Tác Động Của Hoạt Động Giao Khoán Bảo Vệ Rừng Đến Sinh Kế Người Dân Xã Phước Hà, Huyện Thuận Nam, Tỉnh Ninh Thuận

• Tác giả: Lê Minh Hiền
• Người hướng dẫn: PGS. Đặng Thanh Hà
• Trường học: Trường Đại Học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Quản Lý Kinh Tế
• Đề tài: Tác Động Của Giao Khoán Bảo Vệ Rừng Đến Sinh Kế Người Dân Xã Phước Hà
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• TÓM TẮT
• ABSTRACT
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
• 1.2. Các nghiên cứu liên quan
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Cao khoán bảo vệ rừng
• 2.2. Tác động của hoạt động giao khoán bảo vệ rừng đến sinh kế hộ gia đình
• 2.3. Phương pháp điều tra và thu thập số liệu
• 2.4. Phương pháp đánh giá tác động của giao khoán bảo vệ rừng đến năm nguồn
• 2.5. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.6. Phương pháp ngũ giác sinh kế
• 2.7. Phương pháp phân tích dữ liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Thực trạng các nguồn vốn sinh kế của cộng đồng người dân tộc thiểu số tại xã Phước Hà
• 3.1.1. Vốn nhân lực
• 3.1.2. Vốn tài chính
• 3.1.3. Vốn vật chất
• 3.2. Phân tích tác động của việc tham gia chương trình giao khoán rừng bảo vệ rừng đến sinh kế của các hộ dân tại xã Phước Hà
• 3.2.1. Sự thay đổi các nguồn vốn sinh kế của đồng bào dân tộc thiểu số trước và sau khi tham gia chương trình giao khoán rừng bảo vệ rừng
• 3.2.2. Phân tích khó khăn chính trong các nguồn lực sinh kế trước và sau khi thực hiện chương trình giao khoán rừng bảo vệ rừng
• 3.2.3. Phân tích tác động của chương trình giao khoán rừng bảo vệ rừng
• 3.3. Đề xuất một số hàm ý chính sách nhằm cải thiện sinh kế hộ tộc thiểu số trên địa bàn xã Phước Hà
• 3.3.1. Giải pháp tăng cường khả năng tiếp cận vốn
• 3.3.2. Giải pháp tăng nguồn sinh kế hộ gia đình
• 3.3.3. Giải pháp tạo việc làm và phát triển các ngành dịch vụ phụ trợ
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới Thiệu Chung Về Giao Khoán Bảo Vệ Rừng ở Phước Hà

Việt Nam, với địa hình 3/4 là đồi núi, là nơi sinh sống của nhiều dân tộc thiểu số, đặc biệt là khu vực Tây Nguyên. Giao khoán bảo vệ rừng (GKR) là một chủ trương quan trọng của Đảng và Nhà nước nhằm phân cấp, phân quyền trong quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Quá trình này đã tạo ra những thay đổi cơ bản trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, huy động nguồn lực xã hội, đặc biệt là thu hút các thành phần kinh tế và người dân tham gia. Mục tiêu chính là bảo vệ và phát triển rừng tốt hơn, đồng thời đảm bảo sinh kế người dân địa phương. Cơ chế khoán này cho phép người dân hưởng lợi từ diện tích nhận khoán mà không cần đầu tư toàn bộ nguồn lực. Các chủ rừng có thể thực hiện mục tiêu bảo vệ và phát triển rừng theo kế hoạch, đảm bảo khả năng kiểm soát rừng. Việt Nam có nguồn tài nguyên rừng, đất rừng lớn và đa dạng, phân bố rộng khắp. GKR đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nguồn thu nhập, giải quyết việc làm, và góp phần xóa đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc thiểu số. Hiện nay, sinh kế bền vững là mối quan tâm hàng đầu của các nhà nghiên cứu và các chương trình phát triển ở nhiều quốc gia trên thế giới.

