Tác Động Của Nhận Thức Của Nhân Viên Về Trách Nhiệm Xã Hội Doanh Nghiệp Đến Sự Hài Lòng Của Nhân Viên

• Tác giả: Nguyễn Quốc Trong
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Quốc Trung
• Trường học: Trường Đại Học Ngoại Thương
• Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
• Đề tài: Tác Động Của Nhận Thức Về Trách Nhiệm Xã Hội Doanh Nghiệp Đến Sự Hài Lòng Của Nhân Viên Tại TP. Hồ Chí Minh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Tính mới của đề tài
• 1.6. Bố cục luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
• 2.1. Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR)
• 2.2. Nhận thức của nhân viên về hoạt động CSR
• 2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức của nhân viên
• 2.4. Sự hài lòng của nhân viên
• 2.5. Các yếu tố tác động đến sự hài lòng của nhân viên
• 2.6. Các nghiên cứu liên quan đến đề tài
• 2.6.1. Nghiên cứu về nhận thức của nhân viên về hoạt động CSR của doanh nghiệp
• 2.6.2. Nghiên cứu về chương trình đạo đức với sự hài lòng trong công việc của nhân viên
• 2.6.3. Nghiên cứu nhận thức về CSR, sự hài lòng công việc, tính cách và cam kết của tổ chức
• 2.6.4. Nghiên cứu sự gắn bó của nhân viên với mối quan hệ giữa nhận thức của nhân viên về các hoạt động CSR và cam kết của tổ chức
• 2.6.5. Nghiên cứu ảnh hưởng trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp với nhân viên
• 2.6.6. Nghiên cứu tác động của văn hóa doanh nghiệp đến phát triển bền vững của doanh nghiệp
• 2.6.7. Nghiên cứu nâng cao trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp ở Việt Nam nhằm mục tiêu phát triển bền vững
• 2.6.8. Tác động của các hoạt động trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đến sự tin tưởng của khách hàng - Nghiên cứu trong các hệ thống siêu thị bán lẻ tại Việt Nam
• 2.6.9. Một số lý thuyết nghiên cứu về tác động của sự hài lòng trong công việc đến cam kết gắn bó tình cảm của nhân viên ở các doanh nghiệp
• 2.7. Mô hình nghiên cứu
• 2.7.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất
• 2.7.2. Các giải thuyết nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Qui trình nghiên cứu
• 3.2. Thiết kế thang đo
• 3.3. Thang đo chính thức
• 3.4. Chọn mẫu và thu thập dữ liệu
• 3.5. Phương pháp xử lý số liệu
• 3.5.1. Thống kê mô tả
• 3.5.2. Phân tích độ tin cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha
• 3.5.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA
• 3.5.4. Phân tích hồi quy
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Mô tả mẫu
• 4.2. Kiểm định thang đo với Cronbach’s Alpha và EFA
• 4.3. Phân tích hồi qui
• 4.4. Thảo luận kết quả
• 4.5. Kết quả về thang đo
• 4.6. Kết quả về mô hình nghiên cứu và các mối quan hệ
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 5.1. Tóm tắt nghiên cứu
• 5.2. Đóng góp của nghiên cứu
• 5.2.1. Đóng góp về lý thuyết
• 5.2.2. Đóng góp thực tiễn và hàm ý quản trị
• 5.3. Hạn chế đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1 – THANG ĐO GỐC
• PHỤ LỤC 2 – BẢNG CÂU HỎI ĐỊNH TÍNH SƠ BỘ
• PHỤ LỤC 3 – DANH SÁCH ĐỐI TƯỢNG THỰC HIỆN ĐỊNH TÍNH SƠ BỘ
• PHỤ LỤC 4 – TỔNG HỢP Ý KIẾN NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH SƠ BỘ
• PHỤ LỤC 5 – BẢNG KHẢO SÁT CHÍNH THỨC
• PHỤ LỤC 6 – KẾT QUẢ PHÂN TÍCH ĐỘ TIN CẬY
• PHỤ LỤC 7 – KẾT QUẢ PHÂN TÍCH NHÂN TỐ KHÁM PHÁ EFA
• PHỤ LỤC 8 – KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH CRONBACH’S ALPHA SAU PHÂN TÍCH EFA
• PHỤ LỤC 9 – KẾT QUẢ MA TRẬN TƯƠNG QUAN VÀ KẾT QUẢ HỒI QUI OLS
• PHỤ LỤC 10 – DANH SÁCH CÁC DOANH NGHIỆP KHẢO SÁT

