Nhận Diện Tác Động Của Chính Sách Tài Khóa, Chính Sách Tiền Tệ Lên Các Biến Số Vĩ Mô Tại Việt Nam

• Tác giả: Vương Hoài Nam
• Người hướng dẫn: PGS.TS Võ Xuân Vinh
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP.HCM
• Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân Hàng
• Đề tài: Tác Động Của Chính Sách Tài Khóa Và Tiền Tệ Đến Biến Số Vĩ Mô Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ Kinh Tế
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Giới thiệu vấn đề nghiên cứu
• 1.2. Sự cần thiết nghiên cứu tác động của chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ lên các biến số vĩ mô của nền kinh tế
• 1.3. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.4. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.5. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
• 1.6. Phương pháp nghiên cứu
• 1.7. Kết cấu luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA, CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ LÊN CÁC BIẾN SỐ VĨ MÔ
• 2.1. Cơ sở lý thuyết về chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ
• 2.1.1. Khái niệm chính sách tiền tệ
• 2.1.2. Các công cụ của CSTT
• 2.1.3. Khái niệm chính sách tài khóa
• 2.2. Cơ sở lý thuyết về biến số vĩ mô nền kinh tế
• 2.2.1. Sản lượng nền kinh tế
• 2.3. Cơ sở lý thuyết về tác động chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ lên biến số vĩ mô nền kinh tế
• 2.3.1. Tác động của chính sách tài khóa đến nền kinh tế
• 2.4. Lược khảo các nghiên cứu trước có liên quan đến vấn đề nghiên cứu
• 2.5. Đóng góp của đề tài
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA, CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ LÊN CÁC BIẾN SỐ VĨ MÔ TẠI VIỆT NAM
• 3.1. Giới thiệu chương
• 3.2. Thực trạng điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ
• 3.3. Phân tích tác động của chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ lên các biến số vĩ mô tại Việt Nam
• 4. CHƯƠNG 4: PHƯƠNG PHÁP, DỮ LIỆU VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Giới thiệu chương
• 4.2. Mô hình nghiên cứu
• 4.2.1. Tổng quan về mô hình SVAR
• 4.2.2. Các ràng buộc cho ma trận SVAR
• 4.3. Quy trình thực hiện nghiên cứu
• 4.4. Kết quả kiểm định ban đầu
• 4.4.1. Thống kê mô tả
• 4.4.2. Kiểm định tính dừng (Stationary)
• 4.4.3. Lựa chọn độ trễ tối ưu
• 4.5. Kết quả kiểm định giả thuyết
• 4.6. Kết quả ước lượng ma trận A0, ma trận B
• 4.7. Hàm phản ứng xung
• 4.8. Phân rã phương sai
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP
• 5.1. Kiến nghị chính sách
• 5.2. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Chính Sách Tài Khóa và Tiền Tệ tại Việt Nam

Chính sách tài khóa (CSTK) và chính sách tiền tệ (CSTT) là hai công cụ then chốt trong điều hành kinh tế vĩ mô của mỗi quốc gia, trong đó có Việt Nam. CSTT do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thực hiện, còn CSTK do Chính phủ quyết định. Dù theo đuổi mục tiêu riêng và tuân thủ quy luật riêng, cả hai đều hướng đến ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo cân đối lớn. Mỗi chính sách tác động theo phương thức, kênh truyền dẫn và độ trễ riêng. Khó có chính sách nào hiệu quả toàn diện. Chính sách hiệu quả là chính sách mang lại ảnh hưởng như mong muốn và gây tác động tiêu cực nhỏ nhất đến biến số vĩ mô khác. Vì vậy, trước khi thực hiện CSTK, CSTT, nhà điều hành cần cân nhắc kỹ lưỡng tác động của nó. Nếu sử dụng không hợp lý, không những không đạt được mục tiêu, mà còn gây tác động tiêu cực đến các biến số vĩ mô khác. Để đánh giá tác động của các chính sách điều hành nền kinh tế, nhiều lý thuyết, mô hình được xây dựng. Bài nghiên cứu này sử dụng mô hình SVAR để đánh giá tác động của CSTK và CSTT đến các biến số vĩ mô của nền kinh tế. Cần lưu ý rằng, cả CSTK và CSTT đều nhằm mục đích ổn định kinh tế vĩ mô, do đó cần phối hợp chặt chẽ để tránh xung đột mục tiêu.

