Thiết Kế và Tổ Chức Dạy Học Chủ Đề Ô Nhiễm Môi Trường Nhằm Phát Triển Năng Lực Vận Dụng Kỹ Năng Môi Trường Cho Học Sinh Trung Học Cơ Sở

• Tác giả: Nguyễn Thị Ngọc Bích
• Người hướng dẫn: PGS. TS Nguyễn Văn Hồng
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học bộ môn Sinh học
• Đề tài: Thiết Kế Và Tổ Chức Dạy Học Chủ Đề “Ô Nhiễm Môi Trường” Nhằm Phát Triển Năng Lực Vận Dụng Kỹ Năng Môi Trường Cho Học Sinh Trung Học Cơ Sở
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu
• 0.4. Nội dung nghiên cứu
• 0.5. Phương pháp nghiên cứu
• 0.6. Giả thuyết khoa học
• 0.7. Đóng góp mới của đề tài luận văn
• 0.8. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
• 1.1. Một số khái niệm cơ bản
• 1.2. Đánh giá năng lực vận dụng kĩ năng môi trường của học sinh
• 1.3. Ý nghĩa của dạy học theo chủ đề
• 1.4. Cơ sở thực tiễn
• 1.5. Mục đích điều tra
• 1.6. Phương pháp điều tra
• 1.7. Đối tượng điều tra
• 1.8. Thời gian điều tra
• 1.9. Nội dung điều tra
• 1.10. Kết quả điều tra và bình luận
• 1.11. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC CHỦ ĐỀ “Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG” NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG KỸ NĂNG MÔI TRƯỜNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
• 2.1. Giới thiệu nội dung chủ đề “Ô nhiễm môi trường”
• 2.2. Một số nguyên tắc cần đảm bảo trong dạy học một chủ đề
• 2.3. Nguyên tắc đảm bảo mối quan hệ biện chứng giữa dạy học và mục tiêu phát triển năng lực người học
• 2.4. Nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất biện chứng giữa vai trò chủ thể tích cực, tự giác và độc lập của HS với vai trò chủ đạo của GV trong quá trình dạy học
• 2.5. Nguyên tắc đảm bảo sự phù hợp giữa nội dung dạy học và hình thức tổ chức dạy học
• 2.6. Quy trình rèn luyện năng lực vận dụng kĩ năng môi trường cho HS trong dạy học chủ đề “Ô nhiễm môi trường”
• 2.7. Quy trình thiết kế một chủ đề học tập
• 2.8. Thiết kế kế hoạch dạy học chủ đề “Ô nhiễm môi trường”
• 2.9. Kế hoạch dạy học tổng thể
• 2.10. Kế hoạch dạy học chi tiết chủ đề “Ô nhiễm môi trường”
• 2.11. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm
• 3.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm
• 3.3. Phương pháp thực nghiệm
• 3.4. Chọn đối tượng và thời gian thực nghiệm sư phạm
• 3.5. Bố trí thực nghiệm sư phạm
• 3.6. Kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.7. Phân tích kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.8. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Thiết Kế Dạy Học Chủ Đề Ô Nhiễm Môi Trường

Chủ đề ô nhiễm môi trường là một vấn đề cấp bách toàn cầu, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc và hành động thiết thực từ mỗi cá nhân. Trong bối cảnh giáo dục, việc thiết kế dạy học chủ đề này cho học sinh THCS không chỉ trang bị kiến thức mà còn hình thành năng lực vận dụng kỹ năng môi trường. Giáo dục về môi trường cần được lồng ghép một cách hiệu quả vào chương trình học, giúp học sinh hiểu rõ nguyên nhân, hậu quả và các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Tài liệu nghiên cứu này cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng các bài giảng hấp dẫn, sáng tạo, giúp học sinh trở thành những công dân có trách nhiệm với môi trường.

1.1. Tầm quan trọng của Giáo Dục Môi Trường THCS

Giáo dục môi trường từ cấp THCS đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành ý thức và hành vi bảo vệ môi trường cho thế hệ trẻ. Học sinh được trang bị kiến thức về các vấn đề môi trường, nguyên nhân ô nhiễm môi trường, hậu quả ô nhiễm môi trường, từ đó có thể tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường một cách chủ động. Giáo dục môi trường cần gắn liền với thực tiễn địa phương, giúp học sinh nhận thức rõ hơn về tình hình ô nhiễm môi trường tại nơi mình sinh sống. Theo tác giả Nguyễn Kỳ Loan, chủ đề là một đơn vị nội dung kiến thức mà khi tổ chức học sinh tìm hiểu, khám phá sẽ giải quyết được một vấn đề lí luận hay thực tiễn.

