I. Nghiên cứu về Cybersecurity Knowledge Tổng quan tầm quan trọng
Trong kỷ nguyên số, cybersecurity knowledge (kiến thức an ninh mạng) trở nên vô cùng quan trọng. Số lượng người dùng internet tăng nhanh, kéo theo đó là sự gia tăng các mối đe dọa trực tuyến. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá cybersecurity awareness (nhận thức an ninh mạng) và hành vi bảo vệ của người dùng, đặc biệt là thế hệ Gen Z, khi sử dụng mobile banking application (ứng dụng ngân hàng di động). Theo nghiên cứu, Sacombank và DongA Bank từng là nạn nhân của các vụ tấn công mạng nghiêm trọng, cho thấy tính cấp thiết của vấn đề. Sự chuyển đổi số mạnh mẽ trong lĩnh vực tài chính ngân hàng đòi hỏi người dùng phải trang bị kiến thức đầy đủ để tự bảo vệ mình trước các cyber threats (mối đe dọa mạng).
1.1. Tầm quan trọng của cybersecurity knowledge trong mobile banking
Việc sử dụng mobile banking application ngày càng phổ biến, mang lại sự tiện lợi cho người dùng. Tuy nhiên, đi kèm với đó là những rủi ro tiềm ẩn về an ninh mạng. Người dùng cần có cybersecurity knowledge để nhận biết và phòng tránh các cybersecurity risks (rủi ro an ninh mạng). Điều này bao gồm việc hiểu rõ các nguyên tắc bảo mật cơ bản, nhận diện các chiêu trò lừa đảo và sử dụng các biện pháp bảo vệ tài khoản an toàn. Người dùng thiếu kiến thức về các cybersecurity risks có thể dễ dàng trở thành nạn nhân của các cuộc tấn công mạng, dẫn đến mất mát tài sản và thông tin cá nhân.
1.2. Thách thức về cybersecurity awareness đối với người dùng Gen Z
Gen Z là thế hệ lớn lên cùng internet, nhưng không phải ai cũng có cybersecurity awareness đầy đủ. Nhiều người dùng Gen Z có thái độ chủ quan đối với an ninh mạng, dẫn đến những hành vi nguy hiểm như chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng xã hội, sử dụng mật khẩu yếu hoặc tải các ứng dụng không rõ nguồn gốc. Nghiên cứu cho thấy sự thiếu quan tâm đến digital security (an ninh kỹ thuật số) ở Gen Z tạo ra những lỗ hổng bảo mật tiềm ẩn, không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho các tổ chức tài chính.
II. Cybersecurity Perception Hành vi bảo vệ mobile banking
Nghiên cứu này cũng đi sâu vào perception of cybersecurity (nhận thức về an ninh mạng) của người dùng mobile banking. Cybersecurity perception ảnh hưởng trực tiếp đến protection behavior (hành vi bảo vệ) của người dùng. Khi người dùng nhận thức rõ về các mối đe dọa và hậu quả của các cuộc tấn công mạng, họ sẽ có xu hướng thực hiện các biện pháp bảo vệ tài khoản của mình một cách chủ động. Tuy nhiên, nhiều người dùng vẫn còn thiếu cybersecurity awareness, dẫn đến việc họ không thực hiện các biện pháp bảo vệ cần thiết hoặc thực hiện không đúng cách. Điều này tạo ra những kẽ hở để tin tặc khai thác.
2.1. Mối liên hệ giữa cybersecurity perception và protection behavior
Nghiên cứu chỉ ra rằng, perception of cybersecurity là yếu tố quan trọng thúc đẩy protection behavior khi sử dụng mobile banking application. Những người có nhận thức cao về cybersecurity risks thường có xu hướng sử dụng mật khẩu mạnh, bật xác thực hai yếu tố, và cẩn trọng khi truy cập các liên kết lạ. Ngược lại, những người có nhận thức thấp thường bỏ qua các biện pháp bảo mật cơ bản, tạo điều kiện cho tin tặc tấn công. Cần nâng cao nhận thức của người dùng về tầm quan trọng của digital security để thúc đẩy hành vi bảo vệ an toàn.
2.2. Ảnh hưởng của risk perception đến usage behavior trong mobile banking
Risk perception (nhận thức rủi ro) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình usage behavior (hành vi sử dụng) mobile banking application. Khi người dùng nhận thức được các rủi ro tiềm ẩn, họ có thể hạn chế sử dụng các tính năng không cần thiết hoặc sử dụng mobile banking ở những nơi an toàn. Việc đánh giá đúng mức độ rủi ro giúp người dùng đưa ra quyết định sử dụng mobile banking application một cách an toàn và có trách nhiệm. Cần cung cấp thông tin đầy đủ về các mobile banking risks để người dùng có thể đưa ra quyết định sáng suốt.
III. Cách tăng cybersecurity awareness cho Gen Z khi dùng m banking
Để tăng cường cybersecurity awareness cho Gen Z, cần có những giải pháp toàn diện và phù hợp. Các giải pháp này bao gồm việc nâng cao cybersecurity knowledge thông qua các chương trình giáo dục và đào tạo, cải thiện perception of cybersecurity thông qua các chiến dịch truyền thông và thay đổi usage behavior thông qua việc khuyến khích thực hành các biện pháp bảo mật an toàn. Các ngân hàng và tổ chức tài chính cần chủ động phối hợp với các trường học và cộng đồng để triển khai các hoạt động này.