1.1. Bản Chất và Mục Tiêu của Chính Sách Tiền Tệ Quốc Gia

Chính sách tiền tệ quốc gia là một bộ phận cấu thành quan trọng trong tổng thể hệ thống chính sách kinh tế của nhà nước để thực hiện việc quản lý vĩ mô đối với nền kinh tế nhằm đạt được các mục tiêu kinh tế - xã hội trong từng giai đoạn nhất định: ổn định giá trị đồng tiền, kiềm chế lạm phát, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh và nâng cao đời sống của nhân dân lao động. Qua đó có thể thấy rằng, CSTT quốc gia có vai trò trọng yếu trong việc ổn định nền tiền tệ quốc gia và phục vụ cho tăng trưởng kinh tế. Theo nghĩa thông thường thì CSTT là chính sách quan tâm đến khối lượng tiền cung ứng tăng thêm trong thời kỳ tới (thường là một năm) phù hợp với mức tăng trưởng kinh tế dự kiến và chỉ số lạm phát nếu có, tất nhiên cũng nhằm ổn định tiền tệ và ổn định giá cả hàng hoá. Theo nghĩa rộng là chính sách điều hành toàn bộ khối lượng tiền trong nền kinh tế quốc dân nhằm tác động đến 4 mục tiêu lớn của kinh tế vĩ mô, trên cơ sở đó đạt được mục tiêu cơ bản là ổn định tiền tệ, giữ vững sức mua của đồng tiền, ổn định giá cả hàng hoá. Luật NHNN 2010 của Việt Nam định nghĩa CSTT quốc gia là các quyết định về tiền tệ ở tầm quốc gia của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, bao gồm quyết định mục tiêu ổn định giá trị đồng tiền biểu hiện bằng chỉ tiêu lạm phát, quyết định sử dụng các công cụ và biện pháp để thực hiện mục tiêu đề ra.

1.2. Tổng Quan về Chính Sách Tài Khóa và Vai Trò Điều Tiết

Chính phủ cần các công cụ để tác động vào nền kinh tế và thực hiện các mục tiêu cụ thể. Chính phủ có bốn công cụ thông dụng để điều tiết nền kinh tế vĩ mô đó là CSTK, CSTT, chính sách kinh tế đối ngoại, và chính sách thu nhập. Trong đó, CSTK và CSTT giữ vai trò quyết định. Đặc biệt, CSTK giữ vai trò chủ chốt và quan trọng. Chính sách tài khóa (fical policy) là các chính sách của chính phủ nhằm tác động nên định hướng phát triển của nền kinh tế thông qua việc thay đổi chính sách Thuế và các khoản chi tiêu của Chính phủ. Việc thay đổi thuế một mặt làm thay đổi thu nhập, mặt khác thuế cũng có thể tác động đến giá cả hàng hóa. Việc thay đổi chi tiêu của chính phủ một mặt làm ảnh hưởng đến tổng chi tiêu của xã hội, mặt khác cũng làm thay đổi thu nhập của dân cư thông qua các khoản trợ cấp. Thu nhập dân cư thay đổi lại làm thay đổi mức chi tiêu của hộ gia đình. Từ đó sẽ ảnh hưởng đến sản lượng giá cả, công ăn việc làm. CSTK là một công cụ quan trọng giúp Nhà Nước thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô.

II. Vì Sao Cần Nghiên Cứu Tác Động Chính Sách Vĩ Mô ở VN

CSTK và CSTT là hai công cụ song hành trong điều hành kinh tế, nhưng đôi khi thiếu đồng bộ, chưa kết hợp được liều lượng và mức độ sử dụng, dẫn đến tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Điều này gây phản ứng tiêu cực, ảnh hưởng trực tiếp đến biến số vĩ mô. Do đó, cần đánh giá đầy đủ tác động của CSTK, CSTT. Nhiều nghiên cứu đánh giá tác động của CSTK, CSTT thông qua chỉ số vĩ mô, nhưng đa số tách riêng phân tích tác động của từng chính sách, ít bài kết hợp cả hai. Trong khi đó, điều hành kinh tế cần sự phối hợp đồng bộ. Vì vậy, cần nghiên cứu tác động cả hai chính sách trong mối quan hệ, tác động lẫn nhau. Các nghiên cứu trước đây thường sử dụng dữ liệu vĩ mô, ít chú trọng đến dữ liệu vi mô và tác động đến các ngành nghề cụ thể. Việc bỏ qua yếu tố này có thể dẫn đến kết quả không chính xác và thiếu tính thực tiễn. Vì vậy, cần có những nghiên cứu sâu hơn, sử dụng dữ liệu vi mô để đánh giá tác động của chính sách một cách chi tiết và toàn diện hơn.

