Thay Đổi Kiến Thức và Thái Độ cho Bà Mẹ Có Con Dưới 5 Tuổi Mắc Nhiễm Khuẩn Hô Hấp Cấp Tính

• Tác giả: Nguyễn Bích Hằng
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Hoàng Long
• Trường học: Trường Đại Học Điều Dưỡng Nam Định
• Chuyên ngành: Điều dưỡng
• Đề tài: Thay Đổi Kiến Thức và Thái Độ của Bà Mẹ về Nhiễm Khuẩn Hô Hấp Cấp Tính cho Trẻ Dưới 5 Tuổi
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Nam Định

• TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính
• 1.2. Tình hình NKHHCT trên thế giới và Việt Nam
• 1.3. Các nghiên cứu kiến thức, thái độ của bà mẹ có con dưới 5 tuổi về NKHHCT
• 1.4. Giới thiệu tóm tắt về địa bàn nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.5. Công cụ và phương pháp thu thập số liệu
• 2.6. Các biến số nghiên cứu
• 2.7. Tiêu chuẩn đánh giá
• 2.8. Chương trình can thiệp
• 2.9. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.10. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu
• 2.11. Hạn chế của nghiên cứu, sai số và biện pháp khắc phục sai số
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Kiến thức, thái độ của bà mẹ về NKHHCT trước GDSK
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Kiến thức và thái độ của bà mẹ về NKHHCT
• 4.3. Ưu điểm, hạn chế của nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• Phụ lục 1: BẢN ĐỒNG THUẬN
• Phụ lục 2: PHIẾU KHẢO SÁT
• Phụ lục 3: NỘI DUNG GIÁO DỤC SỨC KHỎE
• Phụ lục 4: TÀI LIỆU PHÁT TAY

I. Tổng Quan Về Nhiễm Khuẩn Hô Hấp Cấp Tính Ở Trẻ Em

Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính (NKHHCT) là một nhóm bệnh phổ biến ở trẻ em, bao gồm nhiễm trùng ở mũi, tai, họng, thanh quản, khí quản, phế quản, tiểu phế quản và phổi. Thời gian mắc bệnh thường không quá 30 ngày, trừ viêm tai giữa cấp tính (14 ngày). Nguyên nhân chủ yếu do virus, nhưng vi khuẩn như Haemophilus influenzae và Streptococcus pneumoniae cũng đóng vai trò quan trọng, đặc biệt ở các nước đang phát triển. Các yếu tố nguy cơ bao gồm tuổi nhỏ, thời tiết lạnh, môi trường ô nhiễm, suy dinh dưỡng và cơ địa dị ứng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hàng năm có khoảng 4 triệu trẻ em tử vong vì NKHHCT, phần lớn ở các nước đang phát triển. Việc hiểu rõ về NKHHCT là rất quan trọng để có biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời.

1.1. Phân Loại Nhiễm Khuẩn Hô Hấp Cấp Tính Ở Trẻ Dưới 5 Tuổi

NKHHCT được phân loại theo vị trí giải phẫu và mức độ nặng nhẹ. Theo vị trí, có nhiễm khuẩn hô hấp trên (cảm lạnh, viêm tai giữa, viêm mũi họng) và nhiễm khuẩn hô hấp dưới (viêm thanh quản, khí quản, phế quản, viêm phổi). Theo mức độ, có thể nhẹ, vừa, nặng hoặc rất nặng. Việc phân loại giúp xây dựng phác đồ chẩn đoán và điều trị phù hợp. Cần lưu ý các dấu hiệu lâm sàng như ho, thở nhanh, rút lõm lồng ngực, và các dấu hiệu nguy kịch như không uống được, ngủ li bì, thở rít để có can thiệp kịp thời.