1.2. Mục tiêu của Thiết Kế Dạy Học Ô Nhiễm Môi Trường

Mục tiêu chính của việc thiết kế dạy học chủ đề ô nhiễm môi trường là giúp học sinh hiểu rõ khái niệm, nguyên nhân, hậu quả của các loại ô nhiễm môi trường (nước, không khí, đất). Học sinh cần có khả năng phân tích các vấn đề môi trường, đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường cho học sinh THCS. Ngoài ra, mục tiêu còn bao gồm việc phát triển kỹ năng sống liên quan đến bảo vệ môi trường, khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động thực tiễn như thu gom rác thải, trồng cây xanh.Theo tác giả Nguyễn Kỳ Loan, dạy học theo chủ đề là quá trình tổ chức cho HS khám phá vấn đề học tập để lĩnh hội và vận dụng kĩ năng, kiến thức vào giải quyết tình huống nhận thức hay thực tiễn.

II. Vấn Đề Thách Thức Khi Dạy Học Ô Nhiễm Môi Trường THCS

Mặc dù tầm quan trọng của việc giáo dục về ô nhiễm môi trường là không thể phủ nhận, quá trình dạy và học vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Phương pháp dạy học truyền thống thường tập trung vào lý thuyết, thiếu tính thực tiễn và tương tác, khiến học sinh khó tiếp thu và vận dụng kiến thức. Ngoài ra, nguồn tài liệu tham khảo về thiết kế bài giảng ô nhiễm môi trường THCS còn hạn chế, gây khó khăn cho giáo viên trong việc xây dựng các bài giảng hấp dẫn và phù hợp. Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc giáo dục về môi trường cũng chưa được chặt chẽ.

2.1. Hạn chế của phương pháp dạy học truyền thống về môi trường

Phương pháp dạy học truyền thống thường chỉ tập trung vào việc truyền đạt kiến thức một chiều, thiếu sự tương tác và tham gia của học sinh. Điều này khiến học sinh cảm thấy nhàm chán và khó ghi nhớ kiến thức. Bên cạnh đó, các bài giảng thường mang tính lý thuyết, ít gắn liền với thực tiễn, khiến học sinh khó hình dung được tác động của ô nhiễm môi trường đến cuộc sống hàng ngày.Theo chương trình giáo dục phổ thông (2018) đã ghi rõ định hướng phương pháp giáo dục nhằm phát triển phẩm chất và năng lực cho HS “ Phát triển phẩm chất, năng lực chung và năng lực đặc thù được thực hiện thông qua nội dung dạy học môn Khoa học tự nhiên. Theo đó, nội dung vừa là mục tiêu, vừa là phương tiện hình thành và phát triển phẩm chất và năng lực.

2.2. Thiếu hụt tài liệu và nguồn lực cho giáo viên về ô nhiễm môi trường

Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc giáo dục về môi trường cũng chưa được chặt chẽ, tác giả Nguyễn Thị Ngọc Bích cho rằng: hình thành và phát triển cho HS kĩ năng môi trường và năng lực vận dụng kĩ năng này vẫn còn rất hạn chế.

III. Cách Thiết Kế Giáo Án STEM Ô Nhiễm Môi Trường THCS Hiệu Quả

Để vượt qua những thách thức trên, cần có những phương pháp tiếp cận mới trong thiết kế giáo án. Dạy học theo chủ đề, đặc biệt là giáo án STEM ô nhiễm môi trường THCS, là một giải pháp hiệu quả. STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) tích hợp kiến thức liên môn, khuyến khích học sinh tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề thực tiễn. Giáo án STEM ô nhiễm môi trường THCS cần tập trung vào các hoạt động thực hành, thí nghiệm, dự án, giúp học sinh áp dụng kiến thức vào thực tế. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, tạo điều kiện để học sinh tự khám phá, tìm tòi.