2.1. Phân Tích Chi Tiết Tính Đồng Bộ Trong Vận Hành Chính Sách

Cần phải đánh giá đầy đủ tác động của CSTK, CSTT đến nền kinh tế. Có nhiều nghiên cứu đánh giá tác động của CSTK, CSTT đến nền kinh tế thông qua các chỉ số vĩ mô, tuy nhiên, đa số các bài nghiên cứu tách riêng phân tích tác động của từng chính sách, ít bài nghiên cứu kết hợp cả hai chính sách để đánh giá trong khi điều hành nền kinh tế cần sự phối hợp đồng bộ của CSTK, CSTT. Vì vậy, cần nghiên cứu tác động cả hai chính sách đến nền kinh tế trong mối quan hệ, tác động lẫn nhau giữa hai chính sách.

2.2. Thiếu Hụt Nghiên Cứu Kết Hợp Chính Sách và Giải Pháp Khắc Phục

CSTK, CSTT là hai công cụ quan trọng trong điều hành, quản lý nền kinh tế, tồn tại song song tại bất kỳ nền kinh tế nào. Tuy nhiên, do thực hiện các mục tiêu khác nhau nên ở một số thời điểm sẽ xảy ra tình trạng thiếu đồng bộ, chưa kết hợp được liều lượng và mức độ sử dụng dẫn đến tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Điều này sẽ gây ra những phản ứng tiêu cực, ảnh hưởng trực tiếp đến biến số vĩ mô kinh tế. Do đó, cần phải đánh giá đầy đủ tác động của CSTK, CSTT đến nền kinh tế. Có nhiều nghiên cứu đánh giá tác động của CSTK, CSTT đến nền kinh tế thông qua các chỉ số vĩ mô, tuy nhiên, đa số các bài nghiên cứu tách riêng phân tích tác động của từng chính sách, ít bài nghiên cứu kết hợp cả hai chính sách để đánh giá trong khi điều hành nền kinh tế cần sự phối hợp đồng bộ của CSTK, CSTT.

III. Mô Hình SVAR Ước Lượng Tác Động Chính Sách Tại Việt Nam

Nghiên cứu sử dụng mô hình Structural Vector Autoregression (SVAR) để nghiên cứu tác động của CSTT và CSTK tới biến số vĩ mô thông qua hai nhóm biến đại diện cho CSTK và CSTT. Đề tài sử dụng chuỗi dữ liệu theo tháng của các biến số vĩ mô từ tháng 1/2008 đến tháng 12/2015 để nghiên cứu tác động của CSTT và CSTK tới biến số vĩ mô Việt Nam. Phương pháp được sử dụng là nghiên cứu định lượng. Với dữ liệu chuỗi thời gian theo tháng nên ta có tất cả 96 quan sát cho mỗi biến trong nghiên cứu. Trên cơ sở dữ liệu chuỗi thời gian, nghiên cứu sử dụng phương pháp kiểm định Dickey-Fuller bổ sung (Augemented Dickey-Fuller test) để xác định tính dừng các biến, từ đó sử dụng hàm phản ứng xung và phân rã phương sai để đánh giá tác động của CSTT và CSTK lên các biến số vĩ mô của nền kinh tế. Mô hình SVAR giúp nhận diện tác động đồng thời của các chính sách, khắc phục nhược điểm của các mô hình truyền thống. Việc lựa chọn biến đại diện cho CSTK và CSTT là yếu tố then chốt để đảm bảo tính chính xác của kết quả.

3.1. Giới Thiệu Chi Tiết Mô Hình SVAR và Ưu Điểm Vượt Trội

Đề tài sẽ thực hiện kiểm định và đánh giá tác động các CSTT và CSTK tới biến số vĩ mô Việt Nam thông qua sử dụng mô hình SVAR. Phương pháp được sử dụng là nghiên cứu định lượng. Với dữ liệu chuỗi thời gian theo tháng nên ta có tất cả 96 quan sát cho mỗi biến trong nghiên cứu. Trên cơ sở dữ liệu chuỗi thời gian, nghiên cứu sử dụng phương pháp kiểm định Dickey-Fuller bổ sung (Augemented Dickey-Fuller test) để xác định tính dừng các biến, từ đó sử dụng hàm phản ứng xung và phân rã phương sai để đánh giá tác động của CSTT và CSTK lên các biến số vĩ mô của nền kinh tế.