1.2. Nguyên Nhân Gây Nhiễm Khuẩn Hô Hấp Cấp Tính Thường Gặp

Nguyên nhân chính gây NKHHCT ở trẻ em là virus, chiếm đa số các trường hợp. Tuy nhiên, vi khuẩn cũng đóng vai trò quan trọng, đặc biệt là Haemophilus influenzae và Streptococcus pneumoniae. Các yếu tố nguy cơ bao gồm tuổi nhỏ, thời tiết lạnh, môi trường ô nhiễm, suy dinh dưỡng và cơ địa dị ứng. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ sinh ra cân nặng dưới 2500g, thiếu vitamin A, trẻ nam, trình độ học vấn của bà mẹ cũng liên quan đến tỷ lệ mắc NKHHCT. Thiếu nước sinh hoạt, bệnh nền kèm theo, tiêm chủng không đầy đủ cũng làm tăng nguy cơ.

II. Tầm Quan Trọng Kiến Thức và Thái Độ Của Mẹ Về NKHHCT

Người mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc chăm sóc trẻ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, 75% trẻ bị nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính được chăm sóc tại nhà. Do đó, kiến thức và thái độ của bà mẹ về NKHHCT có ảnh hưởng lớn đến việc phòng bệnh, phát hiện sớm và đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời. Nhiều nghiên cứu cho thấy kiến thức và thái độ của bà mẹ về NKHHCT còn hạn chế. Việc nâng cao kiến thức và thay đổi thái độ của bà mẹ là yếu tố then chốt để cải thiện sức khỏe trẻ em. Thống kê cho thấy tỷ lệ mắc bệnh hô hấp cấp tính ở trẻ là con của các bà mẹ có kiến thức đúng về bệnh NKHHCT chỉ là 31,2%, thấp hơn so với tỷ lệ ở nhóm trẻ có mẹ không có kiến thức đúng.

2.1. Vai Trò Của Bà Mẹ Trong Phòng Ngừa Nhiễm Khuẩn Hô Hấp

Bà mẹ đóng vai trò trung tâm trong việc phòng ngừa nhiễm khuẩn hô hấp cho trẻ. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm đảm bảo trẻ bú mẹ sớm và đầy đủ, cho trẻ ăn sam đúng cách, vệ sinh cá nhân và môi trường sạch sẽ, giữ ấm cho trẻ, tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch. Bà mẹ cần được trang bị kiến thức về các dấu hiệu sớm của NKHHCT để có thể phát hiện và xử trí kịp thời. Việc cách ly trẻ với người bệnh cũng rất quan trọng để tránh lây lan. Giáo dục sức khỏe cho bà mẹ về cách phòng ngừa NKHHCT là một biện pháp hiệu quả.

2.2. Tầm Quan Trọng Của Việc Phát Hiện Sớm Triệu Chứng NKHHCT

Phát hiện sớm các triệu chứng của nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ em là yếu tố then chốt để điều trị kịp thời và giảm nguy cơ biến chứng. Các triệu chứng cần chú ý bao gồm ho, thở nhanh, rút lõm lồng ngực, sốt, khó thở. Bà mẹ cần được hướng dẫn cách nhận biết các dấu hiệu này và biết khi nào cần đưa trẻ đến cơ sở y tế. Việc tự ý điều trị tại nhà có thể gây nguy hiểm nếu không được thực hiện đúng cách. Giáo dục sức khỏe cho bà mẹ về tầm quan trọng của việc phát hiện sớm và đưa trẻ đi khám là rất cần thiết.

III. Phương Pháp Giáo Dục Sức Khỏe Thay Đổi Nhận Thức Về NKHHCT

Giáo dục sức khỏe (GDSK) là một quá trình tác động nhằm thay đổi kiến thức, thái độ và thực hành của con người. GDSK cung cấp kiến thức mới, giúp đối tượng hiểu rõ hơn về các vấn đề sức khỏe và bệnh tật, từ đó nhận ra các vấn đề liên quan đến bản thân, gia đình và cộng đồng. Mục đích cuối cùng của GDSK là làm cho mọi người từ bỏ các hành vi có hại và thực hành các hành vi có lợi cho sức khỏe. GDSK tác động đến kiến thức, thái độ và thực hành của con người về sức khỏe. Công tác truyền thông giáo dục sức khỏe là hoạt động không thể thiếu trong sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân.

