức tỉnh lương tri của con người, khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết.

VI. So Sánh Tú Mỡ Với Các Nhà Thơ Trào Phúng Khác

So với các nhà thơ trào phúng khác như Hồ Xuân Hương, Tú Xương, Nguyễn Khuyến, Tú Mỡ có những điểm tương đồng và khác biệt. Ông kế thừa những giá trị truyền thống của các bậc tiền bối, đồng thời sáng tạo ra những yếu tố mới, làm cho thơ trào phúng trở nên phong phú và đa dạng hơn. Tú Mỡ và các nhà thơ trào phúng khác đều có đóng góp quan trọng vào việc phát triển và nâng cao vị thế của thơ trào phúng Việt Nam. Phân tích thơ Tú Mỡ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về phong cách nghệ thuật độc đáo của ông, đồng thời đánh giá đúng vị trí của ông trong nền văn học dân tộc.

6.1. Điểm tương đồng và khác biệt với Hồ Xuân Hương

Tú Mỡ và Hồ Xuân Hương đều là những nhà thơ trào phúng nổi tiếng của Việt Nam. Cả hai đều sử dụng tiếng cười để phê phán những thói hư tật xấu, những bất công trong xã hội. Tuy nhiên, phong cách trào phúng của hai người có những điểm khác biệt. Hồ Xuân Hương thường sử dụng ngôn ngữ dân dã, tục tĩu, còn Tú Mỡ sử dụng ngôn ngữ lịch sự, trang nhã hơn.

6.2. So sánh với Tú Xương và Nguyễn Khuyến

Tú Xương và Nguyễn Khuyến cũng là những nhà thơ trào phúng nổi tiếng của Việt Nam. Cả hai đều sử dụng tiếng cười để phê phán những thói hư tật xấu, những bất công trong xã hội. Tuy nhiên, phong cách trào phúng của hai người có những điểm khác biệt. Tú Xương thường sử dụng giọng điệu chua cay, đả kích, còn Nguyễn Khuyến sử dụng giọng điệu nhẹ nhàng, thâm thúy hơn.

Tổng quan nghiên cứu

Tiếng cười là một hiện tượng tâm lý xã hội gắn liền với mâu thuẫn giữa hình thức và nội dung, giữa hiện tượng và bản chất của sự vật. Trong văn học Việt Nam, tiếng cười không chỉ là biểu hiện sinh lý mà còn là công cụ phản ánh xã hội, phê phán những bất công, tiêu cực. Luận văn tập trung nghiên cứu tiếng cười trong thơ trào phúng của nhà thơ Tú Mỡ (Hồ Trọng Hiếu, 1900-1976), một tác giả tiêu biểu của dòng thơ trào phúng Việt Nam thế kỷ XX. Qua hơn 320 tác phẩm thơ trào phúng sáng tác trước Cách mạng tháng Tám 1945 và nhiều tập thơ sau đó, tiếng cười của Tú Mỡ thể hiện sự đấu tranh sắc bén với quan lại phong kiến, thực dân, bọn tay sai, cũng như phê phán thói hư tật xấu, mê tín dị đoan trong xã hội.

Mục tiêu nghiên cứu là làm rõ vai trò, đối tượng và nghệ thuật tạo tiếng cười trong thơ Tú Mỡ, đồng thời đánh giá vị trí của ông trong nền văn học dân tộc. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ thơ trào phúng của Tú Mỡ từ trước và sau Cách mạng tháng Tám 1945, dựa trên bộ sách Tú Mỡ toàn tập (3 tập). Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần làm sáng tỏ giá trị tư tưởng, nghệ thuật của thơ trào phúng, đồng thời cung cấp tư liệu tham khảo cho giảng dạy văn học và phát triển dòng văn học trào phúng đương đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về tiếng cười và cái Hài trong văn học, đặc biệt là quan điểm của Hê-ghen về mâu thuẫn tạo nên cái Hài – mâu thuẫn giữa cái quan trọng giả và cái quan trọng thật. Tiếng cười được phân thành các cấp độ: khôi hài, trào phúng, mỉa mai, châm biếm và đả kích, phản ánh các sắc thái khác nhau của thái độ xã hội. Ngoài ra, luận văn vận dụng lý thuyết về nghệ thuật trào phúng, trong đó tiếng cười là công cụ phê phán, giáo dục và đấu tranh xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: tiếng cười (hiện tượng tâm lý xã hội), cái Hài (phạm trù thẩm mỹ), trào phúng (nghệ thuật sử dụng tiếng cười để phê phán), các phương thức biểu hiện tiếng cười (khôi hài, trào phúng, mỉa mai, châm biếm, đả kích), và các biện pháp nghệ thuật gây cười (phóng đại, chơi chữ, phản ngữ, đề cao để hạ thấp, kết thúc bất ngờ).

