I. Lý do chọn đề tài
Đề tài "Tài sản thờ cúng theo pháp luật dân sự Việt Nam: Nghiên cứu và thực tiễn" được chọn lựa không chỉ vì tính cấp thiết của vấn đề mà còn bởi sự quan trọng của hoạt động thờ cúng trong văn hóa dân tộc Việt Nam. Thờ cúng tổ tiên đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Việt, thể hiện lòng biết ơn và tri ân đối với những người đã khuất. Theo tác giả, "Thờ cúng tổ tiên là một hiện tượng xã hội xuất hiện từ xa xưa và tồn tại đến ngày nay". Điều này cho thấy sự sâu sắc và bền vững của tín ngưỡng này trong tâm thức người dân. Bên cạnh đó, vấn đề tài sản thờ cúng cũng cần được nghiên cứu kỹ lưỡng trong bối cảnh pháp luật hiện hành, nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các gia đình trong việc quản lý và sử dụng tài sản này. Việc nghiên cứu sẽ giúp làm rõ những quy định pháp luật liên quan đến tài sản thờ cúng, đồng thời chỉ ra những hạn chế trong việc áp dụng pháp luật hiện nay.
II. Tình hình nghiên cứu đề tài
Hiện nay, số lượng các nghiên cứu về tài sản thờ cúng trong pháp luật dân sự Việt Nam còn hạn chế. Một số công trình nghiên cứu đã đề cập đến vấn đề này nhưng chưa đi sâu vào phân tích các quy định cụ thể trong pháp luật hiện hành. Các tác phẩm như của Nguyễn Ngọc Điện hay Trần Thi Huệ đã có những đóng góp nhất định nhưng vẫn chưa làm rõ các khía cạnh thực tiễn trong việc áp dụng pháp luật về tài sản thờ cúng. Điều này cho thấy một khoảng trống trong nghiên cứu mà luận văn này mong muốn lấp đầy. Các vấn đề như di sản thờ cúng theo di chúc hay thỏa thuận trong dòng họ chưa được khai thác triệt để. Từ đó, việc nghiên cứu không chỉ có giá trị lý luận mà còn mang tính ứng dụng cao, giúp các cơ quan chức năng và người dân hiểu rõ hơn về quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong việc quản lý tài sản thờ cúng.
III. Mục đích đối tượng nghiên cứu giới hạn phạm vi nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận văn là phân tích và đánh giá các quy định pháp luật Việt Nam về tài sản thờ cúng trong các gia đình, dòng họ. Đối tượng nghiên cứu bao gồm các quy định của pháp luật dân sự hiện hành liên quan đến tài sản thờ cúng, cũng như thực tiễn áp dụng trong đời sống. Giới hạn phạm vi nghiên cứu sẽ tập trung vào các quy định về tài sản thờ cúng theo di chúc, thỏa thuận và tập quán. Điều này nhằm đảm bảo tính khả thi và cụ thể trong việc nghiên cứu, đồng thời giúp đưa ra những kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật về tài sản thờ cúng. Việc phân tích các vụ án tranh chấp liên quan cũng sẽ được thực hiện để làm rõ hơn những hạn chế trong quy định hiện hành và đề xuất các giải pháp cải thiện.
IV. Các phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau để đảm bảo tính chính xác và toàn diện. Phương pháp phân tích và tổng hợp được sử dụng để làm rõ các quy định pháp luật hiện hành về tài sản thờ cúng. Bên cạnh đó, phương pháp so sánh cũng được áp dụng để đối chiếu các quy định của pháp luật Việt Nam với các quy định quốc tế và trong khu vực. Việc nghiên cứu tài liệu từ các bản án, quyết định của tòa án cũng sẽ giúp cung cấp cái nhìn thực tiễn về cách thức áp dụng pháp luật trong các trường hợp cụ thể. Điều này không chỉ giúp làm rõ những vấn đề lý luận mà còn cung cấp cơ sở thực tiễn cho việc đưa ra các kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật về tài sản thờ cúng.
V. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Đề tài nghiên cứu không chỉ có ý nghĩa lý luận mà còn mang tính ứng dụng cao trong thực tiễn. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở lý luận về tài sản thờ cúng, giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến tài sản này. Ngoài ra, việc phân tích các vụ án thực tiễn sẽ giúp các cơ quan chức năng nhận diện được những hạn chế trong quy định pháp luật hiện hành, từ đó đưa ra các giải pháp khắc phục. Luận văn cũng sẽ góp phần vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật dân sự Việt Nam, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các gia đình trong việc quản lý và sử dụng tài sản thờ cúng, đồng thời bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
VI. Bố cục của luận văn
Luận văn được cấu trúc thành ba chương chính. Chương 1 sẽ tập trung vào các vấn đề lý luận về tài sản thờ cúng, bao gồm khái niệm, vai trò và ý nghĩa của tài sản thờ cúng trong văn hóa Việt Nam. Chương 2 sẽ phân tích các loại tài sản thờ cúng của các gia đình, dòng họ Việt Nam, cùng với các quy định pháp luật hiện hành liên quan đến tài sản này. Chương 3 sẽ đưa ra một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về tài sản thờ cúng, dựa trên những phân tích và đánh giá từ thực tiễn áp dụng. Bố cục này không chỉ giúp người đọc dễ dàng theo dõi nội dung mà còn tạo điều kiện để đưa ra những kết luận rõ ràng và cụ thể.