I. Tổng Quan Về Tác Động CSR Đến Sự Hài Lòng Nhân Viên

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế sâu rộng, trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) ngày càng trở thành yếu tố then chốt trong chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp. CSR không chỉ đơn thuần là hoạt động từ thiện mà còn là cam kết của doanh nghiệp đối với các bên liên quan, bao gồm cả nhân viên. Nghiên cứu này tập trung vào việc khám phá tác động của nhận thức của nhân viên về CSR đến sự hài lòng của nhân viên tại TP. Hồ Chí Minh. Việc hiểu rõ mối quan hệ này giúp doanh nghiệp xây dựng môi trường làm việc tích cực, thu hút và giữ chân nhân tài, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. Theo ông Nguyễn Quang Vinh (2021), CSR đang dần trở thành một khái niệm được nhiều người quan tâm và ảnh hưởng quan trọng đến chiến lược kinh doanh.

1.1. Tầm quan trọng của CSR trong môi trường làm việc hiện đại

CSR không chỉ là trách nhiệm pháp lý hay đạo đức mà còn là yếu tố tạo nên lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Nhân viên ngày càng quan tâm đến các giá trị mà doanh nghiệp theo đuổi, và CSR là một trong những yếu tố quan trọng nhất. Một doanh nghiệp có cam kết mạnh mẽ với CSR sẽ thu hút được những nhân viên tài năng, có chung giá trị và mong muốn đóng góp cho xã hội. Điều này dẫn đến sự gắn kết cao hơn, giảm tỷ lệ nghỉ việc và tăng năng suất làm việc. Theo nghiên cứu của B Sheehy (2015), nhận thức của nhân viên về hoạt động CSR như hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp có liên quan tới các vấn đề xã hội.

1.2. Thực trạng nhận thức về CSR của nhân viên tại TP. Hồ Chí Minh

Mặc dù CSR ngày càng được quan tâm, nhưng nhận thức của nhân viên về CSR vẫn còn nhiều hạn chế. Nhiều nhân viên chưa hiểu rõ về các hoạt động CSR của doanh nghiệp, hoặc không nhận thấy được tác động của CSR đến cuộc sống của họ. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp cần tăng cường truyền thông về CSR, tạo điều kiện cho nhân viên tham gia vào các hoạt động CSR, và chứng minh rằng CSR không chỉ là lời nói suông mà còn là hành động thực tế. Theo thống kê Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (2020), mới chỉ có 36% doanh nghiệp được hỏi trả lời có bộ phận giám sát thực hiện trách nhiệm xã hội.

II. Thách Thức Vấn Đề CSR và Sự Hài Lòng Của Nhân Viên

Mặc dù có nhiều lợi ích, việc triển khai CSR hiệu quả và tác động tích cực đến sự hài lòng của nhân viên không phải là điều dễ dàng. Các doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm việc xác định các hoạt động CSR phù hợp, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, và đo lường tác động của CSR đến động lực làm việc và sự gắn kết của nhân viên. Ngoài ra, sự khác biệt về văn hóa và giá trị giữa doanh nghiệp và nhân viên cũng có thể gây ra những mâu thuẫn và làm giảm hiệu quả của CSR. Do đó, doanh nghiệp cần có một chiến lược CSR rõ ràng, phù hợp với đặc thù của doanh nghiệp và nhu cầu của nhân viên.

