I. Thực trạng sốt xuất huyết dengue tại Diên Khánh Khánh Hòa
Thực trạng sốt xuất huyết dengue tại huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2015-2017 được đánh giá qua các chỉ số dịch tễ và đặc điểm sinh học của muỗi Aedes. Nghiên cứu chỉ ra rằng, sốt xuất huyết dengue là bệnh truyền nhiễm phổ biến tại khu vực này, với muỗi Aedes là véc tơ truyền bệnh chính. Các chỉ số như chỉ số Breteau, chỉ số mật độ muỗi và chỉ số nhà có muỗi được sử dụng để đánh giá mức độ lưu hành của bệnh. Kết quả cho thấy, Diên Khánh là một trong những khu vực có tỷ lệ mắc sốt xuất huyết dengue cao nhất tại Khánh Hòa, đặc biệt là vào mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11.
1.1. Tình hình dịch bệnh
Tình hình dịch bệnh tại Diên Khánh được ghi nhận qua số ca mắc sốt xuất huyết dengue hàng năm. Theo báo cáo của Trung tâm Y tế dự phòng Khánh Hòa, số ca mắc trung bình giai đoạn 2013-2014 là 4.028 ca/năm, cao nhất trong khu vực miền Trung. Diên Khánh là huyện có số ca mắc cao nhất, đặc biệt tại các xã giáp ranh với thành phố Nha Trang như Diên Phú và Diên Điền. Các yếu tố như đô thị hóa, di biến động dân cư và biến đổi khí hậu đã góp phần làm gia tăng nguy cơ bùng phát dịch.
1.2. Đặc điểm sinh học của muỗi Aedes
Nghiên cứu về đặc điểm sinh học của muỗi Aedes tại Diên Khánh cho thấy, Ae. aegypti là loài muỗi chủ yếu truyền bệnh. Muỗi này có tập tính trú đậu trong nhà, đặc biệt ở các giá thể như quần áo, chăn màn. Tập tính sinh sản của muỗi tập trung tại các dụng cụ chứa nước như bể, chum, vại. Nghiên cứu cũng chỉ ra sự hiện diện của muỗi Aedes kháng hóa chất nhóm pyrethroid, làm giảm hiệu quả của các biện pháp phòng chống hiện tại.
II. Hiệu quả phòng chống muỗi Aedes tại Diên Khánh
Nghiên cứu đánh giá hiệu quả phòng chống muỗi Aedes tại Diên Khánh giai đoạn 2018-2019 tập trung vào các biện pháp sử dụng hóa chất như phun ULV và diệt bọ gậy. Kết quả cho thấy, hóa chất fludora co-max và k-othrine 2EW có hiệu lực cao trong việc diệt muỗi trưởng thành. Tuy nhiên, sự xuất hiện của muỗi kháng hóa chất đòi hỏi cần có chiến lược luân phiên và phối hợp các nhóm hóa chất khác nhau để duy trì hiệu quả phòng chống.
2.1. Biện pháp hóa học
Biện pháp hóa học được áp dụng chủ yếu là phun ULV và diệt bọ gậy. Hóa chất fludora co-max được đánh giá có hiệu lực cao trong việc diệt muỗi trưởng thành, với tỷ lệ muỗi ngã gục đạt trên 90%. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc sử dụng lâu dài một nhóm hóa chất có thể dẫn đến hiện tượng kháng hóa chất, làm giảm hiệu quả phòng chống.
2.2. Biện pháp sinh học và vệ sinh môi trường
Ngoài biện pháp hóa học, nghiên cứu cũng đề xuất các biện pháp sinh học và vệ sinh môi trường như sử dụng cá diệt bọ gậy và loại bỏ các dụng cụ chứa nước không cần thiết. Các biện pháp này không chỉ giúp giảm mật độ muỗi Aedes mà còn hạn chế sự phụ thuộc vào hóa chất, góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
III. Đề xuất chiến lược phòng chống sốt xuất huyết dengue
Dựa trên kết quả nghiên cứu, các chiến lược phòng chống sốt xuất huyết dengue tại Diên Khánh cần được điều chỉnh để đối phó với tình trạng muỗi kháng hóa chất. Việc kết hợp các biện pháp vật lý, sinh học và hóa học một cách linh hoạt sẽ giúp nâng cao hiệu quả phòng chống. Đồng thời, cần tăng cường giám sát dịch tễ và nâng cao nhận thức cộng đồng về các biện pháp phòng bệnh.
3.1. Giám sát và đánh giá
Giám sát và đánh giá liên tục tình hình dịch bệnh và mức độ kháng hóa chất của muỗi Aedes là yếu tố quan trọng trong việc điều chỉnh chiến lược phòng chống. Các chỉ số như chỉ số Breteau, chỉ số mật độ muỗi cần được theo dõi định kỳ để kịp thời phát hiện và ngăn chặn các nguy cơ bùng phát dịch.
3.2. Nâng cao nhận thức cộng đồng
Nâng cao nhận thức cộng đồng về các biện pháp phòng chống sốt xuất huyết dengue là yếu tố then chốt. Các chương trình giáo dục sức khỏe cần được triển khai rộng rãi, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ cao như Diên Khánh, để người dân hiểu rõ tầm quan trọng của việc loại bỏ các dụng cụ chứa nước và sử dụng màn chống muỗi.