1.1. Mục Tiêu Của Chính Sách Giao Khoán Rừng Hiện Nay

Mục tiêu của chính sách giao khoán rừng là tăng cường vai trò của cộng đồng trong việc bảo vệ rừng, nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên rừng, đồng thời cải thiện đời sống của người dân địa phương, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Theo Quyết định số 304/2005/QĐ-TTg ngày 23/11/2005 của Thủ tướng Chính phủ, việc giao rừng, khoán bảo vệ rừng cho hộ gia đình và cộng đồng trong buôn, làng là đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ nhằm tạo điều kiện ổn định và cải thiện đời sống cho họ; mặt khác rừng được bảo vệ, khôi phục và phát triển một cách bền vững.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Bảo Tồn Rừng Đối Với Phát Triển Cộng Đồng

Bảo tồn rừng không chỉ bảo vệ môi trường sống mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cộng đồng, đặc biệt là đối với các cộng đồng phụ thuộc vào rừng để sinh sống. Rừng cung cấp nguồn nước, gỗ, dược liệu, và các sản phẩm phi gỗ khác, đồng thời giúp điều hòa khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai. Bảo vệ rừng là bảo vệ nguồn an ninh lương thực và dịch vụ hệ sinh thái.

II. Thực Trạng Sinh Kế Người Dân Trước Giao Khoán ở Phước Hà

Phước Hà là một xã miền núi đặc biệt khó khăn thuộc huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận, với phần lớn dân số là người đồng bào dân tộc Raglay. Tổng diện tích đất tự nhiên lớn, nhưng diện tích đất sản xuất nông nghiệp còn hạn chế. Trước khi thực hiện giao khoán bảo vệ rừng, đời sống kinh tế của người dân còn gặp nhiều khó khăn, phụ thuộc chủ yếu vào nông nghiệp và lâm nghiệp tự phát. Tình trạng phá rừng, khai thác gỗ trái phép diễn ra khá phổ biến do thiếu nguồn thu nhập ổn định. Thu nhập bình quân đầu người còn thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao. Việc tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục còn hạn chế. Tuy nhiên, với tiềm năng đất đai và rừng núi, Phước Hà có nhiều cơ hội để phát triển kinh tế hộ gia đình nếu có chính sách và giải pháp phù hợp.

2.1. Các Nguồn Thu Nhập Chính Của Kinh Tế Hộ Gia Đình tại Phước Hà

Trước khi có chương trình giao khoán bảo vệ rừng, nguồn thu nhập chính của kinh tế hộ gia đình ở Phước Hà đến từ nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi) và khai thác lâm sản. Tuy nhiên, năng suất cây trồng, vật nuôi còn thấp do thiếu kỹ thuật canh tác, giống cây trồng, vật nuôi kém chất lượng. Việc khai thác lâm sản tự phát mang tính chất tận diệt, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tài nguyên rừng.

2.2. Những Khó Khăn Trong Đời Sống Người Dân Xã Phước Hà Trước Giao Khoán

Trước khi có chương trình giao khoán, đời sống người dân xã Phước Hà gặp nhiều khó khăn do thiếu việc làm, thu nhập bấp bênh, điều kiện sống còn thiếu thốn. Tình trạng thiếu đói, bệnh tật diễn ra thường xuyên. Trình độ dân trí còn thấp, tỷ lệ học sinh bỏ học cao. Thiếu vốn sản xuất, thiếu kỹ thuật canh tác, thiếu thông tin thị trường là những rào cản lớn đối với sự phát triển kinh tế của người dân.

