Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam phát triển nhanh chóng, việc quản trị nguồn nhân lực hiệu quả trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là các ngân hàng thương mại lớn như Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV). Với hơn 25 nghìn cán bộ công nhân viên và mạng lưới hoạt động rộng khắp 63 tỉnh thành cùng 6 quốc gia, BIDV đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính quốc gia. Tuy nhiên, thù lao tài chính – một trong những công cụ quan trọng để thu hút, giữ chân và tạo động lực cho người lao động – vẫn còn nhiều hạn chế cần được hoàn thiện.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng thù lao tài chính tại Trụ sở chính BIDV trong giai đoạn 2019-2023, tập trung vào ba cấu phần chính: tiền lương, khuyến khích tài chính và phúc lợi tài chính. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu sơ cấp thu thập từ 100 phiếu khảo sát hợp lệ và các báo cáo tài chính, hoạt động kinh doanh của BIDV giai đoạn 2020-2022. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Trụ sở chính BIDV, với các giải pháp đề xuất hướng tới năm 2025.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cái nhìn toàn diện về hệ thống thù lao tài chính tại một trong những ngân hàng lớn nhất Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả quản trị nhân lực, góp phần tăng năng suất lao động và sự gắn bó của cán bộ nhân viên với tổ chức. Kết quả nghiên cứu cũng có thể làm cơ sở tham khảo cho các ngân hàng và doanh nghiệp khác trong việc xây dựng chính sách thù lao phù hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản trị nhân lực và thù lao lao động, trong đó thù lao tài chính được tiếp cận qua ba thành phần chính: tiền lương, khuyến khích tài chính và phúc lợi tài chính.

  • Lý thuyết về thù lao lao động: Thù lao lao động là toàn bộ các khoản thu nhập mà người lao động nhận được từ người sử dụng lao động thông qua hoạt động bán sức lao động, bao gồm tiền lương, tiền thưởng, phúc lợi và các yếu tố phi tài chính. Thù lao tài chính là các giá trị vật chất được trả dưới dạng tiền hoặc các khoản tương đương tiền nhằm thỏa mãn nhu cầu vật chất và tạo động lực lao động.

  • Mô hình khuyến khích tài chính: Khuyến khích tài chính bao gồm các khoản thưởng, tăng lương, thăng chức nhằm ghi nhận và thúc đẩy hiệu suất làm việc vượt trội của người lao động. Mô hình này nhấn mạnh vai trò của các khoản thưởng cá nhân và tập thể trong việc tạo động lực và duy trì sự gắn bó của nhân viên.

  • Lý thuyết phúc lợi tài chính: Phúc lợi tài chính bao gồm các khoản chi trả gián tiếp như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm nhân thọ và các phúc lợi tự nguyện như khám sức khỏe định kỳ, du lịch nghỉ mát. Phúc lợi tài chính góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và sự hài lòng của người lao động.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: thù lao lao động, tiền lương theo thời gian và theo năng suất, khuyến khích tài chính (thưởng nóng, thưởng theo thành tích), phúc lợi bắt buộc và phúc lợi tự nguyện, các yếu tố ảnh hưởng nội bộ và bên ngoài đến thù lao tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp từ báo cáo tài chính và báo cáo hoạt động kinh doanh của BIDV giai đoạn 2020-2022, các văn bản pháp luật liên quan đến tiền lương và thù lao tài chính, các công trình nghiên cứu, bài báo và hội thảo chuyên ngành.

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Khảo sát điều tra với mẫu 110 phiếu phát ra cho cán bộ Trưởng phòng, Phó trưởng phòng và chuyên viên tại Trụ sở chính BIDV, thu về 107 phiếu, trong đó 100 phiếu hợp lệ. Bảng hỏi gồm 10-15 câu hỏi đánh giá mức độ đồng thuận về các chính sách thù lao tài chính theo thang điểm Likert.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để tổng hợp đặc điểm nhân khẩu học và đánh giá mức độ hài lòng; phân tích so sánh để đối chiếu các yếu tố thù lao tài chính với các ngân hàng khác; phân tích định tính từ phỏng vấn lãnh đạo để làm rõ các vấn đề thực tiễn. Dữ liệu được trình bày qua bảng biểu và biểu đồ nhằm minh họa rõ ràng các kết quả.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ 2019-2022, khảo sát sơ cấp trong 6 tháng đầu năm 2023, đề xuất giải pháp đến năm 2025.

Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu phi xác suất theo phương pháp thuận tiện, tập trung vào các cán bộ có vai trò quản lý và chuyên viên tại Trụ sở chính BIDV nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm nhân sự chủ chốt.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tiền lương tại BIDV: Tiền lương cơ bản chiếm khoảng 60% tổng thù lao tài chính, còn lại là các khoản thưởng và phúc lợi. Mức lương trung bình của cán bộ tại Trụ sở chính BIDV trong giai đoạn 2020-2022 tăng khoảng 8% mỗi năm, tuy nhiên vẫn còn khoảng 25% người lao động đánh giá mức lương chưa tương xứng với công sức bỏ ra.

  2. Khuyến khích tài chính: Các khoản thưởng cá nhân và tập thể chiếm khoảng 30% tổng thù lao. Khoảng 70% người lao động đồng ý rằng cơ chế thưởng hiện tại tạo động lực làm việc, nhưng 40% phản ánh hệ thống KPI chưa phản ánh đầy đủ các yếu tố như thái độ và trách nhiệm công việc, chỉ tập trung vào doanh số.

  3. Phúc lợi tài chính: BIDV thực hiện đầy đủ các phúc lợi bắt buộc theo quy định pháp luật như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Phúc lợi tự nguyện như du lịch nghỉ mát, khám sức khỏe định kỳ được đánh giá cao với mức chi trung bình khoảng 10 triệu đồng/người/năm. Tuy nhiên, có 30% người lao động mong muốn bổ sung thêm các phúc lợi như hỗ trợ học tập, bảo hiểm nhân thọ.

  4. Các yếu tố ảnh hưởng: Môi trường làm việc, quan điểm lãnh đạo và đội ngũ quản trị nhân sự có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả của hệ thống thù lao tài chính. So sánh với các ngân hàng Vietcombank và VietinBank, BIDV có mức thưởng và phúc lợi thấp hơn khoảng 15-20%, đồng thời cơ chế thưởng chưa đa dạng và linh hoạt.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy hệ thống thù lao tài chính tại BIDV đã đáp ứng được các yêu cầu cơ bản về pháp luật và tạo động lực nhất định cho người lao động. Tuy nhiên, mức độ hài lòng về tiền lương và khuyến khích tài chính còn hạn chế do hệ thống KPI chưa toàn diện, chưa phản ánh đầy đủ các khía cạnh công việc và chưa tạo sự công bằng tuyệt đối trong phân phối thưởng.

So với các ngân hàng lớn khác, BIDV cần cải thiện cơ cấu thù lao để tăng tính cạnh tranh, đặc biệt trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng khốc liệt. Việc bổ sung các phúc lợi tự nguyện đa dạng hơn sẽ góp phần nâng cao sự gắn bó và hài lòng của nhân viên.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ các thành phần thù lao tài chính, biểu đồ tròn phân bố mức độ hài lòng về tiền lương và khuyến khích, bảng so sánh mức thưởng và phúc lợi giữa BIDV và các ngân hàng khác nhằm minh họa rõ ràng các điểm mạnh và hạn chế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống tiền lương: Xây dựng thang bảng lương mới phù hợp với năng lực và đóng góp của người lao động, đảm bảo mức lương tối thiểu cạnh tranh trên thị trường lao động. Thời gian thực hiện: 2023-2024. Chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng Quản trị nhân lực BIDV.

  2. Cải tiến hệ thống khuyến khích tài chính: Đa dạng hóa các hình thức thưởng, bổ sung các tiêu chí đánh giá KPI toàn diện hơn, bao gồm thái độ, trách nhiệm và sáng kiến. Áp dụng cơ chế thưởng linh hoạt, kịp thời và minh bạch. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Phòng Quản lý hiệu suất và Ban điều hành.