3.1. Xây dựng mục tiêu bài học STEM về môi trường rõ ràng

Mục tiêu bài học cần cụ thể, đo lường được, có thể đạt được, liên quan đến chủ đề và có thời hạn rõ ràng (SMART). Mục tiêu nên tập trung vào việc phát triển các kỹ năng STEM cho học sinh, đồng thời giúp học sinh hiểu rõ về các vấn đề ô nhiễm môi trường. Ví dụ: Sau bài học, học sinh có thể thiết kế một hệ thống lọc nước đơn giản để loại bỏ các chất ô nhiễm. Theo tác giả Lê Đình Trung và Nguyễn Thị Minh Nguyệt,“Chủ đề là vấn đề mang tính cốt lõi, là phương diện chính mang tính định hướng vận động của đối tượng và mối liên hệ đa chiều của nó với các đối tượng khác trong tự nhiên.

3.2. Lựa chọn nội dung và hoạt động STEM phù hợp về ô nhiễm môi trường

Nội dung bài học cần gắn liền với thực tiễn, phù hợp với trình độ của học sinh. Các hoạt động nên đa dạng, khuyến khích học sinh tham gia tích cực, ví dụ: xây dựng mô hình nhà máy xử lý nước thải, thiết kế poster tuyên truyền về bảo vệ môi trường, thực hiện thí nghiệm về ảnh hưởng của ô nhiễm không khí đến sức khỏe con người. Hoạt động cần tạo cơ hội cho học sinh áp dụng kiến thức khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học vào giải quyết vấn đề thực tế.

3.3. Đánh giá hiệu quả bài học STEM ô nhiễm môi trường

Theo tác giả Nguyễn Thị Ngọc Bích đưa ra: Xây dựng bảng tiêu chí và công cụ đánh giá hiệu quả vận dụng dạy học theo chủ đề đối với sự phát triển năng lực vận dụng kĩ năng môi trường của HS.

IV. Hướng Dẫn Tổ Chức Hoạt Động Dạy Học Về Ô Nhiễm Môi Trường

Ngoài giáo án STEM, việc tổ chức các hoạt động dạy học sáng tạo cũng đóng vai trò quan trọng. Các hoạt động có thể bao gồm: trò chơi, thảo luận nhóm, xem phim tài liệu, tham quan thực tế, dự án nghiên cứu nhỏ. Hoạt động dạy học ô nhiễm môi trường cần tạo cơ hội cho học sinh tương tác, chia sẻ ý kiến, hợp tác giải quyết vấn đề. Giáo viên nên khuyến khích học sinh tự đánh giá, nhận xét về kết quả học tập của mình.

4.1. Sử dụng phương pháp dạy học tích cực để nâng cao nhận thức

Các phương pháp dạy học tích cực như: vấn đáp gợi mở, đóng vai, giải quyết vấn đề, dự án... giúp học sinh chủ động tham gia vào quá trình học tập, từ đó nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức. Giáo viên cần tạo ra một môi trường học tập thân thiện, cởi mở, khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, tranh luận, chia sẻ ý kiến. Cần khơi gợi sự tò mò, hứng thú của học sinh đối với chủ đề ô nhiễm môi trường.

4.2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong bài giảng ô nhiễm môi trường

Công nghệ thông tin mang đến nhiều công cụ hỗ trợ hiệu quả cho việc dạy và học về ô nhiễm môi trường. Có thể sử dụng các phần mềm mô phỏng, video, hình ảnh, sơ đồ tư duy... để minh họa các khái niệm, quy trình, hiện tượng liên quan đến ô nhiễm môi trường. Sử dụng các trang web, ứng dụng, mạng xã hội... để chia sẻ thông tin, tài liệu, tổ chức các hoạt động trực tuyến về bảo vệ môi trường.

4.3. Xây dựng dự án học tập về ô nhiễm môi trường

Nếu thiết kế được kế hoạch dạy học chủ đề “Ô nhiễm môi trường” và tổ chức dạy học chủ đề này một cách hợp lý thì sẽ góp phần phát triển được năng lực vận dụng kĩ năng môi trường cho HS THCS.

V. Ứng Dụng Thực Tế Nghiên Cứu Biện Pháp Giảm Thiểu Ô Nhiễm

Một trong những mục tiêu quan trọng của việc dạy học về ô nhiễm môi trường là giúp học sinh hiểu và áp dụng các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường (dành cho học sinh). Điều này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động thực tế như: thu gom rác thải, trồng cây xanh, tiết kiệm năng lượng, sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường. Giáo viên nên khuyến khích học sinh chia sẻ những hành động nhỏ mà họ có thể thực hiện để bảo vệ môi trường.