3.1. Giáo dục cyber security knowledge Phương pháp hiệu quả cho Gen Z
Các chương trình giáo dục về cyber security knowledge cần được thiết kế một cách hấp dẫn và dễ hiểu, phù hợp với đặc điểm của Gen Z. Có thể sử dụng các hình thức như video ngắn, infographic, trò chơi tương tác để truyền tải thông tin. Nội dung cần tập trung vào các chủ đề thiết thực như nhận diện lừa đảo trực tuyến, bảo vệ mật khẩu, sử dụng mạng Wi-Fi công cộng an toàn. Các chương trình giáo dục nên được tích hợp vào chương trình học chính khóa hoặc tổ chức dưới dạng các buổi workshop, seminar.
3.2. Truyền thông cyber security awareness Tạo dựng nhận thức an toàn
Các chiến dịch truyền thông về cyber security awareness cần được thực hiện trên các kênh mà Gen Z thường xuyên sử dụng như mạng xã hội, YouTube, TikTok. Thông điệp cần ngắn gọn, dễ nhớ và tập trung vào những lợi ích thiết thực của việc bảo vệ an ninh mạng. Có thể sử dụng các hình thức như viral video, meme, challenge để thu hút sự chú ý của Gen Z. Các chiến dịch truyền thông nên có sự tham gia của những người nổi tiếng và có ảnh hưởng trong cộng đồng Gen Z để tăng tính lan tỏa.
IV. Kết quả nghiên cứu về Gen Z Cybersecurity trong mobile banking
Nghiên cứu sử dụng mô hình TRA (Theory of Reasoned Action) và các phương pháp phân tích định lượng để đánh giá tác động của cybersecurity knowledge và perception of cybersecurity đến usage behavior và protection behavior của người dùng Gen Z khi sử dụng mobile banking application. Kết quả cho thấy có mối tương quan chặt chẽ giữa các yếu tố này. Cụ thể, người dùng có cybersecurity knowledge cao và perception of cybersecurity tốt có xu hướng sử dụng mobile banking application một cách an toàn và có trách nhiệm hơn.
4.1. Phân tích mối tương quan giữa các biến trong mô hình nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phần mềm SPSS và AMOS để phân tích dữ liệu thu thập được từ 301 người dùng Gen Z ở TP.HCM. Kết quả phân tích cho thấy, cybersecurity knowledge và perception of cybersecurity có tác động tích cực đến usage behavior và protection behavior. Ngoài ra, usage behavior cũng có tác động tích cực đến protection behavior, cho thấy người dùng càng sử dụng mobile banking application nhiều thì càng có xu hướng thực hiện các biện pháp bảo vệ tài khoản.
4.2. Đề xuất giải pháp cải thiện security behavior cho người dùng mobile banking
Dựa trên kết quả nghiên cứu, các ngân hàng và tổ chức tài chính có thể triển khai các giải pháp để cải thiện security behavior của người dùng mobile banking application. Các giải pháp này bao gồm việc cung cấp thông tin về cybersecurity risks một cách thường xuyên, khuyến khích người dùng sử dụng mật khẩu mạnh và bật xác thực hai yếu tố, và cung cấp các công cụ bảo mật miễn phí. Ngoài ra, các ngân hàng cũng nên tăng cường hợp tác với các cơ quan chức năng để phòng chống tội phạm mạng.
V. Mobile Banking Security Hướng phát triển và nghiên cứu tương lai
Trong tương lai, mobile banking security sẽ tiếp tục là một vấn đề quan trọng cần được quan tâm. Sự phát triển của công nghệ sẽ tạo ra những cơ hội mới cho cả người dùng và tin tặc. Do đó, các ngân hàng và tổ chức tài chính cần liên tục cập nhật các biện pháp bảo mật để đối phó với các cyber threats ngày càng tinh vi. Các nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các biện pháp bảo mật mới và tìm kiếm các giải pháp để cải thiện data protection (bảo vệ dữ liệu) và privacy protection (bảo vệ quyền riêng tư) cho người dùng mobile banking application.
5.1. Công nghệ mới và tác động đến mobile banking application security
Các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và blockchain có thể được sử dụng để cải thiện mobile banking application security. AI có thể giúp phát hiện các hành vi đáng ngờ và ngăn chặn các cuộc tấn công mạng. Blockchain có thể giúp tăng cường tính minh bạch và an toàn của các giao dịch tài chính. Tuy nhiên, các công nghệ này cũng có thể tạo ra những thách thức mới về bảo mật, do đó cần phải nghiên cứu và đánh giá cẩn thận trước khi triển khai.
5.2. Nghiên cứu sâu hơn về yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến security behavior
Ngoài các yếu tố về kiến thức và nhận thức, các yếu tố tâm lý cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình security behavior của người dùng mobile banking application. Nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc tìm hiểu các yếu tố tâm lý như sự tin tưởng, sự lo lắng và sự ảnh hưởng của xã hội đến security behavior. Kết quả nghiên cứu có thể giúp các ngân hàng và tổ chức tài chính thiết kế các giải pháp bảo mật phù hợp với tâm lý của người dùng.