3.1. Nội Dung Giáo Dục Sức Khỏe Về Nhiễm Khuẩn Hô Hấp Cấp Tính

Nội dung GDSK về nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính cần tập trung vào các vấn đề như nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa, cách chăm sóc trẻ tại nhà và khi nào cần đưa trẻ đến cơ sở y tế. Cần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bú mẹ, dinh dưỡng hợp lý, vệ sinh cá nhân và môi trường, tiêm chủng đầy đủ. Các thông tin cần được trình bày một cách dễ hiểu, phù hợp với trình độ dân trí của đối tượng. Sử dụng các phương tiện truyền thông đa dạng như tờ rơi, áp phích, video, buổi nói chuyện để truyền tải thông tin hiệu quả.

3.2. Các Phương Pháp Truyền Thông Giáo Dục Sức Khỏe Hiệu Quả

Có nhiều phương pháp truyền thông giáo dục sức khỏe có thể áp dụng để nâng cao nhận thức về nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính. Các phương pháp bao gồm nói chuyện trực tiếp, thảo luận nhóm, trình chiếu video, phát tờ rơi, sử dụng áp phích, tổ chức các buổi tư vấn sức khỏe. Cần lựa chọn phương pháp phù hợp với đối tượng và điều kiện thực tế. Sự tham gia của cán bộ y tế, nhân viên cộng đồng và các tổ chức xã hội là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả của chương trình GDSK.

IV. Nghiên Cứu Về Thay Đổi Kiến Thức và Thái Độ Của Bà Mẹ

Nghiên cứu của Nguyễn Bích Hằng tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Yên Bái năm 2020 đã đánh giá sự thay đổi kiến thức và thái độ của bà mẹ có con dưới 5 tuổi mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính sau giáo dục sức khỏe. Nghiên cứu sử dụng thiết kế can thiệp so sánh trước sau có nhóm chứng. Kết quả cho thấy kiến thức và thái độ của bà mẹ ở cả hai nhóm về bệnh, chăm sóc và dự phòng NKHHCT trước can thiệp còn thấp. Sau can thiệp GDSK, điểm kiến thức và thái độ của bà mẹ nhóm can thiệp cao hơn có ý nghĩa thống kê so với nhóm đối chứng. Nghiên cứu kết luận rằng chương trình can thiệp GDSK có hiệu quả trong việc thay đổi kiến thức và thái độ cho các bà mẹ về NKHHCT.

4.1. Kết Quả Nghiên Cứu Về Hiệu Quả Giáo Dục Sức Khỏe

Nghiên cứu của Nguyễn Bích Hằng cho thấy chương trình can thiệp GDSK có hiệu quả trong việc cải thiện kiến thức và thái độ của bà mẹ về nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính. Điểm kiến thức và thái độ của nhóm can thiệp tăng lên đáng kể sau khi được giáo dục sức khỏe, trong khi nhóm đối chứng không có sự thay đổi đáng kể. Điều này chứng tỏ rằng GDSK là một biện pháp hiệu quả để nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của bà mẹ trong việc phòng ngừa và chăm sóc trẻ bị NKHHCT.

4.2. Ứng Dụng Thực Tiễn Của Nghiên Cứu Trong Chăm Sóc Trẻ Em

Kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong thực tiễn để xây dựng các chương trình GDSK phù hợp với từng địa phương và đối tượng. Cần chú trọng đến việc cung cấp thông tin dễ hiểu, sử dụng các phương tiện truyền thông đa dạng và tạo điều kiện cho bà mẹ tham gia tích cực vào quá trình học tập. Việc đánh giá hiệu quả của chương trình GDSK là rất quan trọng để có thể điều chỉnh và cải thiện liên tục.

