Đánh giá tác động của độ mở thương mại và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đến tăng trưởng kinh tế tại các quốc gia ASEAN giai đoạn 2010-2020

• Tác giả: Vũ Thị Thắm
• Người hướng dẫn: ThS. Hoàng Bích Phương
• Chuyên ngành: Toán Kinh Tế
• Đề tài: Sử dụng phương pháp ước lượng GMM đánh giá tác động của độ mở thương mại và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đến tăng trưởng kinh tế tại các quốc gia khu vực ASEAN giai đoạn 2010-2020
• Loại tài liệu: chuyên đề tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tổng quan về tăng trưởng kinh tế
• 1.1.1. Khái niệm
• 1.1.2. Các nhân tố kinh tế tác động đến tăng trưởng
• 1.1.2.1. Nhóm nhân tố tác động từ tổng cung
• 1.1.2.2. Nhóm nhân tố tác động từ tổng cầu
• 1.2. Một số quan điểm về lý thuyết tăng trưởng kinh tế
• 1.3. Tổng quan về độ mở thương mại
• 1.3.1. Khái niệm về độ mở thương mại
• 1.3.2. Tiêu chí đánh giá độ mở thương mại
• 1.3.3. Một số lý thuyết về thương mại quốc tế
• 1.4. Tổng quan về vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI
• 1.4.1. Khái niệm về FDI
• 1.4.2. Phân loại vốn đầu tư trực tiếp
• 1.4.2.1. Theo bản chất đầu tư
• 1.4.2.2. Theo động cơ của nhà đầu tư
• 1.4.2.3. Theo tính chất dòng vốn
• 1.4.3. Đặc điểm và các hình thức của FDI
• 1.4.3.1. Ưu điểm của FDI
• 1.4.3.2. Nhược điểm của FDI
• 1.4.4. Một số lý thuyết về vốn đầu tư nước ngoài (FDI)
• 1.5. Ảnh hưởng của độ mở thương mại và nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đến tăng trưởng kinh tế
• 1.6. Tổng quan các nghiên cứu trong và ngoài nước
• 1.6.1. Nghiên cứu tại Việt Nam
• 1.6.2. Nghiên cứu tại nước ngoài
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐỘ MỞ THƯƠNG MẠI, THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ CÁC NƯỚC ASEAN
• 2.1. Tổng quan về độ mở thương mại và FDI vào ASEAN
• 2.1.1. Về độ mở thương mại
• 2.1.2. Về đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI)
• 2.2. Thực trạng độ mở thương mại
• 2.3. Thực trạng FDI vào các nước ASEAN giai đoạn dịch bệnh COVID-19
• 2.3.1. Phân phối FDI theo đối tác đầu tư
• 2.3.2. FDI ở một số nước thành viên ASEAN trong thời kỳ COVID-19
• 2.4. Tăng trưởng kinh tế lạc quan của khu vực ASEAN
• 2.5. Tác động của độ mở thương mại, FDI đối với tăng trưởng kinh tế Việt Nam
• 2.6. Dòng vốn đầu tư FDI
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM
• 3.1. Phương pháp nghiên cứu
• 3.1.1. Tổng quan các biến và thu thập dữ liệu trong mô hình nghiên cứu
• 3.1.2. Dữ liệu và mẫu quan sát
• 3.1.3. Mô hình phân tích
• 3.2. Kết quả thực nghiệm
• 3.2.1. Thống kê mô tả
• 3.2.2. Kiểm định sự tương quan các biến trong mô hình và đa cộng tuyến
• 3.2.2.1. Ma trận hệ số tương quan giữa các biến
• 3.2.2.2. Kiểm định đa cộng tuyến
• 3.2.3. Mô hình và phân tích kết quả
• 3.2.3.1. Ước lượng mô hình Pooled OLS, FEM, REM
• 3.2.3.2. Kiểm định sự phù hợp của mô hình
• 3.2.3.2.1. Lựa chọn mô hình Pooled OLS hay FEM
• 3.2.3.2.2. Kiểm định Hausman lựa chọn xem mô hình FEM và REM phù hợp hơn
• 3.2.3.3. Tiến hành kiểm định
• 3.2.3.3.1. Kiểm định phương sai sai số thay đổi
• 3.2.3.3.2. Kiểm định tự tương quan
• 3.2.3.4. Khắc phục mô hình
• 3.2.3.5. Phương pháp ước lượng GLS (Generalized Least Squares)
• 3.2.3.6. Phương pháp ước lượng GMM (Generalized Method of Moments)
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tác động của độ mở thương mại đến tăng trưởng kinh tế ASEAN 2010 2020

Độ mở thương mại là một yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại các quốc gia ASEAN. Giai đoạn 2010-2020, các nước trong khu vực đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể trong hoạt động thương mại quốc tế, đặc biệt là xuất nhập khẩu. Độ mở thương mại được đo lường bằng tỷ lệ giữa tổng kim ngạch thương mại và GDP, phản ánh mức độ hội nhập của nền kinh tế. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, độ mở thương mại có tác động tích cực đến tăng trưởng GDP thông qua việc tăng cường hiệu quả sản xuất, chuyển giao công nghệ và mở rộng thị trường. Tuy nhiên, tác động này còn phụ thuộc vào chính sách thương mại và khả năng cạnh tranh của từng quốc gia.