2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức của nhân viên về CSR

Nhận thức của nhân viên về CSR chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm văn hóa doanh nghiệp, chính sách nhân sự, truyền thông nội bộ, và kinh nghiệm cá nhân. Một môi trường làm việc cởi mở, minh bạch, và khuyến khích sự tham gia của nhân viên sẽ giúp nâng cao nhận thức về CSR. Ngược lại, một môi trường làm việc độc đoán, thiếu tin tưởng, và không quan tâm đến ý kiến của nhân viên sẽ làm giảm nhận thức về CSR. Theo nghiên cứu, nhận thức của nhân viên về hoạt CSR ảnh hưởng đến thái độ và hành vi của nhân viên đó trong một tổ chức (J Hwang và cộng sự 2020).

2.2. Rào cản trong việc triển khai CSR hiệu quả tại TP. Hồ Chí Minh

Tại TP. Hồ Chí Minh, nhiều doanh nghiệp vẫn còn gặp khó khăn trong việc triển khai CSR hiệu quả. Một số doanh nghiệp chưa có đủ nguồn lực tài chính và nhân lực để thực hiện các hoạt động CSR. Một số doanh nghiệp khác thiếu kiến thức và kinh nghiệm về CSR. Ngoài ra, sự thiếu minh bạch và trách nhiệm giải trình cũng là một rào cản lớn. Do đó, cần có sự hỗ trợ từ chính phủ, các tổ chức phi chính phủ, và các chuyên gia tư vấn để giúp doanh nghiệp vượt qua những khó khăn này. Thực tế, đầu tư vào trách nhiệm xã hội (CSR) không còn là gánh nặng mà đang đem lại lợi thế cạnh tranh lớn cho phía doanh nghiệp.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Tác Động CSR Đến Sự Hài Lòng

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng để đánh giá tác động của nhận thức về CSR đến sự hài lòng của nhân viên. Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua phỏng vấn sâu các chuyên gia và nhân viên để khám phá các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức về CSR. Nghiên cứu định lượng được thực hiện thông qua khảo sát trên diện rộng để đo lường mức độ hài lòng của nhân viên và mối quan hệ giữa nhận thức về CSR và sự hài lòng. Dữ liệu thu thập được phân tích bằng các phương pháp thống kê để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Nghiên cứu được thực hiện qua hai bước chính: nghiên cứu sơ bộ (định tính), nghiên cứu chính thức (định lượng).

3.1. Thiết kế thang đo và thu thập dữ liệu khảo sát nhân viên

Thang đo được sử dụng trong nghiên cứu này được xây dựng dựa trên các nghiên cứu trước đây và được điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh Việt Nam. Thang đo bao gồm các yếu tố như nhận thức về các hoạt động CSR của doanh nghiệp, đánh giá về tính hiệu quả của các hoạt động CSR, và mức độ hài lòng với công việc. Dữ liệu được thu thập thông qua khảo sát trực tuyến và khảo sát trực tiếp tại các doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh. Nghiên cứu sơ bộ nhằm bổ sung, điều chỉnh các biến quan sát được tham khảo từ các nghiên cứu trước đó sao cho hòa hợp với đối tượng và điều kiện nghiên cứu thực sự tại Tp.

3.2. Phân tích hồi quy để xác định tác động của CSR

Phân tích hồi quy được sử dụng để xác định tác động của nhận thức về CSR đến sự hài lòng của nhân viên, sau khi đã kiểm soát các yếu tố khác như tuổi, giới tính, trình độ học vấn, và thâm niên làm việc. Kết quả phân tích hồi quy sẽ cho biết mức độ ảnh hưởng của CSR đến sự hài lòng của nhân viên, và các yếu tố CSR nào có tác động mạnh nhất. Nghiên cứu chính thức được thực hiện thông qua hình thức phỏng vấn bằng phiếu khảo sát, 250 mẫu của các doanh nghiệp có thực hiện trách nhiệm xã hội được sử dụng để đánh giá và kiểm định mô hình nghiên cứu thông qua các phương pháp phân tích dữ liệu là đánh giá độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và phân tích hồi quy bình phương nhỏ nhất (OLS).