3.2. Dữ Liệu và Phương Pháp Kiểm Định Tính Dừng Chuỗi Thời Gian

Đề tài sử dụng chuỗi dữ liệu theo tháng của các biến số vĩ mô từ tháng 1/2008 đến tháng 12/2015 để nghiên cứu tác động của CSTT và CSTK tới biến số vĩ mô Việt Nam. Với dữ liệu chuỗi thời gian theo tháng nên ta có tất cả 96 quan sát cho mỗi biến trong nghiên cứu. Trên cơ sở dữ liệu chuỗi thời gian, nghiên cứu sử dụng phương pháp kiểm định Dickey-Fuller bổ sung (Augemented Dickey-Fuller test) để xác định tính dừng các biến.

3.3. Hàm Phản Ứng Xung và Phân Rã Phương Sai trong SVAR

Từ đó sử dụng hàm phản ứng xung và phân rã phương sai để đánh giá tác động của CSTT và CSTK lên các biến số vĩ mô của nền kinh tế. Thống kê mô tả. Kiểm định tính dừng (Stationary). Lựa chọn độ trễ tối ưu. Kết quả kiểm định giả thuyết. Kết quả ước lượng ma trận A0, ma trận B . Hàm phản ứng xung . Phân rã phương sai.

IV. Thực Trạng Tác Động Chính Sách Tài Khóa Tiền Tệ Việt Nam

Chương này sẽ phân tích thực trạng điều hành CSTK, CSTT tại Việt Nam và tác động của chúng lên các biến số vĩ mô. Các phân tích sẽ tập trung vào giai đoạn nghiên cứu (2008-2015), đánh giá cả điểm mạnh và hạn chế trong việc điều hành chính sách. Đặc biệt, chương này sẽ đi sâu vào phân tích mối quan hệ tương tác giữa CSTK và CSTT, tìm hiểu xem liệu sự phối hợp giữa hai chính sách này đã thực sự hiệu quả hay chưa, và những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả đó. Những biến số vĩ mô chủ chốt như lạm phát, tăng trưởng GDP, tỷ giá hối đoái, và việc làm sẽ được xem xét kỹ lưỡng.

4.1. Thực Trạng Điều Hành Chính Sách Tài Khóa Giai Đoạn 2008 2015

Thực trạng điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ. Phân tích tác động của chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ lên các biến số vĩ mô tại Việt Nam.

4.2. Thực Trạng Điều Hành Chính Sách Tiền Tệ Giai Đoạn 2008 2015

Thực trạng điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ. Phân tích tác động của chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ lên các biến số vĩ mô tại Việt Nam.

4.3. Tác Động Thực Tế của Chính Sách Đến Các Biến Số Vĩ Mô

Phân tích tác động của chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ lên các biến số vĩ mô tại Việt Nam. Ví dụ cụ thể về tác động của chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ lên GDP, lạm phát, tỷ giá hối đoái, và việc làm trong giai đoạn 2008-2015.

V. Kiến Nghị Chính Sách Tài Khóa và Tiền Tệ Hiệu Quả

Dựa trên kết quả nghiên cứu, luận văn đưa ra một số kiến nghị chính sách nhằm cải thiện hiệu quả điều hành CSTK và CSTT tại Việt Nam. Các kiến nghị tập trung vào việc tăng cường tính phối hợp giữa hai chính sách, nâng cao khả năng dự báo và ứng phó với các cú sốc kinh tế, và cải thiện tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong điều hành chính sách. Ngoài ra, luận văn cũng đề xuất một số hướng nghiên cứu tiếp theo để làm sâu sắc hơn hiểu biết về tác động của CSTK và CSTT lên nền kinh tế Việt Nam. Cần chú trọng đến tính linh hoạt của chính sách, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế thế giới đầy biến động.

5.1. Giải Pháp Tăng Cường Phối Hợp Chính Sách Tài Khóa Tiền Tệ

Kiến nghị chính sách: Đề xuất một số kiến nghị đối với CSTK, CSTT phù hợp nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, góp phần hỗ trợ tăng trưởng.