III. Tác Động Kinh Tế Của Giao Khoán Đến Thu Nhập Người Dân

Giao khoán bảo vệ rừng đã mang lại những tác động kinh tế tích cực đến thu nhập người dân xã Phước Hà. Việc nhận khoán bảo vệ rừng giúp người dân có thêm nguồn thu nhập ổn định từ tiền công khoán. Đồng thời, người dân có ý thức hơn trong việc bảo vệ rừng, hạn chế tình trạng khai thác trái phép. Nhờ đó, nguồn tài nguyên rừng được bảo vệ, tạo điều kiện cho việc phát triển các hoạt động kinh tế khác liên quan đến rừng như du lịch sinh thái, trồng cây dược liệu. Kết quả nghiên cứu cho thấy, sau khi chương trình đi vào hoạt động thì đời sống người dân nơi đây có những bước tiến triển tích cực. Cụ thể, tài sản đất đai của người dân không thay đổi nhiều. Người dân vẫn có nguồn thu nhập chính nhờ nông nghiệp với mức thu nhập bình quân đầu người là 35 triệu/năm (2021) cao hơn hắn so với mức 9,5 triệu/năm (2016).

3.1. So Sánh Thu Nhập Người Dân Trước và Sau Khi Giao Khoán Rừng

Nghiên cứu cho thấy thu nhập người dân Phước Hà đã tăng lên đáng kể sau khi có chương trình giao khoán rừng. Thu nhập từ tiền công khoán là một khoản thu nhập ổn định, giúp người dân trang trải cuộc sống. Ngoài ra, việc bảo vệ rừng cũng tạo điều kiện cho việc phát triển các nguồn thu nhập khác từ rừng, từ đó cải thiện đáng kể đời sống kinh tế của người dân.

3.2. Cơ Hội Phát Triển Nông Thôn và Nâng Cao Đời Sống từ Rừng

Giao khoán rừng tạo ra cơ hội phát triển nông thôn thông qua việc khai thác các tiềm năng từ rừng một cách bền vững. Người dân có thể tham gia vào các hoạt động như trồng cây dược liệu dưới tán rừng, nuôi ong lấy mật, phát triển du lịch sinh thái... Các hoạt động này không chỉ mang lại thu nhập mà còn giúp nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên một cách hợp lý.

IV. Tác Động Xã Hội Của Giao Khoán Bảo Vệ Rừng tại Xã Phước Hà

Ngoài tác động kinh tế, giao khoán bảo vệ rừng còn mang lại những tác động xã hội tích cực cho cộng đồng dân cư xã Phước Hà. Ý thức bảo vệ rừng của người dân được nâng cao, góp phần giảm thiểu tình trạng phá rừng, khai thác trái phép. Mối quan hệ giữa người dân và chính quyền được củng cố. Các hoạt động cộng đồng được tăng cường, tạo sự gắn kết trong cộng đồng. Thêm vào đó, con em của các gia đình cũng được đi học trở lại, tình trạng nghỉ học giảm đáng kể. Vốn xã hội của người dân cũng tăng lên đáng kể 100% hộ gia đình có người tham gia trong các tổ chức đoàn thể như Đoàn Thanh niên, Hội nông dân, Hội phụ nữ, Hội Cựu chiến binh. Đây là một trong những yếu tố quan trọng gắn kết người dân với các hoạt động của cộng đồng.

4.1. Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng Về Quản Lý Rừng Bền Vững

Giao khoán rừng giúp nâng cao nhận thức cộng đồng về quản lý rừng bền vững. Người dân hiểu rõ hơn về vai trò của rừng đối với đời sống và môi trường, từ đó có ý thức hơn trong việc bảo vệ và phát triển rừng. Các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về bảo vệ rừng được tăng cường, giúp người dân nâng cao kiến thức và kỹ năng về quản lý rừng.

4.2. Giao Khoán Rừng Góp Phần Phát Triển Giáo Dục và Y Tế Địa Phương

Nhờ có thu nhập ổn định từ giao khoán bảo vệ rừng, người dân có điều kiện tốt hơn để chăm lo cho con cái học hành, cải thiện điều kiện sống, tiếp cận các dịch vụ y tế. Tỷ lệ học sinh bỏ học giảm, chất lượng cuộc sống được nâng cao. Các chương trình y tế cộng đồng được triển khai hiệu quả hơn, góp phần cải thiện sức khỏe của người dân.

V. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Giao Khoán và Sinh Kế tại Phước Hà

Để nâng cao hiệu quả giao khoán và cải thiện sinh kế người dân một cách bền vững tại Phước Hà, cần có những giải pháp đồng bộ từ phía chính quyền và cộng đồng. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về bảo vệ rừng và phát triển kinh tế rừng. Đa dạng hóa các nguồn thu nhập từ rừng thông qua việc phát triển các mô hình kinh tế lâm nghiệp kết hợp. Nâng cao năng lực quản lý rừng cho người dân. Tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào quá trình quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Đề tài đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện sinh kế cho người dân tộc thiểu số tại đây gồm nâng cao nhận thức của người dân, cải thiện sinh kế phù hợp với văn hóa địa phương, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, xây dựng đội ngũ cán bộ địa phương là người đồng bào DTTS, tăng cường nguồn lực tài chính.

5.1. Đề Xuất Chính Sách Hỗ Trợ Tài Chính và Kỹ Thuật Cho Người Dân

Chính sách hỗ trợ tài chính (vốn vay ưu đãi, trợ cấp) và kỹ thuật (tập huấn, chuyển giao công nghệ) là rất quan trọng để giúp người dân Phước Hà phát triển kinh tế từ rừng. Cần có các chương trình hỗ trợ cụ thể, phù hợp với điều kiện và nhu cầu của từng hộ gia đình, từng cộng đồng. Chú trọng đào tạo kỹ năng quản lý kinh tế, kỹ năng bảo vệ rừng cho người dân.

5.2. Xây Dựng Mô Hình Quản Lý Rừng Bền Vững Dựa Vào Cộng Đồng

Mô hình quản lý rừng bền vững dựa vào cộng đồng là một giải pháp hiệu quả để bảo vệ rừng và cải thiện sinh kế cho người dân. Mô hình này trao quyền cho cộng đồng trong việc quản lý và sử dụng tài nguyên rừng, đồng thời đảm bảo rằng lợi ích từ rừng được chia sẻ công bằng giữa các thành viên trong cộng đồng. Cần có sự hỗ trợ từ chính quyền và các tổ chức phi chính phủ để xây dựng và triển khai mô hình này.

VI. Biến Đổi Khí Hậu Vai Trò Của Rừng và Sinh Kế ở Phước Hà

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, vai trò của rừng càng trở nên quan trọng. Rừng không chỉ là nguồn cung cấp tài nguyên mà còn là lá chắn tự nhiên giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu như lũ lụt, hạn hán, sạt lở đất. Việc bảo vệ rừng không chỉ là bảo vệ nguồn lợi từ rừng mà còn là bảo vệ cuộc sống của cộng đồng dân cư. Việc giao khoán rừng cần phải gắn liền với các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu, đảm bảo sự phát triển bền vững cho xã Phước Hà.

6.1. Ứng Phó Biến Đổi Khí Hậu Thông Qua Bảo Tồn Rừng

Bảo tồn rừng là một giải pháp hiệu quả để ứng phó với biến đổi khí hậu. Rừng hấp thụ khí CO2, giúp giảm hiệu ứng nhà kính. Rừng cũng giúp điều hòa nguồn nước, giảm thiểu rủi ro thiên tai. Cần có các chính sách khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động trồng rừng, phục hồi rừng, bảo vệ rừng đầu nguồn.

6.2. Đa Dạng Hóa Nguồn Lợi Từ Rừng Để Đảm Bảo Sinh Kế Bền Vững

Để đảm bảo sinh kế bền vững cho người dân trong bối cảnh biến đổi khí hậu, cần đa dạng hóa nguồn lợi từ rừng. Ngoài việc khai thác gỗ và lâm sản, cần phát triển các hoạt động kinh tế khác liên quan đến rừng như du lịch sinh thái, trồng cây dược liệu, nuôi ong lấy mật. Các hoạt động này không chỉ mang lại thu nhập mà còn giúp nâng cao giá trị của rừng và tạo động lực cho người dân tham gia vào việc bảo vệ rừng.

Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động giao khoán bảo vệ rừng (GKR) là một chủ trương quan trọng của Đảng và Nhà nước nhằm phân cấp, phân quyền trong quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, đồng thời góp phần cải thiện sinh kế cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Tại xã Phước Hà, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận, chương trình giao khoán bảo vệ rừng đã được triển khai trên diện tích khoảng 9.000 ha, với sự tham gia của 120 hộ dân tộc thiểu số Raglay. Kết quả nghiên cứu cho thấy, sau khi thực hiện chương trình, thu nhập bình quân đầu người tăng từ 9,5 triệu đồng/năm (2016) lên 35 triệu đồng/năm (2021), tài sản vật chất và vật nuôi cũng tăng rõ rệt. Ý thức giữ gìn vệ sinh được nâng cao với 114/120 hộ xây dựng nhà vệ sinh riêng, đồng thời tỷ lệ học sinh nghỉ học giảm đáng kể. Vốn xã hội của cộng đồng cũng được củng cố khi 100% hộ gia đình có người tham gia các tổ chức đoàn thể như Đoàn Thanh niên, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ và Hội Cựu chiến binh. Nghiên cứu nhằm đánh giá tác động của hoạt động giao khoán bảo vệ rừng đến sinh kế người dân xã Phước Hà trong giai đoạn 2016-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách quản lý rừng và phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc thiểu số, góp phần giảm nghèo và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết sinh kế bền vững (Sustainable Livelihoods Approach - SLA) do Bộ Phát triển Quốc tế Vương quốc Anh (DFID) phát triển. Khung này tập trung vào năm nguồn vốn chính ảnh hưởng đến sinh kế của hộ gia đình: vốn con người, vốn tự nhiên, vốn tài chính, vốn xã hội và vốn vật chất. Vốn con người bao gồm kỹ năng, sức khỏe và kiến thức; vốn tự nhiên là tài nguyên đất đai, rừng, nước; vốn tài chính là các nguồn tiền mặt và tín dụng; vốn xã hội là mạng lưới quan hệ xã hội và tổ chức cộng đồng; vốn vật chất là cơ sở hạ tầng và tài sản vật chất phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Ngoài ra, nghiên cứu còn vận dụng các lý thuyết về quản lý tài nguyên thiên nhiên và chính sách giao khoán bảo vệ rừng, dựa trên các quy định pháp luật như Nghị định 168/2016/NĐ-CP về khoán rừng và Luật Bảo vệ và phát triển rừng năm 2004. Các khái niệm về sinh kế, chiến lược sinh kế và bối cảnh tổn thương cũng được phân tích để hiểu rõ tác động của giao khoán bảo vệ rừng đến đời sống người dân.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra khảo sát kết hợp phân tích định lượng và định tính. Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ 120 hộ đồng bào dân tộc thiểu số Raglay tại xã Phước Hà, huyện Thuận Nam, thông qua phỏng vấn trực tiếp và bảng hỏi có cấu trúc. Thời gian khảo sát tập trung vào giai đoạn 2016-2021 nhằm so sánh sự thay đổi trước và sau khi thực hiện chương trình giao khoán bảo vệ rừng. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho các hộ nhận khoán bảo vệ rừng. Phân tích dữ liệu sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả, kiểm định t-test để đánh giá sự khác biệt về các nguồn vốn sinh kế trước và sau khi tham gia chương trình. Ngoài ra, phương pháp đánh giá nhanh nông thôn (PRA) được áp dụng để thu thập thông tin định tính về nhận thức, thái độ và các khó khăn trong sinh kế. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 10/2020 đến tháng 8/2023, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích số liệu, cũng như xây dựng đề xuất chính sách.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng thu nhập bình quân đầu người: Thu nhập bình quân đầu người của các hộ dân tộc thiểu số tại xã Phước Hà tăng từ 9,5 triệu đồng/năm (2016) lên 35 triệu đồng/năm (2021), tương đương mức tăng khoảng 268%. Đây là chỉ số quan trọng phản ánh sự cải thiện sinh kế sau khi tham gia chương trình giao khoán bảo vệ rừng.