V. Hướng Dẫn Chăm Sóc Trẻ Bị Nhiễm Khuẩn Hô Hấp Cấp Tính Tại Nhà

Chăm sóc trẻ bị nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính tại nhà đúng cách là rất quan trọng để giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và tránh các biến chứng. Các biện pháp chăm sóc bao gồm cho trẻ ăn uống đầy đủ, đảm bảo đủ nước, giữ ấm, làm thông thoáng mũi, hạ sốt khi cần thiết và theo dõi các dấu hiệu nguy hiểm. Bà mẹ cần được hướng dẫn cụ thể về cách thực hiện các biện pháp này và biết khi nào cần đưa trẻ đến cơ sở y tế.

5.1. Dinh Dưỡng Cho Trẻ Bị Nhiễm Khuẩn Hô Hấp Cấp Tính

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục của trẻ bị nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính. Cần cho trẻ ăn uống đầy đủ, dễ tiêu, giàu dinh dưỡng. Tiếp tục cho trẻ bú mẹ nếu trẻ còn bú. Cho trẻ ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày nếu trẻ biếng ăn. Đảm bảo trẻ uống đủ nước để tránh mất nước do sốt và thở nhanh. Bổ sung các vitamin và khoáng chất cần thiết để tăng cường sức đề kháng.

5.2. Vệ Sinh Cá Nhân Và Môi Trường Cho Trẻ Bị NKHHCT

Vệ sinh cá nhân và môi trường sạch sẽ là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa lây lan nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính. Rửa tay thường xuyên cho trẻ và người chăm sóc. Giữ vệ sinh mũi họng cho trẻ bằng cách nhỏ nước muối sinh lý và hút mũi. Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, thoáng mát. Tránh khói bụi, ô nhiễm. Cách ly trẻ với người bệnh để tránh lây lan.

VI. Kết Luận và Tương Lai Của Nghiên Cứu Về NKHHCT Ở Trẻ Em

Nghiên cứu về nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ em vẫn còn nhiều thách thức và cơ hội. Cần tiếp tục nghiên cứu để tìm ra các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn. Việc nâng cao kiến thức và thay đổi thái độ của bà mẹ về NKHHCT là một yếu tố quan trọng để cải thiện sức khỏe trẻ em. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan y tế, các tổ chức xã hội và cộng đồng để đạt được mục tiêu này.

6.1. Đề Xuất Các Giải Pháp Nâng Cao Nhận Thức Về NKHHCT

Để nâng cao nhận thức về nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính, cần tăng cường công tác truyền thông giáo dục sức khỏe, sử dụng các phương tiện truyền thông đa dạng, xây dựng các chương trình GDSK phù hợp với từng địa phương và đối tượng, đào tạo cán bộ y tế và nhân viên cộng đồng về kiến thức và kỹ năng truyền thông, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động phòng chống NKHHCT.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Nhiễm Khuẩn Hô Hấp Cấp Tính

Các hướng nghiên cứu tiếp theo về nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính có thể tập trung vào việc tìm hiểu các yếu tố nguy cơ, phát triển các phương pháp chẩn đoán nhanh và chính xác, đánh giá hiệu quả của các biện pháp phòng ngừa và điều trị mới, nghiên cứu về tác động của NKHHCT đến sự phát triển của trẻ em, và xây dựng các mô hình chăm sóc toàn diện cho trẻ bị NKHHCT.

Tổng quan nghiên cứu

Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính (NKHHCT) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn cầu, với khoảng 4 triệu trẻ tử vong mỗi năm do căn bệnh này, trong đó hơn 90% xảy ra ở các nước đang phát triển. Tại Việt Nam, NKHHCT cũng chiếm tỷ lệ cao trong các nguyên nhân tử vong ở nhóm trẻ này, đặc biệt tại các tỉnh miền núi như Yên Bái, nơi điều kiện khí hậu và kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn. Theo thống kê của Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Yên Bái, năm 2018 có 2892 lượt trẻ mắc NKHHCT nhập viện, và 9 tháng đầu năm 2019 có khoảng 1985 lượt trẻ nhập viện do bệnh này.

