I. Tổng Quan Về Quyền Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động Của NSDLĐ
Quyền chấm dứt hợp đồng lao động (HĐLĐ) là một trong những vấn đề quan trọng, liên quan đến sử dụng lao động và việc làm. Các quốc gia có quy định khác nhau, nhưng thường bao gồm căn cứ, thủ tục và trách nhiệm của người sử dụng lao động (NSDLĐ) khi chấm dứt. Việc đảm bảo quyền của các chủ thể trong quan hệ lao động luôn là vấn đề trung tâm trong chính sách và pháp luật lao động Việt Nam. Nhà nước coi trọng và bảo đảm quyền lợi cho NSDLĐ bên cạnh việc bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động. Tuy nhiên, các chính sách và quy định của pháp luật về vấn đề này đã phần nào trở nên lạc hậu, đặc biệt là vấn đề quyền chấm dứt hợp đồng của NSDLĐ. Quyền này của NSDLĐ chưa được quy định một cách linh hoạt nên khi vận dụng vào thực tế còn nhiều vướng mắc.
1.1. Khái Niệm Về Quyền Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động
Quyền chấm dứt hợp đồng lao động là quyền năng mà pháp luật cho phép NSDLĐ chấm dứt việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ đối với người lao động (NLD). Quyền này bao gồm quyền đương nhiên chấm dứt và quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ. Quyền chủ thể là “cách thức xử sự mà pháp luật cho phép chủ thể được tiễn hành. Nói cách khác, quyên chủ thể la khả năng của chủ thé xử sự theo cách thức nhất định được pháp luật cho phép. Nói là khả năng có nghĩa là chủ thể có thể lựa chọn giữa việc xử sự theo cách thức mà nó được phép tiễn hành hoặc không xử sự như vậy. ” Đặc trưng của quyền này bao gồm: Khả năng của NSDLĐ xử sự theo cách thức pháp luật cho phép, khả năng yêu cầu NLD tôn trọng và khả năng yêu cầu cơ quan nhà nước bảo vệ lợi ích. Đây là những quyền quan trọng để bảo vệ NSDLĐ trong quan hệ lao động.
1.2. Phân Loại Quyền Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động Của NSDLĐ
Có nhiều cách để phân chia quyền chấm dứt hợp đồng của NSDLĐ. Căn cứ vào tính hợp pháp, có thể chia thành chấm dứt hợp pháp và bất hợp pháp. Căn cứ vào tính chất, có thể chia thành quyền đương nhiên chấm dứt và quyền đơn phương chấm dứt. Đương nhiên chấm dứt là trường hợp HĐLĐ mặc nhiên chấm dứt khi có sự kiện xảy ra, ví dụ như hết hạn hợp đồng. Đơn phương chấm dứt là trường hợp NSDLĐ quyết định chấm dứt HĐLĐ khi hợp đồng chưa kết thúc. Quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ là vấn đề phức tạp, cần sự điều chỉnh hài hòa giữa quyền và lợi ích của các bên. Cần chú ý đến các quy định về chấm dứt hợp đồng lao động.
II. Căn Cứ Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động Hợp Pháp Hướng Dẫn Chi Tiết
Căn cứ chấm dứt hợp đồng lao động là yếu tố then chốt để xác định tính hợp pháp của việc chấm dứt. Trong lao động, trên cơ sở nhu cầu tuyển dụng của NSDLĐ và nhu cầu lao động của NLD mà hình thành nên mối quan hệ lao động. Các quan hệ lao động được hình thành trên cơ sở hợp đồng. Vì vậy, hợp đồng lao động là căn cứ phát sinh quan hệ lao động, đồng thời là cơ sở pháp lý để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động khi phát sinh tranh chấp giữa các bên trong quan hệ này. Pháp luật cần có quy định nhằm hạn chế sự lạm quyền của NSDLĐ. Thông thường, có hai cách quy định căn cứ chấm dứt HĐLĐ, đó là các quy định mang tính định tính và các quy định mang tính định lượng khi xác định căn cứ làm cham dứt hợp đồng lao động.