2. Tăng tài sản vật chất và vật nuôi: Các nguồn tài sản tiêu dùng và vật nuôi của hộ gia đình cũng tăng lên rõ rệt. Ví dụ, số lượng gia súc như bò, dê, cừu được hỗ trợ và phát triển, góp phần nâng cao nguồn vốn vật chất phục vụ sản xuất và sinh hoạt.

3. Cải thiện điều kiện vệ sinh và giáo dục: 114/120 hộ đã xây dựng nhà vệ sinh riêng, nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường. Tỷ lệ học sinh nghỉ học giảm đáng kể, con em các hộ gia đình được đi học trở lại, góp phần nâng cao vốn con người.

4. Tăng cường vốn xã hội: 100% hộ gia đình có người tham gia các tổ chức đoàn thể như Đoàn Thanh niên, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ và Hội Cựu chiến binh, tạo sự gắn kết cộng đồng và hỗ trợ lẫn nhau trong các hoạt động sinh kế.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng thu nhập và cải thiện các nguồn vốn sinh kế có thể được giải thích bởi việc giao khoán bảo vệ rừng đã tạo điều kiện cho người dân yên tâm bảo vệ và phát triển rừng, đồng thời được hỗ trợ vay vốn ưu đãi, chuyển giao kỹ thuật trồng trọt và chăn nuôi phù hợp với điều kiện địa phương. So với các nghiên cứu trước đây tại các vùng dân tộc thiểu số khác, kết quả này tương đồng với xu hướng nâng cao sinh kế thông qua các chương trình bảo vệ rừng và phát triển nông-lâm kết hợp. Việc tăng cường vốn xã hội thông qua sự tham gia các tổ chức đoàn thể cũng góp phần nâng cao hiệu quả quản lý rừng và phát triển cộng đồng. Các biểu đồ so sánh thu nhập bình quân, số lượng tài sản vật chất và tỷ lệ hộ có nhà vệ sinh trước và sau khi thực hiện chương trình có thể minh họa rõ nét sự chuyển biến tích cực này. Tuy nhiên, vẫn còn một số hộ chưa có nhà vệ sinh và một số khó khăn về vốn tài chính, đất sản xuất chưa được cải thiện nhiều, đòi hỏi các giải pháp tiếp tục được triển khai.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao nhận thức cộng đồng: Tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn nâng cao nhận thức về bảo vệ rừng và phát triển sinh kế bền vững cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, nhằm tăng cường vai trò chủ thể trong quản lý tài nguyên.

2. Phát triển sinh kế phù hợp văn hóa địa phương: Khuyến khích phát triển các mô hình sản xuất nông-lâm kết hợp, chăn nuôi gia súc phù hợp với điều kiện khí hậu khô hạn và tập quán địa phương, nhằm đa dạng hóa nguồn thu nhập.

3. Ứng dụng khoa học kỹ thuật: Hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật trồng cây chịu hạn, kỹ thuật chăn nuôi và quản lý rừng bền vững, giúp nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất, giảm thiểu rủi ro thiên tai.

4. Xây dựng đội ngũ cán bộ địa phương: Đào tạo và bố trí cán bộ là người đồng bào dân tộc thiểu số tại các cấp quản lý, tăng cường sự hiểu biết và gắn bó với cộng đồng, nâng cao hiệu quả triển khai các chương trình.

5. Tăng cường nguồn lực tài chính: Mở rộng các chính sách hỗ trợ vay vốn ưu đãi, tạo điều kiện tiếp cận các nguồn vốn tín dụng vi mô, giúp người dân đầu tư phát triển sản xuất và cải thiện điều kiện sống.

