Tổng quan nghiên cứu

Biến đổi khí hậu toàn cầu đang diễn ra với tốc độ nhanh chóng, gây ra những tác động tiêu cực sâu rộng đến thiên nhiên và con người. Theo ước tính, lượng khí nhà kính do con người tạo ra toàn cầu đạt khoảng 59±6.6 Gt CO2-tđ vào năm 2019, tăng khoảng 12% so với năm 1990. Tác động của biến đổi khí hậu đã gây thiệt hại kinh tế lên đến 2,860 tỷ đô-la trong giai đoạn 2000-2019, tương đương 143 tỷ đô-la mỗi năm. Tại Việt Nam, thiệt hại do biến đổi khí hậu ước tính khoảng 10 tỷ đô-la, tương đương 3.2% GDP năm 2020, và có thể lên đến 43 tỷ đô-la vào năm 2050. Việt Nam là một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất trước các hiện tượng thời tiết cực đoan như nắng nóng kéo dài, mưa lớn kèm bão, và ngập lụt.

Trong bối cảnh đó, Công ty TNHH Nova Buildings Việt Nam, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất nhà thép tiền chế, cũng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ biến đổi khí hậu. Công ty cần có một phương pháp tiếp cận hệ thống để tích hợp các hành động ứng phó biến đổi khí hậu vào hệ thống quản trị chất lượng nhằm giảm thiểu rủi ro và nâng cao khả năng thích ứng. Mục tiêu nghiên cứu là phân tích, đánh giá rủi ro khí hậu tác động đến Nova Buildings và đề xuất tích hợp các hành động ứng phó biến đổi khí hậu vào hệ thống quản trị chất lượng cho sản phẩm nhà thép tiền chế. Nghiên cứu tập trung vào phạm vi hoạt động của Nova Buildings tại Khu công nghiệp Biên Hòa II, tỉnh Đồng Nai, trong giai đoạn từ năm 2023 đến 2028. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực quản trị bền vững, đồng thời cung cấp mô hình tham khảo cho các doanh nghiệp trong ngành thép và các lĩnh vực liên quan.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: Khung phân tích rủi ro khí hậu theo báo cáo IPCC AR6 (2022) và tiêu chuẩn quản trị chất lượng ISO 9001:2015. Khung phân tích rủi ro khí hậu bao gồm ba yếu tố cốt lõi: nguy cơ (hazard), tình trạng bị phơi bày (exposure) và tính dễ bị tổn thương (vulnerability). Rủi ro khí hậu được xác định bằng công thức:

$$ R = H \times (V \times E) $$

trong đó $R$ là rủi ro, $H$ là nguy cơ, $V$ là tính dễ bị tổn thương, và $E$ là tình trạng bị phơi bày. Khung này giúp đánh giá mức độ tác động của các hiện tượng khí hậu cực đoan đến hoạt động sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp.

Tiêu chuẩn ISO 9001:2015 cung cấp hệ thống quản trị chất lượng với các quá trình chính: hoạch định, vận hành, đánh giá kết quả hoạt động và cải tiến. Nghiên cứu áp dụng chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act) để tích hợp các hành động ứng phó biến đổi khí hậu vào từng quá trình trong hệ thống quản trị chất lượng của Nova Buildings.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: biến đổi khí hậu, quản trị chất lượng, nhà thép tiền chế, rủi ro khí hậu, hành động giảm thiểu (mitigation), hành động thích nghi (adaptation), và dấu chân carbon (carbon footprint).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu thu thập bao gồm:

  • Thông tin bên ngoài: yêu cầu từ khách hàng, cơ quan chức năng, dữ liệu khí hậu lịch sử và dự báo tương lai.
  • Thông tin bên trong: hệ thống quản trị chất lượng hiện tại, cơ cấu tổ chức, số liệu thiệt hại do thời tiết cực đoan, tình trạng cơ sở vật chất và các biện pháp ứng phó hiện có.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 5 vị trí quản lý chủ chốt của Nova Buildings: Tổng Giám đốc, Quản lý Hành chính - Nhân sự, Quản lý Kinh doanh, Quản lý Chuỗi cung ứng và Quản lý Vận hành. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu mục tiêu nhằm thu thập thông tin chuyên sâu từ các bộ phận liên quan.