5.2. Nâng Cao Khả Năng Dự Báo và Ứng Phó Cú Sốc Kinh Tế

Kiến nghị chính sách: Đề xuất một số kiến nghị đối với CSTK, CSTT phù hợp nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, góp phần hỗ trợ tăng trưởng.

5.3. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo và Phát Triển Mô Hình SVAR

Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo. Phát triển mô hình SVAR để phân tích các tác động phân ngành và địa phương của CSTK và CSTT.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam trải qua nhiều biến động từ năm 2008 đến 2015, việc nhận diện tác động của chính sách tài khóa (CSTK) và chính sách tiền tệ (CSTT) lên các biến số vĩ mô trở nên cấp thiết. Giai đoạn này chứng kiến sự thay đổi liên tục trong các chính sách nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Theo số liệu thu thập từ tháng 1/2008 đến tháng 12/2015, tốc độ tăng trưởng GDP có sự biến động rõ nét, với mức tăng 6,68% năm 2015, cao nhất trong giai đoạn nghiên cứu. Tuy nhiên, lạm phát cũng từng đạt mức gần 20% vào năm 2008 và 19% năm 2011, cho thấy áp lực lớn lên nền kinh tế.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá tác động đồng thời của CSTK và CSTT lên các biến số vĩ mô như chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP), chỉ số giá tiêu dùng (CPI), thu ngân sách và chi ngân sách nhà nước, cung tiền M2 và lãi suất cho vay. Phạm vi nghiên cứu sử dụng dữ liệu chuỗi thời gian theo tháng trong giai đoạn 2008-2015 tại Việt Nam, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về hiệu quả và sự phối hợp giữa hai chính sách này trong điều hành kinh tế.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách cân nhắc kỹ lưỡng khi áp dụng CSTK và CSTT, nhằm đạt được mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Qua đó, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý kinh tế quốc gia trong bối cảnh hội nhập và biến động toàn cầu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính về chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ, cùng với mô hình nghiên cứu Structural Vector Autoregression (SVAR):

• Chính sách tiền tệ (CSTT): Được hiểu là các quyết định của Ngân hàng Nhà nước nhằm điều chỉnh khối lượng tiền cung ứng, lãi suất và tỷ giá hối đoái để ổn định giá cả, kiểm soát lạm phát và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Các công cụ chính bao gồm lãi suất tái cấp vốn, nghiệp vụ thị trường mở, tỷ lệ dự trữ bắt buộc và tỷ giá hối đoái.

• Chính sách tài khóa (CSTK): Là các chính sách của Chính phủ thông qua thuế và chi tiêu công nhằm điều tiết tổng cầu, ổn định kinh tế vĩ mô và thúc đẩy phát triển kinh tế. Các công cụ chủ yếu là thu ngân sách (thuế, phí, vay nợ) và chi ngân sách (chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển, chi trả nợ).

• Mô hình SVAR: Mô hình này cho phép phân tích tác động đồng thời và có độ trễ của các cú sốc chính sách lên các biến số vĩ mô. SVAR giúp nhận diện các cú sốc cấu trúc từ dữ liệu chuỗi thời gian, phân tách ảnh hưởng của CSTK và CSTT lên sản lượng, giá cả và các biến tài chính.

Các khái niệm chính bao gồm: chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) đại diện cho sản lượng, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đại diện cho mức giá chung, cung tiền M2 và lãi suất cho vay đại diện cho CSTT, thu và chi ngân sách đại diện cho CSTK.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu chuỗi thời gian theo tháng từ tháng 1/2008 đến tháng 12/2015, với tổng cộng 96 quan sát cho mỗi biến. Dữ liệu được lấy từ Tổng cục Thống kê Việt Nam và IMF, đã được điều chỉnh mùa vụ bằng phương pháp Census X12.

Phương pháp phân tích chính là mô hình SVAR, với các bước cụ thể:

• Kiểm định tính dừng của các biến bằng kiểm định Augmented Dickey-Fuller (ADF). Kết quả cho thấy các biến không dừng ở cấp độ ban đầu nhưng dừng sau khi lấy sai phân bậc một với mức ý nghĩa 1%.

• Lựa chọn độ trễ tối ưu cho mô hình dựa trên các tiêu chuẩn thông tin Akaike (AIC), Schwarz (SC) và Hannan-Quinn (HQ). Độ trễ tối ưu được xác định là 2 để đảm bảo mô hình không có hiện tượng tự tương quan.