Các giải pháp trên cần được thực hiện trong vòng 3-5 năm tới, phối hợp giữa chính quyền địa phương, các tổ chức đoàn thể và các cơ quan quản lý rừng nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý rừng và chính quyền địa phương: Giúp hiểu rõ tác động của giao khoán bảo vệ rừng đến sinh kế người dân, từ đó xây dựng chính sách phù hợp và nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên rừng.

2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, phát triển nông thôn: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về sinh kế bền vững, phương pháp nghiên cứu và phân tích tác động các chương trình phát triển.

3. Các tổ chức phi chính phủ và dự án phát triển cộng đồng: Là tài liệu tham khảo để thiết kế các chương trình hỗ trợ sinh kế, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số.

4. Người dân và cộng đồng địa phương: Nâng cao nhận thức về quyền lợi, trách nhiệm trong bảo vệ rừng và phát triển sinh kế, đồng thời tiếp cận các nguồn lực hỗ trợ từ chương trình giao khoán bảo vệ rừng.

Câu hỏi thường gặp

1. Giao khoán bảo vệ rừng là gì?
   Giao khoán bảo vệ rừng là hình thức thỏa thuận giữa bên giao khoán và bên nhận khoán để thực hiện công việc quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trong một thời hạn nhất định, nhằm huy động sự tham gia của cộng đồng trong bảo vệ tài nguyên rừng.

2. Tác động chính của giao khoán bảo vệ rừng đến sinh kế người dân là gì?
   Chương trình giúp tăng thu nhập bình quân đầu người, cải thiện tài sản vật chất, nâng cao ý thức vệ sinh và giáo dục, đồng thời củng cố vốn xã hội thông qua sự tham gia các tổ chức đoàn thể.

3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
   Nghiên cứu sử dụng khảo sát 120 hộ dân tộc thiểu số, phân tích định lượng bằng kiểm định thống kê và phương pháp đánh giá nhanh nông thôn (PRA) để thu thập dữ liệu định tính.

4. Những khó khăn nào còn tồn tại sau khi thực hiện giao khoán bảo vệ rừng?
   Một số hộ vẫn chưa có nhà vệ sinh riêng, vốn tài chính và đất sản xuất chưa được cải thiện nhiều, đòi hỏi các giải pháp hỗ trợ tiếp tục được triển khai.

5. Các giải pháp đề xuất nhằm cải thiện sinh kế là gì?
   Bao gồm nâng cao nhận thức cộng đồng, phát triển sinh kế phù hợp văn hóa địa phương, ứng dụng khoa học kỹ thuật, xây dựng đội ngũ cán bộ địa phương và tăng cường nguồn lực tài chính.

Kết luận

• Hoạt động giao khoán bảo vệ rừng tại xã Phước Hà đã góp phần nâng cao thu nhập bình quân đầu người từ 9,5 triệu đồng lên 35 triệu đồng/năm trong giai đoạn 2016-2021.
• Tài sản vật chất, điều kiện vệ sinh và giáo dục được cải thiện rõ rệt, đồng thời vốn xã hội của cộng đồng được củng cố mạnh mẽ.
• Nghiên cứu áp dụng khung sinh kế bền vững và phương pháp phân tích thống kê để đánh giá tác động toàn diện của chương trình.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao nhận thức, phát triển sinh kế phù hợp, ứng dụng khoa học kỹ thuật, xây dựng đội ngũ cán bộ địa phương và tăng cường nguồn lực tài chính nhằm phát triển sinh kế bền vững.
• Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 3-5 năm, đồng thời mở rộng nghiên cứu đánh giá tác động tại các địa phương khác để hoàn thiện chính sách quản lý rừng và phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc thiểu số.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm thúc đẩy phát triển bền vững sinh kế và bảo vệ tài nguyên rừng tại các vùng dân tộc thiểu số.