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp lịch sử để khảo sát bối cảnh xã hội và văn học Việt Nam thế kỷ XX; phương pháp thống kê để phân tích số lượng tác phẩm theo đối tượng tiếng cười; phương pháp phân tích nội dung để làm rõ tư tưởng và nghệ thuật trong thơ Tú Mỡ; phương pháp so sánh để đối chiếu tiếng cười trong thơ Tú Mỡ với các tác phẩm trào phúng khác trong và ngoài nước; và phương pháp hệ thống để tổng hợp các phát hiện thành một hệ thống luận điểm chặt chẽ.

Nguồn dữ liệu chính là bộ sách Tú Mỡ toàn tập (3 tập), gồm hơn 320 tác phẩm thơ trào phúng trước Cách mạng tháng Tám 1945 và các tập thơ sau đó như Nụ cười kháng chiến (1952), Anh hùng vô tận (1952), Nụ cười chính nghĩa (1958), Bút chiến đấu (1960), Đòn bút (1962), Ông và cháu (1970). Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ thơ trào phúng của Tú Mỡ, được chọn vì tính đại diện và đầy đủ. Phương pháp phân tích chủ yếu là phân tích nội dung và thống kê số lượng tác phẩm theo từng đối tượng tiếng cười, nhằm làm rõ trọng tâm và sự chuyển biến trong sáng tác của nhà thơ qua các giai đoạn.

Timeline nghiên cứu trải dài từ giai đoạn sáng tác trước 1945 đến sau 1975, tập trung vào hai giai đoạn chính: trước và sau Cách mạng tháng Tám 1945.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đối tượng tiếng cười trước Cách mạng tháng Tám 1945: Qua thống kê 320 tác phẩm trong Giòng nước ngược, đối tượng tiếng cười tập trung vào ba nhóm chính: quan lại, nghị viên và trí thức nịnh Tây (chiếm 25% tổng số tác phẩm); hủ tục, mê tín dị đoan, thói hư tật xấu (chiếm 31%); và thực dân, đế quốc (chỉ chiếm khoảng 1%). Số lượng tác phẩm phê phán hủ tục và mê tín dị đoan tăng lên đáng kể trong giai đoạn 1941-1943 (26%).

2. Chuyển biến sau Cách mạng tháng Tám 1945: Tiếng cười trong thơ Tú Mỡ trở nên sắc bén, đả kích trực diện thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và bọn tay sai, với các tập thơ như Nụ cười kháng chiến (1952) và Đòn bút (1962). Đây là giai đoạn tiếng cười mang tính chiến đấu, thể hiện tinh thần lạc quan, sảng khoái của dân tộc trong kháng chiến.

3. Nghệ thuật tạo tiếng cười: Tú Mỡ vận dụng đa dạng biện pháp nghệ thuật gây cười như phóng đại, chơi chữ, phản ngữ, đề cao để hạ thấp, kết thúc bất ngờ. Ông học hỏi từ văn học dân gian, các thể thơ truyền thống (lục bát, song thất lục bát, thất ngôn bát cú), và nghệ thuật sân khấu dân gian như chèo, hát xẩm. Ví dụ, bài thơ Nuốt xu phóng đại hình ảnh thằng bé nuốt xu làm quan; bài Nam vô bồ tát bồ hòn sử dụng phản ngữ để phê phán sư sãi giả dối.