• Ước lượng mô hình SVAR với các biến nội sinh gồm IIP, thu ngân sách, chi ngân sách, cung tiền M2 hoặc lãi suất cho vay, và CPI.

• Sử dụng hàm phản ứng xung (impulse response function) và phân rã phương sai (variance decomposition) để đánh giá tác động của các cú sốc CSTK và CSTT lên các biến số vĩ mô.

Quy trình này giúp nhận diện rõ ràng ảnh hưởng của từng chính sách và mức độ tác động của chúng trong từng giai đoạn kinh tế cụ thể.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tác động của CSTK và CSTT lên sản lượng công nghiệp (IIP):

   • Cú sốc tăng chi ngân sách (CSTK mở rộng) làm tăng IIP với độ trễ khoảng 2 tháng, mức tăng trung bình khoảng 1,5% so với mức cơ sở.
   • Cung tiền M2 tăng (CSTT mở rộng) cũng kích thích IIP tăng khoảng 1,2% nhưng tác động có phần ngắn hạn hơn so với CSTK.
   • Lãi suất cho vay tăng làm giảm IIP khoảng 0,8%, thể hiện tác động thắt chặt của CSTT.

2. Ảnh hưởng lên chỉ số giá tiêu dùng (CPI):

   • Tăng chi ngân sách dẫn đến áp lực tăng CPI khoảng 0,7% trong vòng 3 tháng, cho thấy CSTK có thể gây lạm phát nếu không kiểm soát chặt.
   • Tăng cung tiền M2 làm CPI tăng khoảng 0,9%, phản ánh tác động trực tiếp của CSTT lên giá cả.
   • Lãi suất tăng giúp kiềm chế CPI giảm khoảng 0,5%, thể hiện vai trò kiểm soát lạm phát của CSTT.

3. Tác động lên thu ngân sách và chi ngân sách:

   • Thu ngân sách tăng có tác động tích cực đến chi ngân sách, với tỷ lệ phản ứng khoảng 0,6, cho thấy sự phối hợp giữa thu và chi trong CSTK.
   • Chi ngân sách tăng có tác động làm tăng thu ngân sách trong dài hạn, thể hiện hiệu quả của chính sách tài khóa trong việc cân đối ngân sách.

4. So sánh hiệu quả CSTK và CSTT:

   • CSTK có tác động bền vững hơn lên sản lượng và tiêu dùng so với CSTT, đặc biệt trong giai đoạn phục hồi kinh tế sau khủng hoảng.
   • CSTT có tác động nhanh hơn nhưng thường có độ trễ ngắn và dễ gây biến động giá cả nếu không phối hợp tốt với CSTK.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy CSTK và CSTT đều có vai trò quan trọng trong điều hành kinh tế vĩ mô Việt Nam, nhưng hiệu quả và tác động của từng chính sách có sự khác biệt rõ rệt. CSTK, thông qua chi tiêu công và thu ngân sách, tạo ra tác động bền vững và ổn định hơn đối với sản lượng công nghiệp và tổng cầu, phù hợp với lý thuyết Keynes về vai trò của chính phủ trong kích thích kinh tế.

Ngược lại, CSTT với các công cụ như cung tiền M2 và lãi suất cho vay có tác động nhanh và mạnh đến biến động giá cả, thể hiện vai trò kiểm soát lạm phát và điều tiết thanh khoản. Tuy nhiên, nếu sử dụng không hợp lý, CSTT có thể gây ra biến động lớn và ảnh hưởng tiêu cực đến sản lượng.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế và trong nước, kết quả này phù hợp với quan điểm cho rằng sự phối hợp đồng bộ giữa CSTK và CSTT là yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô và tăng trưởng bền vững. Biểu đồ hàm phản ứng xung và bảng phân rã phương sai minh họa rõ ràng sự khác biệt về thời gian và cường độ tác động của hai chính sách lên các biến số vĩ mô.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường phối hợp đồng bộ giữa CSTK và CSTT:
   Các cơ quan quản lý cần xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước để đồng bộ hóa mục tiêu và công cụ chính sách, tránh mâu thuẫn và tăng hiệu quả điều hành kinh tế vĩ mô trong vòng 1-2 năm tới.

2. Ưu tiên sử dụng CSTK trong giai đoạn phục hồi kinh tế:
   Trong các giai đoạn suy thoái hoặc phục hồi, chính sách tài khóa nên được mở rộng thông qua tăng chi đầu tư công và hỗ trợ thuế nhằm kích thích sản lượng và tiêu dùng, với mục tiêu tăng trưởng GDP khoảng 6-7% trong 3 năm tới.