Phân tích dữ liệu được thực hiện qua các bước: phân tích bối cảnh bằng phương pháp SWOT kết hợp PESTEL, đánh giá rủi ro khí hậu theo ma trận rủi ro xây dựng dựa trên tiêu chuẩn ISO 31000 và hướng dẫn của CDP (2022), và tích hợp các hành động ứng phó vào hệ thống quản trị chất lượng theo chu trình PDCA. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2023 đến 2028, với các mốc quan trọng như hoàn tất kiểm kê phát thải khí nhà kính năm 2025, xây dựng kho bảo quản vật tư năm 2026 và lắp đặt hệ thống làm mát xưởng sản xuất năm 2028.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đánh giá rủi ro khí hậu: Trong 19 yếu tố rủi ro được đánh giá, có 16 yếu tố thuộc mức rủi ro rất thấp và 3 yếu tố ở mức thấp. Không có rủi ro trung bình, cao hay rất cao. Nguy cơ nắng nóng kéo dài và mưa lớn được đánh giá ở mức cao, trong khi rủi ro do bão và lụt rất thấp. (Bảng thống kê kết quả đánh giá rủi ro khí hậu)

  2. Tình trạng bị phơi bày và dễ bị tổn thương: Máy móc thiết bị, cơ sở hạ tầng và nguồn cung năng lượng của Nova Buildings được đánh giá có mức độ phơi bày và dễ bị tổn thương thấp đến rất thấp. Công nhân viên chủ yếu làm việc trong nhà xưởng, giảm thiểu tác động của thời tiết cực đoan. (Bảng điều tra tác động khí hậu)

  3. Hành động ứng phó hiện tại: Công ty đã có các biện pháp bảo vệ sức khỏe người lao động và kiểm soát môi trường làm việc, tuy nhiên chưa có hoạt động kiểm kê phát thải khí nhà kính hay định lượng dấu chân carbon sản phẩm. (Bảng đề xuất hành động ứng phó)

  4. Kế hoạch tích hợp hành động ứng phó: Các hành động ứng phó được đề xuất bao gồm kiểm kê phát thải khí nhà kính và định lượng dấu chân carbon sản phẩm hoàn tất trong năm 2025, xây dựng kho bảo quản vật tư trước năm 2026 và lắp đặt hệ thống làm mát xưởng sản xuất trước năm 2028. Các hành động này được tích hợp vào các quá trình hoạch định, vận hành, đánh giá kết quả và cải tiến trong hệ thống quản trị chất lượng. (Bảng kế hoạch tích hợp hành động ứng phó)

Thảo luận kết quả

Kết quả đánh giá rủi ro khí hậu cho thấy Nova Buildings hiện đang ở mức độ rủi ro thấp, phù hợp với đặc điểm khí hậu của khu vực Đông Nam Bộ, nơi có tần suất bão thấp nhưng chịu ảnh hưởng của nắng nóng và mưa lớn. Việc máy móc và cơ sở hạ tầng được bảo vệ tốt giúp giảm thiểu thiệt hại vật chất, đồng thời công nhân viên làm việc trong môi trường kiểm soát cũng hạn chế tác động sức khỏe.

So sánh với các doanh nghiệp trong ngành thép như Bluescope Steel Limited, Nova Buildings đang ở giai đoạn sơ khởi trong lộ trình ứng phó biến đổi khí hậu, chưa thực hiện kiểm kê phát thải khí nhà kính hay định lượng dấu chân carbon. Tuy nhiên, kế hoạch tích hợp các hành động ứng phó vào hệ thống quản trị chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015 là bước đi phù hợp, giúp công ty chủ động đánh giá và quản lý rủi ro khí hậu một cách hệ thống.

Việc áp dụng chu trình PDCA trong quản trị chất lượng để tích hợp yếu tố khí hậu không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý mà còn giúp Nova Buildings đáp ứng các yêu cầu pháp luật và thị trường ngày càng nghiêm ngặt về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ ma trận rủi ro khí hậu và bảng kế hoạch tích hợp hành động ứng phó để minh họa rõ ràng tiến độ và mức độ ưu tiên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Thực hiện kiểm kê phát thải khí nhà kính và định lượng dấu chân carbon sản phẩm: Hoàn thành trong năm 2025, nhằm xác định nguồn phát thải chính và xây dựng kế hoạch giảm thiểu phát thải. Chủ thể thực hiện là bộ phận An toàn và Môi trường phối hợp với Ban Giám đốc.

  2. Xây dựng kho bảo quản vật tư chịu tác động thời tiết: Hoàn tất trước năm 2026 để bảo vệ vật tư như vật tư hàn và sơn khỏi ảnh hưởng của độ ẩm và nhiệt độ cao, nâng cao chất lượng sản phẩm. Chủ thể thực hiện là bộ phận Vận hành và Kỹ thuật.

  3. Lắp đặt hệ thống làm mát cho xưởng sản xuất: Hoàn thành trước năm 2028 nhằm cải thiện điều kiện làm việc, bảo vệ sức khỏe công nhân và nâng cao năng suất lao động. Chủ thể thực hiện là bộ phận Vận hành phối hợp với Ban Quản lý dự án.

  4. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu: Tổ chức định kỳ các khóa đào tạo cho toàn bộ nhân viên, đặc biệt là cấp quản lý, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng phó. Chủ thể thực hiện là bộ phận Hành chính - Nhân sự và An toàn Môi trường.