4. Tác dụng của tiếng cười: Tiếng cười trong thơ Tú Mỡ không chỉ mang tính giải trí mà còn là vũ khí đấu tranh, giúp nhân dân bộc lộ sự bất bình, phê phán bất công xã hội, đồng thời củng cố tinh thần quật cường, lạc quan trong những thời kỳ khó khăn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự tập trung phê phán quan lại, nghị viên và trí thức nịnh Tây là do tầng lớp này là công cụ cai trị, bóc lột nhân dân, gây ra nhiều tội lỗi xã hội. Tiếng cười của Tú Mỡ thể hiện thái độ khinh bỉ, phủ nhận gay gắt, phản ánh đúng thực trạng xã hội đầu thế kỷ XX. So sánh với các nhà thơ trào phúng tiền bối như Nguyễn Khuyến, Tú Xương, tiếng cười của Tú Mỡ có tính chiến đấu cao hơn, sắc bén hơn, đồng thời giữ được nét dân gian, gần gũi quần chúng.

Nghệ thuật gây cười của Tú Mỡ kế thừa và phát triển từ văn học dân gian và truyền thống thơ ca trào phúng, đồng thời sáng tạo trong việc vận dụng các thể thơ truyền thống và biện pháp nghệ thuật hiện đại. Việc sử dụng các biện pháp như phóng đại, chơi chữ, kết thúc bất ngờ giúp tiếng cười vừa sâu sắc vừa sinh động, tạo hiệu quả thẩm mỹ và truyền tải thông điệp xã hội mạnh mẽ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố số lượng tác phẩm theo đối tượng tiếng cười qua các giai đoạn, hoặc bảng thống kê chi tiết số lượng tác phẩm theo từng nhóm đối tượng, giúp minh họa rõ nét sự chuyển biến trong sáng tác của Tú Mỡ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường nghiên cứu và giảng dạy về thơ trào phúng Tú Mỡ: Động từ hành động là "đưa vào chương trình giảng dạy" nhằm nâng cao nhận thức về giá trị văn học và xã hội của thơ trào phúng, đặc biệt trong các trường đại học và trung học phổ thông. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, chủ thể là các cơ sở giáo dục và các nhà nghiên cứu văn học.

2. Phát triển các công trình nghiên cứu chuyên sâu về nghệ thuật gây cười trong thơ trào phúng: Khuyến khích các đề tài luận văn, luận án tập trung phân tích biện pháp nghệ thuật, so sánh với các tác giả khác để làm rõ đặc điểm thi pháp của Tú Mỡ. Thời gian 3-5 năm, chủ thể là các viện nghiên cứu và trường đại học.

3. Tổ chức các hội thảo, tọa đàm về tiếng cười trong văn học Việt Nam: Mục tiêu là tạo diễn đàn trao đổi học thuật, nâng cao nhận thức về vai trò của tiếng cười trong văn học và đời sống xã hội. Chủ thể là các hội văn học, trường đại học, thời gian tổ chức định kỳ hàng năm.

4. Khuyến khích sáng tác thơ trào phúng đương đại dựa trên tinh thần và nghệ thuật của Tú Mỡ: Động từ hành động là "hỗ trợ" các nhà thơ trẻ sáng tác, tổ chức các cuộc thi thơ trào phúng nhằm phát huy sức sống của dòng văn học này trong bối cảnh xã hội hiện đại. Chủ thể là các tổ chức văn học nghệ thuật, thời gian thực hiện liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Văn học Việt Nam: Luận văn cung cấp tư liệu quý giá về thơ trào phúng, giúp hiểu sâu sắc về tiếng cười trong văn học dân tộc và nghệ thuật sáng tác của Tú Mỡ, hỗ trợ cho việc học tập và nghiên cứu chuyên sâu.

2. Giáo viên và giảng viên dạy văn học: Nội dung luận văn giúp bổ sung kiến thức, phương pháp giảng dạy về thơ trào phúng, đặc biệt là cách khai thác tiếng cười trong thơ để truyền đạt giá trị văn hóa, tư tưởng cho học sinh, sinh viên.

3. Các nhà nghiên cứu văn học và phê bình văn học: Luận văn cung cấp góc nhìn toàn diện, hệ thống về tiếng cười trong thơ Tú Mỡ, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về văn học trào phúng Việt Nam và so sánh quốc tế.