3. Sử dụng CSTT linh hoạt để kiểm soát lạm phát:
   Ngân hàng Nhà nước cần điều chỉnh lãi suất và cung tiền một cách linh hoạt, dựa trên diễn biến lạm phát và thanh khoản thị trường, nhằm duy trì CPI trong khoảng 4-5% hàng năm, đồng thời tránh gây áp lực lên sản lượng.

4. Nâng cao năng lực dự báo và phân tích chính sách:
   Đẩy mạnh ứng dụng các mô hình kinh tế vĩ mô như SVAR để dự báo tác động chính sách, giúp các nhà hoạch định chính sách có cơ sở khoa học trong việc ra quyết định, áp dụng trong vòng 1 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà hoạch định chính sách kinh tế:
   Giúp hiểu rõ tác động đồng thời của CSTK và CSTT, từ đó xây dựng chính sách phù hợp, cân bằng giữa tăng trưởng và ổn định giá cả.

2. Các nhà nghiên cứu kinh tế vĩ mô và tài chính:
   Cung cấp mô hình SVAR ứng dụng thực tiễn tại Việt Nam, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về chính sách kinh tế.

3. Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính:
   Hỗ trợ đánh giá hiệu quả công cụ chính sách, cải thiện phối hợp điều hành và nâng cao hiệu quả quản lý kinh tế vĩ mô.

4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư:
   Hiểu rõ tác động của chính sách vĩ mô đến môi trường kinh doanh, từ đó đưa ra quyết định đầu tư và kinh doanh phù hợp với diễn biến kinh tế.

Câu hỏi thường gặp

1. CSTK và CSTT khác nhau như thế nào trong điều hành kinh tế?
   CSTK chủ yếu sử dụng thuế và chi tiêu công để điều chỉnh tổng cầu, tác động bền vững và dài hạn. CSTT điều chỉnh cung tiền, lãi suất để kiểm soát lạm phát và thanh khoản, tác động nhanh nhưng có thể gây biến động ngắn hạn.

2. Tại sao cần phối hợp CSTK và CSTT?
   Hai chính sách có mục tiêu chung nhưng công cụ và tác động khác nhau. Phối hợp giúp tránh mâu thuẫn, tăng hiệu quả điều hành, ổn định kinh tế và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

3. Mô hình SVAR giúp gì trong nghiên cứu này?
   SVAR cho phép phân tích tác động đồng thời và có độ trễ của các cú sốc chính sách lên biến số vĩ mô, giúp nhận diện rõ ràng ảnh hưởng của từng chính sách trong thực tế.

4. Tác động của CSTK và CSTT lên lạm phát như thế nào?
   Cả hai chính sách đều có thể gây áp lực lên giá cả nếu mở rộng quá mức. CSTT thông qua cung tiền và lãi suất có tác động trực tiếp hơn, trong khi CSTK qua chi tiêu công cũng làm tăng tổng cầu và giá cả.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả chính sách vĩ mô tại Việt Nam?
   Cần tăng cường phối hợp chính sách, sử dụng công cụ linh hoạt, nâng cao năng lực dự báo và phân tích, đồng thời cải thiện quản lý ngân sách và thị trường tài chính.

Kết luận

• Luận văn đã nhận diện rõ tác động đồng thời của chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ lên các biến số vĩ mô tại Việt Nam trong giai đoạn 2008-2015.
• CSTK có tác động bền vững và tích cực hơn lên sản lượng công nghiệp và tổng cầu, trong khi CSTT có tác động nhanh và mạnh đến kiểm soát lạm phát.
• Sự phối hợp đồng bộ giữa CSTK và CSTT là yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô và tăng trưởng bền vững.
• Nghiên cứu sử dụng mô hình SVAR với dữ liệu chuỗi thời gian theo tháng, cung cấp cơ sở khoa học cho việc đánh giá và điều chỉnh chính sách.
• Đề xuất các giải pháp phối hợp chính sách, ưu tiên CSTK trong phục hồi kinh tế, sử dụng CSTT linh hoạt và nâng cao năng lực dự báo nhằm hỗ trợ quản lý kinh tế hiệu quả trong tương lai.

Các nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để tối ưu hóa công cụ điều hành kinh tế, góp phần phát triển kinh tế Việt Nam ổn định và bền vững.