  5. Thiết lập hệ thống theo dõi, đánh giá và báo cáo định kỳ: Xây dựng hệ thống dữ liệu ghi nhận tác động của thời tiết cực đoan và biến đổi khí hậu, báo cáo hàng năm cho Ban Giám đốc để điều chỉnh kịp thời các biện pháp ứng phó. Chủ thể thực hiện là bộ phận An toàn và Môi trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp ngành thép: Nghiên cứu cung cấp mô hình tích hợp hành động ứng phó biến đổi khí hậu vào hệ thống quản trị chất lượng, giúp nâng cao năng lực quản lý rủi ro và phát triển bền vững.

  2. Chuyên gia và nhà nghiên cứu về quản trị bền vững và môi trường: Luận văn trình bày phương pháp đánh giá rủi ro khí hậu và tích hợp vào quản trị chất lượng, là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nghiên cứu ứng dụng.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức phát triển: Kết quả nghiên cứu hỗ trợ xây dựng chính sách, hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện các hành động ứng phó biến đổi khí hậu phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế.

  4. Các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng và ngành công nghiệp liên quan: Tham khảo để áp dụng mô hình quản trị chất lượng tích hợp yếu tố khí hậu, nâng cao khả năng thích ứng và giảm thiểu tác động tiêu cực.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phải tích hợp hành động ứng phó biến đổi khí hậu vào hệ thống quản trị chất lượng?
    Việc tích hợp giúp doanh nghiệp chủ động đánh giá và quản lý rủi ro khí hậu trong toàn bộ quá trình sản xuất và cung ứng, nâng cao hiệu quả hoạt động và đáp ứng yêu cầu pháp luật cũng như thị trường về phát triển bền vững.

  2. Phương pháp đánh giá rủi ro khí hậu được áp dụng như thế nào?
    Rủi ro được đánh giá dựa trên ba yếu tố: nguy cơ, tình trạng bị phơi bày và tính dễ bị tổn thương, theo công thức $R = H \times (V \times E)$. Mức độ rủi ro được phân loại để xác định ưu tiên hành động ứng phó.

  3. Nova Buildings đã thực hiện những hành động ứng phó nào với biến đổi khí hậu?
    Hiện công ty đã có các biện pháp bảo vệ sức khỏe người lao động và kiểm soát môi trường làm việc, nhưng chưa thực hiện kiểm kê phát thải khí nhà kính hay định lượng dấu chân carbon. Các kế hoạch thực hiện đang được xây dựng và tích hợp vào hệ thống quản trị chất lượng.

  4. Chu trình PDCA đóng vai trò gì trong tích hợp hành động ứng phó biến đổi khí hậu?
    Chu trình PDCA giúp doanh nghiệp hoạch định, thực hiện, kiểm tra và cải tiến liên tục các hành động ứng phó biến đổi khí hậu, đảm bảo tính hệ thống và hiệu quả trong quản trị chất lượng.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp khác áp dụng mô hình này?
    Doanh nghiệp cần thu thập dữ liệu về rủi ro khí hậu, đánh giá mức độ tác động, xây dựng kế hoạch hành động phù hợp và tích hợp vào hệ thống quản trị chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015, đồng thời nâng cao nhận thức và đào tạo nhân viên.

Kết luận

  • Biến đổi khí hậu đang gây ra những rủi ro đáng kể cho hoạt động sản xuất kinh doanh của Nova Buildings, đặc biệt là nắng nóng kéo dài và mưa lớn.
  • Đánh giá rủi ro khí hậu cho thấy mức độ rủi ro hiện tại của công ty chủ yếu ở mức rất thấp và thấp, nhưng cần có hành động ứng phó phù hợp để phòng ngừa.
  • Việc tích hợp hành động ứng phó biến đổi khí hậu vào hệ thống quản trị chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015 là giải pháp hiệu quả giúp công ty nâng cao khả năng thích ứng và phát triển bền vững.
  • Kế hoạch hành động cụ thể bao gồm kiểm kê phát thải khí nhà kính, xây dựng kho bảo quản vật tư, lắp đặt hệ thống làm mát và tăng cường đào tạo nhân viên.
  • Các bước tiếp theo là triển khai thực hiện kế hoạch, theo dõi đánh giá định kỳ và điều chỉnh phù hợp nhằm đảm bảo hiệu quả lâu dài và đáp ứng yêu cầu của các bên liên quan.

Luận văn này khuyến khích các doanh nghiệp trong ngành thép và các lĩnh vực liên quan áp dụng mô hình quản trị tích hợp khí hậu để nâng cao năng lực ứng phó biến đổi khí hậu, góp phần phát triển kinh tế bền vững.