I. Tác động của thu nhập ngoài lãi đến rủi ro ngân hàng
Nghiên cứu này tập trung vào mối quan hệ giữa thu nhập ngoài lãi và rủi ro ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Thu nhập ngoài lãi được định nghĩa là các khoản thu nhập không đến từ hoạt động cho vay, bao gồm phí dịch vụ, hoa hồng và thu nhập từ đầu tư. Việc gia tăng thu nhập ngoài lãi có thể giúp ngân hàng đa dạng hóa nguồn thu, từ đó giảm thiểu rủi ro. Tuy nhiên, sự gia tăng này cũng có thể dẫn đến những rủi ro mới, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường tài chính biến động. Theo nghiên cứu của Hunjra và cộng sự (2020), thu nhập ngoài lãi có tác động ngược chiều với rủi ro ngân hàng, cho thấy rằng ngân hàng có thể giảm thiểu rủi ro thông qua việc đa dạng hóa nguồn thu nhập.
1.1. Khái niệm và phân loại thu nhập ngoài lãi
Thu nhập ngoài lãi được phân loại thành nhiều loại khác nhau, bao gồm thu nhập từ dịch vụ ngân hàng, phí giao dịch và thu nhập từ đầu tư. Mỗi loại thu nhập này có những đặc điểm riêng và ảnh hưởng khác nhau đến rủi ro ngân hàng. Việc hiểu rõ các loại thu nhập ngoài lãi giúp ngân hàng có thể xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả hơn. Theo nghiên cứu của Demsetz và Strahan (1997), việc đa dạng hóa nguồn thu nhập có thể giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro và tăng cường khả năng chống chịu trước những biến động của thị trường.
1.2. Mối quan hệ giữa thu nhập ngoài lãi và rủi ro ngân hàng
Mối quan hệ giữa thu nhập ngoài lãi và rủi ro ngân hàng là một chủ đề được nghiên cứu rộng rãi. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng thu nhập ngoài lãi có thể giúp giảm thiểu rủi ro ngân hàng thông qua việc tạo ra các nguồn thu nhập ổn định hơn. Tuy nhiên, cũng có những nghiên cứu chỉ ra rằng việc gia tăng thu nhập ngoài lãi có thể dẫn đến những rủi ro mới, đặc biệt là trong các hoạt động đầu tư. Theo nghiên cứu của Cheng và cộng sự (2012), việc gia tăng tỷ trọng thu nhập ngoài lãi có thể làm gia tăng rủi ro mất khả năng thanh toán và rủi ro danh mục đầu tư.
II. Thực trạng về thu nhập ngoài lãi và rủi ro ngân hàng tại Việt Nam
Thực trạng thu nhập ngoài lãi của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam trong giai đoạn 2010-2022 cho thấy sự gia tăng đáng kể. Các ngân hàng đã nỗ lực phát triển các dịch vụ phi tín dụng để tăng cường thu nhập ngoài lãi. Tuy nhiên, sự gia tăng này cũng đi kèm với những thách thức về rủi ro ngân hàng. Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tỷ lệ nợ xấu trong hệ thống ngân hàng vẫn ở mức cao, cho thấy rằng các ngân hàng cần phải cải thiện quản lý rủi ro trong bối cảnh gia tăng thu nhập ngoài lãi.
2.1. Tình hình thu nhập ngoài lãi tại các ngân hàng thương mại
Trong giai đoạn 2010-2022, thu nhập ngoài lãi của các ngân hàng thương mại Việt Nam đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ. Các ngân hàng đã mở rộng các dịch vụ như cho vay tiêu dùng, thẻ tín dụng và dịch vụ ngân hàng điện tử. Tuy nhiên, sự gia tăng này cũng đi kèm với những rủi ro mới, đặc biệt là trong các hoạt động đầu tư. Theo nghiên cứu của Duong (2021), ngân hàng có thu nhập ngoài lãi cao thường có rủi ro thấp hơn, nhưng điều này không phải lúc nào cũng đúng trong thực tế.
2.2. Thực trạng rủi ro ngân hàng tại Việt Nam
Rủi ro ngân hàng tại Việt Nam vẫn là một vấn đề đáng lo ngại. Các ngân hàng thương mại đang phải đối mặt với nhiều loại rủi ro, bao gồm rủi ro tín dụng, rủi ro lãi suất và rủi ro thanh khoản. Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, tỷ lệ nợ xấu vẫn ở mức cao, cho thấy rằng các ngân hàng cần phải cải thiện quản lý rủi ro. Việc gia tăng thu nhập ngoài lãi có thể giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro, nhưng cũng cần phải có các biện pháp quản lý rủi ro hiệu quả để đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng.
III. Khuyến nghị nhằm nâng cao thu nhập ngoài lãi và quản lý rủi ro ngân hàng
Để nâng cao thu nhập ngoài lãi và quản lý rủi ro ngân hàng, các ngân hàng thương mại cần thực hiện một số biện pháp. Đầu tiên, cần tăng cường đầu tư vào công nghệ thông tin để phát triển các dịch vụ ngân hàng điện tử, từ đó gia tăng thu nhập ngoài lãi. Thứ hai, cần xây dựng các chính sách quản lý rủi ro hiệu quả để giảm thiểu rủi ro trong các hoạt động đầu tư. Cuối cùng, cần tăng cường đào tạo nhân viên để nâng cao năng lực quản lý rủi ro trong bối cảnh thị trường tài chính biến động.
3.1. Đề xuất cho các ngân hàng thương mại
Các ngân hàng thương mại cần tập trung vào việc phát triển các sản phẩm dịch vụ mới để gia tăng thu nhập ngoài lãi. Việc đầu tư vào công nghệ thông tin và phát triển ngân hàng điện tử sẽ giúp ngân hàng tiếp cận được nhiều khách hàng hơn. Đồng thời, cần có các chính sách khuyến khích nhân viên tham gia vào các hoạt động phát triển sản phẩm mới.
3.2. Đề xuất cho cơ quan quản lý nhà nước
Cơ quan quản lý nhà nước cần xây dựng các quy định rõ ràng về quản lý rủi ro trong các hoạt động ngân hàng. Đồng thời, cần tăng cường giám sát và kiểm tra các ngân hàng để đảm bảo rằng các ngân hàng thực hiện đúng các quy định về quản lý rủi ro. Việc này sẽ giúp đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng và giảm thiểu rủi ro cho nền kinh tế.