IV. Kết Quả Nghiên Cứu CSR Tác Động Đến Sự Hài Lòng Nhân Viên

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhận thức của nhân viên về CSR có tác động tích cực và đáng kể đến sự hài lòng của nhân viên tại TP. Hồ Chí Minh. Các nhân viên có nhận thức cao về CSR thường có mức độ hài lòng cao hơn với công việc, đồng nghiệp, và môi trường làm việc. Ngoài ra, nghiên cứu cũng cho thấy các yếu tố như văn hóa doanh nghiệp, chính sách nhân sự, và truyền thông nội bộ có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nhận thức về CSR. Trong đó, yếu tố nhận thức của nhân viên về hoạt động trách nhiệm xã hội doanh nghiệp có tác động trực tiếp và tỷ lệ thuận đến sự hài lòng của nhân viên tại Tp.

4.1. Mức độ hài lòng của nhân viên theo ngành nghề kinh doanh

Nghiên cứu cũng phân tích mức độ hài lòng của nhân viên theo ngành nghề kinh doanh. Kết quả cho thấy có sự khác biệt đáng kể về mức độ hài lòng giữa các ngành nghề khác nhau. Các ngành nghề có mức độ cạnh tranh cao và áp lực công việc lớn thường có mức độ hài lòng thấp hơn. Điều này cho thấy doanh nghiệp cần có các biện pháp cụ thể để nâng cao sự hài lòng của nhân viên trong từng ngành nghề cụ thể. Còn các yếu tố sự phù hợp giữa văn hóa doanh nghiệp với hoạt động trách nhiệm xã hội, khả năng nhận thức CSR của nhân viên và chương trình đạo đức có tác động trực tiếp đến nhận thức nhân viên về hoạt động trách nhiệm xã hội doanh nghiệp.

4.2. So sánh kết quả nghiên cứu với các nghiên cứu trước đây

Kết quả nghiên cứu này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác động của CSR đến sự hài lòng của nhân viên. Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng có những đóng góp mới, đặc biệt là trong việc khám phá các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức về CSR tại Việt Nam. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc nghiên cứu CSR trong bối cảnh cụ thể của từng quốc gia và từng doanh nghiệp. Nghiên cứu này phát triển trên các nghiên cứu đã tồn tại của các nhà nghiên cứu trước để khám phá, xem xét và áp dụng hoạt động trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức nhân viên về các hoạt động CSR cũng như sự phù hợp về văn hóa, chương trình đạo đức của doanh nghiệp, khả năng nhận thức CSR của nhân viên và tác động của nó đến sự hài lòng của nhân viên.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Nâng Cao Sự Hài Lòng Nhân Viên Qua CSR

Kết quả nghiên cứu này có nhiều ứng dụng thực tiễn cho các doanh nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh. Doanh nghiệp có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược CSR hiệu quả, tập trung vào các hoạt động CSR có tác động lớn đến sự hài lòng của nhân viên. Doanh nghiệp cũng có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện văn hóa doanh nghiệp, chính sách nhân sự, và truyền thông nội bộ, nhằm thúc đẩy nhận thức về CSR và tạo ra một môi trường làm việc tích cực. Nghiên cứu có thể giúp các doanh nghiệp tại Thành phố Hồ Chí Minh hiểu được tầm hết sức quan trọng của hoạt động CSR, nhận thức của nhân viên về hoạt động tại doanh nghiệp.