2.1. Quy Định Định Lượng Về Căn Cứ Chấm Dứt Hợp Đồng
Quy định định lượng xác định việc chấm dứt hợp đồng lao động dựa trên các căn cứ pháp luật cụ thể. NSDLĐ phải đưa ra được các căn cứ và điều kiện cụ thể theo pháp luật quy định. Các quốc gia tiêu biểu theo quan điểm này là Trung Quốc, Liên bang Nga và Việt Nam. Ví dụ, căn cứ chấm dứt HĐLĐ là dựa trên cơ sở thỏa thuận giữa các bên hoặc xuất hiện các sự kiện pháp lý làm chấm dứt hợp đồng.
2.2. Quy Định Định Tính Về Căn Cứ Chấm Dứt Hợp Đồng
Quy định định tính cho phép NSDLĐ chấm dứt hợp đồng nếu chứng minh được căn cứ mà họ áp dụng thuộc loại căn cứ do luật định. Các nước theo trường phái này là Thụy Điển, Hàn Quốc. Như vậy, nội dung này giúp NSDLĐ linh hoạt hơn trong việc chấm dứt hợp đồng lao động, nhưng cần đảm bảo tính minh bạch và công bằng.
2.3. Các Trường Hợp Đương Nhiên Chấm Dứt Hợp Đồng
Đương nhiên chấm dứt hợp đồng lao động được hiểu là trường hợp hợp đồng lao động mặc nhiên chấm dứt khi có một số sự kiện xảy ra. Sự kiện đó có thé là các bên chủ thé trong quan hệ lao động đã hoàn thành quyền và nghĩa vụ của mình hoặc hết thời hạn đã thoả thuận trong hợp đồng, hoặc có sự kiện pháp lý xảy ra làm châm dứt quan hệ pháp luật theo hợp đồng.
III. Thủ Tục Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động Đúng Pháp Luật
Thủ tục chấm dứt hợp đồng lao động là một yếu tố quan trọng đảm bảo quyền lợi của cả NSDLĐ và NLD. Việc tuân thủ đúng thủ tục giúp tránh các tranh chấp pháp lý phát sinh. NSDLĐ cần nắm vững các quy định về thông báo, thanh toán chế độ và hoàn trả hồ sơ cho NLD.
3.1. Thông Báo Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động Thời Gian Báo Trước
NSDLĐ phải thông báo cho NLD về việc chấm dứt hợp đồng trước một khoảng thời gian nhất định, tùy thuộc vào loại hợp đồng. Cụ thể, đối với hợp đồng không xác định thời hạn, thời gian báo trước thường dài hơn so với hợp đồng xác định thời hạn. Thời gian báo trước giúp NLD có thời gian tìm kiếm công việc mới và ổn định cuộc sống.
3.2. Thanh Toán Chế Độ Khi Chấm Dứt Hợp Đồng Trợ Cấp Thôi Việc
Khi chấm dứt hợp đồng, NLD có thể được hưởng các chế độ như trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm và các khoản tiền lương, bảo hiểm chưa thanh toán. NSDLĐ cần thực hiện thanh toán đầy đủ và đúng hạn để đảm bảo quyền lợi của NLD. Việc thanh toán cần được thực hiện minh bạch và có chứng từ rõ ràng.
3.3. Hoàn Trả Hồ Sơ Cho Người Lao Động Thủ Tục Chi Tiết
NSDLĐ có trách nhiệm hoàn trả hồ sơ cho NLD sau khi chấm dứt hợp đồng lao động. Hồ sơ bao gồm các giấy tờ như sổ bảo hiểm xã hội, các quyết định liên quan đến quá trình làm việc. Việc hoàn trả hồ sơ giúp NLD thuận tiện trong việc xin việc làm mới và hưởng các chế độ bảo hiểm.
