Qui Chế Thương Nhân Ở Việt Nam: Tình Hình và Định Hướng Hoàn Thiện

• Tác giả: Nguyễn Thị Bình
• Người hướng dẫn: PGS. TS Ngô Huy Cương
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Kinh tế
• Đề tài: Qui Chế Thương Nhân Ở Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ luật học
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUI CHẾ THƯƠNG NHÂN
• 1.1. Khái niệm và sự cần thiết của qui chế thương nhân
• 1.2. Khái niệm qui chế thương nhân
• 1.3. Phân loại, đặc điểm, kết cấu và nguồn của qui chế thương nhân
• 1.3.1. Phân loại qui chế thương nhân
• 1.3.2. Đặc điểm của qui chế thương nhân
• 1.3.3. Kết cấu và nguồn của qui chế thương nhân
• 1.4. Nội dung của qui chế thương nhân
• 1.5. Các nguyên tắc trong qui chế thương nhân
• 1.5.1. Các qui tắc kiểm soát việc vào nghề thương mại của thương nhân thể nhân và việc thành lập thương nhân pháp nhân
• 1.5.2. Các qui tắc ấn định các nghĩa vụ chung cơ bản của thương nhân
• 1.5.3. Các qui tắc bảo vệ người tiêu dùng và người kinh doanh hàng hoá, dịch vụ
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUI CHẾ THƯƠNG NHÂN Ở VIỆT NAM
• 2.1. Thực trạng nghĩa vụ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong qui chế thương nhân ở Việt Nam
• 2.2. Các qui định pháp luật về nghĩa vụ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
• 2.3. Thi hành các nội dung cơ bản về nghĩa vụ của thương nhân trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
• 2.4. Thực trạng về nghĩa vụ đăng ký kinh doanh và các nghĩa vụ khác. Đánh giá chung về tự do kinh doanh
• 2.5. Thực trạng về thực hiện nghĩa vụ đăng ký kinh doanh của thương nhân
• 2.6. Thực trạng thi hành các qui định về phần các cơ quan đăng ký kinh doanh
• 2.7. Thực trạng các qui định về điều kiện và thủ tục thực hiện nghĩa vụ cơ bản của thương nhân
• 3. CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ CÁC KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN QUI CHẾ THƯƠNG NHÂN Ở VIỆT NAM
• 3.1. Các định hướng hoàn thiện qui chế thương nhân ở Việt Nam
• 3.2. Kiến nghị các giải pháp
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tóm tắt

I. Tổng Quan Về Qui Chế Thương Nhân Tại Việt Nam Hiện Nay

Xây dựng nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa là một chính sách quan trọng ở Việt Nam. Việc chuyển đổi từ kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường đòi hỏi sự làm mới tư duy và nỗ lực tái hồi tầng lớp thương nhân. Trong những năm qua, các doanh nghiệp phát triển cả về số lượng và chất lượng, đóng góp vào công cuộc đổi mới. Nhà nước đã ban hành nhiều đạo luật tạo hành lang pháp lý cho doanh nghiệp dân doanh bình đẳng với doanh nghiệp nhà nước. Đời sống kinh tế, xã hội không ngừng được cải thiện. Các đạo luật liên quan như Bộ luật Dân sự, Luật Thương mại, Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư... đã góp phần xây dựng một qui chế thương nhân bước đầu có tác dụng. Tuy nhiên, việc hiểu và xây dựng qui chế thương nhân một cách đầy đủ vẫn là vấn đề cần bàn. Qui chế thương nhân có vai trò quan trọng trong việc tạo lập tầng lớp thương nhân, điều chỉnh hoạt động của họ, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, đồng thời bảo vệ xã hội và người dân. Vì vậy, việc nghiên cứu và hoàn thiện qui chế thương nhân là vô cùng cần thiết.

1.1. Khái Niệm và Bản Chất của Qui Chế Thương Nhân

Qui chế thương nhân là qui chế pháp lý về thương nhân. Để làm rõ khái niệm này, cần làm rõ khái niệm thương nhân và công việc của họ, đó là tiến hành các hành vi thương mại. Thương nhân là người làm thương mại có các đặc điểm pháp lý: chuyên tiến hành các hành vi thương mại và lấy hành vi thương mại làm nghề nghiệp. Thương nhân thể nhân có bản chất là cá nhân kinh doanh, còn thương nhân pháp nhân là các công ty kinh doanh. TS Ngô Huy Cương định nghĩa: “Tổng thể các qui định pháp luật xác định các điều kiện để trở thành thương nhân, và xác định, giới hạn các quyền lợi của thương nhân nói chung được xem là qui chế thương nhân” [6, tr. Mặc dù vậy các quyền lợi và nghĩa vụ của hai loại thương nhân này có nhiều điểm tương đồng.