5.1. Xây dựng chính sách CSR phù hợp với văn hóa doanh nghiệp

Chính sách CSR cần phù hợp với văn hóa doanh nghiệp và giá trị cốt lõi của doanh nghiệp. Điều này giúp đảm bảo rằng các hoạt động CSR được thực hiện một cách tự nhiên và chân thành, thay vì chỉ là hình thức. Doanh nghiệp nên khuyến khích sự tham gia của nhân viên vào quá trình xây dựng chính sách CSR, để đảm bảo rằng chính sách này phản ánh được nhu cầu và mong muốn của nhân viên. Ảnh hưởng nhận thức của nhân viên với sự gắn bó với doanh nghiệp, sự hài lòng và hiệu quả hoạt động.

5.2. Tăng cường truyền thông về CSR cho nhân viên

Truyền thông về CSR cần được thực hiện một cách thường xuyên và minh bạch. Doanh nghiệp nên sử dụng nhiều kênh truyền thông khác nhau, bao gồm email, bản tin nội bộ, mạng xã hội, và các sự kiện nội bộ, để đảm bảo rằng tất cả nhân viên đều được tiếp cận với thông tin về CSR. Doanh nghiệp cũng nên khuyến khích nhân viên chia sẻ những câu chuyện thành công về CSR, để lan tỏa tinh thần CSR trong toàn doanh nghiệp. Nghiên cứu có thể giúp doanh nghiệp hiểu về nhân viên, các yếu tố phát triển năng lực cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường ngày nay.

VI. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về CSR

Nghiên cứu này đã cung cấp những bằng chứng thuyết phục về tác động tích cực của nhận thức về CSR đến sự hài lòng của nhân viên tại TP. Hồ Chí Minh. Kết quả nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng cho các doanh nghiệp, nhà quản lý, và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực CSR. Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng có những hạn chế nhất định, và cần có những nghiên cứu tiếp theo để khám phá sâu hơn về mối quan hệ giữa CSR và sự hài lòng của nhân viên. Trong điều kiện giới hạn về nguồn lực và thời gian, nghiên cứu không tránh khỏi một số hạn chế nhất định.

6.1. Hạn chế của nghiên cứu và đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo

Một trong những hạn chế của nghiên cứu này là phạm vi nghiên cứu còn hẹp, chỉ tập trung vào các doanh nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh. Các nghiên cứu tiếp theo nên mở rộng phạm vi nghiên cứu ra các tỉnh thành khác, hoặc so sánh giữa các quốc gia khác nhau. Ngoài ra, nghiên cứu này chỉ tập trung vào một số yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức về CSR. Các nghiên cứu tiếp theo nên khám phá thêm các yếu tố khác, như vai trò của lãnh đạo, ảnh hưởng của truyền thông xã hội, và tác động của các chính sách công. Tuy nhiên, với kết quả đạt được, nghiên cứu này sẽ rất hữu ích cho các nhà quản lý trong việc thực hiện trách nhiệm xã hội, ngoài việc làm hài lòng khách hàng, xây dựng niềm tin tạo dựng thương hiệu, còn tạo được sự hài lòng đối với nhân viên của doanh nghiệp.

6.2. Tầm quan trọng của CSR trong bối cảnh phát triển bền vững

CSR ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh phát triển bền vững. Các doanh nghiệp không chỉ cần quan tâm đến lợi nhuận mà còn cần quan tâm đến tác động của hoạt động kinh doanh đến môi trường và xã hội. CSR là một công cụ quan trọng để doanh nghiệp đạt được mục tiêu phát triển bền vững, và tạo ra giá trị cho tất cả các bên liên quan. Doanh nghiệp nên tăng cường các hoạt động CSR, đảm bảo rằng nhân viên của mình biết về những hành động này, tập trung vào đạo đức - văn hóa của tổ chức với những giá trị cốt lõi và hoạt động CSR.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp 4.0, các doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt, đặc biệt sau khi Việt Nam ký kết Hiệp định thương mại tự do EVFTA với Liên minh Châu Âu từ năm 2019. Theo Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương, chỉ khoảng 36% doanh nghiệp tại Việt Nam có bộ phận giám sát thực hiện trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR), và chỉ 28% doanh nghiệp tuân thủ các quy định bảo vệ môi trường trong năm 2019-2020. Điều này cho thấy nhận thức về CSR trong doanh nghiệp còn hạn chế, đặc biệt là nhận thức của nhân viên – một nhóm đối tượng quan trọng trong tổ chức.