5.1. Tổ chức hoạt động ngoại khóa về bảo vệ môi trường

Các hoạt động ngoại khóa như: tham quan nhà máy xử lý nước thải, khu bảo tồn thiên nhiên, tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo về bảo vệ môi trường... giúp học sinh có cơ hội tiếp xúc trực tiếp với các vấn đề môi trường, từ đó nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm. Cần tạo điều kiện để học sinh tham gia vào các hoạt động tình nguyện, góp phần cải thiện môi trường sống.

5.2. Vận động gia đình và cộng đồng tham gia bảo vệ môi trường

Giáo viên có thể khuyến khích học sinh trở thành những tuyên truyền viên về bảo vệ môi trường trong gia đình và cộng đồng. Học sinh có thể chia sẻ kiến thức, thông tin, kinh nghiệm về bảo vệ môi trường với người thân, bạn bè, hàng xóm. Cần tổ chức các hoạt động cộng đồng như: dọn dẹp vệ sinh, trồng cây xanh, tuyên truyền về tiết kiệm năng lượng... để lan tỏa thông điệp về bảo vệ môi trường.

VI. Kết Luận Tương Lai Của Giáo Dục Về Ô Nhiễm Môi Trường

Giáo dục về ô nhiễm môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một tương lai bền vững. Việc thiết kế và tổ chức dạy học chủ đề này cần được đổi mới liên tục, áp dụng các phương pháp tiếp cận hiện đại, khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh. Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả giáo dục về ô nhiễm môi trường. Hy vọng rằng, thế hệ trẻ sẽ trở thành những công dân có trách nhiệm, góp phần giải quyết các vấn đề môi trường và xây dựng một xã hội xanh, sạch, đẹp.

6.1. Tăng cường giáo dục kĩ năng sống liên quan bảo vệ môi trường

Giáo dục kĩ năng sống liên quan đến bảo vệ môi trường giúp học sinh có khả năng tự bảo vệ mình và những người xung quanh khỏi tác động tiêu cực của ô nhiễm môi trường. Kĩ năng sống bao gồm: kĩ năng tự nhận thức, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng ra quyết định, kĩ năng giải quyết vấn đề... Cần lồng ghép giáo dục kĩ năng sống vào các bài học, hoạt động về ô nhiễm môi trường.

6.2. Phát triển chương trình giáo dục môi trường liên tục và toàn diện

Chương trình giáo dục môi trường cần được xây dựng một cách liên tục, từ cấp tiểu học đến THPT, đảm bảo cung cấp cho học sinh những kiến thức, kĩ năng cần thiết để đối phó với các thách thức về môi trường. Chương trình cần được cập nhật thường xuyên, phản ánh những thay đổi mới nhất về tình hình môi trường và các giải pháp bảo vệ môi trường. Cần có sự phối hợp giữa các bộ môn, lồng ghép nội dung về ô nhiễm môi trường vào các môn học khác nhau.

Tổng quan nghiên cứu

Ô nhiễm môi trường đang là một trong những vấn đề cấp bách toàn cầu với tác động tiêu cực đến sức khỏe con người và sự phát triển bền vững. Tại Việt Nam, đặc biệt ở các địa phương như Thái Nguyên, tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng, đòi hỏi sự vào cuộc của toàn xã hội, trong đó giáo dục môi trường đóng vai trò then chốt. Nghiên cứu tập trung vào thiết kế và tổ chức dạy học chủ đề “Ô nhiễm môi trường” nhằm phát triển năng lực vận dụng kỹ năng môi trường cho học sinh trung học cơ sở (THCS). Mục tiêu cụ thể là xây dựng kế hoạch dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông môn Khoa học tự nhiên (2018), tổ chức thực nghiệm sư phạm tại các trường THCS trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong năm học 2019-2020 với 82 học sinh tham gia. Nghiên cứu nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng và thái độ bảo vệ môi trường cho học sinh, góp phần phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn, từ đó thúc đẩy giáo dục môi trường hiệu quả hơn trong nhà trường. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học, phát triển năng lực cho học sinh và góp phần bảo vệ môi trường tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

• Lý thuyết dạy học theo chủ đề: Chủ đề được hiểu là đơn vị kiến thức trọn vẹn, tích hợp, giúp học sinh vừa lĩnh hội kiến thức khoa học vừa phát triển năng lực giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo và tự học. Dạy học theo chủ đề là mô hình dạy học tích hợp, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, tạo điều kiện cho học sinh tự lực tìm kiếm, sử dụng kiến thức và kỹ năng trong thực tiễn.