Người mẹ đóng vai trò chăm sóc chính cho trẻ dưới 5 tuổi, do đó kiến thức và thái độ của bà mẹ về NKHHCT ảnh hưởng trực tiếp đến việc phòng bệnh, phát hiện sớm và xử trí kịp thời. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy kiến thức và thái độ của bà mẹ về NKHHCT còn thấp, làm tăng nguy cơ bệnh nặng và tử vong ở trẻ. Mục tiêu nghiên cứu là mô tả thực trạng và đánh giá sự thay đổi kiến thức, thái độ của các bà mẹ có con dưới 5 tuổi mắc NKHHCT tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Yên Bái năm 2020 sau can thiệp giáo dục sức khỏe (GDSK). Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 01 đến tháng 04 năm 2020, nhằm cung cấp cơ sở khoa học cho việc áp dụng rộng rãi chương trình GDSK trong thực tiễn lâm sàng, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc và dự phòng NKHHCT.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về giáo dục sức khỏe, trong đó GDSK được hiểu là quá trình tác động nhằm thay đổi kiến thức, thái độ và thực hành của con người về sức khỏe. Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của kiến thức và thái độ trong việc hình thành hành vi chăm sóc sức khỏe tích cực. Ngoài ra, mô hình can thiệp so sánh trước và sau với nhóm chứng được áp dụng để đánh giá hiệu quả của chương trình GDSK. Các khái niệm chính bao gồm:

• Kiến thức về NKHHCT: Hiểu biết về khái niệm, nguyên nhân, yếu tố nguy cơ, dấu hiệu bệnh, cách chăm sóc và dự phòng.
• Thái độ về NKHHCT: Quan điểm, nhận thức và sự quan tâm của bà mẹ đối với việc chăm sóc và phòng bệnh cho trẻ.
• Giáo dục sức khỏe (GDSK): Hoạt động truyền thông nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi chăm sóc sức khỏe.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế can thiệp so sánh trước sau có nhóm chứng với tổng số 168 bà mẹ có con dưới 5 tuổi mắc NKHHCT, trong đó 84 bà mẹ thuộc nhóm can thiệp và 84 bà mẹ thuộc nhóm chứng. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện tại Khoa Nhi, Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Yên Bái từ tháng 01 đến tháng 04 năm 2020. Cỡ mẫu được tính dựa trên công thức kiểm định sự khác biệt giữa hai tỷ lệ với mức ý nghĩa α = 0,05 và β = 0,10, đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện.

Bộ công cụ khảo sát gồm 20 câu hỏi đánh giá kiến thức và 9 câu hỏi đánh giá thái độ về NKHHCT, được xây dựng dựa trên tài liệu tham khảo và điều chỉnh phù hợp với đặc điểm địa bàn nghiên cứu. Quá trình thu thập dữ liệu được thực hiện qua phỏng vấn trực tiếp, đánh giá kiến thức và thái độ của bà mẹ trước và sau can thiệp đối với nhóm can thiệp, và khi vào viện và trước khi ra viện đối với nhóm chứng.

Chương trình can thiệp GDSK được thực hiện cá nhân, kéo dài 15-20 phút/bà mẹ, tập trung vào các nội dung về bệnh, chăm sóc và dự phòng NKHHCT. Dữ liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm SPSS 18, sử dụng các phương pháp thống kê mô tả và kiểm định sự khác biệt giữa các nhóm với mức ý nghĩa p < 0,05.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng kiến thức và thái độ trước can thiệp: Điểm trung bình kiến thức về NKHHCT của bà mẹ ở nhóm chứng là 11,5 ± 1,7 và nhóm can thiệp là 12,0 ± 2,2 (trên thang điểm 20), không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Thái độ chung cũng tương tự, với điểm trung bình lần lượt là 27,4 ± 3,7 và 28,7 ± 4,7 (trên thang điểm 36), p > 0,05. Kiến thức về khái niệm NKHHCT và dấu hiệu rút lõm lồng ngực còn rất thấp, chỉ khoảng 10% bà mẹ trả lời đúng.