Nghiên cứu nhằm mục tiêu khám phá tác động của nhận thức của nhân viên về hoạt động CSR đến sự hài lòng trong công việc tại các doanh nghiệp ở Thành phố Hồ Chí Minh. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 250 nhân viên làm việc tại các doanh nghiệp có thực hiện CSR trong giai đoạn từ tháng 8 đến tháng 12 năm 2021. Mục tiêu cụ thể là xây dựng và kiểm định mô hình lý thuyết thể hiện mối quan hệ giữa sự phù hợp văn hóa doanh nghiệp với hoạt động CSR, khả năng nhận thức CSR của nhân viên, chương trình đạo đức doanh nghiệp, nhận thức của nhân viên về CSR và sự hài lòng của nhân viên.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp các nhà quản lý doanh nghiệp hiểu rõ hơn về vai trò của CSR không chỉ trong việc nâng cao uy tín và lợi thế cạnh tranh mà còn trong việc gia tăng sự hài lòng và gắn bó của nhân viên, từ đó góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp trong môi trường kinh tế cạnh tranh hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình tháp trách nhiệm xã hội của AB Carroll (1979), trong đó CSR bao gồm bốn thành phần: trách nhiệm kinh tế, trách nhiệm pháp lý, trách nhiệm đạo đức và trách nhiệm từ thiện. Nhận thức của nhân viên về CSR được xem xét qua ba khía cạnh chính: CSR môi trường, CSR từ thiện và CSR đạo đức.

Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng lý thuyết nhận thức triết học Mác-Lênin về quá trình phản ánh hiện thực khách quan trong ý thức con người, nhấn mạnh vai trò của nhận thức nhân viên trong việc ảnh hưởng đến hành vi và thái độ tại nơi làm việc. Lý thuyết trao đổi xã hội (Social Exchange Theory) cũng được tích hợp để giải thích cách nhận thức CSR tác động đến sự hài lòng và cam kết của nhân viên.

Ba yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức nhân viên về CSR được đề xuất gồm: sự phù hợp giữa văn hóa doanh nghiệp và hoạt động CSR, khả năng nhận thức CSR của nhân viên (bao gồm kế hoạch, thực hiện và đánh giá CSR), và chương trình đạo đức của doanh nghiệp. Sự hài lòng của nhân viên được đo lường dựa trên các yếu tố như bản chất công việc, cơ hội đào tạo và thăng tiến, mối quan hệ với lãnh đạo và đồng nghiệp, cũng như thu nhập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn chính: nghiên cứu định tính sơ bộ và nghiên cứu định lượng chính thức.

• Nghiên cứu định tính sơ bộ: Phỏng vấn sâu 5 chuyên gia CSR và thảo luận nhóm với 2 nhóm nhân viên (mỗi nhóm 4-5 người) tại các doanh nghiệp có thực hiện CSR ở TP. Hồ Chí Minh nhằm hiệu chỉnh thang đo và đảm bảo tính phù hợp với bối cảnh địa phương.

• Nghiên cứu định lượng chính thức: Thu thập dữ liệu từ 250 nhân viên tại các doanh nghiệp có thực hiện CSR bằng bảng khảo sát Likert 5 điểm. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được sử dụng để tiếp cận đối tượng khảo sát. Thời gian thu thập dữ liệu từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2021.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS với các bước: thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc thang đo, và phân tích hồi quy tuyến tính bình phương nhỏ nhất (OLS) để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức của nhân viên về hoạt động CSR có ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng của nhân viên: Kết quả phân tích hồi quy cho thấy nhận thức CSR tác động trực tiếp và tỷ lệ thuận đến sự hài lòng công việc với hệ số tải cao, giải thích được khoảng 78,4% biến thiên sự hài lòng.

