Thực Thi Pháp Luật Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Tại Tỉnh Thái Nguyên

BHXH tự nguyện là một hình thức bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức và quản lý hoặc do cộng đồng người lao động tổ chức với sự tham gia tự nguyện của các thành viên nhằm đảm bảo thu nhập để thoả mãn nhu cầu sinh sống thiết yếu người lao động và gia đình họ khi gặp phải những rủi ro làm giảm hoặc mất thu nhập, góp phần đảm bảo an toàn xã hội. Trong khoản 3 điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2006 thì Bảo hiểm xã hội tự nguyện được định nghĩa: “Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội mà người lao động tự nguyện tham gia, được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình để hưởng bảo hiểm xã hội” [20]

Bảo hiểm xã hội tự nguyện cũng có những nguyên tắc chung giống như bảo hiểm xã hội bắt buộc, song do có những đặc trưng riêng nên để đảm bảo việc thực hiện BHXH tự nguyện cũng cần phải chú trọng các nguyên tắc sau: Nguyên tắc Nhà nước thống nhất quản lý bảo hiểm xã hội. Bảo hiểm xã hội là một chính sách lớn ảnh hưởng đến nhiều mặt của đời sống xã hội, nó chứa đựng cả một nội dung kinh tế, nội dung xã hội và nội dung pháp lý.

Quyền được hưởng BHXH của người lao động là một trong những biểu hiện cụ thể của quyền con người. Biểu hiện cụ thể quyền được hưởng BHXH của người lao động là việc họ được hưởng chế độ trợ cấp BHXH theo các chế độ xác định. Các chế độ này gắn với các trường hợp người lao động hoặc bị giảm khả năng lao động hoặc mất việc làm do đó bị giảm hoặc mất nguồn sinh sống.

Tỉnh Thái Nguyên, là trung tâm chính trị, kinh tế của khu Việt Bắc nói riêng, của vùng trung du miền núi đông bắc nói chung, là cửa ngõ giao lưu kinh tế xã hội giữa vùng trung du miền núi với vùng đồng bằng Bắc Bộ. Địa hình Thái Nguyên có nhiều rừng núi cao với nhiều dân tộc sinh sống trên địa bàn. Trong những năm qua, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, Thái Nguyên đã đạt được nhiều thành tựu, kinh tế phát triển nhưng còn chưa đồng đều, một số vùng núi cao còn gặp nhiều khó khăn, người dân có thu nhập còn thấp.

Sau hơn 5 năm thực hiện, đối tượng tham gia BHXH tự nguyện còn ít, mới có khoảng 150.000 lao động, chiếm 0,57% số lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, đặc biệt là đối với những vùng khó khăn, dân số chủ yếu làm nông nghiệp, mức sống thấp.

Đề tài được nghiên cứu trong thời điểm BHXH tỉnh Thái Nguyên đang tiến hành một loạt các biện pháp an sinh xã hội nhằm đảm bảo cho đời sống của nhân dân trên địa bàn Tỉnh, chất lượng phục vụ cũng như công tác thực hiện pháp luật về BHXH nói chung đã có những bước tiến đáng ghi nhận

Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện thường là những người nông dân, người lao động trong khu vực kinh tế phi chính thức và người nghèo, đời sống và thu nhập của họ bấp bênh, không ổn định. Vì vậy...

Nhìn chung trong những năm gần đây một số biện pháp tổ chức thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội tự nguyện mà cơ quan BHXH Thái Nguyên đã áp dụng mang lại sự đổi mới nhất định trong việc thực hiện các chính sách về Bảo hiểm xã hội trên địa bàn Tỉnh, nhằm góp phần từng bước ổn định tình hình an sinh xã hội ở địa phương, tuy nhiên kết quả đạt được vẫn còn nhiều mặt hạn chế cần có giải pháp để khắc phục.

Để giải quyết những vướng mắc còn tồn tại trong luật BHXH 2006; luật BHXH 2014 đã có một quy định mới với nhiều nét cụ thể và rõ ràng hơn đó là: “Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người tham gia, được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng Bảo hiểm xã hội để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất”[22].

Bên cạnh đó thì Bảo hiểm xã hội tự nguyện lại là một vấn đề mới ở Thái Nguyên nên những công trình nghiên cứu đã được công bố về mảng đề tài này chiếm một phần rất nhỏ chủ yếu là trong một số lĩnh vực về kinh tế như "Tổ chức thực hiện bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, thực trạng và giải pháp" của tác giả Đinh Văn Sơn (thực hiện năm 2012); " Phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn Võ Nhai Tỉnh Thái Nguyên" tác giả Nguyễn Thị Lệ Hằng (thực hiện 2014); tuy vậy đây cũng là những nguồn tài liệu tham khảo quý giá bổ trợ cho tôi hoàn thành được đề tài nghiên cứu của mình.

Căn cứ vào kết quả nghiên cứu đề tài tác giả đề xuất một số giải pháp phát triển việc áp dụng có hiệu quả pháp luật hơn nữa nhằm nâng cao tỷ lệ người tham gia với mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội tốt hơn cho người dân, đây cũng là một trong những chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước.

Kết quả nghiên cứu của đề tài, là tài liệu tham khảo cho chương trình giảng dạy bậc Đại học và Cao học trong chuyên ngành Luật học, Quản lý kinh tế. Đồng thời, kết quả nghiên cứu còn là cơ sở để các nhà hoạch định chính sách tham khảo để đề ra các chính sách cho phù hợp với điều kiện thực tế.