2. Hiệu quả can thiệp GDSK: Sau can thiệp, điểm kiến thức trung bình của nhóm can thiệp tăng lên 19,0 ± 2,8, trong khi nhóm chứng không thay đổi đáng kể (11,6 ± 1,7), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,001). Tỷ lệ bà mẹ có kiến thức đúng về bệnh tăng từ 10,7% lên 77,4% trong nhóm can thiệp. Thái độ đúng cũng tăng từ 58,3% lên 90,5% (p < 0,001).

3. Sự thay đổi chi tiết về kiến thức: Kiến thức về chăm sóc trẻ mắc NKHHCT tăng rõ rệt trong nhóm can thiệp, đặc biệt các nội dung giữ ấm và vệ sinh mũi đạt 100% sau can thiệp. Kiến thức về dự phòng cũng tăng mạnh, với tỷ lệ tiêm phòng đầy đủ tăng từ 69% lên 98,8%.

4. Nhóm chứng không có sự thay đổi đáng kể: Các chỉ số kiến thức và thái độ trong nhóm chứng không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa trước và sau can thiệp (p > 0,05), khẳng định hiệu quả của chương trình GDSK.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy chương trình giáo dục sức khỏe có tác động tích cực và rõ rệt trong việc nâng cao kiến thức và thái độ của bà mẹ về NKHHCT. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam và quốc tế, khẳng định vai trò quan trọng của GDSK trong phòng chống bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ em. Việc kiến thức về dấu hiệu nguy hiểm và chăm sóc trẻ tăng lên giúp bà mẹ phát hiện sớm và xử trí kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng và tử vong.

Sự khác biệt không đáng kể trong nhóm chứng cho thấy các yếu tố ngoại cảnh và thông tin y tế hiện có chưa đủ để cải thiện kiến thức và thái độ nếu không có can thiệp có hệ thống. Các biểu đồ thể hiện sự tăng điểm trung bình kiến thức và thái độ sau can thiệp sẽ minh họa rõ nét hiệu quả của chương trình.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng có hạn chế khi chưa đánh giá thực hành chăm sóc và dự phòng của bà mẹ sau khi ra viện, điều này cần được tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện hơn hiệu quả can thiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Mở rộng áp dụng chương trình GDSK: Đề nghị các cơ sở y tế tuyến tỉnh và huyện triển khai rộng rãi chương trình giáo dục sức khỏe cho bà mẹ có con dưới 5 tuổi, tập trung vào kiến thức về bệnh, chăm sóc và dự phòng NKHHCT nhằm nâng cao tỷ lệ kiến thức đạt chuẩn trên 80% trong vòng 1 năm.

2. Đào tạo nhân viên y tế về kỹ năng GDSK: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực truyền thông giáo dục sức khỏe cho điều dưỡng và cán bộ y tế, đảm bảo mỗi cán bộ có thể thực hiện GDSK hiệu quả, với mục tiêu 100% nhân viên y tế tại khoa Nhi được đào tạo trong 6 tháng.

3. Phát triển tài liệu truyền thông phù hợp: Xây dựng và cập nhật tài liệu, video, tờ rơi về NKHHCT phù hợp với đặc điểm dân tộc, trình độ học vấn và điều kiện sinh sống của bà mẹ tại các vùng miền núi như Yên Bái, nhằm tăng tính tiếp cận và hiệu quả truyền thông.

4. Theo dõi và đánh giá định kỳ: Thiết lập hệ thống giám sát, đánh giá định kỳ kiến thức, thái độ và thực hành của bà mẹ sau can thiệp để điều chỉnh chương trình phù hợp, đảm bảo duy trì hiệu quả lâu dài, với báo cáo hàng năm gửi về Sở Y tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ y tế và điều dưỡng: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và phương pháp can thiệp hiệu quả để nâng cao năng lực truyền thông giáo dục sức khỏe, giúp cải thiện chất lượng chăm sóc trẻ mắc NKHHCT.