2. Sự phù hợp giữa văn hóa doanh nghiệp và hoạt động CSR ảnh hưởng tích cực đến nhận thức của nhân viên về CSR: Các biến quan sát về sự phù hợp văn hóa và CSR đều có hệ số tải trên 0,7, cho thấy nhân viên đánh giá cao sự tương thích giữa văn hóa doanh nghiệp và các hoạt động CSR.

3. Khả năng nhận thức CSR của nhân viên (kế hoạch, thực hiện, đánh giá) có tác động tích cực đến nhận thức về CSR: Doanh nghiệp có khả năng lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá CSR tốt giúp nhân viên nhận thức rõ hơn về các hoạt động này, với hệ số tải trung bình trên 0,75.

4. Chương trình đạo đức của doanh nghiệp góp phần nâng cao nhận thức của nhân viên về CSR: Các chương trình đào tạo đạo đức, bộ quy tắc đạo đức và sự trao đổi hiệu quả về đạo đức trong doanh nghiệp được nhân viên đánh giá cao, ảnh hưởng tích cực đến nhận thức CSR.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy nhận thức của nhân viên về CSR là biến trung gian quan trọng ảnh hưởng đến thái độ và hành vi tại nơi làm việc. Sự phù hợp giữa văn hóa doanh nghiệp và CSR tạo điều kiện thuận lợi để nhân viên chấp nhận và cam kết với các hoạt động xã hội của doanh nghiệp. Khả năng nhận thức CSR phản ánh năng lực nội bộ của doanh nghiệp trong việc truyền tải và thực thi các chính sách CSR, từ đó nâng cao nhận thức của nhân viên.

Chương trình đạo đức không chỉ nâng cao văn hóa tổ chức mà còn tạo ra môi trường làm việc tích cực, góp phần gia tăng sự hài lòng và gắn bó của nhân viên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đồng thuận của nhân viên với từng yếu tố CSR và sự hài lòng, hoặc bảng ma trận tương quan giữa các biến nghiên cứu để minh họa mối quan hệ chặt chẽ giữa các yếu tố.

So sánh với các nghiên cứu trong và ngoài nước, kết quả này khẳng định tầm quan trọng của CSR không chỉ đối với khách hàng mà còn đối với nhân viên – nguồn lực quý giá của doanh nghiệp. Việc đầu tư vào CSR và chương trình đạo đức không chỉ nâng cao hình ảnh doanh nghiệp mà còn thúc đẩy hiệu quả hoạt động thông qua sự hài lòng và cam kết của nhân viên.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường truyền thông nội bộ về hoạt động CSR: Doanh nghiệp cần xây dựng các kênh truyền thông hiệu quả để nhân viên hiểu rõ và nhận thức đúng về các hoạt động CSR, nhằm nâng cao sự đồng thuận và cam kết. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, chủ thể là phòng nhân sự và truyền thông nội bộ.

2. Phát triển chương trình đào tạo đạo đức và CSR định kỳ: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về đạo đức kinh doanh và CSR cho nhân viên ở tất cả các cấp, giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng thực thi CSR. Thời gian triển khai hàng năm, do phòng đào tạo phối hợp với ban lãnh đạo thực hiện.

3. Đảm bảo sự phù hợp giữa văn hóa doanh nghiệp và các hoạt động CSR: Xây dựng và duy trì văn hóa doanh nghiệp gắn liền với các giá trị CSR, tạo môi trường làm việc tích cực và khuyến khích nhân viên tham gia các hoạt động xã hội. Chủ thể là ban lãnh đạo và phòng nhân sự, thực hiện liên tục.