• Lý thuyết giáo dục môi trường (GDMT): GDMT là quá trình phát triển nhận thức, kiến thức, thái độ và kỹ năng để con người có thể tham gia có trách nhiệm trong việc bảo vệ và cải thiện môi trường. Mô hình tiếp cận tích hợp GDMT gồm ba hướng: giáo dục trong môi trường, về môi trường và vì môi trường, nhằm phát triển toàn diện kiến thức, kỹ năng và thái độ của học sinh.

• Khái niệm năng lực vận dụng kỹ năng môi trường: Bao gồm các năng lực thành phần như nhận biết vấn đề môi trường, thu thập thông tin, xử lý thông tin và ra quyết định. Đây là năng lực đặc thù cần hình thành trong dạy học môn Khoa học tự nhiên.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thu thập từ khảo sát 25 giáo viên dạy môn Sinh học tại các trường THCS trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên năm 2019, thực nghiệm sư phạm với 82 học sinh lớp 8 tại trường THCS Nha Trang và THCS Phú Xá trong năm học 2019-2020, cùng các văn bản pháp luật và tài liệu chuyên ngành về giáo dục và môi trường.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích định lượng bằng phần mềm Excel để đánh giá thực trạng nhận thức, vận dụng dạy học theo chủ đề của giáo viên và năng lực vận dụng kỹ năng môi trường của học sinh trước, trong và sau thực nghiệm.

• Timeline nghiên cứu:

  • Tháng 10 - 12/2019: Khảo sát thực trạng và chuẩn bị thực nghiệm.
  • Tháng 1 - 5/2020: Thực nghiệm sư phạm.
  • Tháng 6/2020: Đánh giá kết quả và tổng kết nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

• Nhận thức của giáo viên về dạy học theo chủ đề: 88% giáo viên đã tham gia khóa bồi dưỡng về dạy học tiếp cận năng lực; 100% giáo viên nhận thức rõ vai trò và sự cần thiết của dạy học theo chủ đề trong phát triển năng lực cho học sinh.

• Thực trạng vận dụng dạy học theo chủ đề: 88% giáo viên đã vận dụng dạy học theo chủ đề trong môn Sinh học nhưng không thường xuyên do hạn chế về thời gian và tổ chức.

• Khó khăn trong vận dụng: 68% giáo viên gặp khó khăn do không bố trí được thời gian tổ chức dạy học theo chủ đề; 20% cho biết tốn nhiều thời gian xây dựng kế hoạch; 12% chưa hiểu biết đầy đủ về phương pháp này.

• Hiệu quả thực nghiệm sư phạm: Sau thực nghiệm, năng lực vận dụng kỹ năng môi trường của học sinh tăng rõ rệt, điểm trung bình đánh giá năng lực tăng từ khoảng 4,5 lên 8,2 trên thang điểm 10, với sự tiến bộ đồng đều ở các năng lực thành phần như nhận biết vấn đề, thu thập và xử lý thông tin, ra quyết định.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc thiết kế và tổ chức dạy học chủ đề “Ô nhiễm môi trường” theo hướng tiếp cận năng lực giúp học sinh phát triển toàn diện năng lực vận dụng kỹ năng môi trường. Sự tiến bộ này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về hiệu quả của dạy học theo chủ đề và giáo dục môi trường tích hợp. Khó khăn về thời gian và tổ chức là thách thức phổ biến, cần có sự điều chỉnh trong phân phối chương trình và hỗ trợ từ nhà trường. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm năng lực trước và sau thực nghiệm, minh họa sự tiến bộ rõ rệt của học sinh. Nghiên cứu góp phần làm rõ cấu trúc năng lực vận dụng kỹ năng môi trường và xây dựng công cụ đánh giá phù hợp, tạo cơ sở khoa học cho việc đổi mới phương pháp dạy học môn Khoa học tự nhiên.

Đề xuất và khuyến nghị

• Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng giáo viên về dạy học theo chủ đề và giáo dục môi trường nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng tổ chức dạy học tích cực, đặt mục tiêu đạt 100% giáo viên THCS được đào tạo trong vòng 2 năm, do Sở GD&ĐT chủ trì.