1.1. Khái niệm và tiêu chí đánh giá độ mở thương mại

Độ mở thương mại được định nghĩa là mức độ tham gia của một quốc gia vào hoạt động thương mại quốc tế. Các tiêu chí đánh giá bao gồm tỷ lệ xuất nhập khẩu trên GDP, tỷ lệ nhập khẩu trên dân số và thuế suất thương mại. Trong giai đoạn 2010-2020, các nước ASEAN như Singapore, Malaysia và Việt Nam đã đạt được độ mở thương mại cao, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu.

1.2. Tác động của độ mở thương mại đến tăng trưởng kinh tế

Độ mở thương mại có tác động đa chiều đến tăng trưởng kinh tế ASEAN. Thứ nhất, nó thúc đẩy hiệu quả sản xuất thông qua việc tiếp cận công nghệ và kỹ thuật tiên tiến. Thứ hai, độ mở thương mại giúp mở rộng thị trường, tăng cường xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, tác động này không đồng đều giữa các quốc gia, phụ thuộc vào chính sách thương mại và năng lực cạnh tranh của từng nền kinh tế.

II. Tác động của FDI đến tăng trưởng kinh tế ASEAN 2010 2020

FDI (Đầu tư trực tiếp nước ngoài) đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại các quốc gia ASEAN. Giai đoạn 2010-2020, dòng vốn FDI vào khu vực này đã tăng mạnh, đặc biệt là từ các nước như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. FDI không chỉ bổ sung nguồn vốn đầu tư mà còn thúc đẩy chuyển giao công nghệ, nâng cao năng suất và tạo việc làm. Tuy nhiên, tác động của FDI đến tăng trưởng kinh tế còn phụ thuộc vào môi trường đầu tư, chính sách thương mại và khả năng hấp thụ công nghệ của các quốc gia nhận đầu tư.

2.1. Khái niệm và phân loại FDI

FDI được định nghĩa là hình thức đầu tư dài hạn của các nhà đầu tư nước ngoài vào một quốc gia. FDI có thể được phân loại theo bản chất đầu tư, động cơ của nhà đầu tư và tính chất dòng vốn. Trong giai đoạn 2010-2020, các nước ASEAN như Việt Nam, Indonesia và Thái Lan đã thu hút lượng lớn FDI, đặc biệt trong các ngành công nghiệp và dịch vụ.

2.2. Tác động của FDI đến tăng trưởng kinh tế

FDI có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế ASEAN thông qua việc bổ sung nguồn vốn, chuyển giao công nghệ và tạo việc làm. Tuy nhiên, tác động này không đồng đều giữa các quốc gia. Các nước có chính sách thương mại và môi trường đầu tư thuận lợi như Singapore và Malaysia đã hưởng lợi nhiều hơn từ FDI so với các nước có năng lực hấp thụ công nghệ thấp.

III. Mối quan hệ giữa độ mở thương mại FDI và tăng trưởng kinh tế ASEAN

Độ mở thương mại và FDI có mối quan hệ chặt chẽ với tăng trưởng kinh tế ASEAN. Giai đoạn 2010-2020, các nước trong khu vực đã chứng kiến sự gia tăng đồng thời của cả hai yếu tố này, góp phần thúc đẩy tăng trưởng GDP. Độ mở thương mại tạo điều kiện thuận lợi cho FDI thông qua việc mở rộng thị trường và cải thiện môi trường đầu tư. Ngược lại, FDI cũng thúc đẩy độ mở thương mại bằng cách tăng cường xuất khẩu và chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên, mối quan hệ này còn phụ thuộc vào chính sách thương mại và khả năng hấp thụ công nghệ của từng quốc gia.

3.1. Tác động tổng hợp của độ mở thương mại và FDI

Độ mở thương mại và FDI có tác động tổng hợp đến tăng trưởng kinh tế ASEAN. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, sự kết hợp của hai yếu tố này giúp tăng cường hiệu quả sản xuất, mở rộng thị trường và thu hút đầu tư. Tuy nhiên, tác động này không đồng đều giữa các quốc gia, phụ thuộc vào chính sách thương mại và năng lực cạnh tranh của từng nền kinh tế.

3.2. Hàm ý chính sách từ mối quan hệ này

Để tối đa hóa tác động của độ mở thương mại và FDI đến tăng trưởng kinh tế, các quốc gia ASEAN cần cải thiện chính sách thương mại, nâng cao năng lực cạnh tranh và tăng cường khả năng hấp thụ công nghệ. Đồng thời, cần có các biện pháp thu hút FDI chất lượng cao và thúc đẩy hợp tác kinh tế trong khu vực.