4. Nhà thơ, nhà văn và những người làm công tác sáng tác văn học: Tham khảo luận văn giúp hiểu rõ nghệ thuật tạo tiếng cười, biện pháp trào phúng, từ đó vận dụng sáng tạo trong các tác phẩm mới, góp phần phát triển dòng văn học trào phúng đương đại.

Câu hỏi thường gặp

1. Tiếng cười trong thơ Tú Mỡ có đặc điểm gì nổi bật?
   Tiếng cười trong thơ Tú Mỡ đa dạng về cấp độ, từ khôi hài, trào phúng đến châm biếm, đả kích. Nó vừa mang tính giải trí, vừa là vũ khí đấu tranh sắc bén, phản ánh mâu thuẫn xã hội và phê phán tiêu cực. Ví dụ, ông sử dụng biện pháp phóng đại và chơi chữ để làm bật mâu thuẫn xã hội.

2. Đối tượng chính của tiếng cười trong thơ Tú Mỡ là ai?
   Trước Cách mạng tháng Tám 1945, đối tượng chính là quan lại, nghị viên, trí thức nịnh Tây và các hủ tục, mê tín dị đoan. Sau đó, thực dân, đế quốc và bọn tay sai trở thành mục tiêu chính. Số liệu thống kê cho thấy 31% tác phẩm phê phán thói hư tật xấu, 25% tập trung vào quan lại và nghị viên.

3. Nghệ thuật gây cười trong thơ Tú Mỡ được thể hiện qua những biện pháp nào?
   Tú Mỡ sử dụng phóng đại, chơi chữ, phản ngữ, đề cao để hạ thấp, kết thúc bất ngờ, cùng với việc vận dụng các thể thơ truyền thống như lục bát, thất ngôn bát cú. Ví dụ, bài Nuốt xu phóng đại hình ảnh thằng bé nuốt xu làm quan, tạo tiếng cười sâu sắc.

4. Tiếng cười trong thơ trào phúng có tác dụng gì trong xã hội?
   Tiếng cười giúp nhân dân bộc lộ sự bất bình, phê phán bất công, đồng thời củng cố tinh thần quật cường, lạc quan trong những thời kỳ khó khăn. Nó là vũ khí đấu tranh tinh thần, góp phần giáo dục và khích lệ sự thay đổi xã hội.

5. Tại sao nghiên cứu tiếng cười trong thơ Tú Mỡ lại quan trọng?
   Nghiên cứu giúp làm sáng tỏ giá trị tư tưởng và nghệ thuật của thơ trào phúng, góp phần bảo tồn và phát huy dòng văn học truyền thống, đồng thời cung cấp tư liệu cho giảng dạy và sáng tác văn học đương đại, giúp hiểu rõ hơn về lịch sử và văn hóa Việt Nam.

Kết luận

• Tiếng cười trong thơ Tú Mỡ là hiện tượng tâm lý xã hội phản ánh mâu thuẫn xã hội, mang tính trào phúng, châm biếm và đả kích sâu sắc.
• Đối tượng tiếng cười chính là quan lại, nghị viên, trí thức nịnh Tây, hủ tục, mê tín dị đoan và thực dân, đế quốc.
• Nghệ thuật gây cười của Tú Mỡ đa dạng, sáng tạo, kế thừa văn học dân gian và truyền thống thơ ca trào phúng.
• Tiếng cười trong thơ ông không chỉ giải trí mà còn là vũ khí đấu tranh, góp phần giáo dục và khích lệ tinh thần quật cường của dân tộc.
• Nghiên cứu này mở ra hướng phát triển cho giảng dạy, nghiên cứu và sáng tác thơ trào phúng đương đại, đồng thời khẳng định vị trí quan trọng của Tú Mỡ trong văn học Việt Nam thế kỷ XX.

Next steps: Đẩy mạnh công tác phổ biến, giảng dạy và nghiên cứu chuyên sâu về thơ trào phúng; tổ chức hội thảo khoa học; khuyến khích sáng tác thơ trào phúng hiện đại.

Call to action: Các nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên hãy tiếp tục khai thác, phát huy giá trị tiếng cười trong thơ trào phúng để góp phần làm phong phú đời sống văn hóa và tinh thần của xã hội.