IV. Quyền Lợi và Trách Nhiệm của NSDLĐ Khi Chấm Dứt HĐLĐ
Khi chấm dứt hợp đồng lao động, NSDLĐ có quyền lợi và trách nhiệm nhất định. Trong đó người sử dụng lao động bao giờ cũng ở thế mạnh hơn người lao động, là lực lượng nắm giữ tư liệu sản xuất, có đầy đủ các điều kiện vốn, công nghệ kỹ thuật, khả năng kinh doanh.Ngược lại người lao động chỉ có một tài sản duy nhất là sức lao động, họ là người phải di bán sức lao động của mình, chính vì thế luôn rơi vào thế yếu trong quan hệ với người sử dụng lao động. Hơn nữa, do tương quan cung cau lao động trên thị trường mà người sử dụng lao động thường chấm dứt quan hệ với người lao động vô cớ. Vì vậy, pháp luật cần phải có những quy định nhằm hạn chế sự lạm quyền này của người sử dụng lao động.
4.1. Trường Hợp Chấm Dứt Hợp Đồng Hợp Pháp Nghĩa Vụ Của NSDLĐ
Trong trường hợp chấm dứt hợp đồng hợp pháp, NSDLĐ cần thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ như thông báo trước, thanh toán chế độ và hoàn trả hồ sơ. Ngoài ra, NSDLĐ cũng cần cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác cho NLD về các quyền lợi và nghĩa vụ của họ.
4.2. Trường Hợp Chấm Dứt Hợp Đồng Bất Hợp Pháp Bồi Thường Thiệt Hại
Nếu chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật, NSDLĐ có thể phải bồi thường thiệt hại cho NLD. Mức bồi thường có thể bao gồm tiền lương, bảo hiểm và các khoản chi phí khác mà NLD phải gánh chịu do mất việc làm. Việc bồi thường cần được thực hiện theo quy định của pháp luật.
4.3. Nghĩa Vụ Cung Cấp Thông Tin Về Quyền Lợi cho Người Lao Động
NSDLĐ có nghĩa vụ cung cấp thông tin đầy đủ về quyền lợi của NLĐ khi chấm dứt hợp đồng. Điều này bao gồm các khoản trợ cấp, chế độ bảo hiểm và các quyền khác theo quy định của pháp luật lao động. Việc cung cấp thông tin giúp NLĐ hiểu rõ quyền lợi của mình và tránh bị thiệt thòi.
V. Hoàn Thiện Pháp Luật Về Quyền Chấm Dứt Hợp Đồng Của NSDLĐ
Việc hoàn thiện pháp luật về quyền chấm dứt hợp đồng của NSDLĐ là cần thiết để đảm bảo sự công bằng và hiệu quả trong quan hệ lao động. Yêu cầu chung của việc hoàn thiện pháp luật là phải đảm bảo quyền lợi của cả NSDLĐ và NLD, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển.
5.1. Yêu Cầu Chung Của Việc Hoàn Thiện Pháp Luật
Yêu cầu chung của việc hoàn thiện pháp luật là phải đảm bảo sự cân bằng giữa quyền lợi của NSDLĐ và NLD. Pháp luật cần tạo ra một môi trường lao động ổn định, minh bạch và công bằng. Hoàn thiện pháp luật cần đảm bảo các quy định về chấm dứt hợp đồng lao động rõ ràng, dễ hiểu và dễ thực hiện.
5.2. Kiến Nghị Cụ Thể Để Hoàn Thiện Pháp Luật Lao Động
Để hoàn thiện pháp luật lao động, cần có các kiến nghị cụ thể như: Rà soát và sửa đổi các quy định còn chồng chéo, chưa rõ ràng; Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật; Nâng cao năng lực của các cơ quan giải quyết tranh chấp lao động. Việc hoàn thiện pháp luật cần dựa trên cơ sở thực tiễn và tham khảo kinh nghiệm của các nước tiên tiến.