1.2. Sự Cần Thiết Của Qui Chế Thương Nhân Trong Kinh Tế Thị Trường

Con người cần có phương tiện kiếm sống để đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần. Việc tạo lập hay biến mình thành thương nhân là một phương tiện quan trọng. Thương mại luôn có hai mặt: một mặt góp phần đáp ứng nhu cầu xã hội, mặt khác có khả năng gây tác hại nếu bị lạm dụng. Vì vậy, để kiểm soát hoạt động thương mại, phát huy mặt tốt và hạn chế mặt xấu, cần có một qui chế thương nhân đầy đủ và hiệu quả. Theo Ngô Huy Cương, hành vi thương mại là hành vi pháp lý có tính chất thương mại, làm phát sinh hậu quả pháp lý trong lĩnh vực thương mại. Luật Thương mại 2005 định nghĩa: “Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lời, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lời khác” (Điều 3, khoản 1).

1.3. Phân Loại Qui Chế Thương Nhân Chung và Đặc Thù

Việc phân loại qui chế thương nhân có ý nghĩa lớn trong việc thiết lập các qui định pháp luật thích hợp đối với từng loại. Căn cứ vào tính chất chung và sự phong phú của các loại thương nhân, có thể chia qui chế thương nhân thành hai loại: Qui chế chung và qui chế đặc thù. Qui chế chung bao gồm các nguyên tắc và qui tắc chung nhất cho tất cả các loại thương nhân. Qui chế này đề cập tới các nguyên tắc và chính sách pháp luật xác định địa vị pháp lý nói chung của thương nhân. Qui chế đặc thù điều chỉnh các loại thương nhân cụ thể, ví dụ như doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, hợp tác xã, kinh doanh hộ cá thể, đầu tư nước ngoài, thương mại điện tử.

II. Thực Trạng Qui Chế Thương Nhân Ở Việt Nam Vấn Đề và Giải Pháp

Thực trạng qui chế thương nhân ở Việt Nam hiện nay còn nhiều bất cập. Các quy định pháp luật về nghĩa vụ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng chưa được thực thi đầy đủ. Việc thực hiện nghĩa vụ đăng ký kinh doanh của thương nhân còn nhiều hạn chế. Các quy định về điều kiện và thủ tục thực hiện nghĩa vụ cơ bản của thương nhân còn rườm rà, gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh. Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh còn nhiều yếu tố cạnh tranh không lành mạnh, ảnh hưởng đến sự phát triển của thương nhân. Cần có những giải pháp đồng bộ để hoàn thiện qui chế thương nhân, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và hiệu quả.

2.1. Nghĩa Vụ Bảo Vệ Quyền Lợi Người Tiêu Dùng Thực Trạng và Đánh Giá

Các qui định pháp luật về nghĩa vụ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong qui chế thương nhân ở Việt Nam chưa được thực thi đầy đủ. Thi hành các nội dung cơ bản về nghĩa vụ của thương nhân trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng còn nhiều hạn chế. Cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quyền lợi người tiêu dùng. Đồng thời, cần nâng cao nhận thức của thương nhân về trách nhiệm xã hội và đạo đức kinh doanh.

2.2. Nghĩa Vụ Đăng Ký Kinh Doanh và Tự Do Kinh Doanh Đánh Giá Chung

Thực trạng về thực hiện nghĩa vụ đăng ký kinh doanh của thương nhân còn nhiều bất cập. Thực trạng thi hành các qui định về phần các cơ quan đăng ký kinh doanh còn nhiều hạn chế. Thực trạng các qui định về điều kiện và thủ tục thực hiện nghĩa vụ cơ bản của thương nhân còn rườm rà. Cần đơn giản hóa thủ tục đăng ký kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi cho thương nhân gia nhập thị trường. Đồng thời, cần tăng cường công tác quản lý nhà nước về đăng ký kinh doanh, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.

2.3. Tự Do Hoạt Động Thương Mại Rào Cản và Giải Pháp

Mặc dù pháp luật Việt Nam đã có những quy định về tự do hoạt động thương mại, nhưng trên thực tế, thương nhân vẫn gặp phải nhiều rào cản. Các rào cản này có thể đến từ các quy định pháp luật chưa rõ ràng, thủ tục hành chính rườm rà, hoặc từ sự cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường. Để tạo điều kiện cho thương nhân tự do hoạt động thương mại, cần phải tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, đơn giản hóa thủ tục hành chính, và tăng cường công tác quản lý thị trường.

III. Giải Pháp Hoàn Thiện Qui Chế Thương Nhân Ở Việt Nam Hiện Nay

Để hoàn thiện qui chế thương nhân ở Việt Nam, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Cần tiếp tục thể chế hóa đầy đủ và nhất quán chủ trương chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước, nhất là về phát triển kinh tế thị trường. Cần coi khuyến khích, hướng dẫn và trợ giúp là chức năng chính của Nhà nước. Cần tôn trọng tự do thỏa thuận, định đoạt các vấn đề nội bộ của doanh nghiệp. Cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho thương nhân gia nhập thị trường và hoạt động thương mại.