4. Thiết lập hệ thống đánh giá và phản hồi hiệu quả hoạt động CSR: Xây dựng quy trình đánh giá định kỳ các hoạt động CSR và công khai kết quả để nhân viên và các bên liên quan nắm bắt, từ đó nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm. Thời gian thực hiện hàng quý, do phòng kiểm soát chất lượng và CSR đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ vai trò của CSR trong việc nâng cao sự hài lòng và gắn bó của nhân viên, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững.

2. Phòng nhân sự và đào tạo: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế các chương trình đào tạo và truyền thông nội bộ về CSR và đạo đức doanh nghiệp.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu nhận thức CSR và sự hài lòng của nhân viên trong bối cảnh doanh nghiệp Việt Nam.

4. Các tổ chức tư vấn và phát triển bền vững: Hỗ trợ xây dựng các giải pháp nâng cao nhận thức CSR trong doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Nhận thức của nhân viên về CSR là gì?
   Nhận thức CSR là cách nhân viên cảm nhận, đánh giá và phản ứng với các hoạt động trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, bao gồm các khía cạnh môi trường, từ thiện và đạo đức. Ví dụ, nhân viên có thể nhận thấy doanh nghiệp chú trọng bảo vệ môi trường hoặc tham gia các hoạt động từ thiện xã hội.

2. Tại sao sự hài lòng của nhân viên lại quan trọng đối với doanh nghiệp?
   Sự hài lòng giúp tăng năng suất lao động, giảm tỷ lệ nghỉ việc và nâng cao cam kết gắn bó với doanh nghiệp. Một nhân viên hài lòng thường làm việc hiệu quả hơn và đại diện tích cực cho thương hiệu doanh nghiệp.

3. Làm thế nào để đo lường nhận thức CSR của nhân viên?
   Thông qua bảng khảo sát sử dụng thang đo Likert 5 điểm với các biến quan sát về sự phù hợp văn hóa, kế hoạch, thực hiện, đánh giá CSR và chương trình đạo đức. Kết quả được phân tích bằng các phương pháp thống kê như Cronbach’s Alpha và EFA.

4. Chương trình đạo đức doanh nghiệp ảnh hưởng thế nào đến nhận thức CSR?
   Chương trình đạo đức giúp xây dựng chuẩn mực hành vi và giá trị cốt lõi, từ đó nâng cao nhận thức và thái độ tích cực của nhân viên đối với các hoạt động CSR, góp phần tăng sự hài lòng trong công việc.

5. Doanh nghiệp có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này như thế nào?
   Doanh nghiệp có thể thiết kế các chương trình truyền thông, đào tạo và đánh giá CSR phù hợp với văn hóa tổ chức, đồng thời tăng cường sự tham gia của nhân viên để nâng cao hiệu quả hoạt động và sự hài lòng của nhân viên.

Kết luận

• Nhận thức của nhân viên về hoạt động CSR có tác động tích cực và trực tiếp đến sự hài lòng trong công việc tại các doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh.
• Sự phù hợp giữa văn hóa doanh nghiệp và hoạt động CSR, khả năng nhận thức CSR của nhân viên, cùng chương trình đạo đức doanh nghiệp là các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến nhận thức CSR của nhân viên.
• Nghiên cứu sử dụng mẫu 250 nhân viên và áp dụng các phương pháp phân tích thống kê hiện đại như Cronbach’s Alpha, EFA và hồi quy OLS để kiểm định mô hình.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý trong việc xây dựng chiến lược CSR nhằm nâng cao sự hài lòng và gắn bó của nhân viên, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp truyền thông, đào tạo và đánh giá CSR trong doanh nghiệp, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các địa phương và ngành nghề khác để tăng tính tổng quát.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý và phòng nhân sự nên xem xét áp dụng các khuyến nghị từ nghiên cứu để nâng cao hiệu quả hoạt động CSR và sự hài lòng của nhân viên, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh bền vững cho doanh nghiệp.