I. Cơ sở lý luận chung về thị trường lao động
Chương này trình bày các khái niệm, đặc điểm và phân loại thị trường lao động. Thị trường lao động được hiểu là nơi diễn ra các quan hệ xã hội giữa người bán sức lao động và người mua sức lao động thông qua các hình thức thỏa thuận về giá cả, việc làm và điều kiện làm việc. Đặc điểm của thị trường lao động bao gồm hoạt động theo các quy luật kinh tế khách quan và chịu sự quản lý, điều tiết của Nhà nước. Các yếu tố cấu thành thị trường lao động gồm cung lao động, cầu lao động và mối quan hệ cung - cầu.
1.1. Khái niệm và đặc điểm thị trường lao động
Thị trường lao động là nơi thực hiện các quan hệ xã hội giữa người bán và người mua sức lao động. Đặc điểm nổi bật là hàng hóa sức lao động gắn liền với chủ thể mang nó và có tính trừu tượng, vô hình. Thị trường lao động hoạt động theo các quy luật kinh tế như quy luật giá trị, cung - cầu, cạnh tranh.
1.2. Các yếu tố cấu thành thị trường lao động
Cung lao động bao gồm số lượng người trong độ tuổi lao động sẵn sàng tham gia thị trường. Cầu lao động là nhu cầu về sức lao động của các doanh nghiệp, ngành kinh tế. Mối quan hệ cung - cầu lao động phản ánh sự cân bằng hoặc mất cân bằng trên thị trường lao động, dẫn đến tình trạng thất nghiệp hoặc thiếu lao động.
II. Thực trạng thị trường lao động tại Hà Nội
Chương này phân tích thực trạng lao động tại Hà Nội trong giai đoạn từ năm 2001 đến 2005. Thị trường lao động Hà Nội có quy mô lớn với lực lượng lao động đông đảo, nhưng cơ cấu lao động chưa hợp lý, đặc biệt là tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật còn thấp. Thực trạng lao động cũng cho thấy sự chênh lệch giữa cung và cầu lao động, dẫn đến tình trạng thất nghiệp và thiếu việc làm.
2.1. Thực trạng cung lao động tại Hà Nội
Quy mô lực lượng lao động tại Hà Nội tăng nhanh do quá trình đô thị hóa và di cư từ các tỉnh khác. Tuy nhiên, chất lượng lao động chưa cao, tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật chỉ chiếm khoảng 9,66% vào năm 2005. Điều này cho thấy sự cần thiết phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua đào tạo và giáo dục.
2.2. Thực trạng cầu lao động tại Hà Nội
Cầu lao động tại Hà Nội tập trung chủ yếu ở khu vực dịch vụ và công nghiệp. Tỷ trọng lao động trong ngành dịch vụ tăng từ 45,6% năm 2002 lên 50,6% năm 2004. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã tác động mạnh đến thị trường việc làm tại Hà Nội.
III. Giải pháp phát triển thị trường lao động Hà Nội đến năm 2010
Chương này đề xuất các giải pháp lao động nhằm phát triển thị trường lao động Hà Nội đến năm 2010. Các giải pháp tập trung vào việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, điều chỉnh cơ cấu lao động phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế, và hoàn thiện hệ thống chính sách lao động. Mục tiêu là tạo sự cân bằng giữa cung và cầu lao động, giảm tỷ lệ thất nghiệp và nâng cao năng suất lao động.
3.1. Giải pháp về cung lao động
Cần tăng cường đào tạo lao động để nâng cao trình độ chuyên môn kỹ thuật. Đồng thời, cần có chính sách thu hút lao động chất lượng cao từ các tỉnh khác và quốc tế. Việc cải thiện điều kiện sống và làm việc cũng là yếu tố quan trọng để thu hút và giữ chân lao động.
3.2. Giải pháp về cầu lao động
Cần thúc đẩy phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa để tạo thêm việc làm. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ để tăng cường khả năng hấp thụ lao động. Việc mở rộng thị trường việc làm cũng cần được chú trọng.