2. Nhà quản lý y tế: Thông tin về hiệu quả chương trình GDSK giúp hoạch định chính sách, phân bổ nguồn lực và xây dựng kế hoạch phòng chống NKHHCT phù hợp với đặc điểm vùng miền.

3. Giảng viên và sinh viên ngành điều dưỡng, y tế công cộng: Tài liệu tham khảo thực tiễn về thiết kế nghiên cứu can thiệp, phương pháp đánh giá kiến thức và thái độ, cũng như ứng dụng GDSK trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

4. Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng: Cơ sở để triển khai các chương trình truyền thông, giáo dục sức khỏe nhằm nâng cao nhận thức và hành vi chăm sóc trẻ em, đặc biệt tại các vùng khó khăn.

Câu hỏi thường gặp

1. Giáo dục sức khỏe có thực sự cải thiện kiến thức và thái độ của bà mẹ về NKHHCT không?
   Nghiên cứu cho thấy điểm kiến thức và thái độ của nhóm can thiệp tăng đáng kể sau GDSK (p < 0,001), chứng minh hiệu quả rõ rệt của chương trình trong việc nâng cao nhận thức bà mẹ.

2. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện có ảnh hưởng đến tính đại diện của nghiên cứu không?
   Mặc dù chọn mẫu thuận tiện có thể giới hạn tính đại diện, nhưng với cỡ mẫu 168 và phân nhóm cân đối, kết quả vẫn có giá trị tham khảo quan trọng cho địa bàn nghiên cứu.

3. Tại sao nhóm chứng không có sự thay đổi về kiến thức và thái độ?
   Nhóm chứng chỉ nhận được tư vấn y tế thông thường, không có can thiệp GDSK có hệ thống, do đó kiến thức và thái độ không được cải thiện đáng kể, phản ánh nhu cầu cần thiết của các chương trình giáo dục chuyên sâu.

4. Có thể áp dụng chương trình GDSK này ở các vùng khác không?
   Chương trình có thể được điều chỉnh phù hợp với đặc điểm địa phương khác nhau, tuy nhiên nguyên tắc và nội dung cơ bản về bệnh, chăm sóc và dự phòng NKHHCT vẫn giữ nguyên, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

5. Nghiên cứu có đánh giá thực hành chăm sóc của bà mẹ không?
   Nghiên cứu chưa đánh giá thực hành chăm sóc sau khi ra viện, đây là hạn chế cần được khắc phục trong các nghiên cứu tiếp theo để đánh giá toàn diện hiệu quả can thiệp.

Kết luận

• Chương trình giáo dục sức khỏe đã nâng cao đáng kể kiến thức và thái độ của bà mẹ có con dưới 5 tuổi mắc NKHHCT tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Yên Bái.
• Điểm kiến thức trung bình tăng từ 12,0 lên 19,0 và thái độ đúng tăng từ 58,3% lên 90,5% sau can thiệp, với ý nghĩa thống kê rõ ràng (p < 0,001).
• Kiến thức về khái niệm, dấu hiệu nguy hiểm, chăm sóc và dự phòng NKHHCT được cải thiện toàn diện, góp phần nâng cao khả năng phát hiện và xử trí bệnh sớm.
• Nghiên cứu đề xuất mở rộng áp dụng chương trình GDSK, đào tạo nhân viên y tế và phát triển tài liệu truyền thông phù hợp với đặc điểm vùng miền.
• Các bước tiếp theo bao gồm đánh giá thực hành chăm sóc sau can thiệp và giám sát định kỳ để duy trì hiệu quả lâu dài.

Hành động ngay hôm nay: Các cơ sở y tế và cán bộ y tế nên triển khai chương trình giáo dục sức khỏe cho bà mẹ có con dưới 5 tuổi nhằm giảm thiểu tác động của NKHHCT, bảo vệ sức khỏe trẻ em và nâng cao chất lượng chăm sóc cộng đồng.