  3. Mở rộng phúc lợi tài chính tự nguyện: Bổ sung các chương trình bảo hiểm nhân thọ, hỗ trợ học tập, chăm sóc sức khỏe nâng cao và các hoạt động văn hóa, thể thao nhằm tăng sự hài lòng và gắn bó của nhân viên. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: Phòng Hành chính nhân sự và Ban lãnh đạo.

  4. Nâng cao năng lực đội ngũ quản trị nhân sự: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về xây dựng và quản lý hệ thống thù lao tài chính, cập nhật các chính sách mới và kỹ năng đánh giá hiệu quả công việc. Thời gian: 2023-2024. Chủ thể: Ban nhân sự và các đơn vị đào tạo nội bộ.

  5. Tăng cường minh bạch và truyền thông nội bộ: Đảm bảo người lao động hiểu rõ các chính sách thù lao, cơ chế tính lương, thưởng và phúc lợi thông qua các kênh truyền thông nội bộ hiệu quả. Thời gian: liên tục từ 2023. Chủ thể: Phòng Truyền thông và Ban lãnh đạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý nhân sự các ngân hàng thương mại: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp hoàn thiện hệ thống thù lao tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị nhân lực và cạnh tranh trên thị trường lao động.

  2. Chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị nhân lực và tài chính doanh nghiệp: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về chính sách thù lao và động lực lao động trong ngành ngân hàng.

  3. Sinh viên và học viên cao học chuyên ngành quản trị nhân lực, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực thù lao tài chính.

  4. Các doanh nghiệp và tổ chức tài chính khác: Tham khảo mô hình và kinh nghiệm xây dựng hệ thống thù lao tài chính hiệu quả, phù hợp với đặc thù ngành nghề và quy mô tổ chức.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thù lao tài chính gồm những thành phần nào?
    Thù lao tài chính bao gồm tiền lương cơ bản, các khoản khuyến khích tài chính như thưởng cá nhân, thưởng tập thể, và phúc lợi tài chính bao gồm bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm nhân thọ và các phúc lợi tự nguyện khác.

  2. Tại sao hệ thống KPI lại quan trọng trong chính sách thù lao?
    Hệ thống KPI giúp đánh giá chính xác hiệu quả công việc của người lao động, từ đó phân phối thù lao công bằng, tạo động lực làm việc và nâng cao năng suất lao động.

  3. Phúc lợi tài chính tự nguyện có vai trò gì?
    Phúc lợi tự nguyện giúp nâng cao sự hài lòng và gắn bó của người lao động với tổ chức, đồng thời tạo sự khác biệt cạnh tranh trong thu hút nhân tài.

  4. Làm thế nào để đảm bảo tính công bằng trong hệ thống thù lao?
    Cần xây dựng các tiêu chí đánh giá rõ ràng, minh bạch, áp dụng đồng đều cho tất cả nhân viên, đồng thời có cơ chế phản hồi và điều chỉnh kịp thời.

  5. Các ngân hàng lớn khác đã áp dụng chính sách thù lao như thế nào?
    Các ngân hàng như Vietcombank và VietinBank áp dụng cơ chế lương kết hợp giữa lương thời gian và lương theo kết quả công việc, với mức thưởng dao động từ 2-10 tháng lương, cùng các phúc lợi tự nguyện đa dạng nhằm tạo động lực và giữ chân nhân viên.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng thù lao tài chính tại Trụ sở chính BIDV, tập trung vào tiền lương, khuyến khích tài chính và phúc lợi tài chính.
  • Kết quả khảo sát cho thấy BIDV đã thực hiện tốt các chính sách cơ bản nhưng còn tồn tại hạn chế về mức lương, hệ thống KPI và đa dạng phúc lợi.
  • So sánh với các ngân hàng lớn khác, BIDV cần nâng cao tính cạnh tranh của hệ thống thù lao để thu hút và giữ chân nhân tài.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống tiền lương, khuyến khích tài chính, mở rộng phúc lợi và nâng cao năng lực quản trị nhân sự đến năm 2025.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở thực tiễn và lý luận cho các nhà quản lý, chuyên gia và học viên trong lĩnh vực quản trị nhân lực và tài chính doanh nghiệp.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo BIDV và phòng Quản trị nhân lực cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị nhân sự và phát triển bền vững của ngân hàng.