3.1. Định Hướng Hoàn Thiện Qui Chế Thương Nhân Trong Bối Cảnh Mới

Các định hướng hoàn thiện qui chế thương nhân ở Việt Nam cần phù hợp với bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển của kinh tế số. Cần chú trọng đến việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ môi trường và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Đồng thời, cần tạo điều kiện cho thương nhân tiếp cận các nguồn lực, công nghệ và thông tin để nâng cao năng lực cạnh tranh.

3.2. Kiến Nghị Các Giải Pháp Cụ Thể Để Phát Triển Thương Nhân

Cần có các giải pháp cụ thể để hỗ trợ thương nhân phát triển, như: giảm thuế, phí, tạo điều kiện tiếp cận vốn, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, xúc tiến thương mại và đầu tư. Đồng thời, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động thương mại.

3.3. Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Cho Thương Nhân Việt Nam

Để nâng cao năng lực cạnh tranh cho thương nhân Việt Nam, cần phải đầu tư vào công nghệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ. Đồng thời, cần xây dựng thương hiệu mạnh, mở rộng thị trường và tăng cường hợp tác quốc tế. Cần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, minh bạch và công bằng để thương nhân có thể phát huy tối đa tiềm năng của mình.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn và Kết Quả Nghiên Cứu Về Qui Chế Thương Nhân

Nghiên cứu về qui chế thương nhân có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật thương mại của Việt Nam. Kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật, đào tạo nguồn nhân lực và tư vấn cho doanh nghiệp. Đồng thời, nghiên cứu về qui chế thương nhân cũng góp phần nâng cao nhận thức của xã hội về vai trò của thương nhân trong phát triển kinh tế.

4.1. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Vào Xây Dựng Pháp Luật

Kết quả nghiên cứu về qui chế thương nhân có thể được sử dụng để xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật, như Luật Thương mại sửa đổi, Luật Doanh nghiệp sửa đổi, Luật Cạnh tranh sửa đổi, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng sửa đổi. Các quy định pháp luật cần phải rõ ràng, minh bạch, dễ hiểu và dễ thực hiện, tạo điều kiện thuận lợi cho thương nhân hoạt động thương mại.

4.2. Đào Tạo Nguồn Nhân Lực Về Qui Chế Thương Nhân

Cần tăng cường đào tạo nguồn nhân lực về qui chế thương nhân cho các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức xã hội và các doanh nghiệp. Chương trình đào tạo cần phải cập nhật kiến thức mới, kỹ năng thực hành và kinh nghiệm quốc tế về qui chế thương nhân. Đồng thời, cần nâng cao ý thức pháp luật và đạo đức kinh doanh cho thương nhân.

4.3. Tư Vấn Pháp Lý Cho Doanh Nghiệp Về Qui Chế Thương Nhân

Cần cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý cho doanh nghiệp về qui chế thương nhân, giúp doanh nghiệp hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, tuân thủ pháp luật và phòng ngừa rủi ro pháp lý. Dịch vụ tư vấn pháp lý cần phải chuyên nghiệp, kịp thời và hiệu quả, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp.

V. Kết Luận và Tương Lai Của Qui Chế Thương Nhân Tại Việt Nam

Qui chế thương nhân đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của Việt Nam. Việc hoàn thiện qui chế thương nhân là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự nỗ lực của cả Nhà nước, doanh nghiệp và xã hội. Trong tương lai, qui chế thương nhân cần phải tiếp tục được hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển của kinh tế số. Cần chú trọng đến việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ môi trường và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

5.1. Tóm Tắt Các Vấn Đề Chính Về Qui Chế Thương Nhân

Các vấn đề chính về qui chế thương nhân bao gồm: khái niệm và bản chất của qui chế thương nhân, sự cần thiết của qui chế thương nhân, thực trạng qui chế thương nhân ở Việt Nam, định hướng và giải pháp hoàn thiện qui chế thương nhân.

5.2. Triển Vọng Phát Triển Của Qui Chế Thương Nhân Trong Tương Lai

Triển vọng phát triển của qui chế thương nhân trong tương lai là tiếp tục được hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển của kinh tế số. Cần chú trọng đến việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ môi trường và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

5.3. Vai Trò Của Thương Nhân Trong Phát Triển Kinh Tế Bền Vững

Thương nhân đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế bền vững. Thương nhân cần phải hoạt động thương mại một cách có trách nhiệm, tuân thủ pháp luật, bảo vệ môi trường và đóng góp vào sự phát triển của cộng đồng.