• Điều chỉnh phân phối chương trình để tạo điều kiện bố trí thời gian hợp lý cho dạy học theo chủ đề, đảm bảo mỗi chủ đề được thực hiện ít nhất 3 tiết học, trong vòng 1 năm học, do Bộ GD&ĐT phối hợp với các trường thực hiện.

• Phát triển và phổ biến bộ công cụ đánh giá năng lực vận dụng kỹ năng môi trường cho giáo viên sử dụng trong giảng dạy, hoàn thiện trong 6 tháng, do các trường đại học sư phạm và trung tâm nghiên cứu giáo dục thực hiện.

• Khuyến khích áp dụng các hình thức tổ chức dạy học tích cực như dạy học dự án, dạy học hợp tác trong môn Khoa học tự nhiên, nhằm tăng cường sự chủ động, sáng tạo của học sinh, triển khai thí điểm tại các trường THCS trong 1 năm học, do các trường THCS và phòng GD&ĐT thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

• Giáo viên môn Khoa học tự nhiên và Sinh học THCS: Nắm bắt phương pháp dạy học theo chủ đề, áp dụng thực tiễn để phát triển năng lực vận dụng kỹ năng môi trường cho học sinh.

• Nhà quản lý giáo dục và cán bộ chuyên môn: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và đổi mới phương pháp dạy học phù hợp với định hướng phát triển năng lực học sinh.

• Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành Giáo dục và Sư phạm: Tham khảo mô hình thiết kế và tổ chức dạy học theo chủ đề, phương pháp đánh giá năng lực vận dụng kỹ năng môi trường trong nghiên cứu và thực hành.

• Các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực giáo dục môi trường: Áp dụng kết quả nghiên cứu để phát triển chương trình, tài liệu giáo dục môi trường phù hợp với lứa tuổi học sinh THCS.

Câu hỏi thường gặp

1. Dạy học theo chủ đề là gì và có lợi ích gì?
   Dạy học theo chủ đề là phương pháp tổ chức học tập dựa trên một đơn vị kiến thức trọn vẹn, giúp học sinh tích hợp kiến thức và phát triển năng lực giải quyết vấn đề. Lợi ích là tăng cường sự chủ động, sáng tạo và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

2. Năng lực vận dụng kỹ năng môi trường gồm những gì?
   Bao gồm nhận biết vấn đề môi trường, thu thập thông tin, xử lý thông tin và ra quyết định. Đây là các kỹ năng cần thiết để học sinh tham gia bảo vệ và cải thiện môi trường.

3. Khó khăn chính khi vận dụng dạy học theo chủ đề là gì?
   Khó khăn lớn nhất là việc bố trí thời gian dạy học và xây dựng kế hoạch dạy học theo chủ đề do chương trình hiện hành còn phân chia theo bài/tiết truyền thống.

4. Làm thế nào để đánh giá năng lực vận dụng kỹ năng môi trường của học sinh?
   Có thể sử dụng bộ công cụ đánh giá Rubric với các tiêu chí về nhận biết, thu thập, xử lý thông tin và ra quyết định, đánh giá theo mức độ đạt được từ không đạt đến hoàn thành tốt.

5. Tại sao giáo dục môi trường quan trọng trong chương trình phổ thông?
   Giáo dục môi trường giúp học sinh hiểu biết về các vấn đề môi trường, hình thành thái độ và kỹ năng bảo vệ môi trường, góp phần phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Kết luận

• Thiết kế và tổ chức dạy học chủ đề “Ô nhiễm môi trường” giúp phát triển năng lực vận dụng kỹ năng môi trường cho học sinh THCS một cách hiệu quả.
• Giáo viên có nhận thức tốt về vai trò của dạy học theo chủ đề nhưng còn gặp khó khăn về thời gian và tổ chức.
• Năng lực vận dụng kỹ năng môi trường của học sinh được cải thiện rõ rệt sau thực nghiệm sư phạm.
• Nghiên cứu xây dựng được bộ công cụ đánh giá năng lực vận dụng kỹ năng môi trường phù hợp với học sinh THCS.
• Cần tiếp tục triển khai đào tạo giáo viên, điều chỉnh chương trình và phát triển các hình thức dạy học tích cực để nâng cao hiệu quả giáo dục môi trường.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên cần áp dụng kết quả nghiên cứu để đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao chất lượng giáo dục môi trường trong nhà trường.